Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
Toen
en.... Nu.
BE OORLOG.
28ste Jaargang.
Donderdag 4 Mei 1905.
No. 8196.
n werkersleven.
Ofücieele Berichten.
Kennisgeving.
Kennisgeving.
F EUILLETON.
Algemeen Overzicht.
kadaster Sect1rK^r74;i¥ttt/imeSSeP°Wer 3
drinkwaterleiding.
De llussisclie en Japan se lie vloot.
■J ftl
ABONNEMENTSPRIJS:
kost^ vnn'a<a dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
week Tn Sf1®dam Per 3 maanden ƒ1.35, per maand 45 cent en per
Af. f Franco Per P°st door geheel Nederland ƒ2.— per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
straat ^J.neme°*en wprden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
cn ij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 1—6 regels ƒ0.77 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 121/2 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst
lijke overeenkomsten aangegaan.
b i 1 -
Bureau: BOTERSTRAAT 50.
Telefoonnummer 85. Po3tbus no. 39.
Inrichtingen welke gevaar, schade of
nmaer kunnen veroorzaken.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam,
gezien het verzoek
Puteerde^t0?*3 Co,llcge> gericht aan heeren Gede
kt uithrnii! 6Zer Provincie' om vergunning
staande fn gemeente-drinkwaterleiding,
uitbreiJi!!!» tester, om vergunning tot
aan het r zlJner brood- en koekbakkerij staande
850 dnnr f°ei? no' 81 kadaster sectie B no.
te vervancr0Fnu taanden oven te verplaatsen en
3r> 00r een heetelucht-oven
om ve/mL flrina P VUn deu BerS en Zo»"»
houWern ,tot ®P"chting van een steen-
no. 113 r j 'e Pand staande aan de Noordvest
Gelet' adast,er sectle A no. 817.
Doen t°eP wetenfahnS6n Hinderwet-i
SecrètanerfWlde verzoeken. met de bijlagen op de
dat en n g®rneen''e zlJn ter visie gelegd
iniddags Pten it ag dend8de<U Mei as., des
zal worden U'e' t6n Baadku'ze gelegenheid
toestaan tn d!eS6Ven T bezwa^n tegen het
mondelino- 0f in te brenSen en die
datTel S?r,fJtelljk toe te lichten en
Lhten
behoort^ deli'ldrn'Mei" WK?SeSchied' wa"r het
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
VERSTEEG.
De Secretaris,
S1CKENGA.
var?[' aanstaanden Donderdagavond 4 dezer zal
Watert6gen uur tot vermoedelijk half elf uur
Werk.a°eV^er, naar de stad onderbroken zijn, weg
erkzaamheden aan de hoofdbuis.
De Directeur der Drinkwaterleiding.
Schiedam, 3 Mei 1905.
de
wegens
To
die
nu
H f' schrijven November 1877. Het ministerie
heef LS 's Afgetreden. Een nieuw ministerie
hun de regeeringstafel plaats genomenals
^nnister ,van "Binnenlandsche Zaken zetelt op het
rentje mr. Kappeijne van de Coppello, de man
bet vorige ministerie ten 'val bracht, en
geroepen is een nieuwe wet op het lager
er wijs samen te stellen. Jaren lang was er
epen, met onstuimigheid geroepen om een
w<d op het lager onderwijsKappeijne
°U de w<?t het aanzijn geven. De wet zou libe-
a zijn, liberaal tot in elke zinsnede van elk
de bijzondere school zou voelen, dat
Uit het Engelsch.
25)
HOOFDSTUK XII.
dt v n'Lcb'wind loeide stormachtig door de
st? 6 'aan van eiken, die den snel vliedend en
00111 omzoomde, toen Sheila wakker werd
wa01 - Se;r°cp van iemand buiten de tent,
ann ,ze sliep. Ze ging overeind'zitten en keek
buiten.
>,t\iep u mij,, mr. Grainger?"
j Dt is een storm ophanden. Het spijt me,
a ik moest wakker maken, maar we willen
beter vast zetten."
wfcolpei door Scott, wiens reusachtige ge*
alle Slheila nauwelijks onderscheiden kon
duister was de nacht had Grainger de
ent weldra zoo opgesteld, dat ze tegen den
storm bestand was
Terwijl zc werkten ratelde daar zulk een he-
v 'g*0 donderslag, dat de grond onder haar er-
Van trilde, en gedurende eenige oogenblikken'
was ze zelfs niet in staat het dreunende geraas
van den met regen bezwaarden orkaan te hoo-
die v;an de bergen neerdaalde,, de tak
er eigenlijk maar één onderwijs van waarde was:
het openbaar.
De spanning in het land was groot. Ons
volk, anders tamelijk kalm, wanneer het vraag
stukken gold, waarover op het Binnenhof moest
beslist jworden, was dit niet, zoodra. het een
aanval ,op of een verdediging van de bestaande
wetgeving pp het lager onderwijs betrof. Ka
tholieken en orthodox-gereformeerden beweerden,
dat ,de openbare school niéts anders was dan
een .moderne secteschool; de liberalen daaren
tegen, dat alléén zulke school verdraagzaamheid
kon kweeken, de nationale eenheid ten goede
komen.
Groot was de spanning. Groen van Prinste-
rer was gestorven, maar dr. Kuyper was liem
als leider der anti-revolutionnairen opgevolgd.
En met moed, met energie had deze het zwaard-
opgenomen, dat aan de stervende hand van den
eerste was ontvallen. De strijd ging om de vrije,
school. Tien jaren was het al geleden, dat het
hoogwaardig Episcopaat van Nederland zijn be
zwaren tegen de openbare school had uiteenge
zet, waardoor de overtuiging van verreweg de
'groot-e meerderheid der Katholieken van Neder
land in zake onderwijs gevestigd was geworden.
Groot was de spanning.
De liberalen waren met de wet van '57 niet
meer tevreden; zjj. wilden meer staatsbemoeiing,
izij verlangden betaling van het lager onderwijs,
voor leen groot gedeelte althans, uit 's Lands
schatkist. Zij wilden de mededinging der bijzon
dere ischool zoo goed als onmogelijk maken. Geen
wonder, dat de voorstanders der bijzondere school
een grooten strijd voorzagen, een strijd, waarvan
voor ieen deel het wel of wee der bijzondere
school Zou afhangen.
Reeds op 2 Maart .1878 leverde de minister
van Binnenlandsche Zaken zijn ontwerp op het
lager onderwijs in. De „scherpe resolutie" was
hij de Tweede Kamer ingekomen. Naar het oor
deel der liberalen een ontwerp, zooals (Neder
land ter een behoefde; volgens de anti-liberalen
een Ontwerp van wet, dat een heftigen partijstrijd
in het leven zou roepen.
Maar. de 'hoofden waren geteldKappeijne had
zijn meerderheid in de Kamer.
Den 17den Juni 1878 werden de beraadslagin
gen in de Tweede Kamer geopend; 17 Juli werd
het wetsontwerp 'door dit regeercollege aangeno
men en op 17 Augustus door Koning Willem III
bekrachtigd.
Niet zoodra was het wetsontwerp openbaar
gemaakt, of duizenden stemmen richtteh zich
tot de Tweede en de Eerste Kamer, dat deze
het ontwerp niet zouden aannemen. Ook tot
den Koning werden adressen gericht, dat Z. M.
het wetsontwerp niet zou bekrachtigen. De Ka
tholieken legden eerbiedig aan Z. M. bun be
zwaren tegen het ontwerp bloot; insgelijks de
anti-revolutionnairen. Wel begreep men, dat de
eischen van een constitutioneelen regeerings-
tvorm van dien aard zijn, dat de Koning zijpe
bekrachtiging aan de wet niet zou kunnen ont
ken van de gomboomen afzwiepend, de le
nige twijgen der zuchtende eiken diep neer
buigend en de wateren in woedende golven)
opschtrimend.
Een hand raakte haar gelaat aan m de
duisternis, en Dick Scott's stem (hij schreeuw
de met al de macht van zijn sterke longen)
scheen te fluisteren:
„Ga liggen, miss, ga liggen, en wees niet
bang. De tent is stevig eli -we zijn hier tamelijk
goed beschut, en..."
Een .andere donderslag brak zijn woorden af,
en instinktmatig omklemde haar hand de zijne.
Ze was gewoon aan hevige donderstormen in
New-South Wales, maar zoo ict-s vreeselijks had
ze nog nooit gehoord het scheen pis of de
wereld verging.
„Waar is mr. Grainger?" vroeg ze, haar lip
pen vlak bij Dick's oor houdend en luid spre
kend.
„Hier bij mij, miss."
„En de arme Jacky? Waar is die?"
„Die zullen we wel vinden, miss. Waarschijn
lijk zijn de paarden gevlucht en is hij ze ach
terna, gegaan", riep Scott. luid.
Weer maakte de woest huilende wind en het
kletteren van den regen ieder verder gesprek
onmogelijk. Daarop ontstond er een plotselinge
stilte.
Grainger ;streek een lucifer aan en stak een
lantaarntje, dat hij in de hand hield, aan, en
Sheila gevoelde zich heel gerust, toen het licht
houden, maar men begreep ook, dat het de
plicht is van icderen Christen om, desgevorderd,
alle geoorloofde middelen aan le wenden, die
kunnen strekken om te voorkomen, wat men|
verkeerd acht. Meer dan 200.000 Katholieken
onderteek-enden de adressen aan den Koning.
De invloedrijksten onder de anti-rev. boden den
3den Augustus persoonlijk hun adres aan Z. M.
■aan. Niets kon baten, het ontwerp werd wet.
De liberalen hadden een overwinning behaald,
die den burgers schaften zou kosten. En dit
voorzagen zij. wel: bet duurde ruim twee volle
jaren eer de „scherpe resolutie" in werking
trad. Minister Six waagde het. 1 November 1880
de wet van 1 Augustus 18778 in te voeren.
Wel wag het een waag. Waar moest het geld
vandaan komen? Onrustbarend stegen de uit
gaven voor het lager onderwijs in de jaren pa
1880. Bedroeg het totaal der uitgaven voor het
lager onderwijs 'in 1879 nog slechts f 1.374.644,
in 1881, hef eerste jaar na de invoering der
wet was 'dit gestegen tot f 4.799.127. En aan
houdend stegen 'de uitgaven. In 1882 bereik
ten zij een© hoogte va,n f6.260.815; in 1883
f 7.278.556, In 1885 zelfs van ruim 11 millioen
gulden. Op die ruim 11 millioen zijn de totale
uitgaven' jv;oor het openbaar onderwijs enkele
jaren blijven staan. Maar verder alweer stij
ging, stijging tot nu toe. Over 1902 heeft het
openbaar lager onderwijs' aan Rijk en gemeenten
gekost iin ronde som ruim I51/2 millioen
gulden. 1 1 i
Is bet wonder, dat de schoolstrijd met im
mer stijgende hevigheid gevoerd werd? De open
bare school was het troetelkind van vader Staat
geworden; de bijzondere 'mocht bestaan, maar
had geen aanspraak Op subsidie. De hevigste
strijd tegen de openbare school loopt van 1881
'88. In de periodieke pers, in brochures, op ver
gaderingen, overal werd 'tegen de wet van 1878
geprotesteerd. Langdurig is het protest geweest,
hevig de strijd voor het goed recht der bij
zondere school. Het stembiljet zou ten slotte
overwinnen. De stembus van 1888 schonk de
meerderheid aan de anti liberalen. Het ministe
rieMackay trad op -en de wet van 8 December
1889 schonk de gedeeltelijke pacificatie. Het
groote schoone doel, hetwelk men zoo lang be
oogd had, was bereikt: de gelijkstelling in
zekeren zin van openb&ar en bijzonder pnder-
wijs, de erkenning van het goed recht der Chris
telijke, der vrije school.
Als we -ons de dagen van weleer, de dagen
van '80 tot '90 weer in het geheugen terug
roepen, de dagen, waarin de strijd het hevigst
was, is het ons goed aan 't harte. „Ge haalt
het nooit", profeteerden in overmoed de li
beralen van het oud-regime. „We winnen den,
strijd nooit", zeiden de kleingeloovigen onder
ons. Maar, wie sterk geloofde in het goed
recht der bijzondere school, versaagde niet. En
de uitkomst van den strijd is schitterend ge
weest.
T-oen.en Nu.
°P zijn gelaat viel kalm en vredig, als al
tijd; hij keek haar aan en glimlachte.
„U m-oet het ons niet kwalijk nemen, dat we
in de tent zijn gekomen, miss Carolan, maar
we wilden licht maken -en de lantaarn bij u
laten. Ik veronderstel, dat de paarden wegge
rend zijn om een schuilplaats te zoeken in
het sandelhout en Jacky is z-e achterna. Vindt
u het heel akelig, hier alleen te zijn voor een
paar uur, terwijl Scott en ik hem heipen
zoeken?"
„Heelemaal niet," antwoordde ze moedig, „en
ik heb werkelijkgeen licht noodig. Ik ben in
het ge-heel niet bang."
„Dat weet ik, miss Carolan. Maar het zal
ons van dienst zijn, om den weg terug te vin
den. (Dit was een vriendelijke leugen). „En ais
u gedurende een Stilte in het weer een van de
paarden mocht hooren bellen, wilt u dan twee
schoten géven met dat Winchester geweer,
naast (u Het is mogelijk, dat ze vlak in onze
nabijheid ,zijn.."
„De nude Euchre (een der pakpaarden) heeft
ev-enveel verstand als een m-ensch. en het kan
best gebeuren, dat, terwijl Scott, Jacky en ik
op (Onderzoek naar ze uit zijn, hij hen hierheen
terug -brengt." i
T-oen (plaatste hij de lantaarn naast, haar en
bedekte deze ten cteele met 'een deken, 0111 haar
meer tegen den storm te beschutten, daarna
Verdween ,Scott in de duisternis.
Zc Koorde Scott een minuut of wat later foe-
Ruim een kwart, eeuw is het geleden, dat
Z. M. Koning Willem Hl de wet-Kappeijne be
krachtigde. Veel is op het gebied van onder
wijs in dien tijd geschied. Na de wet-Mackay
hebben we de wet-Rorgesius gekregen, eene ver-
hóoging ook der, Rijkssubsidie voor het bijzonder
onderwijs. En als de voorteekenen niet bedrie
gen, zal de in behandeling zijnde onderwijs-no-
velle van dr. Kuyper nog vóór Pinksteren door
de, Tweede Kamer, zijn aapgenomen.
Ziedaar het resultaat, waartoe we reeds ge
komen 'zijn. De strijd voor het recht is niet
vergeefsch geweest. Hij was lang en moeielijk,
maar is met goeden uitslag bekroond. Veel heeft
de laatste kwa,rt-eeuw geleerd, èn aan de voor
standers der openbare, èn aan die der bij
zondere school.
4 Mei.
Het oorlogsnieuws blijft schaarsch. Het schijnt
vast te staan, dat het eskader van admiraal Ne-
bogatof Zaterdag Singapore gepasseerd is.
De plannen van Rozjestw-enski weet men mooi
geheim te houden. Terecht wordt er in Rus
land met trots op gewezen, dat de admiraals
er, zoo uitstekend in geslaagd zijn, hun bewe
gingen zoo goed als geheel in bet duister te
hullen. i
Zeer komen hun daarbij te stade de dikke
mist, die volgens berichten uit verschillende ha
vens over, uitgestrekte gedeelten der C-hinee-
sjc-he zee hangt en afgewisseld wordt door zwa
re, 'tropische slagregens, daar deze de talrijke
Engelsche, Fransche en Amerikaansche oorlogs
schepen, die er kruisen, het uitzicht zeer belem
meren. 1 i - i j j
Uit Saigon wordt gemeld, dat admiraal de
Jonquières aan boord van de Guichen de ha
ven verlaten heeft, met onbekende bestemming.
In Mantsjoerije.
Gemeld wordt, dat de Russische regeering een
diplomatiek incident wil op-werpen, aangaande
het trekken door Mongolië, van Japansehe troe-
pen-afdeelingen die zullen trachten generaal Lin-
newitsj in de buurt van Tsitsikoe aan te val
len op den rechtervleugel.
De twee legers schijnen zich voor te berei
den op een ernstig gevecht. Terwijl de Russen,
de wegen herstellen, voltooien de Japanners de
spoorlijn tusschen Moekden en Tiëling.
Een 'telegram uit Gharbin kondigt de aan
komst in die stad aan van prins Chilkof, mi
nister van spoorwegen, die de leiding op zich
zal nemen van de werkzaamheden aan den (spoor
weg van Wladiwostok naar Charbin.
De Ghoenchoezen ten westen van den spoor
weg in Mantsjoerije moeten weer bijzonder roe
rig zijn. Zij begaan allerlei buitensporigheden,
pen Coo-ce 1 voor Jacky, en verbeeldde zich, als
antwoord een schreeuw te hooren van dun zwar
ten jongen, ver, ver weg. Toen viel de regen
weer in woeste stroomen neer en verdoofde
ieder ander geluid.
Twee weken waren voorbijgegaan sedert Shei
la Townsville had verlaten met Grainger en
de woest rennende Warden, en de donkerzwar
te Lamington en zijn wilde, half beschaafde
ruiters. In Cihinkie's Flat hadden ze verno
men, dat er nu driehonderd blanke mijnwer
kers waren in Banskee Creek, dat alles kalm
was en er geen twisten hoegenaamd waren
voorgevallen, (en wat Charteris te doen zou
hebben was. ue plaats te bezoeken en, vol
gens de „Gold-fields Act", Banskee Creek als
een -nieuw goudveld bekend te maken. Dus,
a een nacht in Grainger's nieuw huis, gebouwd
op .een rif, vlak tegenover de „Ever Victo
rious", met haar dreunende stampers, die nacht
en dag liepen, te hebben doorgebracht, nam
Warden afscheid van Sheila en Grainger en
vertrok met zijn blanke politie-agunten, La
mington ien zijn zwarte collega's achterlatend
om izijn eigen weg te nemen, in achtervolging
van Sandy en Daylight, en om de my ails
te verspreiden als ze die vinden konden.
Zulk een „verspreiding" beteekende het schieten
op vrouwen en kinderen, zoowel als op mannen.
Wordt vervolgd.)
