Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
tweede blad
^$ste Jaargan
Zaterdag 22 Juli 1905.
No. 8260.
Loonen en arbeidsduur
bij rijkswerken in 1903.
Gemengd Nieuws.
or
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagedjks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
k°st voor Schiedam per 3 maanden ƒ1.35, per maand 45 cent en per
Week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 1'3 regels ƒ0.77 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 12i/a cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst
1 ijke overeenkomsten aangegaan.
bil-
Telot'oonuummer 85. Postbus no. 39.
^an het 'overzicht betreffende de loonen en
etl a-rheidsduur bij Rijkswerken in 1903, is het
Ogende ontleend
■De Werken 'waaromtrent, dank zij de mede-
^'tking van (j,c hieronder genoemde departemtyi-
n van Algemeen Bestuur, gegevens betreffende
e loonen 'en den (arbeidsduur bij werken, welke
vjoor
!903
0r het lijk bij (aanbesteding zijn uitgevoerd in
zijn 'ontvangen, kunnen gesplitst worden
de Volgende cafegoriën, (departement van wa-
^taatwerken 'onder het (beheer van de hoofd-
^genieurs. Directeur 'in de verschillende direc-
6a en Van de Rijksbouwmeesters in de beide
^Sitricten.
Departement van 'justitiewerken onder beheer
van <lt.n hoofdingenieur voor de gevangenissen
en rechtiSigebouwen.
Departement van bannen!andsche zaken.wer-
ke:
de
11 onder beheer van (den Rijksbo|Uwkundige voor
gebouwen Van onderwijs pn van den archi-
^kt der 'Rijksmuseumgebouwen te Amsterdam.
Departement van oorlog: werken uitgevoerd
°Hder het beheer der genie.
Aan het Voornemen in het vorige jaaroverzicht
Aangekondigd opa 'eenvoudigheidshalve de uitvoe-
lage tabellen 'met de (oorspronkelijke loon- en ar-
^idsduur-igetgevëns weg 'te laten, js thans uit
voering /gegeven.
In deze publicatie zien alleen de zoogenaamde
Vdrzamefeitaben het 'licht. Daartegenover staat
^ozo tweeledige uitbreiding van de Statistiek: lo."
^ftt in 'dezen jaargang voo,r het eerst onderscheid
)s gemaakt "tusschem de vastgestelde loonen (d. z.
'lo loonen 'waarvoor de werklieden zijn aange
komen), en 'de uitbetaalde loonen (toeslagen en
eXtra befooning Voor overwerk inbegrepen), bei-
('c ,per 'ztelfde eenheid (uurloon) berektCid; 2o.
^At de loonopgaven' afzonderlijk worden gepubli
ceerd, Voor de volwassen bekwame, en volwas-
®en minder bekwame werklieden.
Zie .bieronder 'uitvoeriger bij de bespreking va,n
*1® bewerking der loongegevens;.
Uit een der staten blijkt, dat Voor een drietal
beroepen de gemiddelde uurioonen vim het totaal
der opgaven voor 1902 op 1903 zijn gedaald hl.
Voor de stukadoors, de machinisten en de voe
gers.
Bij een achttal beroepende aard- en grond
werkers, die betonwerkers, de losse arbeiders, de
'lossers, de mtetselaars, de opperlieden, de steen
zetters en de stokers, zijn de gemiddelde ,uurloone|n
van het totaal der opgaven in 1903 gelijk aan die
in 1902.
Voor een elftal beroepen zijn de gemiddeld*
hurloonen van het totaal der opgaven in 1903
gestegen vergeleken, bij1 die in 1902, namelijk voor
de loodgieters en zinkwerkers, de planters en po
ters, de rijswerkers, de schippers en roeiers, de
sjouwers, de smeden, de steenhouwers, de straal-
teakers, de timmerlieden en de ververs.
In de jaren 1899, 1902 en 1903 waren resp.
bij 5.34 pet., 2.13 pet. en 1.23 pet. der opgaven,
de minimum loonen hooger dan de loonen, waar
tegen de werklieden zijn aangenomen.
Een and/ere staat bevat voor de zeven ook
in Vorige jaren afzonderlijk behandelde beroepen,
Voor gemeenten met hoven en met beneden 20,000
inwoners enlhet rijk, eene Vergelijking van loonen
«n 1894, 1899, 1902 en 1903. Hierbij' is het
gemiddelde loon Van 1894 als grondslag aange
nomen, waardoor kan worden nagegaan, in welke
der jaren het aantal opgaven betreffende werklie;-
den, die meer dan dit gemiddelde vërdienideh,
'het grootst was.
Voor de eigenlijke vakwerklieden, in dezen staat
de metselaars, timmerlieden en ververs, is ge
durende de jaren 1894, 1899, 1902 en 1903 ben
gestadige stijging waar te nemen van het aan
tal opgaVen boven het gemiddelde uurloon in
1894.
In 1894 waS het gemiddelde uujrloon voor de
metselaars 18 cent per juur. In dit jaar waren!
35.65 pfct. van de opgaven daarbovenin 1899
45.63 pet.in 1902: 68.89 pet. en in 1903:
72.99 pet.
Voor de timmerlieden was het gemiddelde uur
loon in 1894 I61/2 cent. In dit jaar waren 45.59
pest. van de opgaven daarbovenin 189964.30
pet.; in 1902: 76.55 pet. en in 1903: 88.30 pet.
Voor de ververs was het gemiddelde uurloon
in 1894: 16 cent. In dit jaar waren 36.53 pet.
van de opgaven daarboven; in 1899: 49.84 pet.;
in 1902: 69.33 pet. en in 1903: 81.38 pet. Deze
stijging in het aantal opgaven is niet even re
gelmatig in beide groepen van gemeenten, in
de gemeenten bovfen de 20.000 inwoners is voor
de metselaars het aantal opgaven boven het ge
middelde uurloon van 1894 (19r/a cent), van 1894
tot 1902 stijgende en wel van 48.73 pet. in 1894
tot 91.17 pot. in 1902; in 1903 bedraagt dit aan
tal opgaven echter 84.25 pet. In deze zelfde
groep stijgt het aantal opgaven voor de timmer
lieden boven hpt gemiddelde uurloon van 1894
(18 cent) regelmatig en wel Van 34.36 pet. in
1894 tol 89.33 pet. in 1903.
Voor de Ververs is de stijging eveneens regel
matig. Gemiddeld uurloon in gemeenten boven
20.000 inwoners in 1894: 17 cent. Aantal op-
gav'en boven lipt. gemiddelde in 189440.37 pel. Cn
in 1903: 87.29 pet.
In de gemeenten beneden 20.000 inwoners stijgt
Voor de metselaars hpt aantal opgaven boven
het gemiddelde uuirloon van 1894 (171/2 cent)
Van 44.26; tot 80.19 pet. in 1903 met een kleine
inzinking in 1899.
Van de timmerlieden stijmt het aantal opga
ven boven het gemiddelde uurloon van 1894 (16
cent) van 35.09 pet. regelmatig tot 90.23 pet.
in 1903.
Voor de ververs bedraagt het gemiddelde uur
loon im 1894 151/2 cent; het aantal opgaven bo
ven dit gemiddelde uurloon stijgt van 52.14 pet.
in 1894 tot 35-98 pet. in 1902, om in 1903 te
dalen tot 91.92 pc.t.
In dp beroepen, (voor welke minder vakkennis
moodiig is, nl. de aard- en grondwerkers, losse
arbeiders, opperlieden en sjouwers, is van 1902
op 1903 een geringe terugslag waar te nemen
in 'het aantal opgaVen, boven het gemiddelde
loon in 1894, die zich vooral openbaart in de
groep der gemeenten (beneden 20.000 inwonelrs.
Rij de aard- en grondwerkers is die achteruitgang
zeer gering en zoowel ;voor het rijk als in beide
groepen van gemeenten waar (te nemen. Bij do
losse arbeiders, de ppperlieden en sjouwers, komt
deze terugslag alleen niet pn de groep Van ge
meenten boven 20.000 inwoners voor, doch wel
in de groep van gemeenten benedeii 20.000 in
woners en Voor het rijk.
'Omtrent den arbeidsduur wordt o. a. het Vol
gende medegedeeld
Terwijl in 1894 .Voor all© vakken te zamen
(behalve de baggerwerken) het grootste aantal
opgaven (ruim 41 pet.) voorkomt in de kolom
boven 11 tot 12 pur, treft men het grootste
aantal opgaven in de jaren 1899 en 1903 aan
in de kolom boven 10 tot 11 uur-
Gesplitst in drie groepen Vap, cijfersopga
ven betreffende arbeidsduur van 10 uur en min
der, van boven 10 tot en met 11 uur, en van
boven de 11 uur, verkrijgt men het volgende
overzicht van alle vakken te zamen ('behalve de
baggerwerken).
1894: 10 uur en minder 25.78; boven 10 tot
en met 11 uur 27.50; boven 11 uur 46.72 100.
1899: 10 uur en minder 30.95; boven 10 tot
en met 11 uur 54.88; 'boven 11 uur 14.17 100.
1902: 10 uur en minder 29.17; boVen 10 lot
en met 11 uur 68.43; boven 11 uur 2.40 100.
1903: 10 uur en minder 37.29; boven 10 tot
en met 11 uur 57.82; boven 11 uur 4.89 100.
Neemt men 10 uur als grondslag van verge
lijking, dan blijkt dat het percentage der op
gaven boven 10 uur pchommelend daalt. 1894:
74.22 pet.; 1899: 69.05; 1902: 70.83; 1903:
62.71 pet.
De opgaven boven de 11 uur z'ijtn in het laat
ste, jaar eenigszïns gestegen nl. van 2.40 pet.
tot 4.89 pet.
Paardenvleesch. Naar men ons uit Den
Haag meldt, heeft zich daar ter stede een com
binatie gevormd met een kapitaal van 1^ ton
gouds, om een paardenslachterij met daaraan ver
bonden filialen in alle wijken der stad op te
richten en te exploiteeren, op de wijze zooals dat
in Parijs reeds geschied.
Ter waarschu wing. In onderscheidon bla
den kwam den laatsten tijd veelvuldig de vol
gende in het Fransch gestelde-advertentie voor:
„Positie. Er worden gevraagd achtenswaar
dige, solvabele en zeer actieve personen mef
veel initiatief, teneinde cliënten te bezoeken en
te ontvangen, en agentschappen te organiseeren
voor een groote levensverzekering-maatschappij.
Positie met groote toekomst. Belang bij de zaken.
Salaris vanaf 3000 francs (1500 gulden ongeveer)
en spoorweg-abonnementen. Vereischtenfinan-
cieele positie en zedelijkheid. Het is niet bei-
slist noodig, dat men kennis heeft van het ver
zekeringswezen, daarvan zou, men op de hoogte
gesteld worden. Zich te pichten onder oyerleg-
ging van referentiën aan het bureau van dit
blad onder no
Iemand, die op deze advertentie schreef, deelt
nu, als Volgt zijn .ervaring mee.
Per brief dd. 30 Juni ontving ik van de onder-
directie der Cie. des Assurances sur Ia Vie „La
Foncière" en van de „Popular Life Insurance
Cy", gevestigd te 's-Gravenhage, epn meedeje-;
ling dat zij op grond van mijn schrijven op de
advertentie bereid was, in pnderhandeling met
mij te treden.
Bij mijn onderhoud in Den Haag ontving jk
mondeling meedeeling van de volgende voor
waarden, verbonden aan de vervulling dezer zoo
fraai voorgestelde betrekking.
lo. Salaris frs. 100 per maand, met verplich
ting dat door mij per maand f 10.000 verzekering
geleverd zou worden, indien dit niet het ge
val was, dan zooveel minder salaris in verhou
ding, b.r. indien ik het geluk had om maar
f 5000 af te sluiten, dan zou mijn salaris slechts
frs. 50 per maand bedragen. Het geval zou zich
dus kunnen voordoen dat ik èn geen salaris
èn ook geen provisie ontving.
2o. Verplichte persoonlijke verzekering van
f 10.000, wat mij per jaar bij zulk een schitte
rend salaris zou kosten aan premie" frs. 480, met
vooruitbetaling van 1/2 premie of te wel frs. 240
is gelijk f 120 plus eenige percenten nog
Tegemoetkomend wilde men mij dan toestaan
per 3 maanden te betalen, doch dan moest ik
mij verplichten, wat overigens bij een halfjaar-
lijksche betaling ook het geval was, voor de
drie maanden de premie vooruit1 te betalen, resp.
bij teekening van de polis, in mijn geval ca. f 60.
En men wenschte haast te maken, ja zelfs zag
men gaarne dat ik op stel en sprong decideerde,
wat ik echter wijselijk gelaten heb.
3o. Het abonnement van de spoor „zou wei
eens komen", maar er was nog zooveel in Rot
terdam te doen.
Daarbij moet niet vergeten worden, dat de
directie maar steeds doorgaat met agenten, bo
den, inspecteurs en divisie-inspecteurs aan te
stellen. Op die wijze krijgt zij een .aardige por
tefeuille vol met verzekeringen, want eein
ieder door haar aangesteld moet er aan geloo-
ven. Indien ik kon garandeeren f,50.000 per
maand af te sluiten, dan zou ik den titel van
„divisie-directeur verkrijgen.
Het komt mij voor, dat de betrekking-zoeken
den wel zullen weten wat zij te doen hebben.
Wijl door geheel het landen agenten, boden, .in
specteurs, divisie-directeuren enz., enz. aange
steld worden, wordt de kans 0111 verzekeringen
te sluiten natuurlijk niet beter. En inmiddels
is men zijn verzekeringspremie kwijt.
Brandstichting. De marechaussee te
Oirschot stelde gister ter beschikking van de
justitie te 's-Hertogenboseh de twaalfjarige M. v.
H., verdacht van brandstichting op 30 Juni jl.
bij J. van Doremalen te Best gepleegd. Het meisje
was daar dienstbaar.
Een schildpad. Eenige visschers te Uitdam
hebben een zeldzame vangst gedaan. In een dei-
aalfuiken vonden zij nl. een schildpad, naar vis-
scherslieugenis de eerste die in de Zuiderzee ge
vangen wordt. Zij is 30 cM. lang, bijna zwart op
den rug, gevlekt geel op den buik, met een lichten
kring om den hals. Het plan is het dier naar
Artis op te zenden.
De brand te Enschedé. De arbeiders,
welke door den brand op de fabriek der firma
Blijdenstein en Co. thans zonder werk zijn, hebben
van de firma de mededeeling ontvangen, dat door
haar gezorgd zal worden, dat de betrokken arbei
ders aan hare fabriek tijdelijk ander werk zullen
vinden.
Op hoogen ouderdom de man is
reeds 83 jaar hanteert H. Peeks te Wester-
bork (Dr.), nog flink de zeis in den hooioogst.
Zoo heeft hij nog deze week een gelieelen
dag gras gemaaid, op een uur afstands van zijne
woonplaats, en evenweel neergesabeld als zijne
drie mede-arbeiders, die flinke, krachtige mannen
zijn.
Het paaltje van Oesterlittens. Men
schrijft uit Oosterlittens aan de N. C.Het ver
haal van den vindingrijken correspondent van
het Nieuwsblad voor Sliedrecht en Omstreken be
treffende een gevonden schat van ongeveejr
f50.000, bracht ons onwillekeurig in de gedachte
een curieus legendarisch verhaal, dat ons in
't Friesch werd opgedischt door een onzer oudere
Friesche schrijvers van naam en waarvan de
titel luidt: „Het paaltje van Oosterlittens". De
inhoud van dit verhaal komt in hoofdzaak hierop
neer Er woonde eens te Oosterlittens een schoen
maker met een talrijk gezin, die niettegenstaande
hij hard werkte, toch niet in bijzonder goeden
doen verkeerde. Als een idee fixe lag het den
armen man echter bij, dat hij door een of an
der toëv'al plotseling rijk zóu worden. En toen
hij nu drie nachten achtereen, in een droom,
een vrouw met een witte muts op het hoofd,
aan de deur zag verschijnen, die hem telkens
Voorspelde „dat hij in Amsterdam op de Amstel-
brug zijn geluk zou vinden", begreep hij, dat daar
iets achter zat.
Hij had er geen rust of duur bij, totdat hij
op teen goeden morgen aan zijn Vrouw, aan wie
hij den droom had verteld, maar die hem een
voudigweg uitlachte, zijn vaststaand besluit mede
deelde, pm naar Amsterdam te gaan. Wat zijn
vrouw er ook tegen inbracht, baas schoenma
ker liet zich niet van zijn stuk brengen, hij
stapte weldra te Harlingen op het beurtschip
(stoomschepen voeren er toen nog niet) en kwam
goed en wel te Amsterdam aan. Pas had hij
daar voet aan wal gezet of liet zich naar de
Amstelbrug geleiden, waar hij den ganschen dag
bleef. Hij keek echter wel wat op zijn neus
toen aan het eind Van den dag er nog niets
bijzonders was Voorgevallen. Den volgenden dag
ging het desgelijks, er Viel niets voor, dat hem
kon interesseeren. Reeds bijna moedeloos ging
hij, (dien avond weer naar zijn logement, doch
hij besloot het nog één dag te probeeren. Ook
dien dag was reeds bijna verstreken en hij stond
reeds op het punt om naar huis te gaan, even
wijs als hij was gekomen, toen er een bede
laar pp hem afkwam, die hem vroeg wal hij
toch wel den ganschen dag op de brug zocht.
Gramstorig antwoordde de schoenmaker hem, dat
hij hiermede niets te maken had.
Doch daar de bedelaar steeds aanhield en zich
niet liet afschepen, vertelde, de schoenmaker hem
ten slotte zijn droom, maar hij vertelde er niet
bij waar hij woonde. „Als gij hier niets fin
ders hebt te doen", zeide daarop de, bedelaar,
,,'zou i k maar weer naar huis gaan. Ik heb
zelf ook eens drie nachten achtereen gedroomd:
lk was .in Friesland, meende ik, in een dorp
dat Oosterlittens heet. Daar stond ik op het
erf Van een schoenmaker in het bleekveld pen
paaltje met een gedraaid vaasje er bovenop. En
toen droomde ik, da.t ik dat paaltje uit den
grond haalde en er een ketel met geld pndcjr
Vond. Maar nu zou ik toch wel krankzinnig we
zen, als 'tmij inviel om daar heen te gaan en
dat te gaan onderzoeken. En daarom, als gij
niets anders te Amsterdam te doen hebt, zou,
ik maar stilletjes weer terugkeeren."
