TWEEDE BLAD.
van Zaterdag 2 December 1905.
De Middeleeuwsche Ambachts
gilden der Werklieden.
Staten-Generaal.
Gemengd Nieuws.
van de
in.
Hoe kwamen toch de Middeleeuwische, werk
lieden zoo vroeigen we aan het slot van ons
Vorig artikel tot dien hoogen trap van vak
kennis?
>En wij antwoordden: Doordat le het leerlin
genwezen (uitstekend gertegeld wias2e de over
gang v!an leerjongen tot gezel verrei van gemak
kelijk was; 3e de meesters ook werkelijk mees
ters in hun vak waren.
Beschouwen Iwe dit etv'en nader.
Om als leerjongen te worden aangenomen,
moest men zijn Roomsch-Kathoïiek, een zeke
ren leeftijd bereikt hebben, en in het algemeen
uit ©en wettig huwelijk geboren zijn. Maar noch
hot aanbied en, noch het aannemen Van een leer
jongen geschiedde op; ©en lossen vOet. Er werd
yan weerszijden een formeel contract geteekend,
waar-bij de rechten en plichten Van beid© par
tijen juist en nauwkeurig omschreven waren. De
meester Was Verplicht den jonlgen bij zich te
nemen, [hem te onderhouden; hei zorgien, dat de
knaap 'zijn ambacht dejgelijk leerde, uitstekend
te waken oyer zijn godsdienstig en zedelijk ge
drag. De leerjongen Van zijn kant moest den
meester |als zijn vader eerbiedigen en gehoor
zamen; hij mocht hem niet Vóór den gestelden
tijd Verlaten, wais in het kort verplicht alle
Voorwaarden yan het contract stipt na te ko
men. En die leertijd wlais waarlijk voor den j.on-
gten niet kort; in de mééste vlakken, bedroeg die
(vier tot vijf jaren, in sómmigle wel acht of tien,
eooate h.v. in. de weverij en de goudsmeed
kunst.
Het is lichte te begrijpen, dat zulk een op
zettelijk vakonderwijs voor den leerjongen een
grOiOite Weldaad was. En de meester was ver
plicht het te gtevón. Schoot hij in dien plicht
Ibe kort, dan nam het gildebestuur de leerjon
gens Ibij hiem weg. Ook was het aantal leer
jongens bij éénen meester beperkt. In de mees
te plakken bedroeg1 het één of twjeie, in zeer en
kel© drip.
Had de teerjongen zijn leertijd volbracht, dan
moest hij door het leveren van een proefstuk
zijn© bekwaamheid in het vak bewijzen. Maar
gewoonlijk ondernam de1 aanstaande gezel eerst
©en repis door den Vreemde. Daar waren èn voor
deze èn voor hen, met wie hij in aanrakinig
kwam, vloprdeeLen aan verbondon. Beide par
tijen leerden wat nieuws Van elkander. Zulk
een „reizen op bet ambacht." komt tegenwoor
dig (in Dpi tscbland nog Veelvuldig voor.
"Was dan de jonge man dn zijn land te
ruggekeerd en zijn „examen" met glans afgelegd,
dan kwam hij in dienst bij een metester. Was
hij ongehujwd, dan nam de meester hem ge
woonlijk in kost maar d e meets te gezellen
huWden, zoodra zij hun proefstuk hadden ge
leverd
Wie het tot gezel had gebracht, was er ze
ker van zijn lieven lang werk en dus brood te
Vinden. Vete gezellen warten dan ook tevreden,
met wait zij behaald hadden; een kleiner deel
ging vórder en bereidde zich tot het examen.
Van meester voor. En dat onderzoek was verre
Van gemakkelijk. Het werd afgelegd voor een
raad, juüt meesters van het ambacht samenge
steld. Een drukker moest o.a. bewijzen, dat hij
Grieikisch kon lezen en in het Latijn niet on
bedreven jwafe.
Was eindelijk de lang-begeerd© meestertitel
Verkregen, jdah had men de b evoegdheid een ei
Werkplaats te openen en leerjongens en gezel
len aan te nemen.
Welke waren de gevolgen dier zoo uitsteken
de inrichting? Dó leerjongen was Verzekerd zijn
v&ik goed te leeren, men kneteg dus knappe ge
zellen, pjltisltekende meesters. Wat gelevérd werd
diloeg steeds het kenmerk van degelijkheid en
bekwame Vervaardiging. Wat de voortbrengse
len der Middelelentwen van de tegenwoordige on
derscheidt, iis het kunstrijke, het bijkans vol
maakte. Een meesterhand werkte alles met ze
kerheid en Volmaaktheid af. Zie de handen der
MiddeiloeuWsche boiekwerkenwordt er ttegen-
Wjoördig nog zóó gebbnden? Men bond als heit
ware vbior de eeuwigheid. Beschouw de kathe
dralen ien vinaiajgi dan nog of de Middeleeuwscha
BChe werkman ook uitmuntte in zijn vak. De
VerVaardüging der kleeren en d© grondstoffen,
d'aarvloOr gtebrulikit, waren zóó «oliede, dat dik
werf die Meieren bij testament vermaakt werden.
Kö|m daar nu óensi om!
Maar niet enkel wafe in de Middeleeuwen de
riangtopVlofl^ging der werklieden geregteld, ook de
arbeid zelf had zijn wetten en regelen. Hoje is
tegenwoordig Vaak de toastend? Met de predi
king der algeheel© vrijheid van den mensch, met
d'e vternieitigiing der gilden pip het eind der acht
tiende eeuw, üs! de jteugielliOjoze concurrentie ge
komen: „ieder vloor zich", luidt het parool. Vele
WerkgeVers vragen zich niet af: kunnen mijn
werklieden van hot uitgekeerde loon leven, is
dit Voldoend© tot onderhoud v.an hun gezin?
maar WelIppe boog moot ik het loon. stel
len, om aan de concurrent;© hot hoofd te kun
nen bieden? Niet alzó© in de Middeleeuwen on
der dari invloed van het gil de; wezen. Toen zat
het beginsel Voorde menschen zijn niet ge
schapen om elkander te verslinden, maar om
elkander te helpen. Van eien teug'ellopze. con-
curremtjiie was heel geen sprake, en het gévlolg
was dan ook, dat de werkman Van zijn arbeid
kon léven.
In vfete gilden bestond de gteWieórischappelijke!
aankoop van grondstoffen. Daardoor werd een
tweededig Voordeel behaald; ton eerste de mees
ter wiais Verzekerd goede grondstoffen te krijgen,
on ten tweede wafel de mogelijkheid uitgesloten,
dat een groot© partij sóïiéde grondstoffen door
don een of ander kon worden opgekocht en
daardoor de markt gedrukt.
W)ia,r het verder mopdig was; bezat hel gil
de de werktuigen, welke Voor dei gemeenschap
L;.schikbaar waren. De, touwslagers bezaten pen
gemecnsichappel ijke tou w baan, de leerlooiers een
runmolen, waar tegen een Vast ges telden prijs de
eikenschors gemalen werd. De Vervaardiging der
Voorwerpen was, mede aan velprlei regelen on
derworpen. Dó keurmeesters van het gilde hecht
ten! kUun zegeil pan ©en gioed stuk werk, en al
leen in dat geval mOpihlt het voor den marktprijs
verkocht worden. Ntet-goedgekeurd werk werd
óf vernietigd, óf Voor veel 1,ageren prijs ver
kocht.
Helt zou ons! te ver Voeren, als we in den
breed© de pegels' betreffende den verkoop, be
treffende de waarborgen der koopers wilden be
spreken. Die regels waren vele, en verschillend
naar gelang vlan het ambacht en van de ge
meente; waar het uitgeoefend werd.
In een slotartikel willen we nog even zien,
hoedanig d© toestand der werklieden onder den
invloed van het gildewezen was.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrijdag i December.
Bij de algemeene beschouwingen over de begroo
ting voor Curapao 1906, dringt de heer Van Kol
er op aan, dat de minister bij een volgende
begrooting meerdere gegevens verstrekken zal,
opdat de leden zich een juist beeld kunnen vormen
van den ellendigen toestand, waarin deze kolonie
verkeert. Voorts wijst hij op de houding van
Venezuela.
Ook vestigt hij er de aandacht op, dat waar
vroeger de gouverneur van katholieke zijde,
na diens onderwijsplannen afgevallen is en dringt
hij er op aan dat de gouverneur door de Regeering
gesteund zal moeten worden tegen dikwijls oneer
lijke aanvallen.
Verder gaf hij verschillende wenken in het
belang van verbetering van de economische wel
vaart van de kolonie en drong met kracht aan op
indiening van een mijnwet voor Curapao.
De heer Marchant klaagde over de schrik
bare stijging van het bedrag der subsidie aan
Curacao.
De minister vanKoloniën spreekt tegen
dat het beheer van Curapao te wenschen zou
overlaten en is overtuigd, dat de Gouverneur
gewenschte zuinigheid betracht en geen werken
laat uitvoeren, die niet strikt nuttig blijken. De
minister zal de wenken van den heer Marchant
ernstig bestudeeren ook ten aanzien van het
samenbrengen van één gezag van de kleinere
eilanden.
De Minister wees op moeilijkheden in den
Kolonialen Raad, in verband met de kwestie der
belasting reorganisatieeen deel der leden heeft
echter de aanvraag om ontslag voorloopig aange-
houdeu, zoodat de loopende zaken kunnen afge
handeld worden. De minister zal ten spoedigste
stappen doen voor een voordracht voor nieuwe
leden van den Raad.
Er is geen sprake van terugroeping van den
heer de Joncheere, die in verband met de belasting
reorganisatie is uitgezonden en de minister hoopt
dat deze de reorganisatie tot een goed einde
zal brengen. De minister zal alles in het werk
stellen om verbeteringen in Curapao tot stand
te brengen en hoopt daarbij op den steun der
Kamer.
Bij de artikelsgewijs behandeling bespreekt de
heer Van Vuuren het onderwjjs op de zuster
scholen in de buitenbezittingen, waar het getal
onderwijzeressen te klein is, en dringend uitbrei
ding behoeft, wat wordt tegengehouden door de
nieuwe verordening. Het resultaat van deze nieuwe
verordening zal zijn, dat de bijzondere school voor
de openbare zal moeten wijken. Spr. noemde het
een overdreven eisch in de verordening, dat het
Nederlandsch als voertaal op de scholen moet ge
bruikt worden.
Ook de heer Ter Laan oordeelt, dat de nieuwe
subsidieregeling nog afdoende, nog bevredigend is.
De Minister wijst er op, dat de verordening
nog in den Kolonialen Raad moet behandeld wor
den. Als hij haar daarna ter goedkeuring ont
vangt, kan hij eerst zijn houding tegenover haar
overwegen.
De begrooting wordt ten-slotte goedgekeurd,
alsmede eenige kleine aan de orde gestelde ont
werpen.
Aan de orde komt thans
de Sta atsbegrooting
over 1906.
De heer Van Vlijmen opent de algemeene
beschouwingen met te betoogen, dat dit ministerie
onder liberale vlag en op rationalen grondslag,
geen verzoening kan bedoelen, wanneer men let
op den strijd tegen Kuyper's Kabinet gevoerd. Er
is telkens gezegd, dat tegen het Kabinet een
loyale oppositie zou worden gevoerd, maar daar
van is nooit iets gebleken, veeleer van kleingees
tige, onrechtvaardige oppositie.
De heer Patijn houdt uitsluitend financieele
beschouwingen en acht het onjuist, dat van het
geraamde tekort ad millioen een te groot be
drag wordt afgetrokken door dezen minister, voor
buitengewone uitgaven, o.a, de afwerking der ver-
l legging van den Maasmond, Lawaspoorweg enz.
Spreker verklaarde ten-slotte zijn stem niet te
zullen onthouden aan de voorgestelde belasting
verhogingen, zjjnde financieele versterking drin
gend noodig.
De heer Heemskerk 'betoogt, dat dit kabi
net niet is het logisch gevolg van den politieken
toestand, zooals die ontstaan was na de verkiezing
van Juni jlen voorts dat het optreden van dit
kabinet zonder zyn formateur is een constitutio
neel© fout.
Spr. gispte ten slotte de houding van den bur
gemeester van Utrecht, die na afloop der verkie
zingen als burgemeester zijn voldoening en blijd
schap uitsprak over den uitslag daarvan en daarop
•en dronk uitte. Spr. hoopte dat de burgemeester
hierover openlijk zijn leedweezen zou uitspreken,
omdat alleen daardoor aan de verschillende par
tijen van de christelijke richting voldoening kan
worden gegeven.
Heden voorzetting.
Geen moord. Men meldt in verband met
het bericht omtrent den moord te Dalem, voor
komende in ons nummer van 22 November, dat
T. v. W. aanvankelijk beschouwd werd zijn schoon
vader gewurgd te hebben. Bij de lijkschouwing is
echter geconstateerd, dat er geene gewelddadig
heid is gepleegd, waarna T. v. W. weder op
vrije voeten is gesteld.
Een slimme oj.p 1 ic'hts t©r. Men meldt
wilt. Alkmaar: De commissaris Van politie heeft
een .uitvoerige lijst v,an de gO'Odeiren doen ver-
Mprejd'en, die in beslag zijn genomen en in he,t!
heizit werden gevonden van de juffrouw, die ©eni
gen tijd geleden alhier werd aangehouden pis
Verdiateht van dief stel' vian divers© goederen juit
bat gebouw Wpakt en Bid:t alhier, waarin zij
'tijdelijk wais opgenomen.
Aangezien (heit vérmoeden voor de hand }.:gt,
dait diie goederen, alle niieuw en ongebruikt, door
diefstal zijn Verkregen, wiordt verzocht een
Onderzoek paar dei herkomst, te willen doen in
stellen.
Bij onderzoek is der politie gebleken, dat dei
jluifi10|UVr:, getnabmd H. A. A. S., een zeer be
ruchte pptichtfeter is, die in verschillende plaat-
Men Van Nederland en, daar huiten hare prak
tijken beeft oitgeioefend en dit onder de namen
Wa! raven, VattieskKrune ScheVichaven, Sax van
dór iWeijdein, Kuijpór, W'iierdelS; Linsie, Wielik, y!an
Liimgen, ienz.
Woestelingen. Vier jongelieden, die t«
Heerenveen hadden terechtgestaan, maakten op
de terugreis misbruik van sterken drank en vielen
te Wijnjeterp met messen den koopman van W.,
te Drachten aan, die met paard en wagen pas
seerde. De kerels maakten het zoo bont, dat de
man zijn gerij in den steek liet en in een nabij-
zijnde boerderij vluchtte. De politie heeft de daders
aangehouden.
Een p S' e u do- ph i 1 a, n t r o o pMen meldt
uit Gaasterland aian de Leeeuw. Ct.:
In deize gemeente heeft een alis heer gekleed
ptenspón de vorige week giften trachten in te
zamelen voor noodlijdende vifeschersgezinnen te
Schóveningen. Eene collecte, welke hij wensch-
te te honden, we;rd echter door den burgemees
ter Verhinderd, waanojp1 de pseudophitantroop met
stille tnoim vertrok, waarheen, dat wis! men niet,
Gebleken iö echter, dia!t hij later nog in deze
week, in naburige kuislbgemeenten op intieme wij
ze ais werkzaam geweest en Vermoedelijk heeft,
hij thans' Friesland nog niet verlaten.
Delwijl deze collectant kennelijk eigen voor
deel bedoelt, mag op zijn rondegang de aan
dacht geVeisiti'gd worden. Bij voorkeur schijnt hij
hij notabele pórfeopen in zeeplaatsen aan te klop
pen.
Wreedaards. De twee huzaren, te Deven
ter, die door de marechaussee zijn gearresteerd,
als verdacht van schuldig te zijn aan het afsnijden
der staarten van een 30tal militaire paarden,
hebben reeds een volledige bekentenis afgelegd.
Zij zullen zich over hun schandelijke daad voor
den militairen rechter te verantwoorden hebben.
!P1 at tel and fe'z eden. Men schrijft uit den
GeMerschen Achterhoek
Aan drankbestrijders moet de in deze streek
bestaand© gewoonte, om braid en bruidegom naar
hiun nieujwe woning te brengen en van en naar
het geementehuiiis, te geleiden, wel reden tot er-
gternals geven. Ziooi'n bruidstoet heeft een. zoo-
genaainden drankwagen. Wanneer de bruidstoet
in gang is;, kan ieder, die kennis pf vriendschap
heeft met het jonge paar, den stoet aanhou
den, hetzij door het spannen Van een fo.u'w over
den weg of door het vasthouden van het paard.
Hjermee js; het sein igógevten voor den man of
de vrouw, die, oyer de jeneverflesch gaat, om
den aanhouder en zijn huiisgetoaoten een bor
rel te schenken. Duurt zoo'n tocht lang, dan
wloirdt er heel wat jenever geschonken, want dit
stehenken geeft vloor den stoet vaak heel wat op-
pn'thiouid.Intufescihen beginnen Velen in te zien
dat dit jeneVerschejiken een misbruik is, zoodat
hij stemmige bruidsstoeten reeds andere versna
peringen gegeven wordlen. ArnhCt).
hooger dan 50 M. «n werd op den geheelen tocht
begeleid door het stoomschip Buchhorn.
iOver een verdwenen bankbiljet en
de vindingrijkheid der politie in het opsporen
daarvan, vinden KV© de volgende merkwaardige
gólsteiMedenis
Een "koopman ging onlangis naar e en
kleermaker te' Berlijn om de voering van zijn
overjas, die 'gescheurd was, te laten herstellen.
Die kleermaker nam zelf dat werk op zich, ter
wijl de Mant op de jas wachtte. De kleerma
ker hdiellp hem later heel gedienstig bij 'het aan
trekken van de overjas^ Doch toen de koop
man 'saVpnds in zijn kantoor afrekende, bemerk
te hij tot zijn iscihrilk, dat hij een bankbilejt van
duizend mark mifete, die hij in ©en portefeuille)
gehad had. Dez©' portefeuille had in den zak
van zijn Overjas gezeten. De portefeuille was
er dan oók nog, maar heit bankbiljet was en
Kieief verdwenen. Hij bedacht zich nog eens
gioted en telkens1 kwam hij tot de gevolgtrekking
(dja|t hij helt biljet nojg had, toen hij naar den
kleermaker gilng. Hij ging natuurlijk ©ogenblik
kelijk naar den kleermaker tae, doch deze ont
kende hardnekkig letsi van het biljet te weten.
Hij vterzekerd© zijn klapt dat hij in 't geheel geen
Merkwaardige luchtreis. Graaf Zeppe
lin heeft met een door hem gebouwden bestuur
baren luchtballon, in gezelschap van ell personen,
een tocht gemaakt van Friedriehshaven naar
Romanshorn en terug;. Het luchtschip steeg niet
site dagten ook geen gehad had. De zaak scheen
een onoplosbaar raajdsel, daar het biljet onmo
gelijk uiit de portefeuille gevallen kon zijn. De
koopman gaf ten s'l'otte de zaaik bij de politie
aan fen er werd, dadelijk huiszoeking bij den
kleermaker gehouden. Doch het bankbiljet werd
niet (gevonden. Het raadsel zou, waarschijnlijk
Onopgelost gebleven zijn, als de kleermaker zich
zelf niet Verraden had. Een der rechercheurs
vjaln palitiie vond een pandbriefje, dat op een
broek <wafe gegeven, waar voor de kleermaker,
slechts een paar mark gekregen had. Hij hecht
te er geen waarde aan en leigde het briefje pp
zij. Met opvallende haast trachtte de kleerma
ker het bewuste briefje thans in handen te krij
gen. ZiOjOdra hij meende, dat niemand op
hem lette; nam hij het met een snelle beweging
van (de tafel en wierp het dn de kachel. Hier
uit basilopt de politie, dat dit pandbriefje ©en,
bijzondere waarde moesit hebben, maar liet was
reeds Verbrand en de rechercheur had niet pp
den naam van den pandjeshuishouder gelet. De
kleermaker .meende nu, dat alle gevaar reeds;
v'opr hem geweken was. Doch hij had buiten
de Volharding der politie gerekend. De politie,
deed een onderzoek naar de kleederen die hij
in Voorraad had en zag dat van een grijs pak
de pantalon ontbrak. Zij stelden daarop vast
da;t de kleermaker denzelfden dag, waarop 't
bankbiljet verdwenen was, een half uur afwezig
wais geweest, Zij kwam aldus tot het vermoeden,
dat de pantalon op dat uur ergens in de buurt
beleend moest zijn.
Zij zochten daarop de verschillende pandjes
huizen af en vonden éindelijk de lang gezochte,"
grijze pantalon. Deze pantalon werd onderzocht
en men vond daarin inderdaad in een stukje
papier gewikkeld, het verdwenen bankbiljet. Nu
baatte geen 'Ontkennen meer. De kleennaker viel
dioor de mand en bekende, dat hij het biljet uit
de porteefuille had genomen ©ia op deze wijze
getracht had het in veiligheid te brengen. Hij is
in hechtenis genomen.
Een nachtelijke scène; Onlangs werd
een bekend tabaksiimporteur, die in een der vil
lawijken Van New-York woonde, midden in den
nacht aan de telephoon geroepen. „Hallo, ser-
jgfeaht Brown Van het hoofdpolitlebureauIn uw
burfeau is ingebroken, zooafc ons zooeven uit
dat district 'werd gemeld. Wilt u, zoo goed zijn
om dadelijk over te komen om het feit te con-
steteeren?" Mijnheer Popper, zoo heette de man
snakte eerst ©enige ©ogenblikken naar adem
én antwoordde toen dat hij zich zoo gauw mo-
zou aankleeden, om op de "plaats van de
inbraak te verschijnen. Maar hij was nog en
négligé, tojen hij weer het bewuste bellen hoor
de. „Htaido, New-York Herald. De redactie ver-
zoiekit u om alle bijzonderheden van den heden
nacht hij u, voorgevallen diefstal met inbraak."
Nu wérd mijnheer Popper toch zenuwachtig en
zoo vliug als hij maar kan, snelde hij naar het
dichtstbijzijnde station. Maar wie beschrijft zijne
verbazing, toen (hij om twee uur 's morgens zijn
Kantoor teindeCijk bereikte? Alles was in de
g motst mogelijke orde, daarentegen werd hij zelf
door een Verdekt, opgestelden politie-agent ge
arresteerd en jnaar het bureau gesleept de
politie hield 'hem voor den inbreker van wiens
coms't zij telefonisch was gewaarschuwd
Toén mijnheer Popper om zeven uur in den mor
gen eindelijk weer zijn hu|iis bereikte, stelde hij
on (detective-bureau met bet geval in kennis
.;m hjeit te onderzoeken. Men had binnen enkele
uifen ontdekt, dat drie studenten van de, uni
versiteit te New-York de berichtgevers der tele-
onfeche mededeelingen geweest waren, waardoor
aiijnheer Popper in zijn nachtrust zoo zeer ge
tooid werd. Wegens groot© baldadigheid aan
geklaagd, Verschenen de misdadigers voor den
echter. De bedrogen Popper eisch te eerst dat
infen hen zonder genade zou opsluitenten slotte
:rok hij echter zijn aanklacht in, toen de jonge-
ieden berouwvol en deemoedig om vergiffenis,
verzochten.
s
