^tads- en Gewestelijk Nieuws.
Het is te hopen, dat de verschillende fractiën
zich methet voorstel der »zeven wijzen" zullen
vereenigen. (Tijd.)
Dr. P. P. C. Hoek.
Naar wij vernemen, is dr. P. P. C. Hoek, we
tenschappelijk adviseur in visscherijzaken, in ons
land teruggekeerd en heeft zich metterwoon te
Haarlem gevestigd. Hjj verkreeg in October 1902
van de regeering verlof de hem aangeboden be
trekking van secretaris-generaal van den Perma
nenten Internationalen Raad voor het Onderzoek
der Zee te bekleeden en vertoefde gedurende een
vijftal jaren te Kopenhagen, waar het bureau van
■tien Raad gevestigd is.
Het internationaal onderzoek der zee wordt
voorhands voortgezet, het bureau blijft te Kopen
hagen gevestigd en dr. Hoek zal nevens zijn ambt
van wetenschappelijk adviseur in visscherjjzakenj
ook het secretariaat van dien internationalen Raad
waarnemen. (Hbld.)
Tegen den woeker.
Men meldt uit 's-Giavenbage d.d. 8 October
In de gister gehouden vergadering der Bank van
Leening-commissie van de Nationale vereeniging
tot bestrijding van den woeker, werden de concept
adressen aan verschillende gemeentebesturen, be
treffende wenscheljjk geachte wijzigingen in de
organisatie der gemeentelijke banken van leening,
goedgekeurd. Zjj zullen, van eene toelichting voor
zien, zoo spoedig mogelijk na definitieve vast
stelling door het dagelijks bestuur der vereeniging,
worden verzonden.
Vóór alles zal echter het adres aan de gemeente
Rotterdam worden vastgesteld en verzonden, daar
de commissie meende te weten, dat te Rotterdam
juist eene wijziging in de verordening op de ge-
meentebank van leening wordt voorbereid en dus
een adres aan den Raad van die gemeente urgent
is te achten.
Besloten werd, de mededeelingen van de
secretarissen van verschillende gemeenten in ons
land, waarbij oprichting in hun gemeente van
banken van leening vanwege de vereeniging
wenschelijk wordt geacht, te stellen in handen der
weldra in werking tredende commissie ad hoe,
waarbij door een der leden de wenschelijkheid
werd betoogd, dat de bedoelde instellingen niet
rechtstreeks door de vereeniging zullen worden
opgericht, doch dat de bedoelde commissie zich in
verbinding zal stellen met corporatiën en personen
in de betrokken gemeenten, die voor de oprichting
veel gevoelen, ten einde onder voorlichting en met
steun van de vereeniging tot de stichting der be
doelde model-inrichtingen te geraken, zoo mogelijk
met financieele hulp van gemeentewege.
ue Kamerverkiezing te Schiedam.
J h r. M r. D. J. D e Geer.
In de groote zaal der Officieren-Vereeniging,
voor het grootste deel door een zeer uiteenloopend
publiek bezet, werd gister-avond de aangekondig
de openbare vergadering gehouden, waarin jhr.
mr. de Geer als spreker optrad,
Ue voorzitter, de heer Dun uit Overschie,
de vergadering openend, bracht eerst in herinne
ring de aanleiding tot dezen verkiezing. De afge
vaardigde van ons district, mr. O. J. H. graaf van
Limburg Stirum, die 13 jaren Schiedam met eere
vertegenwoordigde, heeft gemeend om gezond
heidsredenen zjjn ontslag te moeten nemen. Diep
betreuren wjj 't, dat hij om zulke redenen zjjn
mandaat moest neerleggenwant velen kenden
met in zgn volle waarde. Al was hem de gave
des woords als volksredenaar niet verzekerd, hjj
bezat andere kwaliteiten, die niet zoo aanstonds
in het oog vallen. Dat in regeeringskringen een
mildere opvatting van de zending in Indië post
heeft gevat, danken wjj aan het persoonlijk op
treden van graaf van Limburg Stirum, die vier
jaren op Java heeft vertoefd. Zjjn grondige kennis
van Ue rechtspositie der Indische ambtenaren kwam
ooa. zgn meUeleden in de Kamer ten goede, wien
ug ook bg het nazien der Indische rekeningen
goeue uiensten bewees.
En nu hg daar ver van ons in het vreemde
rand, het schoone Godesberg, op het ziekbed ligt,
sijjgt hg nog in onze achting, nu hjj uit plichts
besef, omdat hjj zijn manaaat niet vervullen kon,
ontslag nam. Voorz. ten slotte gewagend van de
vjjf candiaaten en hoe de onderlinge besprekingen,
niet altjjd nauwkeurig weergegeven, tot overeen
stemming leidden, wilde nu het woord geven aan
jhr. mr. de Geer om zjjn onderwerp ^nationale
politiek", te bespreken, waarna gelegenheid tot
debat zou worden gegeven tot zekeren termjjn
om de vergadering ten 11 ure te sluiten.
Alvorens verder te gaan, wijdde nu de voor
zitter de vergadering door gebed, waarna jhr. mr,
de Geer onder applaus den katheder betrad, om,
naar hjj zelf verklaarde, eenige oogenblikken te
spreken over nationale politiek.
Vooraf geeft spr. eene uiteenzetting van hetgeen
politiek in het algemeen iszjj is niet waarvoor
politieksluwen haar houdeniets dat minderwaar
dig, uit den booze is, de beste karakters bederft,
de edelste inspiraties dooft en met een diep en
rgk godsdienstig leven niet is overeen te brengen
maar alleen de kunst in het vinden van de juiste
middelen welke de overheid heeft toe te passen,
om haar verheven en van God gegeven taak tot
zegen van allen te vervulllen. Voor den christen
is de politiek die de wereldsche zaken beoogt ten
goede te leiden, geen verboden terrein het chris
tendom predikt toch geen wereldontvluchting
maar wereldverovering. Maar wel dreigen op het
terrein der politiek groote gevarener liggen
voetangels en klemmen en voor den christen geldt
vooral de vraag, welke politiek moet gevolgd
worden.
Wat is nationale politiek, vraagt spr. zich verder
in het vervolg zijner rede af. 't Is de regeerkunst
om de zaken te bezien uit nationaal oogpunt.
Tegenover de klasse- en de partij-politiek, die een
deel der natie op het oog heeft, staat deze ware
politiek, die de belangen der geheele natie bevor
dert. Uit het oogpunt van nationale politiek kan
de partijgroepeering dan ook alleen gegrond zijn op
een verschil van inzicht omtrent de belangen van
de geheele natie, die de Nederlandsche volksver
tegenwoordiger moet voorstaan. Onjuist is dan
ook de antithese, zooals die door liberalen wordt
opgezet: de scheidingslijn gaat door hen, die al of
niet het verband erkennen tusschen het historisch
christendom en onze nationale instellingen. Spr.
betoogt, dat het de christeljjke partijen niet te
doen moet zjjn om de macht, hoewel zij daartoe
soms noodzakelijk geroepen worden, maar opdat
de macht ten goede worde aangewend. Onder dat
opzicht is grooten dank te wjjten aan de bestaan
de partjjende christeljjke politiek door hen
gevoerd, is als het bederf werend zout, ook gedra
gen in andere partijen, dat preventief en tempe
rend werkt.
Door de aaneensluiting der christeljjke partjjen
zjjn ook de vrijzinnige fracties tot een meer
verzoenende houding gekomen. Spr. constateert
dat er een neutrale zóne is. Uitbreiding van
die neutrale zóne acht hij de schoonste
triomf der christeljjke beginselen. Vurig hoopt hjj
dat de christeljjke grondslagen eens zoo gewaar
borgd, zoo onaangevochten mogen zjjn, dat de chris
telijke partijen de macht, die zjj niet als doei
maar als middel beschouwen, niet meer behoeven
te bezitten maar op het gebied der neutrale zóne
allen kunnen samenwerken.
Maar zoover is 't nog niet gekomen. Van radi
cale zjjde worden nog de christelijke grondslagen
onzer samenleving ondermijnd en wel bijzonder
op een drietal punten lo. ondermijning van het
huwelijksrecht door hen die de echtscheiding ge
makkelijk willen maken, terwjjl toch juist de ge
dachte »'t is voor het leven" van onberaden
huwelijken afhoudthet streven ook om natuurljjke
met wettige kinderen geljjk te stellen2o. het
aantasten van het gezinsrecht, ingrijpend in de
rechten der ouders en willende zelfs een dokter
het recht geven, een gebrekkig kind zachtkens
af te maken; 3o. de moderne opvatting van straf
en schuld, die den vrjjen wil ontkent 'en heel
ons stralrechtstelsel op losse schroeven zetten.
Tegenover die veelvuldige ondermijning van de
christelijke grondslagen der maatschappij werkt
het christendom ook bjj vele liberalen nog na,
zooals een beek na afsluiting van den watertoe
voer niet dadelijk droogt of als een zegerjjke na-
schittering van de ondergegane zondat is de veel
omvattende taak der christeljjke politiek.
Doch een waarljjk nationale politiek moet geen
zaken, die op de neutrale zóne liggen, brengen
binnen het erf der eigen partjj. Zoo behooren be
lasting, ouderdomsverzekering, vloot en leger-zaken
niet binnen de partljjnen gesloten, maar op het
gebied der neutrale zóne geregeld te worden. In
zulke zaken behoort de partjjstrjjd niet gemengd
te worden anders worden bjj de behandeling dezer
onderwerpen de nationale belangen niet gediend.
Bjj de behandeling dezer zaken moest de groe
peering zich alleen doen kennen door de samen
voeging van hen, die in zake de daarbjj betrokken
hoogste belangen der natie geljjke inzichten heb
ben, huldigend eenheid in het noodzakelijke, vrjj-
heid in het twijfelachtige. Spr. wilde dit met een
uitzetting van belasting,- verzekering- en kiesrecht -
vraagstukken nader aanduiden.
Aldus komend tot de huidige politiek, zegt spr.
ten aanzien van belastingen, dat de liberalen ten
onrechte beweren, dat verhoogde invoerrechten
een clericale liefhebberij zjjn. Spr. verwacht in
tegendeel van die verhoogde tarieven een opbloei
ing van de nationale nijverheid, waar zjj de moor
dende concurentie van het buitenland zullen
dooden. Maar de liberalen, die aldus bevooroor
deeld den staf breken over die verhoogde rechten,
welke den verbruikers niet schaden zullen, ver
geten dat het kabinetPierson zelf eene verhoegd
tarie. van invoerrechten voorstelde. Overigens
moet men met belastigverhooging, in de toekomst
wel onvermjjdeljjk, voorzichtig zijn en er eerst in
den uitersten nood toe overgaan.
Ook in zake Verzekeringswetten heeft zich eene
particuliere meening doen kennen, die men als
een partjj-dogma gestempeld heeft. Een zeker
hoogleeraar heeft zich een vurig tegenstander van
de verplichte verzekering verklaard en betoogd
dat zij met het christeljjk beginsel in strjjd is.
Maar dan is 't toch opmerkeljjk dat zoowel in de
voordracht van het vorig Kabinet als in het ont
werp van dit ministerie de verplichte verzekering
is voorgesteld en de toelichting van minister
Kuyper in het preadvies van prof. Greeve waarde-
vollen steun vindt.
Van ouderdoms- en invaliditeitsverzekering
heeft men een partjjzaak gemaakt. De tegen
woordige regeering heeft van deze beide ontwer
pen van het ministerie— Kuyper slechts de ouder
domsverzekering opnieuw voorgesteld. Spr. toont
aan hoe ook hier partjj politiek tot verkeerde
resultaten leidt, want waar ouderdom en invali
diteit bjj elkaar hooren, is ouderdomsverzekering
slecht het sluitstuk van igvaliditeits-verzekering.
Onwaardig handelden zjj die Kuyper den leeftjjd
van 70 jaar verweten, want lang voor dien leeftjjd
zou aan velen een invaliditeitspensioen zjjn toe
gekend. Die leeftijdsbepaling beteekent slechts
nu heb ik geen bewijs van invaliditeit meer
noodig, maar krijgt u zeker pensioen. Noemt
men de ouderdoms-verzekering de sluitsteen van de
invaliditeitsverzekering, dan is de leeftijdgrens,
dezelfde die voor de hoogleeraren gesteld wordt,
zeker niet te hoog.
En ten slotte het kiesrechtvraagstuk, mede tot
een onderwerp van partijpolitiek gemaakt. Toch
moet men erkennen dat dit dichter bjj de hoogere
beginselen staat dan de beide andere punten en
de christenen daarover hun eigen denkbeelden
hebben, wjjl er de souvereiniteit der overheid en
de positie der onderdanen mee gemoeid is. Spr.
ziet in het kiesrecht geen natuurrecht, dat de
burgers uitoefenen als de aandeelhouders eener
naamlooze vennootschap. Integendeel waar de
Kamerleden niet alleen de kiezers, maar ook het
volk achter de kiezers vertegenwoordigen, hun
taak zoo goed mogelijk ten bate van het geheele
volk moeten uitoefenen, ziet hjj in de vraag be
perkt of onbeperkt kiesrecht niet een kwestie van
recht maar van doelmatigheid. Bjj uitbreiding
van de Staatsbemoeiing is zeker een zeer uitge
breid kiesrecht wenscheljjk. Het welstandsteeken
is wel nooit een teeken geweest dat de belangen
van hen die beneden die grensljjn vallen, minder
behartigd zouden worden. Toch gelooft spr. dat
dit teeken in de toekomst wellicht niet gehand
haafd zal worden, maar andere positieve ken-
teekenen zullen worden aangenomen.
Waar spr. zich verder tegen algemeen kies
recht verklaart, ziet hij bedoeld kenteeken in het
hoofd zjjn van een gezin. Het gezin is toch de
kern van den Staatdoor dat als de basis van
het kiesrecht te nemen, wordt het organisch
verband der natie in de toekomst beter bewaard.
In dit verband wordt ook de kwestie van het
vrouwenkiesrecht normaal opgelost, want, hoewel
hjj de vrouw eerder verkiesbaarheid dan kiesrecht
zou willen toekennen, zou hjj haar als hoofd van
het gezin (o. a. de weduwen) niet het kiesrecht
willen onthouden. Spr. verklaart zich dus voor
huismanskiesrecht,omdat 't het nationale organische
stelsel volkomen handhaaft en de vrouwenkies
recht kwestie oplost.
Voorloopig eindigend en zich verdere toelichting
bjj debat voorbehoudend, zegt spr. dat hjj niet
bjjzonder den verkiezingsstrijd behandeld heelt,
omdat hjj daar buiten staat en buiten wil
bljjven. Maar de kiezers hebben het recht de
denkbeelden van hun candidaat te leeren kennen.
Mocht hjj tot Kamerlid worden gekozen dan zal hjj
voeren nationale politiek, objectief, onpartjjdig alle
belangen behartigen, rekening houdend met de
christeljjke beginselen. Het christendom acht hjj
toch niet conservatief, maar conserveerend, een
op staatkundig terrein bederfwerende macht.
{Krachtig applaus.)
Debat.
Van de gelegenheid tot debat werd alleen ge
bruik gemaakt door den bekenden socialist Her
mans, uit Rotterdam, die allereerst een vraag
had te stellen buiten het debat nl. of hjj de on
derlinge bespreking van de christeljjke partjjen,
die eindeljjk tot overeenstemming had geleid, de
belangen van een groep, die een anderen candi
daat wilde stellen, niet ter sprake waren gekomen.
Daarna tot het debat komend, vroeg Hermans
waarom inl. den klassenstrjjd wegdoezelde. Strjjd
is er toch, noemt 't dan geen klassenstrjjd, maar be-
langenstrjjd, maar strjjd is er. Van nationale politiek
hoorende sprekerde, vroeg hij zich af hoe die bjj
de coalitie-partjjen mogeljjk is, daar de Katholieken
toch hun bevelen uit Rome ontvangen (gefluit
ja, durft deb. zeggen, de waarheid doet pjjn). Deb.
houdt overigens zjjn bewering vol. Ook de socia
listen ontvangen als internationale macht hun
bevelen van elders.
Waar inl. van ondermjjning van het huweljjks-
recht sprak, vraagt deb. of wanneer bljjkt eene
huweljjkssamenleving een vergissing is die toch
moet bestendigd worden en met welk recht men
het natuurljjk kind straft. In zake straf en schuld
meent deb. dat de misdadiger veelal het slacht
offer is van maatschappelijke omstandigheden. Wat
ouderdoms- en invaliditeitsverzekering betreft,
zegt hjj, dat de arbeiders die zelf zullen moeten
betalen en waar onder het Kuyper-regime 8 mil-
lioen voor ouderdomsverzekering bezwaar gaf, 6£
millioen voor een oorlogsschip gereedeljjk werd
toegestaan. Overigens heeft zjjn partjj invaliditeits
verzekering niet vergeten, maar een uitkeering van
f2.54 in de laagste klasse acht hjj absoluut te
weinig.
Ten aanzien van inl. uitlatingen over het kies
recht merkt deb. op, dat 't toch juist altjjd de
minderbedeelden aan 's levens gastmaal zjjn, die
daarbjj zjjn uitgesloten. Overigens had Kuyper
zelf in '94 het beperkte kiesrecht een mamouth-
kiesrecht genoemd. De vrouw zou dan kiester
worden als zjj haar man verliest, maar als zjj
hertrouwd, verliest zjj haar kiesrecht weer. Overi
gens is de man lang niet altjjd feiteljjk het hoofd
van het gezin. Samenvattend meent deb. dat in
leiders nationale politiek niet zal zjjn in het belang
der arbeiders en raadt hjj allen op zjjn partjjge-
noot Van Leeuwen te stemmen.
De opmerkingen van deb. in volgorde beant
woordend zegt, jhr. De Geer, dat belangenstrijd
heel iets anders is dan klassenstrjjdbelangen
strijd is er in heel de maatschappij, tusschen
koopers en verkoopers, voortbrengers en verbrui
kers, maar het rechtmatig bestaan van klassen
strjjd ontkent hjj en een Kamerlid, die de belan
gen van het geheele volk moetende behartigen,
dien strjjd zou erkennen, zou een meineedige wor
den. Dat de Katholieke hun bevelen uit Rome
zouden ontvangen, is alleen in dien zin waaD
dat zjj op geestelijk terrein in de bevelen uit
Rome hun overheid erkennen, maar in de actu-
eele nationale politiek gaan zjjn hun eigen wegen,
ontvangen zjj geen bevelen van de bisschoppen van
het eigen land, laat staan uit Rome {applaus).
Voor christenen staat 't vast, dat echtscheidingen
niet gemakkeijjk moeten worden gemaakt, omdat zij
de lichtvaardigen huwelijken bevorderen heel de
samenleving kan slechts bestaan op het huweljjk
tusschen een man en een vrouw of de vrjje liefde.
Wat het natuurljjke kind wedervaart, is geen straf,
maar het gevolg van de zonde der ouders, die
volgens het Schriftwoord tot in het derde en vierde
geslacht zullen worden gewroken. Dat de mis
daad slechts het gevolg is van maatschappelijke
omstandigheden, is niet aan te nemen, want dan
zou zij in de hoogere kringen niet moeten voor
komen. Bjj de opmerkingen omtrent de ouder-
domsverzekeringen vergeet deb. dat de 6 millioen
voor een oorlogsschip in eens werden gegeven en
de 8 millioen jaarljjks terugkomen. Overigens was
't aan de Kamer omtrent den leeftjjdgrens en het
uitkeeringsbedrag andere bepalingen te maken.
Wat het kiesrecht betreft, zegt spr., dat bjj het
verzet tegen Tak's kieswet beperking van het
kiezerstal was uitgesloten, want de wet Tak be-
beoogde 800.000 kiezers en de wet—Van Houten
geeft nagenoeg hetzelfde getal. Vooropstellend
dat kiesrecht niet het toppunt is van aardsche
heerlijkheid, maar een plichtdaad in het algemeen
belang, zegt spr, Hermans opmerking juist is,
de vrouw, als zjj hertrouwt, het kiesrecht verliest,
want dan is zjj niet meer hoofd des gezins, maar
is "t volgens art. 161 van het B.W. de man die
ook door het christendom als zoodanig wordt er
kend. Overigens de r e g e 1 i n g van het huismans
kiesrecht, waarover allen 't niet eens zjjn, daar
latend, herhaalt spr. dat hjj niet kan megaan met
een politiek op den vermeenden klassenstrjjd be
rustend, maar een nationale politiek wenscht te
voeren.
Nadat aan Hermans nog loyaal gelegenheid
tot repliek was gegeven, constateerde hjj, dat naar
inl. verklaarde de arbeiders in betere positie te
willen brengen, hjj hun toch niet het positieve
bezorgen wilde, wat de sociaal-democraten beoo
gen. De 6£ millioen voor een oorlogsschip zjjn
niet voor eens, maar ieder jaar vraagt men een
schip. Ten slotte houdt deb. een pleitrede voor
de sociaal-democratie, zeggend dat Marx's econo
mische theoriën niet zjjn tegen Gods Wil en dat
juist velen, omdat zjj christen zjjn, socialist wor
den.
Jhr. mr. De Geer, nog met enkele woorden
in repliek tredend, zegt dat 't zeer onjuist, de
6 millioen voor een oorlogsschip elk jaar terug-
keeren, want dat bedrag wordt in termijnen over
meerdere Staatsbegrotingen verdeeld. Wat de
opmerking omtrent Marx's stelsel betreft, zegt
inl., dat zjjn economisch stelselhet gemeenschap
pelijk bezit der productie-middelen, niet zoozeer
tegen den geest van het christendom indruischt,
maar zjjn wjjsgeerig stelsel, dat tot egoïsme leidt
en den klassenstrjjd predikt, de sociaal-democratie
vormt en onvereenigbaar is met de christelijke
beginselen. Spr. bewjjst met een citaat uit een
socialistisch blad, dat Marx's wjjsgeerig stelsel
allen godsdienst afwijsthet vormt een modern
proletariaat zonder God of godsdiensthet belooft
het aardsch paradjjs aan de massa en laat de
hemel hierboven voor de engelen en de musschen;
dat is sociaal-democratie{Daverend applaus).
De Voorzitter, de heer Dun, hoofd eener
christeljjke school te Overschie, den heer De Geer
door de christeljjke kiesverenigingen candidaat
gesteld voor zjjn schitterende rede dankend, her
innert aan het woord door dr. Kuyper eens bjj
het vjjftigjarig bestaan der vereeniging van chris
teljjke onderwjjzers gesproken, dat de spljjtzwam
maar al te weelig op onzen vaderlandschen bodem
tiert. Waar wjj hier iets van dien spljjtzwam
hebben gezien, hoopt spr., dat die niet verder zal
voortwoekeren, op onze maatschappelijke erve.
Den heer de Geer voor zjjne glasheldere uit
eenzetting dankend en ook Hermans dank bren
gend voor zjjn principieel debat, herinnert voorz-
aan ons duizendjarig bestaan als christeljjke natie
en zegt, dat hier niet als in Frankrijk Gods bescher
ming van de munten moet verdwjjnen, maar het
ïGod zjj met ons" het devies der christeljjke
partjjen moet bljjven. Krachtig applaus).
R. K. Metaalbewerkers.
Men verzoekt ons te willen herinneren aan de
vergadering der Metaalbewerkersvereeniging »St-
Eloy", onderafd. van den Ned. R. K. Volksbond)
afd. Schiedam, welke morgen (Dondag)-avond ten
8^ ure in het Bondsgebouw zal gehouden worden-
Als spreker zal optreden de heer C. J. Kuiper
uit Amsterdam, propagandist van het R. K-
Metaalbewerkers Secretariaat.
De vergadering is toegangkeljjk voor alle Ka
tholieke metaalbewerkers van Schiedam.
Voiksbadhuis.
In de week van 30 Sept. - 6 Oct. 1907 werden
genomen 248 baden
lste kl. 2de kl.
kuipbaden 17 kuipbaden 33
regen 19 regen 1^
school D
kinder a 5 ct 31
Gedurende de maand September 1907 werden
genomen 1108 baden.
