Dagblad voor Schiedam en
30ste Jaargang.
Zaterdag 17 Augustus 1907.
Ao. 8885.
TWEEDE BLAD.
Melkvoorziening.
A li o o e e r t op ie
feuilleton.
fliewe Schieiamsche Cmt
Et iratis MastM MapMail
prijs 10 c. p. week, 0.15 pui, fl.35 p.3rai.
Donker P a r ij s.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland f 2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bjj alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau: BOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels f 0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor her h aaldel ij k adverteeren wórden aiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
III.
Hl het buitenland'is het in zeer vele groote en
enie steden vrij wat gunstiger gesteld mei den
rtl<dkhandel dan bij ons.
Zien we eens naar de toestanden in Denemar-
«en| In
geen stad van Europa wordt misschien
§r°otere zorg besteed aan de melkvoorziening dan
hl -Kopenhagen. Een interessante beschrijving van
en melkhandel in deze stad vinden we in het
"Rappen! omtrent de Melkvoorziening van Am-
's'eidarn, uitgebracht aan de Gezondheidscommis-
s|e> d.d. 18 Feb. 1907, door eene sub-commis
sie'^
'J<ï stad Kopenhagen met Frcderiksberg, den
111 Kopenhagen gelegen kleinere gémèente mét
^zonderlijken Gemeenteraad, ontvangt haar melk
4 wijzen: van de in de stad zelf gelegen
0,estallen, per as aangevoerd, per spoor aange
roerd en voor een- zeer klein gedeeltè uit Zwe-
eri (Malmö en Landskrona) aangevoerddit laat
ste is evenwel hoofdzakelijk ontroomde melk, dië
h°r bakkers wordt gebruikt.
Re melk, welke per as wordt aangevoerd, komt
Meestal uit de onmiddellijke omgeving van Ko
penhagen (12 Deensche mijlen). Zy wordt voor
let grootste deel door de boeren zélf aan de
klanten gebracht in groote of kleine metalen of
kouten vaten.
Verreweg het grootste gedeeltè wordt pér spoor
aangevoerd en afgeleverd aan 3 groote melkin
richtingen, vrelke in Kopenhagen bestaanKjöbein-
kavns Maelkefoirsyning, Danske Maelke-Compagni
Trifolium, van welke de tweede ook dé socia
listische melkinrichtingEnigheden voorziet.
De beste dezer inrichtingen is de Kjöb. Maèl-
keforsyning, welke dagelijks ongeveer 50.000 li
ter melk ontvangt,. Wij' zullen in het kort haar
bedrijf schetsen, dat wij in alle bijzonderheden
oxiden nagaan, dank zij de bijzondere wélwil-
uluiheid van den oprichter, den directeur Busck.
Ho Maelkeforsyning werd in 1878 opgericht om
jUiri 'Ie inwoners van Kopenhagen goede en goei-
h°Pe melk te kunnen verschaffen. Het is een
Maatschappij op aandeelen, maar de aandeelhou-
ers kunnen nooit meer dan 5 pCt. rente maken;
|Vat meer verdiend wordt, wordt gebruikt om gra-
nielk te verschaffen en om verbeteringèn in
0 mrichtmg aan te brengen.
melk wordt door de inrichting in verschen
nstand afgeleverd, dat wil dus zeggen, niet ge
pasteuriseerd, niet gesteriliseèrd. Daar dé inrich-
,'nS ©r geen eigen koestallen op na houdt, moè-
11 'fus bijzondere voorzorgen genomen worden
h'bi van de boerderijen melk te verkrijgèn, waar-
^1' bil een hygiënisch oogpijnt geen aanmerkingen
diaken zijn. De melk moet dus afkomstig zijn van
{Uit het Fransch.)
45)
Naar mijnheer Nivollet den schilder?
Ja juffrouw.
Kent gij hein?
Ik niet.
Maar hij kent u zeker?
r. Hij kent mama, maar ik weet niet...
^onbekende onderbrak hem.
Dat, is voldoende, zeide zij.
.z.i.ck kalf oprichtende riep zij
- Mijnheer Nivollet' Mijnheer Nivollet'
oen zij geen antwoord ontving, keerde zij zich
ar een dér vrouwen, die rondom Bertha bij
llcaar stonden.
JaHrouw Largére, zeide zij', wilt gij hem
gaan zoeken?
V Zeker juffrouw Darmont, antwoordde zij,
lk l?op. er heen.
r,ir ,'J pn S keen naar den kant der keuken, toen
<W een kik koofd boven een der pallissa-
°en verscheen.
Ni^ltoi0^ juffrouw? vroeg mijnheer
Jawel mijnheer, kom gauw' Men heeft u
gezonde koeien, deze moeten mét dé grootst mo
gelijke reinheid en door gezonde melkérs, in wi'êr
familie ook geen ziekten voorkomen, gemolken
worden, de melk moet onmiddellijk tegen infectie
van buiten beschut, worden.
De kleine en groote boerderijen, waarvan de
melk verkregen wordt, liggen nagenoeg allé in
de nabijheid van Kopenhagen, maar ook wordt
melk verkregen van een enkele midden op Fitnèn
gelegen plaats. De boeren verbinden zich bij- con
tract alleen melk te leveren van gtezondé koéièn,
die, wanneer zij niet op het land staan, met
gezond voedsel, in het contract aangeduid, ge
voed worden. Zij verbinden zich vee, dat ziek
is, onmiddellijk uit den stal te verwijderen, daar
van onmiddellijk bericht aan de Inrichting te zeh-
den en de melk dezer dieren afzomdèrlijk té hou
den en niet naar de Inrichting te zehdejn, vóór
dat een d,er daaraan verbonden veeartsen daar
over zijn oordeel zal hebben uitgesproken. Dé
ze - zeven in getal zij'n verplicht ten minste
eenmaal in de 14 dagen de boerderijen té be
zoeken en schriftelijk verslag te doen van hunne
bevinding, op een gedrukt formulier; wanneer
een koe aan tuberculose lijdt, moet zij zoo spoe
dig mogelijk uit het beslag verwijderd worden.
Den Deen,söhe wetgeving schrijft voor, dat koeien
met uier-tuberculose moeten worden afgemaakt
en dat aan den eigenaar 2/g va;n de waarde der
ko© vergoed moet. worden. Wanneer zich in dé
familie van den hoer of bijl het personeel een
geval van ziekte voordoet, moet hiervan onmid
dellijk aangifte geschieden, op straffe van uit het
verband te wogdien gezet. Blijkt het eènè besmet
telijke ziekte te zijn, dan mag de melk niét mèèr
verzonden worden, maar krijgt de boer deze toch
uitbetaald, zoolang het gevaar voor besmetting
duurt. Bij Tiet melken moet de grootste zindelijk
heid worden in acht genomen; de melkers en
melksters wonden verondersteld een voorgeschre
ven oostuum te dragen, zooveel mogelijk vóór
het melken van elke koe de handen té wasschèn,
vóór het melken de uiers met een drogen doëk
af te wrijven, enz. Daar1 de koeien in den zomer
zoo lang mogelijk op het land moeten blijven,
zou het den schijn kunnen hebbe|n. dat de-ize be
palingen van wasschen slechts in haam zouden
bestaan. Toch is het in werkelijkheid niet on
doenlijk. Het melken der koeien op het land kan
in Denemarken met meer voorzorg gesdhiëdén
dan bij: ons. Bij ons toch worden tegen melkens-
tijd de koeien, die op het land staan, naar eenë
kleine afgeschoten ruimte gedreven én vrij dicht
op elkander gepakt, gemolken. Heit melken hééft
plaats in open emmers, die niet geheè) en al
vrijwaren, dat niet. eens een verontréinigihg kah
plaats hebben, wanneer een nabijzijhde koè hét
«ogenblik van hare depositio alvi niet gelukkig
kiest; water, dat geschikt is om de handen
te wasschen, vindt een Hollandscbe boer ook
op zijn land niet en men moet al blij zijn, als
noodig.
Wat is er?
Komt. maar. U zult het wel zien.
Mijnheer Nivollet verscheen juist op den drem
pel der tuindeur.
Hij was van tamelijke grootte, flink en ste
vig naar verhouding, zonder daarom zwaarlijL
vig te zijn.
Ilij had een mooi hoofd, verstandig en ern
stig, met lange grijze haren omlijst en van on
der een beetje golvend.
Zijn zachtblauwe oogen verleenden eene groo
te bevalligheid aan zijn gelaat en verhoogden
nog de goedige uitdrukking zijner vrij regel
matige trekken.
Hij droeg een kiel van grijs doek, die tot, even
boven zijn knieën hing, verder een linnen broek,
een blauwe pet en gele pantoffèls.
In zijn hand hield hij eene lange Turksclhie
pijp met een kop van gebakken aarde, die hij
verdrietig uit den mond genomen had om juf
frouw Darmont antwoord te geven.
Toen hij Bertha op den grond zag liggen, kwam
hij hard aangeloopen.
Wie is die vrouw? vroeg Nivollet. Wat is
haar overkomen?
Het is eene vrouw die u komt bezoeken.
Mij' riep mijnheer Nivollet verwonderd
uit.
Ten minste dat heeft ons dien lieve kléine
gezegd, zeide juffrouw Darmont hem aan den
schilder aanwijzende, die hem met de oogen
hij. begrijpt, dat het nabijzijnde slootje geen wasch-
water bevat, In Denemarken evenwel staan de
koeien in vele streken in rechtè rijen aah ket
tingen, op regelmatige afstanden met een pèh
in den grond gestokenop het land staat daar
enboven een wagen met eèn vat watèr, omdat
de weiden in dat land het geluk hebben niet
met slootjes van elkander te zijn gescheiden. Op
het melibemsuur rijdt de melker of melkster met.
de kar langs de rij1 koeien, met een schoon en
doek bij. zich. Zij wascht zich de 'handen, veegt
de uiers met den doek af, melkt de koe èn schenkt
onmiddellijk de verkregen melk in èèn grooter
vat, dat eveneens aan den wagen hangt en met
een filter van dubbel metaalgaas, waartusschen
een dunne wattenlaag (Ulax) is voorzien. De koe
krijgt hare hoeveelheid water te drinkèn èn worlt
met den ketting op een nog niet afgegraasd ge
deelte van Riet land gestoken, totdat de volgende
ihelkerij geschiedt. De indruk dien deze wijzè
van handelen maakt, is die van grootere zinde
lijkheid dan hetgeen men bij ons bij het melken
op het land ziet geschieden. Opdat dit nu alles
met. voldoend© zorg zal blijven geschieden, heeft
de vereenigiiïg daarenboven nog inspectrices aan
gesteld, die minstens tweemaal per jaar ovèr élke
boerderij een schriftelijk verslag moetën uitbrèn-
gen. Het is den boeren echter niet altijd mogè-
lijk de eisehen, welke aan de melkérs diénen té
worden gesteld, door te voeren. Op groote plaat
sen toch beeft, men vaak gebrek aan voldoende
werkkrachten, en de veelal kort aangebondèn mël-
kers beantwoorden opmerkingen over hun werk
gewoonlijk met het onmiddellijk verlaten van den
dienst. f
Na het melken wordt de melk naar het koelhuis
gebracht, waar zij tot 4° C. afgekoeld en na in
de groote transportkannen (van 50 liter inhoud)
geschonken te zijn, op deze temperatuur gehou
den wordt, totdat zij naar de Inrichting wordt
geëxpedieerd. Elke boerderij, die melk aan de
Inrichting levert, moet een koelapparaat in haar
bezit hebben, of kan dit van de Inrichting in
huur krijtgen; over een voldoende hoeveelheid ijs
moet elk steeds kunnen beschikken. Men ziet dan
ook bij groote boerderijen dikwerf een afzonderlijk,
wit geschilderd ijshuis.
De transportkannen worden, met den naam van
den leverancier voorzien en geplombeerd, naar
hel, naastbijgelegen station gebracht, op zulk éen
tijd, dat zij niet lang op het perron behoeven
te wachten, en van wege de Inrichting, in aan
haar toebehoorende, voor dit doel speciaal inge
richte spoorwagens, afgehaald. In den zomer wor
den deze wagens met ijs koel ge"houden. De vloer
en de wanden dezer wagens worden bij' elke aan
komst in de Inrichting ruim met water en soda
schoongemaakt.
Bij aankomst in het gebouw, dat mét een zij-
lijntje aan het spooremplacement is aangesloten,
wordt de transportkan geopend, de naam van
zocht. Hier aankomende is zij van vermoeienis
en Jijden buiten kennis geraakt. Zij jchijnt zeer
erg ziek te zijn.
Nivollet had Jules een oogenblik aangezien.
Daar de trekken van het kind geen enkele
herinnering bij liem opwekten, richtte hij zich
naar Bertha.
Gedurende eenige oogenblikkèn keek hij deze
weifelend aan, vervolgens werd hij: eènsklaps
zeer bleek en riep uit:
Mevrouw Per....
Hij onderdrukte den kreet, die hem het ge
zicht van Bertha ontlokt had, alvorens den naam
Percieux uit te spreken en richtte zich tot de
vrouwen, die rondom Bertha stonden.
Wat staat gij daar als standbeelden. Hadt
.jullie die arme vrouw al niet kunnen helpen?
Vooruit, snel wat' dat men haar opneme en weg-
brenge.
Waarheen? vroeg juffrouw Darmont. Naar
u, mijnheer Nivollet?
Neen, dat is te ver. Naar mijn tuin. De open
lucht zal haar goed doen. Vooruit haast u'
Eenige oogenblikkèn later, werd Bertha over
gebracht naar liet eenige vierkante meters groo
te terrein, dat Nivollet zijn tuin noemde, en waar
bloemen en groenten in de volmaakste wanorde
groeiden.
Aan een uiteinde stond een rustieke zetel,
waarin Nivollet iederen middag zijn pijp kwam
rooken.
Bertha werd daar neergelegd.
den leverancier opgenomen, het gewicht opge-
teekend, de temperatuur bepaald en door twee
proevers, afwisselend, van elke bus de smaak
nagegaan. ïs de temperatuur 'fiooger dan onge
veer 11° R„ dan wordt daarop aanmerking ge
maakt en bij herhaling krijgt de leverancier een
boete of ten slotte zijn ontslag. De geopende en
goedgekeurde transportkannen worden in groote
steenen bakken met ijswater geplaatst, hierin blij
ven zij van 's avonds na 10 uur tot den volgenden
morgen vroeg, wanneer tegen 4 uur het bedrijf
weder een aanvang neemt. De melk wordt nu
gefiltreerd door grof en fijn kiezel, op een door
den directeur Busck aangegeven wijize, en dan
in de met aftapkranon voorziene kannen geschon
ken, welke voor het transport in de stad dienen;
deze worden geplombeerd en met. den naam van
de daarin bevatte melk voorzien. Wat wij van
de melk mededeelden geldt evenèèns voor dé zoo
genaamde skummet maelk, of halvskummet maelk,
d.i. de ontroomde of gedeeltelijk ontroomde melk,
voor den room, voor de karnemelk en vóór de
kindermelk. Elk van deze soorten heeft een afzon
derlijk filter. Het gebruikte kiezel wordt in een
afzonderlijk lokaal gewasschën en gesteriliseerd.
Voor het rondbrengen in de stad beschikt de
Inrichting over een 200-tal wagens, waarin ten
eerste de kannen met de verschillende soorten
melk zóó geplaatst zijn, dat de kranen uit de
zijwanden van den wagen naar buiten steken;
daarboven is met. duidelijke letters aangegeven,
welke soort melk de kraan levert én de prijs
per liter. Een metalen kap beschut dé kraan te
gen verontreiniging onder het rijden. In de tweede
plaats bevat de wagen kleine, bussen melk van
35 liter inhoud, eveneens geplombeerd, welke
gesloten aan de klanten worden afgeleverd, en
ten derde een aantal flesschen van V21 liter
inhoud, met kindermelk, karnemelk of room. Deze
kindermelk wordt in geplombeerde en gedateerdé,
met kurk gesloten flesschen afgeleverd en kost
duurder dan de. gewone melk; zij is afkomstig
van speciaal daarvoor aangewezen koeien, wier
voedsel in den winter nauwkeurig en op bijzon
dere wijze geregeld wordt.
De verkoop der mëlk geschiedt nu op de vol
gende wijze; de met twee paarden bespannen
wagens rijden de stad in, ieder naar zijn wijk,
met een viertal kleine jongens of meisjes bovenop
gezeten. In de straat waar de klanten wonen
aangekomen, springen de jongens van den bok
met een bel in de hand en gaan naar de étages,
waar de melk moet worden gebracht. Deze wordt
uit de tranen in de aangeboden kannen of pot
ten afgetapt of in de gesloten bussen of flesschen
afgegeven, de lecge flesschen of bussen nemén
v zij weder mede. In den zomer worden deze wa
gens nog met. ijsblokken koel gehouden.
De prijzen der verschillende melksoorten zijn
Gewone, versche melkSoedmaelk 16 öre per
liter ongeveer 10.5 cent; Half ontroomde melk
Zij was nog steeds buiten kennis.
Hare oogen waren gesloten, hare trekken bleek
en onbewegelijk als die van een lijk, en men
zou haar voor dood gehouden hebhen, indien
niet van tijd tot tijd eene krampachtige bewe
ging door haar lichaam gegaan ware.
Terwijl juffrouw Darmont het kleed der zieke
losmaakte en haar weer tot het leven trachtte
.te brengen, waren de andere vrouwen naar huis
geloopen om daar middeltjes 'te halen tegen
gevallen van dezen aard, waarmede iedere goede
huishouding ruimschoots voorzien is.
Een oogenblik later kwamen zij terug, de
handen vol flacons en flesschen, van allerlei
grootte en soorten.
Zij boden ze alle tegelijk Nivollet aan. Maar
do schilder was eenigszins op de hoogte op
het gebied van medicijnen, en bezat een goede
hoeveelheid tegenwoordigheid van geest.
Zonder zich van zijn stuk te laten brengen
door den woordenvloed, waarmee men hem over
viel, goot hij: eene kleine hoeveelheid, arnica
op een .zakdoek en wreef er de slapen van
Bertha mede; vervolgens nam hij een stukje
suiker, waarop hij eenige druppeltjes melissa-
sap had laten vallen.
Bertha's levensgeesten schenen uiterst moei
lijk weer opgewekt te kunnen worden.
Nauwelijks was zij even tot het leven terug
gekeerd, of zij viel weer in haren bewusteloozen
toestand terug; nauwelijks had zij de oo«en
geopend, of zij sloot ze weder.
