8*
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
TELEGRAMMEN.
Burgerlijke Stand.
Scheepvaart.
V isscherij-berichten.
Handelsberichten
os
ei—
prjjsh. Sept.
Beurs van New-York.
ttcrivoudig zijnde „clou" ervan zou n.l. wezen,
dat al wat in de ontwerpen betreffende de ad
ministratieve rechtspraak niet onmiddellijk met
die rechtspraak samenhangt, zonder omslag voor
zelfstandige en versnelde afdoening geschikt ge
maakt wordt.
Het antirevolutionnair Kiesrechtrapport.
De „Rotterdammer" geeft den tekst van het
kiesrechtrapport, door een commissie, bestaande
uit de heeren Fabius, Heemskerk en Talma opge
maakt en 30 December 1904 biji het centraaï-
comité van antirevolutionnaire kiesvereenigingen
ingediend. 1
De Ctlrinrrissie""heeft zich twee vragen gesteld:
lo. of, en eventueel in welken zin, het pro
gramma van beginselen der anti-revolutionaire
partij in zake het kiesrecht moed gewijzigd
worden;
2o. welk standpunt de anti-révolutionnaire
partij met betrekking tot dit vraagstuk bij de
eerstkofnèhdë algetheene verkiezingen voor de
Tweede Kamer der Sta ten-Generaal heeft in te
nemen. j
Het antwoord op de eerste vraag resumeert
zij na een uitvoerig betoog in een voorstel, om
het initiatief te nemen tot eene wijziging van
art. 11 van het programma van beginselen, op
den voet als is voorgeschreven biji art. 21 al. 2
van de statuten van het centraal-comité, en wel
ten einde genoemd art. 11 voortaan aldus te
doen luiden
Zij erkent in de Staten-Generaal eene instel
ling nevens de overheid, aan wier vrije oordeel
velling niet één onderwerp onttrokken is, dat
tot den kring der regeering behoort, en die wel
heeft een eigen niet een overdragen recht, maar
nochtans is volksorgaan, welks samenstelling moet
rusten op het organisch leven der natie, waarom
zij verwerpt alle individualistische kiesrecht, zoo
wel het meer beperkte als het algemeene, en ver
langt eene regeling op organischen grondslag,
W|at de tweede vraag betreft oordeelde de com
missie, dat er voor de antirevolutionnaire partij
weinig reden bestond dit Vraagstuk op den voor
grond te schuiven en zij1 adviseerde dan ook
om de regeling van het kiesrecht niet tot een
der punten te maken, die den stembusstrijd van
1905 zouden moeten beheersohen.
Opgemerkt wordt nog, dat het kiesrecht bij de
anti-revolutionnairen principieel nooit die alles
beheerschende plaats inneemt, waai|heen het tel
kens dringt op vrijtzinnig standpunt, en dat, kwam
eenmaal herziening van de Grondwet aan de or
de, hunnerzijds stellig nog andere punten zou
den worden genoemd, waaromtrent wijziging min
stens even noodzakelijk zou moeten worden ge
acht, Ij1
Voorts dat de anti-revolutionnaire partij zich
nimmer zal kunnen opwerpen om voor het be
houd van de bestaande regeling den strijd te
voeren; en moet weigeren zich ooit in dien zin
onder de tegenstanders van algemeen stem
recht te scharen, als lage bet heil in een indivi
dualistisch kiesrecht van meer beperkten aard.
De toestand in Atjeh.
Onder dit hoofd bevat het »N. v. d. D." van
heden 20 Sept. een artikel, dat het resultaat me
dedeelt van een door dat blad ingesteld onderzoek.
De telegram uit Singapore met verontrustende
Atjeberichten aan de »Times" kwam het »N. v.
d. D." belangrijk genoeg voor, om daarover meer
licht te wenschen, en dit is dan ook verstrekt in
de «meening van twee mannen een burger en
een militair, wier ervaring en hoog gezag door
niemand kunnen worden betwist", die bedoeld
artikel weergeeft.
Al is er, volgens die meening. geen dadeljjk
gevaar voor onze beheersching van Atjeh, de toe
stand van dat land is niet gunstig. Hiervoor zjjn
verschillende oorzaken te noemen. Van de zjjde
der Atjehers hun gebrek aan zin voor orde en
rust, tfe eenstemmigheid in niets behalve in zucht
naar twist, strjjd en wanorde en het fanatisme,
dat-aan den kamp tegen ons gloed verleent. Maar
die oorzaken zouden niet van zoodanig ver strek
kende en langdurige gevolgen zjjn, indien wjj ons
ernstig hadden toegelegd niet alleen op eene tac
tiek, die tot o n d e r w e r p i n g des lands maar
vooral ook op bestuursmaatregelen, die bevre
diging bevorderden. Gewelddadige bestuurs
maatregelen, uitgaande van militair oppergezag,
kunnen in den aanvang noodzakeljjk zijn als een
operatie bij een zieke, men herstelt daarmede geen
krankheid volkomen, zjj mogen nooit lang duren.
Militairen zijn uit den aard hunner opleiding niet
de meest geschikte bestuurders. Een zoo langdurig
proces als het Atjehsche behoorde niet doorgezet
te worden zonder krachtige, jegens de Regeering
verantwoordelijke, medewerking van een man van
veel ervaring in inlandsche zaken. Jarenlange toe
passing van een overdreven boetestelsel, invoering
van den Atjeher vreemde, op Java zelfs in beginsel
afgeschafte heerendienstenhet stellen van onmo
gelijke eischen jaan hoofden, en verbanning als
deze er niet aan voldoenuitoefening van allerlei
ongekenden dwang op inl. handel, cultuur, vee
teelt enz. enz. hebben de bevolking tot het uiter
sten gedreven, instede dat men met krachtige
hand deed wat men kon, om de pas onderworpe
nen met den nieuwen toestand te verzoenen. In
den Sultan vergiste het bestuur zich deerlijk van
den aanvang af. Die man, en men kon dit weten,
was voor ons niets dan een verkapte v|jand, een
nietswaardig intrigant wie men de gelegenheid
Uet om in troebel water te visschen. Dat men
dien verwijdert, is noodzakelijk. Niet omdat de
man als persoon eenig gevaar voor ons oplevert,
maar zijn naam bl|jft dienen als vlag voor de
verzet-menschen. Met zijn interneering ergens op
Java zou dit uit z|jn. Maar daarmede is de toenemen
de ontevredenheid onder de bevolking niet weg
genomen. Behalve in het opleggen van de zeer
gehate heerendiensten, wordt die ontevredenheid
ook vooral steeds gevoed in het optreden onzer
troepen.
De colonnes van 20 man maréchaussee patrouil
leeren een gebied af, soms grooter dan Brabant
en bl|jven wel eens 6 weken lang weg. Vivres
worden niet meegenomen, de troep leeft dus van
de bevolking. Hoe dit gaat kan men zich gemak
kelijk voorstellen. In het gunstigste geval geven
kampongbewoners de levensmiddelen tegen beta
ling af, indien niet contant dan op soms grooten
afstand b|j een onzer posten te verkrijgen. Maar
gaat het leveren en afstaan den soldaten niet vlot
genoeg, dan hongerig, dorstig en vermoeid van
lange marschen door moeiel|jke terreinen, als hij isj
worden er door den soldaat te velde vaak onder
kommando van een onderofficier met de men-
schen korte metten gemaakt. Moord en doodslag
soms, haat en wraakzucht steeds zjjn er de gevol
gen van. De commandant, officier of mindere,
moet te velde een oog toedoen voor veel dat
feitelijk verboden is, en zoo leeren de minderen
rampassen, wat bovendien van slechte gevol
gen is voor den geest en de tucht onder heel het
Indische leger.
Ook is er in het Engelsche telegram sprake van
die ongelukkige Atjehtram. 't Is domheid te on
derstellen, dat b|j sluiting der kusthavens de At
jehers hun produkten per tram bijv. van Telok
Semaweh naar Segli zouden vervoeren. Zjj hebben
dit nooit gedaan en zullen het nooit doen. Veel
liever laten zjj hun produkten verrotten. Die les
heeft 't verleden ons toch geleerdWjj hebben
de oeconomische ontwikkeling van Atjeh te zoe
ken in vrijhandel met scherpe controle door ons
eigen marineschepen. Met allerlei kunstmiddelen van
Poeloce-weh, dat in hun taal «weggeworpen land"
heet, een belangrijk handels-emporium te maken,
zal blijken een zeer dure illusie te zjjn. Het be
weren, dat de Engelschen in de Straits met leede
oogen de tramwegpolitiek aanzien en beducht zjjn,
dat Sabang een ernstige concurrentie van Penang
zal worden, is een vergissing. Zooals thans de
verhoudingen in Atjeh zjjn, hebben de Engelschen
slechts belang bij een rustigen, bevredigenden
toestand aldaar.
«Alles te zamen genomen", gelooft de verslag
gever, dat wjj in Atjeh een periode van toene
mend verzet tegemoet gaan, dat zeker niet door
een straf militair regime te onderdrukken is, maar
wél door met alle krachten er naar te streven,
om een voor den Atjeher bevredigenden toestand
te scheppen.
Ministerieel bezoek.
Met den trein van 10.5 ure (Greenwichtjjd) arri
veerde hedenmorgen aan het station der H. IJ. S. M.
alhier Z.Exc. de minister van Financiën, president
van den ministerraad, de heer mr. Tb. de Meester»
vergezeld van den referendaris bjj het Dep. van
Financiën, chef der afd. Administratie der Domei
nen, den heer mr. H. F. E. Lagerwey.
Aan het station waren ter verwelkoming aan
wezig de burgemeester, de wethouders en de ge
meente-secretaris. In open rijtuigen werd van het
station naar de Voorhaven gereden, waar het
stoombootje «Jonge Admiraal", van de firma Vol-
ker, gereed lag om den minister naar de opge
spoten gemeentegronden in het Zuidergors te
brengen. Aan boord van de «Jonge Admiraal"
voegden zich nog de havenmeester en de direc
teur van gemeentewerken bij het gezelschap.
Toen men de opgespoten terreinen genaderd
was, werd naar den wal gestoomd. De minister
en de overige heeren wandelden na aankomst
langs de verschillende gemeentegronden aldaar,
die met de grootste belangstelling door Z.Exc.
werden bezichtigd. i
Na deze rondwandeling ging men weder aan
boord en zette de „Jonge Admiraal" koers naar
de Voorhaven, waar men omstreeks 121/2 uur
arriveerde. 1 -j
Hier vond men weder de rijluigen.gereed staan.
Op verlangen van den minister weid nu nog
even naar den oostkant gereden, waar de juiste
situatie van onderscheidene terreinen werd na
gegaan en met de kaarten vergeleken.
Omstreeks 1 uur kwamen de minister en auto
riteiten ten Raadhuize aan. Hier werd Z.Exc.
een lunch aangeboden. De lunch was geleverd
door Maison v. d. Heijden, Hoogstraat alhier.
Na de lunch hadden met den minister over
ver-schillende zaken nog eenige besprekingen
plaats. Te 23/4 uur begaf minister de Meester zich
naar het „buis met het hooge bordes", dat eerlang
hel Kantongerecht binnen zijne muren zal (huis
vesten. Men is in het gebouw reeds druk bezig
aan de verbouwing. Door den opzichter werd de
minister nauwkeurig ingelicht over de aan te
brengen veranderingen. Zooals men weet, is in
de Tweede Kamer van verschillende kanten erop
aangedrongen, dat geen al te groote veranderingen
zouden geschieden die het karakteristieke van
het huis verloren zouden doen gaan. De minister
president wenschte zich eens persoonlijk van de
werkzaamheden der verbouwing op de hoogte te
stellen en zich te vergewissen of alles nauw
keurig overeenkomstig de plannen wordt uitge
voerd.
Toen dit merkwaardig historisch huis in oogen-
schouw was genomen, naderde al meer en meer
het uur van vertrek. De rijtuigen weiden weder
bestegen 'en in gestrekten draf werd naar' het
station gereden. -
Op het perron onderhield de minister zicfhi nog
even met. de autoriteiten totdat de trein van
2.42 uur (Greenwicht,ijd) het station binnenreed,
waarmede Z.Exc. weder naar de residentie terug
keerde.
Gemeentelijke Arbeidsbeurs.
Gevestigd in het Beursgebouw telefnr. 244.
Geopend alle werkdagen van 9/j tot 11^ uur
voormiddag. Maandag, Dinsdag en Vrijdag
van 8 tot 9 uur 's avonds.
Gevraagde Arbe idskrachten.
Kuipers jongens voor stoomkuiperjj kleer
makersleerling jongens voor sigarenfabriek
mandenmakersjongen halfwas smoutzetter
halfwas bakker bakkersjongen loopjongen
jongen voor bierbottelarjj dienstbode— tim
mermansjongen.
Aangeboden Arbeidskrachten.
Timmerman jongens voor kantoor stoker
machinist straatmaker halfwas verver
huisknecht halfwas timmerman koetsier
halfwas plaatwerker personen voor lichte
werkzaamheden wasschen aan huis gevraagd
- naaiwerk aan huis gevraagd dagmei«je
zakkenmaker bakker voorslager halfwas
bankwerker halfwas kuiper metselaar.
„Recht Plicht en Orde."
De algemeene vergadering der R. K. Kiesver-
eeniging «Recht Plicht en Orde", gister-avond in
het Bondsgebouw gehouden, was vrjj druk be
zocht.
De voorzitter, de heer A. O. A. Nolet, de ver
gadering openend, heette allen welkom en, zich
verheugend over de groote belangstelling, sprak
hjj den wensch uit, dat tot aller tevredenheid de
candidaatstelling voor de Tweede Kamer zou plaats
hebben.
Daarna deed de voorzitter een omstandig ver
haal van de samensprekingen die tusschen de
anti-revolutionaire, christeljjk-historische en
roomsch-katholieke kiesvereenigingen hadden plaats
gehad en ten slotte tot de gewenschte overeen
stemming tusschen de christelijke partij-leiders
hadden gevoerd.
Dientengevolge stelde de voorzitter voor, voor
het lidmaatschap der Tweede Kamer, candidaatte
stellen jhr. De Geer, hoofdredacteur van den
«Nederlander" te Rotterdam.
Over dit voorstel ontspon zich nog eenige dis
cussie, waarbij enkele leden, hoesvel erkennend
dat overeenstemming der christelijke partijen hier
voor alles gewenscht is, toch de wijze waarop
deze candidaatstelling moest geschieden, niet goed
achtten. Daarbij werd de wensch uitgesproken,
dat in afw|jking van den tot hiertoe gebrui-
keljjken weg kort na de officieele uitschrijving
van eene verkiezing eerst eene vergadering van
de kiesvereeniging zou worden uitgeschreven. Dan
kon het bestuur zich vergewissen van de meening
der leden en aldus, voorgelicht door de uitspraak
der vergadering, de besprekingen met de bestu
ren der andere kiesvereenigingen, wellicht op
dezelfde wijze voorgelicht, volgen.
Nadat nog nader was verklaard, dat hierb|j
meer aan de toekomst dan het verleden werd ge
dacht, werd met overgroote meerderheid het be
sluit genomen, jhr. C. D. de Geer (christ.-hist.)
candidaat te stellen.
Toen aldus het voornaamste punt van de agen
da was afgehandeld, stelde de voorzitter nog een
andere gewichtige aangelegenheid aan de orde-
Was de vorige maal de staat der kas al weinig
opbeurend, door de herhaalde verkiezingen was
die er niet op verbeterd, zoodat verschillende re
keningen nog onbetaald moesten bljjven Daarom
deed het bestuur het voorstel, staande de verga
dering een lijst van vrijwillige bijdragen te doen
circuleeren. Werd reeds aanstonds op die ljjst
een vr|j belangrijk bedrag geteekend, toch werd
erkend, dat dit nog een paar maal moest verdub
beld worden om het te kort te dekkenvan de
vele nog afwezige leden zou echter, meende men,
het resteerende wel verkregen worden.
Nog werden enkele andere zaken in onmiddel
lijk of meer verwijderd verband met het verkie-
zingswerk besproken. Spoed werd vooral noodig
geacht in het vaststellen van de reglementen der
propagandaclubs, opdat ze te eerder en beter hun
noodzakelijk werk zouden kunnen verrichten.
Nadat de voorzitter daaromtrent de gewenschte
toezegging had gedaan, sloot h|j met een woord
van dank voor de trouwe opkomst de vergade
ring, allen de stemming op 9 October a. s. wel
ernstig aanbevelend.
Gevonden voorwerpen.
Aanwezig aan het Commissariaat van politie:
zakje met schrijfgerij; ledige portemonnaie, fan
tasie halsketting, rijwielspatseherm.
Te bevragen aan de volgende adressen: ring
met sleutels, v. d. Vlugt, Villastraat 1; kool, v. d.
Burg, Polderstraat 23'; witbruin hondje, Koogje,
Hagastraat 40; lap böezeroenengoed, v. d. Bos,
BroeTsvest 107portemonnaie waarin een paar
oenten enz., van Ham, Warande 45; damespara-
pluie, Kamp, Hoogstraat 128; kinderzak met zak
doek enz.. Trouwborst, Singel 193; gouden da
mesringetje, Stegman, Hoogstraat 170; 103 Sports-
ladder, v. Pelt, L. Achterweg 36; zilveren da
meshorloge met ketting, Eijigeudaal,, Oosterstraat
36; gouden oorknopje, van Dommelen, N. Haven
163u; Sleutel, kantoor T. I. M. Korte Haven;
rozenkrans, v. G erven, Hof laanstraat 19.
Buitengewone uitvoering.
Wjj herinneren aan de buitengewone uitvoe
ring toegankelijk voor iedereen die morgen
(Zondag) avond 8 ure ten voordeele der kas door
de onderafdeelingen van vermaak van Schiedams
Volksbond in de gehoorzaal van het Bondsgebouw
zal gegeven worden.
Een zeer gevarieerd program, waarin harmonie
nummers worden afgewisseld met voordrachten
en zangnummers, en ook enkele frappante num
mers van de schermclub figureeren, zal te dezer
gelegenheid worden uitgevoerd.
Velen kunnen zich dus weer een recht genoeg
lijken en gezelligen avond bezorgen. Plaatsbespre
ken voor deze soiree zal zeker bjj den grooten
toeloop wel gewenscht zjjn. Daartoe wordt van
's middags 23 uren gelegenheid gegeven.
LONDEN. 21 Sept. De secretaris der vereeni-
ging van machinisten en stokers zegtdat de le
den dier vereeniging, 19000 in getal, zich niet bij
eene staking aansluiten. Naar men meent, zal dit
de staking doen mislukken.
MEXICO, 21 September. Volgens de laatste
berichten over het spoorwegongeluk bjj Encar-
nacion werden er 63 personen gedood en 43
gewond, waarvan velen zeer ernstig. De machi
nist van den goederentrein is in hechtenis ge
nomen.
Schiedam.
Geboren. 18 Sept. Theodorus Albert, z. v.
T. L. van Maanen en H. E. de Jong, Hoofdstraat-
20. Geesjen, d. v. J. de Vries en A. Buwalda,
Vriendschapstraat.
Overleden. 19 Sept. Gerrit de Wit, oud
70 j. en 9 mnd. Stationstraat. 20. Elizabeth
Mak, oud 3 j. en 2 mnd., Hoofdstaaat.
Schiedam, 21 Sept. Aangekomen zeetjalk Alida",
kapt. J. Buisman, van Capelle a/d IJ., om hier
ledige flesschen te laden voor Londen.
Sunderland, 21 Sept. Vertrokken s.s. «Laurey",
met steenkolen, naar Schiedam.
SCHIEDAM, 21 Sept. Binnengekomen van de
haringvisscherjj de logger SDM 12, «De Schie",
sch. C. Pronk, met 20 last haring, van de derde
reis.
Wisselkoersen te Rotterdam.
21 Sept.
Peir Telegraaf.
Disc. 3 m. Kort.
j 4* pCt. fll.Q3k f 12.06
3£ «47.60 47.97
5 47.27£ «47.80
5£ 58.2258.90
Londen. s t
Parjja j s
Antwerpen en Brussel
Duitsche Rijksbankpl.
BEURS VAN SCHIEDAM, 21 Sept. 1907.
Officieele noteering van de Commissie uit da
Kamer van Koophandel voor de Beurs.
Moutwjjn: f 12% per Hectoliter cont. zonder
fust en zonder belasting.
Namen» de Commissie voor de
noteering
D. E. W. PRINS.
Stemming: willig.
Bond van Distillateurs!
Moutwjjn: f 123/4.
Jenever: f 16%.
Amst. proef f 18%.
Prima Graanspiritus f 17'/, a 18.
Spoeling: f 1.
U, per
ANTWERPEN, 20 Sept.
Petroleum. Amerik. vastin loco fr. 22
loop. md. fr. 22per Oct. fr. 22'/,
laatste md. fr. 22'/,.
HAMBURG, 20 Sept.
Spiritus in loco vastper Sept. mk
Oct./Nov. 27.(z.t.)
NEW-YORK,
Mais, Western in loco 20
Sept.
CHICAGO.
Sept. 19
Mais:
20 Sept.
19 Sept.
Rogge:
20 Sept.
19 Sept.
Sept.
Oct.
Dec.
Mei
59%
58—
Dec.
89-
89-
PAJEUJS, 19 Sept.
Spiritus (slotkoers) kalmper hectoliter
per Sept. fr. 53.— betaald, per Oct. fr. 44.25
dito, per 3 md. van Oct. 42.50 a 42.75,
per Nov./Dec. fr. 41.75 a 42.—per 4 eerste md.
42. a 42.25, per 4 md. van Mei fr. 43.25
k 43.E0.
Openingskoers van heden.
Openingk. Slotk. Openingk. Slotk.
21 Sept. 20 Sept. 21 Sept. 20 Sept.
Atchison 873/4
Rock Isl.
Erie
Mis. K
Ontario 34%
Norfolk
87%
19%
20%
36
33
70'/,
Pac.
Rail
Pc.
Stemming: prjjshoudend.
South
South
Union
Steel
KC Sout.g.
dito pr.
86%
132%
28V,
55'/,
86'/,
15%
132'/,
28V,
25'/,
55%
271/,;
(Medegedeeld door de firma Wed. D. C. Kok.)
