De oping failliet flienweKantongereclitspliouw.
Binnenland.
Htad?*- en Gewestelijk Nieuws.
Oorlogsbegrooting voor 1908 ook op een blijvend
gedeelde van dezelfde sterkte zal worden gerekend
als bjj de Credietwet voor oorlog.
De Regeering stelt zich intusschen voor een
wijziging in de Militiewet aanhangig te maken,
welke een opkomst der militie bij de onbereden
wapenen in twee ploegen onmogelijk maakt. Even
wel zal, eok bjj gunstig verloop van den daartoe
te verrichten wetgevenden arbeid, de nieuwe re
geling voor het eerst van toepassing kunnen zijn
op de lichting die in 1909 voor eerste oefening
onder de wapenen komt, zoodat ook bij de oorlogs
begrooting voor 1909 voor 7 maanden gerekend zal
moeten worden op een blijvend gedeelte als voor 1908
werd aangegeven. De Regeering verklaart ten slotte
de hierbedoelde wetswijziging slechts als hulp
maatregel en dus niet als een afdoende herziening
der Militiewet te zien aangemerkt en zal zoodra
mogelijk een meer ingrqpende herziening der
Militie- en Landweerwet ter band nemen.
Verder wordt aangekondigd het in beteren staat
brengen der kustverdedigingde Regeering
wenscht echter met het oog op de kosten den
aanbouw van postmaterieel zooveel doenlijk te
beperken met bekwamen spoed wenscht de
Regeering een Raad van Defensie in het leven te
roepen, waarin opperofficieren en vlagofficieren
zitting zullen hebben en ook het burgerlijk element
niet zal ontbreken. Wettelijke regeling is in over
weging; maar inmiddels acht de Regeering het
instellen van dien Raad bjj Koninklijk besluit ge-
wenscht.
De Regeering, meenende op dit oogenblik geen
meer uitgebreid program te moeten geven, doet
een beroep op samenwerking met wederzjjdsch
behoud van beginsel.
Heden-middag wordt hierover debat gevoerd.
Verschillende wetsontwerpen, werden naar de
afdeelingen gezonden.
De noodwet voor het blijvend gedeelte werd
heden-ochtend onderzocht.
steenlegging plaats gehad van het R.-K. St.
Antonius Gasthuis, aan de Prins Hendriklaan.
In de plaats van mgr. Van de Wetering, aarts
bisschop van Utrecht, die verhinderd was, metselde
mgr. Roest, deken van Utrecht, den granieten
steen met een zilveren trofiel vast, nadat daarin
van te voren was opgesloten de oorkonde, gestoken
in een looden en hermetisch afgesloten bus.
Deze oorkonde was van vele handteekeningen
voorzien, waaronder die der regenten.
Met een toespraak van mgr. Roest werd de
plechtigheid gesloten.
Offlcieele berichten.
Bij Kon. besluit is benoemd tot ridder in de
Orde van den Nederlandschen Leeuw de generaal-
majoor H. F. A. Giesbers, inspecteur van den ge
neeskundigen dienst der landmacht.
Bq Kon. besluit is benoemd tot officier in de
Orde van Oranje-Nassau H. ter Meulen, secretaris
van de commissie van advies voor de oprichting
van een Rijksstation voor physisch-technologisch
onderzoek, hoogleeraar aan de Technische Hooge-
school te Delft.
De koning van Wurtemberg.
Z. M. de Koning van Wurtemberg vertrok heden
uit de residentie.
Prins Hendrik naar Terschelling.
Bij de commissie van plaatselijk bestuur der
Noord- en Zuid-Hollandscbe Reddingmaatschappij
te Terschelling is het bericht ontvangen, dat de
rijkscommissie, waarvan Z. K. H. de Prins der
Nederlanden eere-voorzitter is, dereddinsmiddelen
op de verschillende stations van Terschelling zal
komen nazien en wel op 25, 26 en 27 dezer. Ook
de Prins zal bjj die gelegenheid het eiland be
zoeken.
Secretaris-generaal van Binnenlandsche Zaken.
Tot secretaris-eeneraal van het departement
van Binnenlandsche Zaken, in de plaats van mr.
A. F. baron van Lyndenthans burgemeester
van Utrecht, zal worden benoemd jhr. mr. J.
H. J. Quarles van Ufford, thans administrateur
aan genoemd departement.
Lood wit-commissie.
Naar aanleiding van de kritiek, welke het in
October 1906 aan den vorigen minister van land
bouw door de Loodwitcommissie uitgebrachte
Voorloopig Rapport beefi uitgelokt, is door de
commissie een tweede rapport samengesteld,
waarin eenige aanvankelijk verkregen resultaten
van haren arbeid worden medegedeeld en overigens
aan de bedoelde kritiek voor zooveel noodig aan
dacht wordt geschonken.
Hoewel ook thans nog geen eindoordeel kan
worden uitgesproken, is de tegenwoordige minis
ter van landbouw met de commissie van oordeel
dat het zjjn nut kan hebben ook de in haar
tweede rapport vervatte beschouwingen te publi
ceeren, voordat het eindrapport het licht ziet.
Dit tweede voorloopig rapport is thans ver
schenen.
Driedaagschn sociale cursussen.
Men schrjjft uit Leiden aan »De Tijd.":
Zaterdag vergaderden op het Centraal Bureau
der K. S. A. alhier de heer-n W. C. J. Pusstoors,
voorzitter der federatie van r.-k. werkliedenvere
nigingen in Nederland, J. M. Souren, almoezenier
van den arbeid te Maastricht en mr. P. J. M. Aal-
berse, algemeen secretaris der K. S. A.
De vergadering was belegd om nader te bespre
ken de wjjze, waarop de driedaagsche cursussen
voor werklieden in de verschillende diocesen
zullen worden georganiseerd.
Het is zeker een verblijdend feit, de federatie
der werklieden aldus in overleg te zien met het
Centraal Bureau der K. S. A. De beide lichamen
hooren uitteraard bjj elkaar; hebben ook elkan
der geregeld gesteund, doch een zoo offlcieele
samenwerking is een verheugende nieuwigheid.
Toewijzing.
De levering van gegoten ijzerwaren, door B. en
W. dezer gemeente den 24en Februari jl. aanbe
steed, is door hen gegund voorzoover de perceelen
I—III betreft aan A. A. Nerincx te Bergen-op-
Zoom, voor de door hem ingeschreven som van
respectievelijk a f 14.90 (160 trottoirkoiken)
a f 15.75 (50 putranden met geribd deksel voor
toegangskokers) a f25.50 (voor 10 meerpalen):
het perceel IV, levering van 25 pad palen a f5,52£
aan C. G. Cosijn, Breda en perceel V (20 balus
ters) a f4.00 aan J. Zirnmer Zn. te Amsterdam-
Naar men ons mededeelt, heeft de
Postduivenvereniging »de Luchtsport" op hare
vergadering van Dinsdag 1.1. als eindstation voor
1908 bepaald als volgt
lste vlucht oude duiven, Berljjn, 602 K.M.
2de vlucht oude duiven, Orleans, 460
3de vlucht oude duiven, Londen, 315
4de vlucht jonge duiven, Lux»mburg,283
5de vlucht oude en jonge duiven, Delfzijl 229
K.M.
Aan deze vluchten kunnen alle Schiedamsche
liefhebbers deelnemen tegen een bepaald tarief^
van een en ander zullen gedrukte programma's
verkrijgbaar gesteld worden, waarop de vluchten
en tevens het tarief vermeld staat. De voorzitter
deelde nog mede, dat hjj nu reeds een toezeg
ging mocht ontvangen voor een zilveren medaille
te behalen door een jonge duif (broed 1908). Na
de wensch geuit te hebben om noch meerdere
eereprjjsjes te mogen ontvaDgen, sloot de voor
zitter de vergadering.
Gister-middag om halfvier heeftde
politie ten huize van den heer dr. C. R. Vermaas
aan de Hoogstraat een begin van brand gebluscht,
ontstaan in de keuken door het overkoken van
een pot met vet die op het fornuis stond.
De schoorsteenmantel is gedeeltelik verkoold
en geblakerd.
Het nieuwe station te Haarlem.
Naar men verneemt, zal de gemeente Haarlem
er niet at zjjn met de f500,000, die ij toestond
voor den verbouw van het station, doch zal die
som nog met een belangrijk bedrag worden over
schreden.
De kermis te Bussum.
De kermis te Bussum bljjft. De raad besloot
gisteren afwijzend te beschikken op een adres
van J. Verloop, e. a., tot afschaffing. Ook zal de
haven de aangewezen standplaats blijven voor de
verzameling woonwagens, welke onafscheidelijk
verbonden is aan het kermisfeest.
Middenstandsbeweging.
Gisteren is te Arnhem tot stand gekomen de
Middenstandsbestuurders bond.
Aanvankelijk traden een zevental vereenigingen
toe met pl.m. 500 leden.
Het initiatief hiertoe ging uit van de Arnhem-
sche Vereenigingen van Handel en Nijverheid.
R.-K. St. Autonius-gasthuis te Utrecht.
Men meldt ons uit Utrecht:
Gisteren heeft hier op plechtige wijze de eerste
Heden-middag is op plechtige wijze het nieuwe
Kantongerechtsgebouw, aan de Lange Haven
no. 65 (waarvan in de sNieuwe Schiedamsche
Courant" van gister een uitvoerige beschrijving
werd gegeven) geopend.
Met den trein arriveerden alhier uit 's Graven-
hage aan het station der H. IJ. S. M. de heeren
Metzlaar, hoofdingenieur, en mr. Loosjes, referen
daris, afgevaardigd door den minister van Justitie,
die door den kantonrechter, den heer mr. Von'
Briel Sasse, op het perron werden verwelkomd.
Nadat de heeren in het buiten gereed staande
rijtuig hadden plaats genomen, werd naar het
nieuwe Kantongerechtsgebouw gereden.
In het gebouw hadden zich inmiddels ver
scheidene autoriteiten verzameld. Onder de aan
wezigen merkten wjj op het Dageijjksch Bestuur
dezer gemeente, verscheidene leden en oud-leden
van den gemeenteraad, burgemeesters van in het
Kanton Schiedam gelegen gemeenten, den com
missaris van politie te Vlaardingen, de directeuren
van post- en telegraafkantoor, de leden van
Provinciale Staten, de heeren A. C. A. Nolet en
L. Hoogerbrugge W.zn., den gemeente-ontvanger,
den voorzitter van de Commissie voor het Stede
lijk Museum, den heer G. Visser Bzn., den divisi-
commandant der Rjjksveldwacht, den heer H. B.
van Rbjjn, de hier resideerende notarissen, en
den directeur van gemeentewerken.
Om 3 uur werd de bijeenkomst in de groote
rechtszaal geopend.
Allereerst sprak de heer mr. Loosjes, refendaris
aan het departement van Justitie.
Spr. bracht in herinnering de weinige doel
matigheid en waardigheid van het oude kanton
gerechtsgebouw.
De vertrekken van dit oude gebouw beantwoord
den niet aan de eischen, welke aan een kanton
gerechtsgebouw kunnen en behooren te worden
gesteld. Maar de tjjden zijn veranderd en met die
tijden de eischen. Het thans verlaten gebouw werd
ingesteld volgens de wet van 30 Juni 1855 Stbl.
48. In deze periode werden voor gezamenlijke
kosten van in het kanton gelegen gemeenten met
een bjjdrage uit 's Rijks kas buizen van bewaring
gesticht en, waai zulks noodig was, een kanton
gerechtsgebouw er aan toegevoegd. Huis van
bewaring was toen hoofdzaak, kantongerecht
bijzaak. Bjj het opheffen van huizen van bewaring
bleef hier het kantongerechtsgebouw bestaan
De groote gebreken, welke bet gebouw aankleef
den, kwamen hoe langer hoe meer uit.
Zoo werd dan van het oude Huis vaü Bewaring
een stuk afgenomen en ingericht voor wacht- en
getuigenkamer. Tbans beschouwt men epn
kantongerecht als een plaats, die zeer druk door
het publiek wordt bezocht. Er moet dus worden
voldaan aan de eischen van bruikbaarheid en
voornaamheid. De rechtspleging heeft hare uiter
lijke zijde, die niet verwaarloosd mag worden.
Dit komt o.a. uit in het feit, dat de rechterlijke
ambtenaren in de zittingzaal plaats nemen in
ambtsgewaad, |waaruit blijkt, dat zjj boven hun
medemenscben staan. Niet weinig afbreuk zou aan
de waardigheid gedaan worden, indien de omge
ving niet passend is. Decorum en prestige zjjn
onmisbaar. Stel u voor, dat de kantonrechter ver
scheen in een gelapten mantel en sjovele plunje.
Alles kon hier in Schiedam niet in een slag
worden veranderd. De kans, die werd geboden om
hier een waardiger gebouw te krjjgen is aange
grepen, vooral met oog om de belangrijkheid van
het kanton, dat steeds in welvaart toeneemt en
omdat Schiedam het centra is van belangrijke
plattelandsgemeenten.
Na de intrensieke beteekenis van de tusscben
fïijk en gemeente getroffen regeling in het licht
te hebben gesteld, wees spr. nog op de hooge
kunstwaarde van hei nieuwe gebouw. Alle lof
werd gebracht aan de gemeente, voor haar bij
deze regeling aangenomen welwillende houding.
Dan bracht spr. een woord van hulde aan den
kantonrechter, mr. Von Briel Sasse, die zich zoo
veel moeite had getroost voor de totstandkoming
van het nieuwe gebouw. -Hij vertrouwde, dat deze
als een goed huisvader over het gebouw zal wa
ken en nog lange jaren er het beheer er over zal
mogen voeren.
Ten slotte verklaarde spr. uit naam van Z.Exc.
den minister van Justitie het gebouw overgedra
gen voor den dienst van het Kantongerecht te
Schiedam.
Alsnu nam de kantonrechter, de heer mr. Von
Briel Sasse, het woord en sprak de volgende
redevoering uit
„Er wordt wel eens beweerd, dat bij de Dep ar
tementen, wat de voorziening in de noodige ge
bouwen betreft, niet hard gewerkt wordt, en aan
hangige plannen veel tijd vorderen eer ze tot
uilvoering komeh.
Van het Departement van Justitie mag, althans
voor zoover Schiedam betreft, eene dergelijke
klacht niet geuit, Let tegendeel mag hier gezegd
worden
Wanneer ik U toch mededeel, dat eerst in hét
jaar 1903 de eerste onderhandelingen tot het
bekomen van een behoorlijk gebouw begonnen
werden, dan zult U mij toestemmen dat er alle
reden is om een woord van lof te doen hooren.
Hel was in 1903 dat door mij bij de Regeering
werd aangedrongen op eene beteré huisvesting
van het Kantongerecht, met het oog op de vele
gebreken, die het oude gebouw aankleefden en
dat ik de aandacht vestigde op het gebouw waar-
111 wij thans bijeen zijn. De eerste stap werd
gedaan op Dinsdag 22 Maart 1904, (oen gij, Mr.
Loosjes, U hieijheen begaaft om de bestaande
l\a riti.ngerechts-localiteiten in oogenschouw te ne
men en het tegenwoordige gebouw op te némen.
M aren de eischen van de gemeente, eigenaresse
van dit huis, toen niet te hoog geweest, dan
15011 de beslissing vermoedelijk aanstonds gunstig
gewecbt zijn. Hoe het zij, bij schrijven van den
toonmaligen Minister van Justitie, van 8 April
1904 werd mij medegedeeld dat „het voorstel tot
„aankoop en inrichting tot Kantongerechtsgebouw
„van het perceel Lange Haven no. 65 ten uwent,
„door miji, na daaromtrent ingesteld deskundig
„onderzoek, m ernstig beraad is genomen en
„wei eensdeels met het oog op den inderdaad
„onvoldoenden toestand, waarin zich de bestaande
„Kantongerechts-localiteit bevindt, andersdeels
„wegens de voordeelen, welke dé huisvesting van
„het Kantongerecht in bedoeld perceel in bópaalde
„opzichten zou medebrengen. Tegenover déze
„voordeelen stonden echter zoodanige bezwaren
„dat ik niet heb kunnen besluiten, mij met de
„gemeente Schiedam betreffendé de door U voor-
„geste.de rail-overeenkomst in verbinding te stel-
„leri." i
Be Minister erkende voorts de noodzakelijkheid
van afdoende verbetering van den bestaanden
vicieusen toestand, eene werbetéring waarvan de
urgentie door Z.Exc. ten volle werd ingezien.
deze looP van zaken miji bitter te leur
stelde, kunt gij u voorstellen; doch het m.i. zoo
sen oone plan laten varen, daartoe kon ik niet
besluiten. Het was den 16 Juni 1905, dat de
ree der van zoo menig vaderlandsch monument,
u 'eer J!kr- Mr. Victor de Stuers, op mijn
verzoek naar hier kwam om het tegenwoordige
gebouw te bezichtigen. De lof van dien kunst
kenner over het gebouw uitgesproken, bevestigdé
mijne overtuiging dat alle krachten moesten wor
den ingespannen om alsnog te verkrijgen dat dit
merkwaardig gebouw voor den dienst van, het Kan-
tongerecht werd bestemd, waardoor aan de eene
zijde de belangen der Justitie behartigd en aan
den anderen kant een fraai monument der Ne-
derlandsche kunst werd behouden.
Inmiddels was Mr. E. E. van Raalte als mi
nister van Justitie opgetreden, een man wiens
naam, zooals gij straks zult vernemen, steeds met
dankbaarheid in de geschiedenis van dit gebouw
behoort te worden herdacht en wien het mij
spijt, heden niet in persoon een woord van er
kentelijkheid te kunnen doen hooren.
Deze bleek van het denkbeeld niet afkeerig én,
dank zij de samenwerking van den heer de Stuers
en den Burgemeester Dr. M. A. Brants, en U,
Wethouders, en leden van den Gemeentéraad van
Schiedam, werden de thans opnieuw aangevangen
onderhandelingen met het gewenschte gevolg bé-
kroorid. Bij besluit van den Gemeenteraad van
Schiedam van 28 September 1906, goedgekeurd
bij besluit van Gedeputeerde Staten der Provincie
Zuid Holland van den 9 October d.a.v., werd dit
gebouw'aan den Staat der Nederlanden in eigen
dom afgestaan, in ruil voor het voormalige Kan
tongerechtsgebouw deze overeenkomst van rui
ling met gesloten beurzen aangegaan, is te 's.Gra-
venhage geteekend den 6 December 1906 en te
Scbiedam den 15 December d.a.v.
Bij Koninklijke Boodschap van 7 Mei 1907 werd
het ontwerp van wet ter goedkeuring van deze
oveuonkomst bij de Tweede Kamer der Sfatén-
Gcperaal aanhangig gemaakt.
Den 22 Juni 1907 verscheen het verslag van
de Commissie van Rapporteurs der Tweede Ka-
mei en den 8 Juli d.a.v. werd de wet door Hare
Majesteit onderteekend. Aan den wensch uitge
drukt in voornoemd verslag, dat bij de herstelling
en inrichting van dit gebouw rekening zal worden
gr houden met de adviezen van deskundigen en
men zich bepalen zal tot het strikt noodzakelijke,
opdat het karakter van het gebouw geenerlei
schade lijde, is zooveel mogelijk to gemoet ge
komen. j
Kort daarop, den 20 Juli 1907, werd ik ver
blijd door het bezoek van den Minister van Jus
titie, die zich de moeite getroostte persoonlijk
het gebouw in oogenscjbiouw te nemen en de
voorbereidingsplannen ter plaatse te onderzoeken.
Na hunne goedkeuring werd de uitvoering met
de gewenschte voortvarendheid ter hand geno
men. j
Een woord van dank aan U, Mijnheer Metz
laar, hoofd-ingenieur van de gevangenissen en
rechtsgebouwen, voor de goede zorgen aan de
uitvoering van dit moeielijk werk besteed. Ook
aan u, mijnheer Kam, die als ingenieur, en aan
u, mijnheer van der Eem, die als opzichter werk-
zaam geweest zijit, zeg ik gaarne een woord van
lof en erkentelijkheid.
Thans wensch ik eenige mededeelingen omtrent
bet gebouw zelf te doen.
Hei is in zuiveren Louis XVI stijl gebouwd en
in de kleinste bizonderheden met den grootsten
smaak en zorg behandeld, en wat het vooral
merkwaardig maakt, is dat het geheel, volkomen
ongeschonden, tot ons gekomen is.
Door het behoud van dit gebouw is een zeld
zaam fraai document van de geschiedenis der
burgerlijke architectuur van het begin der vorige
eeuw gered geworden, waarvoor, zooals ik reeds
zeide in de allereerste plaats de dank toekomt
aan Jhr Mr. de Stuers, dien het mij leed doet
heden niet in ons midden te 'zien.
De bouwmeester van dit huis was de beroemde
Rotterdamsche, uit Italië overgekomen, architect
Giudici, die te Schiedam ook de koopmansbeurs
heeft ontworpen.
Reeds aanstonds bij het binnentreden merkt
nreri 'u ^en gang fraai stucadoorswerk aan het
plafond op, alsmede eene smaakvolle trapleuning
met eene eigenaardige rijk gebeeldhouwde balus-
ter, welke in eene sierlijke bocht opgetrokken,
tevens als lantaarndrager dienst doet. Treedt men
de vertrekken binnen dan ontwaart men overal
schoone schoorsteenmantels, meer of minder rrjk
gostucadoorde plafonds en boven de deuren om
lijste en goed geschilderde dessus de portes. In
de rechterzijkamer is de schoorsteenmantel een
voudig, de linkervoorkamer is veel rijker. De wit
grijs en wit marmer samengestelde schoorsteen
mantel prijkt met een relief, de „Waarheid" voor
stellende, een symbool dat ook bij de onvoorziene
bestemming, die het gebouw thans gekregen hééft,
uitnemend past.
Boven den schoorsteen en de twee deuren zijn
kleine tafereelen in grisaille geschilderd. Het rijk
gestucadoorde plafond heeft aan de vier hoeken
tropheeën, doelende op het bedrijf van den bouw
heer, die brander was; de heer Nolet die later
Maire van Schiedam werd, was tevens éen kunst
lievend man. f f
De daarop volgende kamer heeft een schoor
steenmantel van wit en zwart marmer, de smalle
wanden tusschen de vensters hebben rijk om
lijste spiegels en daarboven grisaille schilderin
gen, zooals er ook aangebracht zijh boven schoor
steen en deuren. Ook hier is tot rijk gestuca-
dcorde plafond van hoekmedaillans voorzien,
waarin tropheeën zijn geboetseerd, doelende op
de muziek; kennelijk was dit de muziekkamer;
de beer Nolet was een hartstochtelijk liefhebber
van de toonkunst.
Eindelijk komt men in de groote feestzaal,
waarin ik heden de eer en tot genoegen heb
U toe te spreken. Gij ziet om U been de stijlvol
doorgevoerde wanddecoraties met hare Corinthi
sche pilasters, haar door laurierbladen opgesmuk
te fries, haar kostbaar zijden behangsel, baar tjuts-
