Verspreide berichten.
Binnenland
Stads- en (*ewestelijk Nieuws.
de bisschoppen zullen hebben op te lossen om
in het onderhoud der geestelijken te voorzien.
De Bisschop eindigt met aan te kondigen, dat
bij zijn terugkeer de aartspriesters zullen worden
opgeroepen om de noodige instructies te ont
vangen.
De „Libre Parole" beweert vernomen te heb
ben, dat de regeering den 15 Januari verschil
lende stukken zou publiceeren in beslag genomen
bij mgr. Montagnini en betreffende zekere dis
senters van het bloc. Volgens een ander gerucht
zou Clemenceau eenige van die stukken met be
trekking zoowel van de verhouding van het Vati-
caan tot Frankrijk als de andere mogendheden
op de Kamer-tribune voorlezen. Eenige van die
stukken zouden aantoonen, dat mgr. Montagnini
in correspondentie was met de voornaamste lei
ders der bonapartistische en orleanistische par
tijen.
SPANJE.
De »Tribune" meldt dat koning Eduard in
Maart het Spaansche hof zal bezoeken en in het
begin van April te Cadiz zal aankomen, om in
de Middellandsche Zee met zijn jacht te gaan
kruisen.
TURKIJE.
Uit Konstantinopel is volgens de «Etoile Beige"
gister te Londen bericht ontvangen, dat de ziekte
van den Sultan plotseling een zoo ernstige wen
ding heeft genomen, dat zjjn dood eiken dag ver
wacht kan worden.
MAROKKO.
De bassa van Tandzjer is vandaar vertrokken,
om de krijgsverrichtingen tegen Raisoeli te leiden
Hg is een persoonlijk vjjand van Raisoeli en ver
moedelijk de eenige man die er werkelijk op ge
brand is, hem te vangen. De Mebalia toont, vol
gens den correspondent van de «Daily Mail," niet
zulk een grooten ijver, daar zij, zoolang de krijgs
verrichtingen duren, goed wordt betaald.
PERZIë.
De «Tribune" verneemt uit Teheran
In de nationale vergadering zijn heftige rede
voeringen gehouden tegen het beheer van de tol
len en de postergen door de Belgen.
JAPAN.
Op de Japansche begrooting zal 110 millioen
Jen voor het leger en 80 millioen voor de vloot
gevraagd worden.
De «Times" verneemt uit Washington
Na de verdaging van de vredesconferentie ver
leden jaar, wegens het Panamerikaansche congres,
aangevraagd te hebben, aarzelt de minister van
butenlandsche zaken nu ook rechtstreeksche voor
stellen aan de Russische regeering te doen betreffende
de vaststelling van een nieuwen datum.
Men zegt dat de Russische regeering gekant
is tegen de aanneming van een ontwapingsprogram
en zelfs in de tegenwoordige omstandigheden tegen
een beperking van de wapening.
Men hoopt dat dit niet de reden is, waarom het
tijdstip voor de conferentie nog niet is voorgesteld,
want er zijn andere vraagstukken, als de wjjze van
oorlogsvoering en de regeling van internationale
geschillen door scheidsrechtelijke beslissing, die
aan de orde gesteld zouden kunnen worden.
Vaststaat dat de President zich warm maakt
voor het slagen van de conferentie.
De «Tribune" verneemt, dat 60 pet. van de
projectielen, die particuliere ondernemers voor de
13- en 18-ponders van de Engelsche veldartillerie
hebben geleverd, niet deugen. De granaten ont
ploffen niet, tengevolge van een gebrekkige be
vestiging van den ontsteker. Er zijn beambten
van het tuighuis naar de verschillende garnizoe
nen gezonden, om de projectielen in orde te
brengen.
De granaten, die in de rijkswerkplaafs te Wool
wich zjjn gemaakt, voldoen in alle opzichten.
Het heet dat de Koningin van Hannover
l.fOO.OOO gulden aan liefdadige instellingen, mee-
rendeels in de provincie Hannover heeft nage
laten.
De officieuze «Norddeutsche Allg. Ztg." zegt van
het overlijden van de Koningin «Behalve het huis
Brunswjjk-Lüneburg, dragen ook de na verwante
Duitsche vorstenhuizen van Saksen-Altenburg, Ba
den en Mecklenburg-Schwerin rouw om de hoog
bejaarde vorstin. Ook ons Keizerlijk huis neemt
innig deel aan het overlijden van de vorstelijke
vrouw, die de beschikkingen van het lot met eer
biedwekkende waardigheid heeft gedragen."
Tusschen het station voor draadlooze tele,
grafie op den Eiffeltoren en Berlijn zijn dezer
dagen radiogrammen gewisseld. Men acht het
mogelijk dat er een geregelde dienst zal worden
ingericht. Het station van den Eiffeltoren spreekt
ook al met Engeland. Er zullen nieuwe toestellen
komen, door middel waarvan men ook Algerië
hoopt te bereiken.
Te Milaan is een maatschappij opgericht voor
den aanleg van een electrischen spoorweg tusschen
die stad en Genua.
De afstand zou in 1 uur 25 minuten afgelegd
worden
Dertien Engelsche firma's te Sjanghai, die
belang hebben bij den amfioenhandel, hebben een
brief aan het Engelsche consulaat-generaal gericht,
waarin zij mededeelen dat zij te Hongkong en
Sjanghai voor een waarde van tien millioen taels
aan opiumplantages hebben liggen en gehoord
willen worden in de regeling van het opiumverbod
dat naar hunne meening zeer geleidelijk moet
doorgezet worden. Zij willen we'en, hoe de En
gelsche regeering over de zaak denkt.
Ede.
Men meldt ons uit Ede
Gisteravond is hier vergaderd door afgevaardig
den van liberale kiesvereenigingen in het district.
Besloten werd voor de vacature Tweede Kamer
candidaat testellen mr. P. Tydeman, Blöemendaal,
die hier ook in 1905 candidaat was.
Werkelijke Oifieiersdienst.
Men schrijft van bevoegde zijde
In de vergadering van de Tweede Kamer van
17 December jl., werd door het lid Hugenholtz
gezegd, dat het bij het departement van Marine
voorkomt, dat men officieren, die ongeschikt zjjn
voor den dienst, op non-activiteit stelt, ten einde
hen in de gelegenheid te stellen, twee jaar in
hun rang te dienen, en daardoor het aan dien
rang verbonden pensioen te verwerven. Spreker
achtte dit onwettig, omdat art. 16 der Pensioen
wet voor de Zeemacht van 1902 hier twee jaren
werkelijken dienst eischt. Nadat de heer Hugen
holtz van den minister van Marine een hem on
bevredigend antwoord had gekregen, zeide hg, te
verwachten, dat de Rekenkamer de verleende
pensioenen niet zou aannemen.
In de slotalinea van art. 2 der Pensioenwet
staat echter, geregeld, wat die wet onder werke
lijken dienst verstaat.
Werkeljjke dienst is niet synoniem met «actieve
dienst", integendeel. Blijkens de verwijzieng naar
art. 12, telt tijd. op nonactiviteit doorgebracht,
ook voor werkelijken dienst. Indische jaren echter,
en daarin schuilt het verschil, tellen dubbel voor
berekening van den diensttijd, die voor pensioen
in aanmerking komt. Zij rekenen gewoon, waar
de wet werkeljjken dienst eischt.
Onwettig kan het bedoeld pensioen dus in
geenendeele genoemd worden, zoodat een atwjjzing
door de rekenkamer niet te verwachten is.
Trouwens al bestonden er gegronde bezwaren,
tegen de toekenning, dan zou de Rekenkamer
hier toch niet kunnen optreden, sedert de wet
tot instelling van een militairen pensioenraad
(Staatsblad 50 van 1896) in art. 4 de Rekenkamer
niet meer vergunt de verevening dezer soort pen
sioenen te weigeren.
Al is een maatregel, gelijk deze, niet onwettig
te noemen, of hij minder wenseheljjk is, is eene
andere kwestie.
Luitenant Christoffel.
Uit Batavia wordt geseind, dat luitenant Chris
toffel bevorderd is tot kapitein.
Vloedgolf.
Blijkens een uit Nederl.-Indië ontvangen tele
gram teisterde een vloedgolf de Westkust van
Poelo Simeiloee, onderhoorigheden van Atjeh,
waardoor aldaar 40 personen omgekomen zijn en
er op het eiland Tapa 300 vermist worden.
Het capitulantenstelsel.
'Het hoofdbestuur van de vereeniging van onder
officieren en militair geëmployeerden in den rang
van onderofficier, heeft een adres gericht tot de
Tweede Kamer, naar aanleiding van de mede-
deeling van den minister van oorlog, dat naar
zijn meening de oplossing van het kadervraag-
stuk, zou te vinden zijn in de invoering van
een capitulantenstelsel, met overgang in burger
lijke betrekkingen in een wetsontwerp te regelen.
Het hoofdbestuur zegt o. m. in dit adres, dat
nog niet is gebleken of de Kamer aan dien maat
regel wil medewerkendat de doelmatigheid daar
van eerst kan blijken geruimen tijd na de invoe
ring; dat echter die invoering geen verbetering
brengt in de financiëele positie der onderoffi
cieren gedurende hun militairen diensttijd, noch
den minister van oorlog te bewegen, over te
het bestuur er daarom bij: de Kamer op aandringt
in die hunner weduwen en weezen; dat juist
die positie dringend verbetering behoeft en da,t
gaan tot soldijverhooging van hen, die niet heb
ben gedeeld in de soldijverhooging van het Kon.
besluit van 16 Maart 1906 en om op de begroo
ting, zoo het kan van 1907 en zeker op die
van volgende jaren een bedrag te brengen, om
te kunnen voorzien in een pensioemsregeling voor
weduwen en weezen van onderofficieren en min
deren, overeenkomstig en tot een bedrag als be
paald is voor die van burgerlijke rijksambtenaren,
in afwachting van een desbetreffend fonds.
Het bestuur wijst er voorts nog op dat sedert
1881 de soldijen der sergeanten niet zijn ver
hoogd.
Handelspolitiek.
Door de ministers van Landbouw, Nijtverheid'
en Handel, van Financiën, van Koloniën en vah
Buitenlandsche Zaken is:
iaan den heer J. F. Mutsaerts, te Tilburg, op
zijn verzoek, eervol ontslag verleend als lid van
do commissie voor de handelspolitiek, onder dank
betuiging voor de als zoodanig bewezen diensten,
en benoemd tot lid dier commissie, de heer B.
T. C. Strater, fabrikant van wollen stoffen en lid
van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te
Tilburg. (St.ct.)
Geldbelegging.
't Wordt meer en meer een moeilijk vraagstuk
voor spaarbanken, verzekeringsmaatschappijen enz.,
hoe haar kapitalen tegen redelijke rente solied te
beleggen.
Alleen reeds de Rijkspostspaarbank zag het bij
haar berustende saldo tegoed in 1905 stijgen tot
130 millioen. (In het eerste jaar van haar thans
25-jarig bestaan was dit slechts f 858.622.)
Men vraagt zich dan ook meer en meer af, of
hier niet naar twee kanten nut is te stichtenof
met. name de spaarbanken haar kapitalen niet
zouden kunnen aanwenden om (dus op solied
onderpand) de gelden te verschaffen, noodig voor
den bouw van woningen van matigen prjjs.
De directie der Arnhemsche spaarbank heeft
dat vraagstuk besproken naar aanleiding van een
voorstel van het raadslid Middelkoop, die in be
ginsel wil bepalen, dat de spaarbank kapitaal zou
kunnen beleggen in onroerende goederen (bouw
land of tuingrond), geschikt om die voor matigen
prijs te verhuren of in erfpacht te geven aan in
leggers.
Het verschaffen aan werklieden van bouw- of
tuingrond, ter bebouwing voor eigen gebruik, is,
zegt de directie, ongetwijfeld een zeer sympathiek
doelen het zoo mogeljjk te steunen, ligt h. i.
zeer stellig op den weg eener spaarbank. Het ex-
ploiteeren van onroerende goederen in die richting
licht echter ver buiten den kring harer werkzaam
heden het zou, meent de directie, tot zeergroote
teleurstellingen leiden. De gemeente Arnhem, die
den meesten grond aldaar, voor dat doel geschikt,
in eigendom heeft, kan die taak door haar daartoe
bekwamer personeel veel beter op zich nemen.
Mochten intusschen in de gemeente behoorlijk
ingerichte vereenigingen het verhuren van bouw
en tuingronden ten bate der arbeidersklasse ter
hand te nemen, dan zal, indien deze den steun
der bank behoeven, de directie niet aarzelen, den
raad voor te stellen, de verordening zoo te wijzi
gen, dat zij die vereenigingen met kapitaal kan
steunen, evenals zij het de vereenigingen doen
kan, die zich de verbetering van de volkshuisves
ting ten doel stellen.
De Zuid-Afrikaansche Tentoonstelling.
Uit Amsterdam schrijft men nader:
De reis van kapitein van Blommeslein Bam,
den voorzitter der Londensche commissie van
uitvoering voor de Engelsche tentoonstelling van
Zuid-Afrikaansche bodemvoortbrengselen, naar
Dien Haag en Amsterdam, ten doel hebbend na
dere bespreking van het denkbeeld om die tentoon
stelling, na haar sluiting, naar Nederland over
te brengen, heeft voorloopig niet tot het ge-
wenschte resultaat geleid. Het schijnt dat het
hoofdcomité zich geen juist denkbeeld had ge
vormd van het aandeel dat de Nederlandsche re
geering in deze sympathieke onderneming zou
hebben, en zoo komt het dat de heer Bam wel
licht eenigszins teleurgesteld naar Londen te
rugkeert.
Hij word gistermorgen op het ministerie van
Buitenlandsche Zaken te 's-Gravenhage ontvan
gen door de ministers van Buitenlandsche Za
ken en van Landbouw, die namens onze re
geering hunne levendige belangstelling te ken
nen gaven in het plan van de overbrenging der
tentoonstelling naar Nederland, maar tevens na
drukkelijk te kennen gaven dat de Nederland
sche regeering niets anders kan zijn dan de trait
d'union tusschen het hoofdcomité en het Neder
landsche comité. Zij is gaarne bereid aan het
Nederlandsche comité haar moreelen steun te
verleenen en tevens een klein subsidie te ver
strekken (een groot bedrag had ze vroeger op
do Staatsbegrooting moeten brengen) maar verder
kan zij: niet gaan.
In gezelschap van mr. J. C. A. Everwijn, hoofd
ambtenaar aan het departement van Landbouw,
is de heer Bam daarna naar Amsterdam ver
trokken, ter bijwoning eener vergadering van het
voorloopig Nederlandsch comité, welke gistermid
dag gehouden werd op de bovenzaal van het
Bureau voor Handelsinlichtingen aan de Oude
brugsteeg. Deze vergadering werd bijgewoond door
de heeren: R. P. J. Tutein Nolthenius, G. S.
de Clercq, O. Kamerlingh Onnes, B. Nierstrasz,
jhr. G. C. Quarles van Ufford en H. J. Knot-
tebelt (Rotterdam).
De heer Bam zette aan deze heeren het doel
van zijn reis uiteen. Het hoofdcomité, aldus deel
de hij mede, is bereid zijne medewerking te ver
leenen, ott het overbrengen van dat gedeelte der
tentoonstelling naar Nederland, hetwelk van be
lang is voor ons land en ons volk, echter onder
voorwaarde dat alle kosten voor de expeditie
der goederen aan de Nederlandsche zijde gedra
gen zullen worden. (Het totaal der kosten wordt
geschat op 2000).
Over deze voorwaarde is gistermiddag lang
durig gesproken, maar men is het over de kos
ten met den heer Bam niet eens kunnen worden.
Men vond deze te hoog, gezien het feit dat er
tal van factoren zijn, waaromtrent men niet vol
doende zekerheid heeft.
Daarom werd den heer Bam warme dank ge
bracht voor de moeite welke hij zich gegeven
heeft, door naar Nederland over te komen, en
alle gewenschte inlichtingen te geven. Na zorg
vuldige overweging van de voordeelen en de uit
gaven meende men echter tot de uitvoering van
het door hem uiteengezette plan niet te mogen
overgaan. Wél verklaarde het Voorloopig Neder
landsch Comité zich bereid hier te lande bijeen
to brengen een som van 800, om daarmede
te bestrijden de onkosten van eene kleinere ten
toonstelling.
Met dit tegenvoorstel is de heer Bam weder
naar Londen vertrokken.
Het Arbeidscontract en de toepassing; voor de
Gemeente-werklieden.
De openbare vergadering van de plaatselijke
vereeniging van gemeente-werklieden, gister-avond
in het Volkshuis gehouden, was druk bezocht,
zoodat de zaal nagenoeg geheel bezet was.
De voorzitter, de heer J. Stegman, heette de
aanwezige leden van het Dagelijksch Bestuur,
leden van den Raad, opzichters en verdere belang
stellenden allen welkom. Hoewel de bestuurs- en
ledenvergaderingen geen onbelangrijk succes had
den opgeleverd, blijkbaar ook uit de verkregen
loonsverhooging, deed zich toch in den laatsten
strijd een streven kennen, om het doel der ver
eeniging in wjjder kring te propagandeeren. Na een
conferentie met den heer D. de Klerk was deze
bereid te spreken over het Arbeidscontract en de
toepassing voor de gemeente-werklieden en was
het bestuur er gaarne op ingegaan dit gewichtig
onderwerp door hem te doen behandelen.
De heer De Klerk, daarna het woord verkrjjgend;
begon zijne rede met eene uiteenzetting van de
beteekems van den arbeid als koopwaar en welke
waarde dat artikel vooral in den tegenwoordigen
tjjd heeft. Daarna komend tot het zoo diep ingrij
pend arbeidscontract, stelde hij zich allereerst de
vraag ter beantwoordingWas dat arbeiders-
contract noodzakelijk De weinige artikelen die
het Burgerlgk Wetboek inzake de arbeidsverhou
dingen bevat, maar meer nog de eenzijdige rechten,
die 't toekent, nagenoeg alleen aan den werkgever,
geven daarop het antwoord. Dat om dat arbeids
contract gevraagd was, meende hg te kunnen
aantoonen door te wijzen op de eischen in bijna
ieder politiek program, maar ook de geschiedenis
van het conti act zelf, dat door prof. Drucker ont
worpen, onder de ministers Smidt en Pierson
gepasseerd, door minister Loef gewyzigd in hetgeen
door minister Cort van der Linden was voorge
steld en ten slotte onder minister Van Raalte aan
genomen, de meest uitloopende stadiums en rich
tingen heeft doorleefd.
De slotbehandeling heeft lang geduurd. Alles te
zamen genomen was wel een klein jaar verloopen,
toen het wetsontwerp met 79 tegen 8 stemmen
die der sociaal-democraten en den christ.-hist.
Idsinga door de Tweede Kamer eindeljjk werd
aangenomen. Heeft de behandeling zoo lang geduurd,
dan was 'took vooral omdat dit arbeidscontract
moest ingelascht worden in het Burgerlijk Wet
boek. Wel zgn er stemmen opgegaan, die voor
een afzonderlyk wetsontwerp pleitten, maar spr-
geeft in het belang der arbeiders-zelven de voor
keur aan een publiek-rechterlijke boven een privaat
rechterlijke regeling en in die meening staat hij
niet alleen, waar zij door mr. Troelstra wordt
gedeeld.
Na deze korte inleiding stelde spr. zich voor
eenige hoofdzaken meer in 't bijzonder in het licht
te stellen van de wet, die nog geen wet is, want
de Eerste Kamer toont zich zeer boos, wellicht
omdat de leider der vrjjz.-dem. partij, de heer
Drucker, zijn stempel op de wet zette. Uiteen
zettend dat een arbeidscontract is een overeen
komst die eenerzjjds wordt aangegaan door arbeiers
die voor loon werken, maar overigens niet aan
tjjd gebonden is, betoogde spr. dat waar de wet
mondelinge en schriftelijke overeenkomst toelaten,
schriftelijke overeenkomst, die voor rekening van
den werkgever komt, steeds te raden is.
Het arbeidscontract omvat overigens allen, zoowel
mannen als vrouwen ook de gehuwde vrouw
krjjgt het recht zelf een arbeidscontract aan te
gaan en hare verdiensten te ontvangen. Verder
geeft de wet het recht in de fabrieken regle
menten te hebben, mits er een exemplaar daarvan
ingezonden wordt aan de griffie van het kanton
gerecht, ze voor ieder kosteloos ter inzage en ook
in de fabriek voor iedereen zichtbaar zijn. Is aan
deze wetteljjke bepalingen voldaan, dan handhaaft
de wet de rechten der betrokken partijen in dat
reglement neergelegd.
Het arbeidscontract bevat verder bepalingen
over het arbeidsloon, over de' uitbetaling daarvan
op bepaalden tjjd en geheel, ook voor de oogen-
blikken dat het werk voor korten tjjd moet
blijven rusten, tenzjj er overmacht bjj in het
spel is, over het loon deels in den vorm van voed
sel en kleeding. Strenge strafbepaling is gesteld
op andere dan wettelijke wjjze van uitbetaling;
daar tegen is bedreigd vijfvoudige vergoeding van
het loon, mits een derde van het geheels loon
niet overtreffend. Ook aan den ellendigen toestand
van de gedwongen winkelnering wordt door ver
beurte van geld en waren een einde gemaakt. Even
zeer wordt bepaald, dat ondanks betrekkelijk kor
ten tjjd van ziekte het volle loon moet worden uitbe
taald afgehouden mogen echter worden uitkeerin-
gen wegens ongevallen- of ziekteverzekeringswet. De
verplichte tjjd van kiesrechtuitoefening en bijzon
dere huiselijke omstandigheden die tijdelyke staking
van het werk vorderen, mogen niet bij de uitbe
taling van het loon als korting in rekening wor
den gebracht. Nog nader wordt alles wat op de
uitbetaling van het loon betrekking heeft geregeld.
Ook het staangeld als waarborg voor de nako
ming van de verplichting der arbeiders wordt bij
dit contract geregeld. Dit mag niet meer bedragen
dan 1/10 van het loon en bjj elkaar niet meer
dan het loon van 12 werkdagen, 't moet op de
