Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
De «talmt ei de tleiie Staten.
30ste Jaargang.
Zaterdag 21 September 1907.
8915.
TWEEDE BLAD.
Gemengd Nieuws.
Ingezonden Mededeelingen.
Kunst en Letteren.
ABONNEMENT SPRIJSj
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland f 2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
PRIJS DER ADYERTENTIêN;
y?iD regels f 0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor her h aaldel ij k adverteeren worden uiterst
lijke overeenkomsten aangegaan.
bi!
BureauBOTERSTRAAT 50
Telefoonnummer 85.
Postbus no. 39.
Lost de onderzeesche boot voor de kleine Sfa-
ea het vraagstuk der kustverdediging op? Zie-
1 'lar een vraag, die herhaaldelijk gesteld wordt.
"e schrijver van een artikel in het „Neder-
'andsch Zeewezen" meent van ja.
Lij vestigt daartoe de aandacht op de onlangs
°or de Vcreenigde Staten genomen verge lijke.n-
e proeven tusschen twee soorten van onder-
z°cbooten, proeven, die een geheel nieuw licht
°P het vraagstuk werpen.
werden gehouden ten overstaan van het
lnarinebestuur der Ver. Staten en hadden tot
8ev°lg, dat onmiddellijk acht booten, geheel vol
gens het model* van een der proefbooten, de
"Octopus" van de Electric Boat Co-, een ver-
broot type van de Nederlandsche onderzeeboot,
v°°r de Marine der Ver. Staten besteld werden.
Oe „Octopus" toonde bij de proefnemingen een
alleszins betrouwbaar vaartuig te zijn, zeer ma-
^°euvreerwaardig en gemakkelijk te behandelen.
at dit oordeel niet op losse schroeven stond,
Jkt wel uit het feit, daf een gedeelte der proe-
Veri bij stormweer gehouden werd.
De bereikte snelheid aan de wateroppervlakte
K'droeg ruim 11 mijl, die onder water ruim 10
11Vljl- De totale afstand, aan één stuk onder water
a' te leggen, bleek bij verminderde vaart, 115
mÓi te zijn, dat wil dus zeggen, bijna viermaal
de afstand .van den Nieuwen Waterweg tot de
ia\en van IJmuiden. Bovendien kon aan de op
pervlakte 700 mijl afgelegd worden. Met één ma-
chine aan de oppervlakte varend, kon met behulp
Var' de andere de electrische batterij (benoodigd
rt)or de vaart onder water) geladen worden, waar-
'j de boot een snelheid van 8 mijl behield. Om
e sterkte te controleeren werd de „Octopus"
^•iergedompeld tot op een diepte van ruim 60
Meter-
te
na afloop, waarvan niet het geringste lek
constateeren viel.
Ier beoordeeling van de bewoonbaarheid
on-
^ërging zjj, 11K-i zestien man aan boord een onder-
°mpeling gedurende den tijid van 24 uur; ieder
een gevoelde zich na beëindiging der opsluiting
v"lkornen normaal. Door middel van een onder-
^eesch gelnidsein kon communicatie met de bui-
cnwereld worden gehouden.
Le andere proefboot, de „Lakeboot", kon zich
°P het punt van snelheid niet met de „Octo-
Pos meten, noch bezat daarentegenoVer enkele
an<'cro eigenschappen, die de geringere snelheid
*"n of meer goed maakten.
Le nieuwe Engelsche booten, die een. eenigs-
Ziils grootere waterverplaatsing hebben dan de
"Octopus", staan bij deze in snelheid onder water
,''Tl achter, doch winnen het boven water; ook
ls Laar af te leggen weg hierbij grooter. Wat
k^on kiezen zal, is vrijwel een kwestie van smaak.
°°r de vaart aan de oppervlakte worden andere
Machines gebruikt, dan voor die in ondergedom-
Pclden toestand. Aangezien er voor de voortbe-
ogingswerktuigen slechts een bepaald gewicht
^schikbaar gesteld kan worden biji het ontwerp
(oner boot, dient men een keuze te doenwenscht
dien groote onderwatersnelheid, dan gaat dit ten
os te van dg oppervlaktesnelheid en omgekeerd.
Dr
'or, een enkele zelfs tot 22 mijl, maar het mag
nieuwste ontwerpen gaan tot 15 mijl boven
^ater, een enkele zelfs tot 22 mijl, maar het mag
letwijfcid Worden of, zoo die laatste snelheid
zelfs
waar bij benadering bereikt wordt,, de vaart
°nder water dan nog van eenige be teekenis zal
ajti. Ijej gewictit per paardekracht, benoodigd
^°°r de voortstuwingswerktuigen onder water, is
aanmerkelijk grooter dan dat voor die boven
^ater; één mijl meer onderwatersnelheid gaal
Voor ten koste van meerdere mijlen boven-
|vatorsnolheid, doch voert men de laatste zeer
°S op, dan blijft er voor de eerste geen vol-
°ende gewicht meer over.
Laat men nu eens na Vervolgde de schril-
V<vp
14 w ecn moderne onderzeeboot van bv.
mifl oppervlaktesnelheid en 8 mijl onderwa-
'snelheid voor ons in de Noordzee kan be-
h enen' blijkt het, dat haar 14-mijls vaart
in sjaat stelt ten opzichte van een vijan-
ke blokkeerende. of kruisende vlooi een gun
stige positie in te nemen, om van daaruit tot
een aanval onder water over te gaan, een aan
val waartegenover de vijand vrijwel machteloos
staat. Voeg hierbij de mogelijkheid dagen ach
tereen buitengaats te blijven, zoo noodig afge
wisseld door een rustperiode op den bodem der
zee, voeg hierbij de groote zeewaardigheid en
manoeuvreervaardigbeid van de boot, dan kan
het niet anders, of men dient de onschatbare
waarde van een dergelijk wapen voor de ver
dediging onzer kusten te erkennen. Wanneer wij
in het bezit waren van een 12-tal zulke booten,
dan zou het hoogst onwaarschijnlijk zijn, dat een
vijand zijn millioenen en nog eens millioerien
kostende groote schepen ooit op onze kust zou
wagen.
Doch toen twee jaar geleden een Engelsch es
kader voor IJmuiden ten anker lag, en daar ont
vangen werd door ons pantserschip „Evertsen",
toen voelde, toen wist iedereen, dat zelfs al had
den wij tien „Everisen", het Engelsch eskader
zich in dagen van strijd niet het minst om hun
tegenwoordigheid zou bekommeren.
De Franschen gaan verder dan de onderzee
boot alleen te bestemmen voor kustverdediging
of voor den aanval op dichtbij gelegen vijan
delijke havens. Reeds zijn enkele booten in aan
bouw van ongeveer 800 ton waterverplaatsing,
onderzeesche kruisers, bestemd om langen tijd
vér van le kust op te treden. Doch waai' de
bouwmeesters nog geen zekerheid hebben en
alleen kunnen hopen op gunstigen uitslag, be
hoeven wij hier nieY langer bij stil te staan.
Ons doel is alleen te wijzen op de thans wer
kelijk bereikte resultaten.
En met die resultaten voor - oogen moet het
wel groote verwondering wekken dat voor een
kleine marine als de onze, die, gedwongen zich
tot een verdedigde rol te beperken, in de onder
zeeboot een hoofd wapen moest zoeken, zich nog
zooveel tegenstanders er over hebben doen hoo-
ren. f j
De oorzaak hiervan zoekt de schrijver in on
bekendheid. Het eenige wat wel bekend was ge
raakt en waarop de tegenstanders dan ook den
vollen nadruk legden, was, dat er zich veel on
gelukken bij de onderzeevaart hadden voorgedaan,
maar vergeten weid daarbij te vermelden, dat
de meeste dier ongelukken in de periodes van
eerste proefnemingen gebeurden of wel aan ach
teloosheid van het personeel te wijten waren.
Er mag hier dan ook wel eens gewezen worden
op de ongelukken in de Engelsche Marine; in
den eersten tijd deden zij zich meermalen, doch
toen eenmaal meerdere ondervinding was opge
daan, nagenoeg niet voor.
Een gazoline-ontploffing, die kort geleden aan
een officier het leven kostte bij de proeftochten
eener nieuwe boot, maakt daarop een uilzon
dering; maar nu de Engelsche marine tegenwoor
dig meer dan 30 booten in dienst heeft, verliest
dat eene ongeval in zoo langen tijd veel van de
beteekenis, die sommigen er wel aan zouden wil
len hechten. Er wordt wel eens vergeten, dat
ook de gewone scheepvaart niet geheel vrij van
risico is. f
Men wil het wel doen voorkomen, alsof voor
onze kusten, waar in de zeegaten dikwijls zulke
sterke stroomen loopen, de onderzeeboot onmo
gelijk met succeszal kunnen optreden. Onge
twijfeld zou hier veel waars in zijn, wanneer
men de onderzeeboot speciaal voor de zeegaten
bestemde; doch de open zee is het terrein, waarop
zij den strijd moeten aanbindende zeegaten vor
men slechts den weg; om daar te komen.
Sommigen toonen zich onverklaarbaar pessi
mist, wat de geschiktheid eener onderzeeboot aan
gaat om op een bepaalde diepte te blijven, en
schijnen in de meening te verkeeren, dat plot
selinge gieren naar omlaag aan de orde van den
dag Zijn, zoodat het varen onder de waterop
pervlakte bij de bemanning een voortdurend ge
voel van on genistheid verwekt. Ieder die wel
eens een onderwatertocht meegemaakt heeft, weet,
dat dergelijke schrikbeelden louter fantasie zijn.
De onderzeeboot concludeert de schrijver
is uit het tijdperk van beproeving getreden en.
heeft zich reeds in verscheiden marines een vaste
plaats verzekerd. Dit sluit natuurlijk het zoeken
naai' verbeteringen niet uit, evenmin als dit bij-
ieder ander wapen bet geval is.
Ten slotte memoreert hij nog, dat de sedert
het schrijven van zijn opstel in de Noordzee
plaats gehad hebbende manoeuvres met onder
zeebooten, het vertrouwen in de onderzeeboot
als oorlogswapen ten volle bevestigd hebben.
-Ongelukken. Een vreemdeling, te Amster
dam logeerende, heeft onder Watergraafsmeer een
20-jarige wielrijdster overreden. Zij werd bewus
teloos en ernstig .gewond naar het gasthuis ge
bracht. De politie heeft den automobilist aange
houden en in verhoor genomen. Gistermiddag was
de toestand van jh et meisje bevredigend. Te
Zwartenberg onder de gemeente Zevenbergen is
gistermiddag het vierjarig kind van I., magazijn
meester op de suikerfabriek aldaar, in de Mark
geraakt en verdronken. Gister is de ongeveer
20-jarige dekknecht van de stoomboot „Telegraaf",
komende van Rotterdam, in de Noord door op
de vaten te klimmen uitgegleden, overboord ge
slagen en verdronken. Zijn lijk is nog niet ge-
vischt. f
Het drama te Leiden. De toestand van
Stammers, die in het ziekenhuis te Leiden ver
pleegd wordt, was gistermiddag hoogst zorgwek
kend i -
Déraillement. Eergisteravond 8.15 uur is
de stoomtram van de R. T. M., komend van Hel-
leyoetsluis en bestemd naar Rotterdam, aan de
Meashaven Z.-Z\ nabij den Dordtschen straatweg,
door onbekende oorzaak gederailleerd. De tram
bestond uit een locomotief, een postwagen, vijf
personenwagens en twee goederenwagens en reed
met een flinke snelheid. De machine, die 20,000
K.G. weegt, werd dwars over de rails geworpen,
de postwagen opgenomen en terzijde van de rails
gegooid. De nu volgende le klas personenwagen
liep op de locomotief in en derailleerde eveneens,
terwijl de verdere wagens in het spoor bleven.
Noch het machinepersoneel, noch de 8 passagiers
en conducteur in het le klas-rjjtuig werden ge
kwetst, wat een wonder mag heeten.
De spoorrail was natuurljjk geheel versperd,
waarom men gisternacht in allerijl een hulpspoor
heeft gelegd, om de plaats heen waar het derail
lement plaats had.
De materieele schade is aan het postrjjtuig het
grootst. Een onderzoek, door de politie ingesteld,
sluit alle misdrijf uit.
Er in ge loopen. Een winkelier in sigaren
te Dordrecht verkocht eergisterenavond aan een
hem onbekenden Engelschman een kistje siga
ren en had de onvoorzichtigheid daarvoor in be
taling aan te nemen een banknoot van 10 dollar
van een Zuid-Amerikaansche republiek, waarvan
bij den kooper f 21 in Hollandsch geld terug gaf.
Toen bij gistervoormiddag dat bankbiljet bij een
bankier wilde inwisselen, kwam hij tot de onaan
gename gewaarwording, dat. het niet meer gang
baar en dus waardeloos was. („D. C.")
De Dub liner kroonjuweelen. De po
litie vernacht, volgens een bericht in de bladen,
dat de indertijd gestolen kroonjuweelen uit het
slot te Dublin de volgende week weer op hun oude
plaats gullen schitteren.
Een merkwaardigen opmerking wordt aan dit
bericht toegevoegdde Londensche politie zou
van het ministerie, drie dagen na de vermis
sing, last gekregen hebben, geen pogingen te
doen dieven en buit op te sporen. Dat bevel is
nu ingetrokken ende politie doet haar plicht.
Het geval Hirschmann-M11 er. Naar
wij vernemen is vanwege de Haagsche Justitie
aan een viertal geneeskundigen, in verband met
het geval HirschmannMuller, een vragenlijst ge
zonden met uitnoodiging deze lijst ter wille van
het gerechtelijk onderzoek te willen beantwoor
den- i I („Vad.")
Aanslag op eenbankteMontreuxi
Eergisterenmorgen omstreeks kwart over negen)
dadeljjk na de opening, kwamen twee personen
in een bank te Montreux en vroegen een kassier
briefjes te wisselen.
Terwijl deze biermee bezig was, loste een der
kerels een revolverschot op hem, dat hem in bet
hoofd trof; daarop maakten de twee zich mees
ter van al het geld en de geldswaardige papieren
in de brandkast.
Maar het schot had de aandacht gewekt en
dadelijk begon er een jacht op de moordenaars.
Een van hen loste viermaal zjjn wapen op de per
sonen, die hem wilden aanhouden. Een notaris
Favre, kreeg een kogelwond. Ook een coiffeur
werd gewond.
Een koetsier van een hotel werd eveneens deor
een kogel ia dea buik getroffen en ook een
vierde persoon werd gewond.
De misdadiger kon ten slotte gevat worden, na
een wanhopig verzet, in een kippenhok, te Plan-
chon, een dorp boven Montreux, waarin bjj zich
verborgen had.
De tweede misdadiger, die zjjn wapen in het
bureau had laten liggen, kon byna onmiddellijk
worden aangehouden.
De identiteit der twee misdadigers kon niet
worden vastgesteld.
De papieren en het geld zijn ongeschonden
teruggevonden.
25 cent per regel.
GEVONDEN DOOR EEN INWONER
VAN SCHIEDAM.
Er zijn veel mannen en vrouwen in Schiedam,
die met een verdrietige huidziekte aangedaan zijn,
ze hebben misschien aambeien of prikkelende
huiduitslag en tevergeefs hebben ze getradbt ge
nezing te bekomen. II
Voor zulke inwoners zal de volgende, openbar»
tige verklaring van iemand uit hun buurt een
welkom, bemoedigend nieuws zijn.
De heer H. Bezemer, wonende Dwarsstraat 30
te Schiedam, zegt ons: Twintig jaar lang werd
ik geteisterd door droge aambeien, somtijds waren
zij, bloedend en vooral bij- stoelgang had ik nu
en- dan vrij wat bloedverlies. Al het mogelijke
heb ik hiertegen aangewend, maar nooit gelukt#
het mij genezing te bekomen; toen ik Uw Fos
ter s Zalf toepaste, kon ik na vijf of zes dagen
een groote verbetering waarnemen. Ik had niet
meer de minste pijln of jeuking en zag dat mjjn
ongemak verdween; nadat ik tien dagen met Uw
zalf doorgegaan was, was ik tot mijn onuitspreke
lijke vreugde geheel en al van deze lastige kwaai
verlost. I
Ik ondergeteekende verklaar, dat het bovenstaan
de waar is en machtig U het publiek te maken
op elke wijze die U goeddunkt,
Verzeker U dat men U de échte Foster's 7.a]j
geeft, dezelfde die de heer Bezemer gehad tfneeft.
Ze is te Schiedam verkrijgbaar bij de h.eeren
KAPPELHOF HOVINGH (voorheen Frans Vis
ser.) Toezending geschiedt franco na ontvangst
van postwissel a f 1.75 voor één of f 10.voot
zes doozen. i 'j
Het nieuw Oratorium nCaecilia" van den
eerw. heer Achille van Wassenhove.
Men scbrjjft ons uit Nijmegen
Twee achtereenvolgende avonden had le Nijmegen
de uitvoering plaats van bovengenoemd Oratorium
met levende beelden door de R. K. Gem. Oraionum-
vereeniging »Ave maris stella", onder leidrng van
den eerw. componist zeiven.
Een prachtwerk en een prachtige uitvoering
De gemengde koren waren voortreffelijk, niet
minder de solisten: Mej. Theresa de Waal ("mezzo
sopraan, Rotterdam) de heeren Boezeman (tenor,
Utrecht) en Jan van Rjjsselberg (bas,) uw gevierde
stadgenoot.
De mezzo-sopraan zong met innig gevoel, prachtig
geschoolde stem, vol uitdrukking en een niet
geringe gave met groote duidelijkheid. De tenor,
in de hooge toonen vooral, was inderdaad schoon,
ofschoon hg in de lagere wel wat zwak was. De
baritoD, v. Rijsselberg, wij behoeven er niet
veel van te zeggen - - Schiedam kent hem. Alleen
dit hij heeft de eer van Schiedam opgehouden.
Er was maar éen roepWat prachtig geluid, wat
buitengewone kracht, wat beschaafde en duidelijke
uitspraak! Dat belooft wat voor de toekomst van
