Een tezoef aan ie fairiat „Oifpui".
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Gemengd Nieuws.
Gemeentebegroting.
Als afzonderlijk© bijlage is aan de memorie
van Antwoord van B. en W. het volgend schrij
ven van den directeur der H. B. S. toegevoegd:
De vraag, in de Secties II en III gedaan: „Kan
het, ondanks opoffering van de geheele of gedeel
telijke rijkssubsidie, mogelijk toch voor de Ge-
meente-financiën voordeeliger zijn den leerlingen
uit ander© gemeenten toelating te weigeren of
wel dezulken slechts toe te laten, tegen betaling
van een tot den kostprijs verhoogd schoolgeld",
is reeds lang door mij onder de oogen gezien,
zoodat ik dan ook in staat ben mijne meening
daarover onmiddellijk kenbaar te maken.
Allereerst zij het mij echter vergund het vol
gende onder de aandacht van Uw geacht College
te brengen. Wanneer de Gemeente Schiedam bij
zonder© bepalingen wil maken ten aanzien van
de leerlingen, die uit gemeenten komen, waar
geen Hoogere Burgerschool is gevestigd, dan kan
zij dat natuurlijk doen, mits zij afstand doet van
de geheele subsidie van f 10.000. Achtereenvolgens
hebben de Ministers van Binnenlandsche Zaken
Tak van Poortvliet, d© Savornin Lohman, Bor-
gesius en Kuyper in deze bij verschillende gele
genheden duidelijke verklaringen afgelegd en er
is geen enkele reden, om aan te nemen, dat
de tegenwoordige Min. van Binnenl. Zaken daar
over anders zou denken dat zijne vier voorgangers.
Tot heden is er dan ook slechts één enkele ge
meente in den lande, namelijk Amsterdam, die
voor deze buitenleerlingen andere bepalingen heeft
gemaakt en daardoor afstand heeft gedaan van
het rijkssubsidie. Toch zijn er verscheidene ge
meenten, waar de verhouding tusschen leerlingen
uit de gemeente zelf en die van buiten heel
wat ongunstiger is dan in Schiedam. Uit plaatsen,
waar eene Hoogere Burgerschool gevestigd is,
worden hier sinds vier jaren geen leerlingen meer
toegelaten en er bevind zich dan ook nog slechts
één leerling uit Rotterdam op onze school, die
er reeds was, toen de desbetreffende verordening
werd vastgesteld, deze leerling zit in de hoogste
klasse en zal dus na afloop van dit schooljaar
ook heengaan.
De in de Secties gedane vraag moet dus van het
standpunt uit bezien worden, dat de geheele rijks
subsidie moet worden opgeofferd en derhalve dient
te worden gevraagd: wat is voor de gemeente-
financiën voordeeliger: afstand te doen van de
rijkssubsidie en daarmee leerlingen van buiten
te weigeren, resp. dezen alleen tegen betaling
van een tot den kostprijs verhoogd schoolgeld
toe te laten, öf den tegenwoordigen toestand be
stendigen
Wanneer men de kosten der vijf parallel-klassen
zoo hoog mogelijk berekent en alles bij die kosten
telt, wat ook maar met mogelijkheid er bij zou
kunnen worden gerekend, dan komt men tot een
bedrag van f 12010.Inderdaad een zeer groot
bedrag. Maar daartegenover staat dan het rijks
subsidie van f 10.000.en een bedrag aan school
geld van deze buiten-leerlingen van f3540.er
zou dus een financieel nadeel zijn voor de Ge
meente van f 1530.
Het moet dadelijk worden toegegeven, dat dit
bedrag van zóó geringe beteekenis is, dat men
het afstand doen der subsidie daarvoor niet be
hoeft te laten, te minder, daar er onder de leer
lingen wel dadelijk enkelen zijn aan te wijzen,
wier ouders zóó gefortuneerd zijn, dat zij hunne
kinderen toch naar de Hoogere Burgerschool zul
len zenden, ook al wordt het schoolgeld 150
gulden of nog hooger opgevoerd; het verschil
voor de Gemeente zou dus vermoedelijk nog veel
kleiner z(jn dan f1530.
Men verlieze echter daarbij het volgende niet
uit het oog: op dit oogenblik heeft de Hoogere
Burgerschool 162 leerlingen, daarvan zijn 99 Schie
dammers en 63 van buiten (binnenkort zal de
verhouding zijn 100 Schiedammers en 62 van
buiten, daar eene familie ter wille van haren
zoon bier komt wonen). Van die 99 zijn er 31
(binnenkort 32) in de eerste klasse, deze klasse
zou dus moeten worden gesplitst, ook al was
er geen enkel leerling van buiten in, de Ge
meente zou dus f 2500.voor de splitsing dezer
klasse moeten uitgeven. Het aantal leerlingen der
Hoogere Burgerschool is in de laatste jaxen sterk
toegenomen, maar het grootste aandeel aan die
toeneming heeft Schiedam zelf. Eenige jaren ge
leden waren er nog evenveel niet-Schiedammers
als Schiedammers, op dit oogenblik is de ver
houding ongeveer van 3 tot 5. En waar onze
Hoogere Burgerschool thans bezocht wordt door
kinderen uit de gansche burgerij in al hare ver
takkingen en er geen enkele reden is, om aan
te nemen, dat dit ook in het vervolg niet zoo
zal zijn, daar is het nagenoeg zeker, dat wij over
5 jaren toch weer 5 parallel-klassen zouden heb
ben, al werden ook alle niet-Schiedammers ge
weerd. Het financieële resultaat voor de gemeente
zou dus zijn bij het afstand doen van de rijks
subsidie, dat over vijf jaren de uitgaven weer
even hoog zouden zijn als zij nu zijn, maar de
inkomsten f 15000.kleiner, zoodat de gemern-
te-financiën er nu reeds dadelijk minstens f 2500.
door zouden worden geschaad, de volgende vier
jaren telkens f 2500.meer plus het vermeerderde
schoolgeld, om daarna d© volgende jaren een
schade van f 15000.te hebben. Zelfs zou de
vraag gewettigd zijn, of men de leerlingen, die
thans op school zijn, niet de gelegenheid moet
£eycu den vijfjarigen cursus af te too pen, immers
verandering van school is altijd zeer nadeelig
voor een leerling, terwijl bij de meeste zelfs niet
van verandering zou kunnen gesprok"" worden,
daar zij zooals aanstonds blijken zal ge
heel met hunne studie zouden moeten ophouden.
Het feit, dat de Gemeente deze leerlingen heeft
aangenomen, legt toch ook wol eenige zedelijke
verplichting op, om haar de gelegenheid te geven,
den cursus tot het einde af te loopen. En mocht
de Gemeente inderdaad hiertoe besluiten, dan moet
zij dezelfde uitgaven van thans blijven doen, maar
heeft dan dadelijk f 13540.minder ontvangsten.
Met gepasten eerbied zij het mij intusschen
vergund, toch ook nog op iets anders de aandacht
van Uw geacht College te vestigen. Zooals ik
reeds zooeven de eer had op te merken, zijn er
onder de leerlingen van buiten dadelijk enkelen
aan te wijzen, wier ouders hunne kinderen tóch
de H. B. S. zullen laten bezoeken, zelfs al werd
het schoolgeld tot f200.opgevoerd. Het aller
grootste aantal der buiten-leerlingen zal zich ech
ter dan de breedere ontwikkeling, die de II. B. S.
biedt en de groote voordeelen aan het eind-diploma
verbonden, moeten ontzeggen, omdat hunne ou
ders nu reeds slechts met de grootste moeite
het financieele offer, dat voor schoolgeld, boeken
en spoor-abonnement gevergd wordt, kunnen bren
gen, verreweg het grootste deel van de ouders
dezer leerlingen behoort tot den kleinen midden
stand, enkelen zelfs tot den arbeiderstand. En
nu meen ik met alle bescheidenheid, dat het
toch niet op den weg van den Schiedamschen
Gemeenteraad kan liggen, zoodanige maatregelen
te nemen, dat alleen nog maar de kinderen van
zeer gefortuneerden uit de gemeenten in onze
omgeving de breedere ontwikkeling, die de H. B.
S. biedt en de voordeelen, die het eind-diploma
geeft, zullen kunnen deelachtig worden en de
minder-gegoeden daarvan dan in het vervolg zul
len verstoken moeten blijven, terwijl de Gemeente
Schiedam van die maatregelen niet eens voordeel,
wèl financieël nadeel zou ondervinden. Hierte
gen zou men niet kunnen aanvoeren, dat Rotter
dam de eenige plaats, die door de ligging in
aanmerking komt die leerlingen dan maar
moet nemen, immers vooreerst heeft Rotterdam
reeds veel meer buiten-leerlingen in zijne verschil
lend© middelbare scholen dan Schiedam, voor
namelijk uit plaatsen aan de andere grenzen ge
legen, maar bovendien zou Rotterdam met veel
meer recht het voorbeeld van Schiedam kunnen
volgen, daar het rijkssubsidie slechts een zóó
klein gedeelte van de kosten vormt, die Rotter
dam voor de middelbare scholen moet maken,
dat deze Gemeente veel gemakkelijker van het
subsidie afstand zou kunnen doen.
En nu moet mij ten slotte zij het ook met
de grootste bescheidenheid nog iets van het
hart. Onze Hoogere Burgerschool geniet in den
laatsten tijd elk jaar in de groote vacantie de
eer een onderwerp uit te maken op de agenda
van onzen Gemeenteraad, omdat deze over de
parallel-klassen beslist. Hierdoor krijgt het wel
eenigszins den schijn, dat deze inrichting van
onderwijs wel een bijzonder dure moet zijn, waar
voor elk jaar grootere sommen moeten worden
besteed. Zeer zeker, de Hoogere Burgerscbool
vergt ©ene belangrijke som van de gemeente-finan-
ciën, maar ik meen, dat die som bij nadere be
schouwing toch niet zal tegenvallen, immers een
groot deel, het grootste deel der uitgaven, wordt
bestreden door aan de eene zijde de rijkssubsidie,
aan de andere zijde het schoolgeld, dat op dit
oogenblik bedraagt f8124.per jaar, terwijl er
ook nog 16 Schiedamsche kinderen gratis van
het ondeiwijs gebruik maken.
En waar te voorzien is, dat de uitgaven in de
eerste jaren niet noemenswaard zullen stagen,
de inkomsten daarentegen door vermeerderd
schoolgeld nog zullen toenemen, daar is er volgens
mijne bescheiden meening geen reden, maatre
gelen te nemen, die den bloei der school zouden
moeten tegengaan. Die bloei zal toch ook wel
voor een klein deel te danken zijn aan de zeer
gunstige resultaten bij eind- en andere examens,
waarop onze school mag wijzen, resultaten, die
toch juist ook meer verkregen zijn door de zorg
van het gemeentebestuur, dat de school geeft,
wat zij voor haren bloed behoeft. De eerste vraag
in de Secties gedaan heeft in het bovenstaande
mede beantwoording gevonden.
Schiedam, 9 October 1906.
De Directeur der Hoogere Burgerschool,
M. HORN.
(Slot).
Na de belangrijke expositie der medische- en
reddingsapparaten in oogenschouw te hebben ge
nomen, ging men weder naar het ontvangsalon.
Hier werd de eere-wijn aangeboden.
Minister Veegens betuigde, mede namens zijn
ambtgenoot van Waterstaat, den Commissaris
sen zijn dank voor hetgeen in de fabriek te zien
was gegeven. Dit bezoek is geweest een bloem
op het ministerieele pad, dat niet altijd met ro
zen bezaaid is.
Z.Exc. wees op de belangrijke en uiteenloopende
toepassingen van de producten der fabriek, die
een denkbeeld geven van de beteekenis dezér tak
van nijverheid, die inheemsch is geworden en,
naar Spr. hoopt, dit ook zal blijven. Wij za
gen met groote voldoening de nuttige toestellen,
voor de nijverheid en den lijdenden en hulp
behoevenden mensch. Spr. hoopte, dat de fa
briek er een steeds toenemend afzetgebied voor
moge vinden.
Men kan, vervolgde Z.Exc., spreken van een
oud-Schiedam, dat klaagt en rede heeft tot kla
gen, en van een verjongd Schiedam, dat mei
energie en kracht bezig is zijn voorname plaats
onder de belangrijkste industrie-steden van ong
land te heroveren.
Z.Exc. besloot met den wensch, dat de fa
biiek in toenemenden bloei zal mogen blijven
vooruitgaan.
Vervolgens sprak burgemeester Brants.
Ileeren Commissarissen I
Het was het gemeente-bestuur van Schiedam,
aldus zeide ZEd. Achtb., zeer aangenaam uwe
uitnoodiging tot bezichtiging dezer Oxvgenium-
fabriek te kunnen aannemen. Het zoude natuur
lijk niet doenlijk zijn ons te doen vertegenwoor
digen bij iedere opening van elke inrichting op
industrieel gebied en vooral voor de toekomst
van Schiedam, zoude zoo iets met het oog op
de groote uitbreiding der gemeente, die te wachten
staat, welhaast onmogelijk blijken. Evenwel ge
loof ik, dat wiji voor eene Mij. als „Oxygenium"
wel een onderscheid mogen en moeten maken.
Trouwens ik word in deze mijne meening ver
sterkt, nu ik zie welke hooge autoriteiten Schie
dam en Oxygenium de eer hebben aangedaan,
om van hunne belangstelling in deze nieuwe toe
passing der industrie, blijk te geven. Schiedam
is trots op hare gasten van heden-middag en
wenscht „Oxygenium" van harte geluk, dat zij
eene dusdanige aprobatie van haar streven van
zooveel verschillende autoriteiten heeft weten te
ontvangen.
Maar hoe schoon was het ook wat wij zagen,
welk een rijkdom van practisch© toepassingen
werd ons aangeboden.
De vakmannen onder de genoodigden hebben
zich ongetwijfeld verheugd over de duidelijke wij
ze, waarop het voor hen bekende werd gedemon
streerd. i I I j j I ij
Voor anderen, die nog slechts in grove omtrek
ken wisten, wat aan die electroden geschiedde;
hoe daar van die drie elementen der oudenlicht,
vuur en water, dat derde, het water, weder in
vuur en licht werd omgezet, voor hen waren
die keurige proeven en heldere uiteenzettingen,
die wij zoo even mochten zien, eene hoogst wel
kome herinnering aan lang vervlogen studieja
ren- I i I
En zij eindelijk, die voor het eerst hier za
gen, hoe heet O. en H. het samen maken kunnen,
hoe bedriegelijk die H, de waterstof, hoe leven
wekkend, hoe geneeskrachtig, de prikkelende 0,
het Oxygenium, is, ook zij: hebben ongetwijfeld ge
noten, al was het met eenigszins ingehouden adem,
omdat zij vreesden dat wellicht in eene prach
tige apotheose, O en H nog tot eene te gewaagde
krachtsuiting zouden toegelaten worden.
Autoriteiten, vakmannen en leeken, allen zullen
het hierin wel eens zijn dat wat de Mij. Oxygenium
ons hier te zien gaf in hare lokalen, op een
standpunt staat, dat in Nederland haar nog niet
wordt betwist. Het is dan ook voor Schiedam
eene eer, deze Schutzbefohlene der wetenschap
te ontvangen en daarom staat het dagelijksch
bestuur van Schiedam hier en heet haar welkom.
Maar, H. H. Com., iedere eer, heeft zijn
keer, iedere lust, heeft zijn last het zij
mij vergund nog even al is het in zeer wel
willende woorden, op den last der nieuwe in
dustrie te wijzen, wellicht zal de lust ook daar
door te meer op den voorgrond treden.
lx wilde dit wel doen, door het beeld van
den Zauber-leerling van Göthe. Gij allen her
innert U dien leerling, die van zijnen groeten
meester den geestenbezweerder een toovérwoord
wist te bemachtigen, waardoor hij, de zwakke
knaap, zonder die geesten te beheerschen, hen
evenwel tijdelijk in zijnen dienst nemen kon.
Maar och arme! ware de groote meester, dien
onvoorzichtigen dien ondoordachten, niet met zijn
„In den Ecken Besen," „Besen," ter hulpe ge
sneld, de arme knaap ware zekerlijk door het
oproepen dier watergeesten, die hij niet bedwin
gen kon, jammerlijk verdronken.
M. II., zoude ook hier zoo iets niet mo
gelijk zijn is hier een d ergeljjk gevaar ondenk
baar? i 1 i j
Hoe heerlijk wel is waar en een van zin gaan
H20 als water samen. Is er iets machtiger
iets gezegender dan het water? Ja, ligt niet in
en op het water de toekomst van Schiedam 1
maar daar komt de Mij. Oxygenium, met hare
tooverspreuken en beveelt O en H, haar ten
dienste: Gaat uit elkaar 1 en scheidt u! zij vol
gen gehoorzaam en wij zagen dien wonderen
triomphgang. Wij zagen, dat gloeien, dat smel
ten, dat wellen en al die vernuftige aanpassin
gen, wij bogen bewonderend voor wat Oxygenium
zich ten doel stelt, en toch, waarom is men
niet overal en altijd blijde zulk eene Oxygenium-
fabriek te kunnen ontvangen? Waarom zijn niet
buren even dankbaar de nieuwe buurvrouw in 't
zuur te verwachten? Het is omdat men als in
stinctmatig voelt, dat die kleine mensch, toch
eigenlijk maar eene tooverfonnule van den groo-
ten meester nam, maar geenszins in staat is
op ieder oogenblik die ontbondenen te beheer
schen noch veel minder ze weêr saam te bin
den tot duurzamen bandDat blijft, mijne heeren,
een last bij allen lust.
Mag ik U, Mijne Heeren Commissarissen, toe-
wenschen dat door groote voorzichtigheid en voor
zorgsmaatregelen, de onmacht van den zwakken
mensch, tegen die overs terke machten O en H
nimmer hier in Schiedam moge blijken, maar
dat steeds uwe Oxygeniumfabriek, voor de stad
onzer inwoning slechts hare groote lichtzijde
moge toonen, zoo groei© en bloeie Uwe schoóne
en interessante onderneming verder tot heil en
hulp van velen.
De president-commissaris, de heer v. d. Ploeg,
dankte de heeren voor hunne betoonde belang
stelling.
Als een bizonderheid deelde de heer Meeuwe-
sen nog mede, dat hij zooeven van prof. Kamer-
lingb Ones te Leiden een telegram ontving, mel
dende, dat deze wegens dringende laboratorium
werkzaamheden verhinderd was te komen. Prof.
Ones deelde verder in dit telegram mede, dat bij
die werkzaamheden gebruik werd gemaakt van
gassen der fabriek.
Nadat men nog ©enigen tijd gezellig bijeen was
geweest, kwamen de rijtuigen weer voor en werd
naar het station gereden.
De ministers en in Den Haag woonachtige auto
riteiten vertrokken met den trein van 3,31, ter
wijl de Delftsche professoren met den trein van
3.38 uur naar hun woonplaats terugkeerden.
Pastoor Langewen's jubilé.
De dag waarop vóór 25 jaren de zeereerw.
pater Langewen, pastoor der Singelkerk, tot kape
laan te dezer stede Werd benoemd, waar hij se
dert onafgebroken wterkzaam bleef, zal niet onop
gemerkt voorbijgaan.
Zondag-ochtend 10 ure zal de hooggeachte jubi
laris in zijne kerk eene plechtige H. Mis opdra
gen en aldus met zijne gemeente allereerst den
Allerhoogste dank brengen voor de zegeningen
gedurende 25 jaren in de stad onzer inwoning
ondervonden.
Daarna zal er van 121/2 tot 2 ure in de pas
torie receptie zijn voor allen die den waardigen
feesteling op dezen voor hem zoo heuglijken dag
bewijzen van deelnemende belangstelling willen
geven.
Mej. J. H. Kuling van hier heeftgis-
ter met gunstig gevolg te Rotterdam het examen
vrfje- en ordeoefeningen der gymnastiek afgelegd.
E,en vrouw verbrand. Op de tweede ver
dieping van het perceel St. Jansstraat 18 te Am
sterdam woonde een 75-jarige ongehuwde juffrouw
Roeper alleen. Gistermorgen werd de instrument
maker, wiens zaak in dit huis is gevestigd, door
voorbijgangers gewaarschuwd dat er rook uit een
dei- ramen van de tweede verdieping kwam. De
man liep terstond naar boven en toen hij de
leur der door juffrouw R. bewoonde kamer open
de, zag hij: de kamer in vollen gloed. Dicht bij
de deur lag voorover het lijk van de vrouw.
De kleederen van het slachtoffer brandden nog.
Het schijnt, dat het petroleumtoestel, waarop
juffrouw Roeper een ketel water had willen zet
ten, is omgevallen en dat daardoor de kleederen
in brand zijn geraakt. Uit de plaats waar het
slachtoffer lag, blijkt dat zij, maar tevergeefs,
gepoogd heeft de deur nog te bereiken. Het lijk,
dat groote brandwonden vertoonde, is naar het
gasthuis vervoerd. 1
Oplichting. Den lOden dezer verzocht een
persoon, die Engelsch sprak en een visitekaartje
afgaf luidende: „Rev. James Hayes, American
College, Louvain (België)", aan een passagebureau
te Amsterdam, voor hem twee hutten te willen
reserveeren op het stoomschip Peninsular, voor
een reis van Marseille naar Bombay.
Hij gaf daarvoor in betaling een wissel, groot
100 op de Lloyd's Bank Ltd. te Londen, en
ontving, daar hij 96 had te betalen, f48 aan
Ned. geld terug. De passagebiljetten zouden hem
later worden toegezonden te Leuven.
Bedoelde wissel is inmiddels waardeloos ge
bleken te zijn, zoodat ten deze oplichting moet
zijn gepleegd. i
I)e commissaris van politie in de 1© sectie te
Amsterdam verzoekt aanhouding van den ver
dachte. I
Het Catholicisme in Pruisen. Zeer
interessant, zegt het Hgz. zijn de onlangs open
baar gemaakte uitkomsten der jongste volkstel
ling in Pruisen den len December van het
vorig jaar gehouden met betrekking tot de
godsdienstige belijdenis der bevolking.
Daaruit bljjkt, dat in Pruisen de verhouding
tusschen het aantal Katholieken en Protestanten
nagenoeg dezelfde is als die in ons land: 62.59
percent Protestanten en 35.80 percent Katholie
ken (andere „Christenen" zijn er in Pruisen 0.40
percent, Joden 1.14 percent, ongeloovigen 0.03
percent.) j
Tusschen ons land en Pruisen is dit verschil,-
dat terwijl hier het percentage der Katholieken
in den loop der jaren eenigermate, betrekkelijk
zelfs aanmerkelijk is afgenomen er was een.
tijd, dat de Katholieken twee vijfden der be
volking uitmaakten "in Pruisen daarentegen,
het percentcijfer regelmatig is toegenomen.
In 1867, toen Pruisen voor het eerst zijn te
genwoordige uitgestrektheid had, waren de ver-
houdingscijfer tusschen Protestanten en Katho
lieken 65.27 en 33.17, in 1880 waren ze 64.62
en 33.74, in 1890 64.24 en 34.23, in 1900 63.29.
en 35.14, in 1905 eindelijk 62.59 en 35.80,
i 1 i i t i i t !-.i I'..i
i
