Staten-(generaal.
Binnen! au cl
Stads- en öewesteljjk Nieuws.
Te Rome is aangekomen Baron Schoriemer.
Over enkele dagen zal hij door den Paus ontvangen
worden, aan wien hij met een eigenhandig schrij
ven van keizer Wilhelm een kostbare tafelbel
zal aanbieden. Deze draagt de wapens van denj
Paus, is met briljanten versierd en heeft eene
waarde van 50.000 fr.
Men verwacht op het Vaticaan eveneens een
officietle Saksische zending, onder de leiding vani
graaf Schonburg
TWEEDE KAMER.
Zitting van Dinsdag iO Nov.
Indische -begrooting.
Ingekomen zjjn de geloofsbrieven van den heer
dr. kuyper, nieuwgekozen lid voor Ommen. Deze
zjjn geodgekeurd.
Voortgezet is het algemeen debat over de Indi-
sche begrooting.
De heer Van V 1 jj m e n huldigde van Heutsz
tegenover de aanvallen om diens roem te verduis
teren. Hjj verdedigde het stekelVan Heutsz,
overtuigd als spreker was, dat dit indien het con
sequent en humaan wordt toepast, zal leiden tot
vreae rust en orde tn Atjeh. Uit zjjn gouverne-
ments-orders en uit geheel zjjn handelwijze als
gouverneur blijkt, dat 't de wensch van Van
Heutsz was, om het gezag der goedgezinde hoof
den hoog te houden, de bevolking menschlievend
te behandelen en te beschermen en wreedheden
te voorkomen. Wat Wekker's-brochure betreft,
betoogde spreker dat 99 procent van diens be
schuldigingen onwaar zijn en de heer Van Nispen
Wek ker's-werk dan ook terecht een verachtelijk
pamflet heeft genoemd. Van het beleid van den
Gouverneur-Generaal, die besturen wil door middel
van de hoofden, verwachtte spreker een goede
tóekomst op de buitenbezittingen.
De heer Merchant verdedigde zjjn vriend,
controleur Lulofs, tegenover Van Koi's aanvallen,
daarbjj betoogende, dat de campagne in de «Su
matra-bode" tegen Lulofs op touw gezet, voort
vloeit uit wrok van den redacteur Baumer, die
zich als exploitant van een marktloods door maat
regelen van Lulofs particulier benadeeld zag.
Spreker meende te moeten opkomen tegen de
lasterpraatjes van den man, die door de eerlijk
heid van den trouwen ambtenaar Lulofs schade leed.
De min, van Koloniën kwam daarna aan
het woord. Hy oordeelde den financieelen toestand
bevreaigend en stond nog op zyn standpunt van
1903, dat Indië normaal zichzelf kan helpen, dat
buitengewone uitgaven door leeningen gedekt
moeten worden en dat alleen, wanneer Indië door
een crisis heengeholpen moet worden, het moeder
land moet steunen.
De minister verdedigde voorts de belastinghef
fing op Sumatra's Westkust, waaraan het plakaat
van Pandjang, dat een geheel verouderd stuk is,
met iu den weg stond. Rechten zjjn dus niet ge
schonden. Het belastingsysteem zal volstrekt niet
leiden tot verdeeling van familiebezit. Desgevraagd
achtte de gouverneur van Sumatra's Westkust
buitengewone maatregelen met het oog op invoe
ring dezer belasting onnoodig. De minister sloot
zien aan by Marcbants verdediging van den heer
Lulofs, daarby er op wjjzende, dat de hoofden
verzocht hebben, dezen niet naar Java over te
plaatsen maar in hun afdeeling te laten.
Vóór de uitvoering der belastingheffing hebben
wel degelijk besprekingen met de bevolking plaats
gehad. De minister oordeelde, dat de door den
gouverneur-generaal gevolgde methode in zake
deze belastingheffing goed was. Hulde bracht
spreker aan de voortvarendheid, door den gouver
neur van Sumatra's Westkust en door onze be
stuursambtenaren aan den dag gelegd; hulde
braent de minister ook aan de nagedachtenis van
controleur Bastiaanse en van de inlandscbe hoofden,
die vielen als slacbtafïers van hunne plichtsbe
trachting en deernis sprak de minister uit met de
arme, misleide bevolking.
Komende tot het militair Atjehbeleid, verklaar
de Min., dat noch Van Daalen noch zjjn troepen
blaam trof. Wreedheden waren bedreven, moes
ten erkend worden, doch werden beslist tegenge
gaan en bestraft, niet gebillijkt, noch gewild. De
sterkte der troepenmacht op Atjeh moest aan den
gouverneur worden overgelaten. Wekker's mede-
deelingen waren onjuist en tendentieus en gepu
bliceerd langs onjuisten wegvan lof kon dus al
lerminst sprake- zjjn.
Verschillen tusschen de nota van Daalen en
het rapport van den legercommandant waren mo
gelijk. De laatste ging niet naar Atjeh om Wek
ker's brochure te ontwrichieo en elk feit te on
derzoeken hij ging om het gedrag van het leger
te onderzoeken. Over elk feit was geen zeker
heid te krjjgen, vele getuigen zjjn dood. Alle
lenen tegen den sergeant Ernondt ingebracht bjjv.
waren onderzocht, sommige zelfs gerecbteljjk en
niet éen was juist gebleken.
G-en zweem van bewjjs was er. En zulk een
man werd hier als moordenaar bjj uitnemendheid
uitgemaakt. Daartegen protesteerde de Min. Als
men zegt. dat Wekker uit wraak werd vervolgd,
dan antwoordde spr. dat de officier, dien men
veronderstelt doch die ontkent Wekker te
zjjn, vervolgd wordt wegens een dubbelen
moord.
Het rapport van den legercommandant Rost van
Tonningen de Minister verzekerde het met na
druk is oprecht en waar, en de conclusie, dat
oos leger in Indië en onzen troepen op Atjeh geen
blaam irett. is even waar en oprecht.
Het doorien van gevangenen is verboden. Komt
ook met voor Maar in 't schier ondenkbare ge-
v»l dat noodzaak er toe verplicht, moet hjj, die
van het verbod afwjjkt, daarvan de volle straf
rechtelijke verantwoordelijkheid dragen.
De Minister stetde in het licht dat Van Daalen
"was gebleken de niét geschikte civile gouverneur
van Atjeh te zjjn, aangezien bij tegen landshoof-
den onderwerpend in plaats vd* pacificeerend op
trad.
Zijne Excellentie komt vervo'gens tot de le-
bandehng van bet civiele rapport, en het civiele
bes nur. Steeds is in de geschiedenis een pe iode
van rust gevolgd op een periode van actie. Toen
nu in 1896 het groote verzet op Atjeh gebroken
was, stond men weer voor een keus en toen heeft
men niet besloten om bjj den toestand te gaan
neerzitten, maar men heeft de verslagen hoofdrn
zooveel en zoover mogelijk achtervolgd.
werping. Volgens den minister heeft het stelsel
gegeven, wat het beloofd heeftGroot-Atjeh is op
't oogenblik niet alleen onderworpen, maar ook
gepacificeerd. De minister leest onder groote aan
dacht der] Kamer een uitvoerig gedeelte voor uit het
boek van een reiziger over Indië, waarin deze zegt,
dat de oorlog zoo goed als geëindigd, is en dat
kwam door de verstandige tactiek van den heer
Van Heutsz. «Zoo" zegt de minister, »zoo schreef
een man, die zich niet om den tuin liet leiden,
maar die persoonlijk Atjeh bezocht, om op de
hoogte te komen. De reiziger bekende, dat de
oorlog gedaan was, dat er alleen nog wat roovers
waren, dat er vrede en rust was gekomen en dat,
dank zjj den heer Van Heutz",
Stemmen Wie was die reiziger
De Minister: Ik citeerde uit het bekende
boek van den heer Van Kol. (Daverend uitbun
dig gelach. Algemeene vrooljjkheid).
Spr. somt de goede resultaten op, in verschil
lende landstreken met het stelsel-Van Heutz be
reikt.
Het is absurd, om te zeggen dat Van Heutsz
naar Atjeh zou gegaan, om Van Daalen er uit te
krijgen.
Herhaaldelijk heeft Van Heutsz vroeger aan
spreker, verzocht, toch aan de Kamer te zeggen
dat zjjn reis naar Atjeh niet insloot een wantrou
wen in Van Daalen. Niemand beter dan spreker
kan begrijpen, hoeveel het Van Heutsz heeft ge
kost, om in het publiek tegen Van Daalen te
moeten optreden. Ook het verwijt van financieele
malversatiën op Atjeh wordt door den minister
krachtig bestreden. Wat de toekomst betreft,
moet in Atjeh meer en meer het civiele beleid op
den voorgrond treden, meer eu meer gewerkt wor
den aan de economische ontwikkeling van de be
volking. Reeds wordt aan een voorbereiding van
een reorganisatie der heerendiensten gewerkt en
aan een voldoende bescherming van de goedgezin
de bevolking aandacht geschonken. Wat gou
verneur Swart op Atjeh zal doen ziet spreker met
volle vertrouwen tegemoet.
Vervolgens behandelt de minister de politiek
tegenover de buitenbezittingen. Deze is er vol
komen op gericht het bestaande zelfsbestuur in
stand te houden. Tenslotte koint spreker tot het
laatste punt. Het algemeen beleid tegenover de
Oost-Indische koloniën. Daarbjj merkt hjj op, dat
rechtstreeksche propaganda van het Christendom
doo! de overheid uiet mag geschieden.
Opzendingen onderwijs heeft de regeerins ech
ter het oog gerieht, evenals op de verbreiding van
den Islam. Met geweld den Islam bestrijden of de
bedevaarten naar Mekka tegengaan, daar toe kan
spr. zich niet laten vinden. Hjj zal geen vinger
uitstrekken om de godsdienstigheid der Mohame-
danen te bestrijden. (Beweging). Spreker zegt, het
te betreuren, dat er zoo weinig Nederlanders een
goede betrekking ia Jndië zoeken.
Het is een tot gebrek geworden deugd van de
Hollanders om eigen werk te onderschatten en
dat van het buitenland op te hemelen. Tegen die
onderschatting waarschuwt sprekerniet alleen te
groot optimisme, maar ook te ver gedreven pessi
misme is een gevaar voor het groote werk, dat in
Indië nog moet worden gedaan. De schoone taak
in Indië gaat niet boven onze krachtenlaat ons
voortgaan op dien weg met ijver, moed en zelf
vertrouwen laat ons voortgaan op dien weg met
ijver, moed en zelfvertrouwen laat Nederland aan
Indië geven het beste wat het heeft. (Bravo's en
applaus).
De vergadering wordt geschorst tot. 's avonds.
minister den officier vervolgd te hebben wegens
dubbelen moQrd met naam en toenaam genoemd,
maar alleen gevraagd, toen de heer Van Kol den
naam noemde.
De minister zal onderzoeken of in zake Soem-
bawa nog schadevergoeding kan worden toegekend.
Hjj verklaard nader den beer B igaardi zijne hou
ding tegenover den Mam. In zake de renaissance
van den Islam zal hij met belangstelling lezen het
tweede deel van dr. Kuyper. jOm de oude
Wereldzee".
Van hetgeen de b-er Van Kol zegt is wel ie>s
waar, maar hij toone dan ook waardeering voor
hetgeen verkregen is Den beer Van Deventer
merkt de minister op, dat wij in den laatsten tjjd in
Indië in voldoend sneltempo vooruitgaan. Laat de
heer Van Deventer daarop toezicht houden
en de minister gelooft bjj tevreden zal zijn.
De algemeene beraadslagingen worden gesloten.
De eerste onderafdeeling wordt goedgekeurd.
Bjj de onderafdeeling Justitie wordt het nader
debat te 12.10 verdaagd tot heden ochtend kwart
voor elf.
Het stelsel Van Heutsz
geen pacifikatie sy. teem,
zegt spr.
mi>ar een
voor?, was
van ouder
Avondzitting van Dinsdag iO November.
De algemeene beraadslagingen worden voortge
zet.
De heer De Stuers repliceert en concludeert
ten slotte, dat 't aan het «slechte pamflet van Wek
ker", is te danken, er veel misstanden zjjn ontdekt.
Spr. herhaalt zjjn advies dat het tjjd is om van
systeem te veranderen. Dan zal veel kunnen ge
daan worden voor de pacificatie van Atjeh.
De heer Van Kol, repliceerend, houdt zjjn
beweringen vol. Liet spr. zich bjj de beschrijving
der Atjeh-gruwelen medesleepeo door zjjn men-
scheljjk gevoel, de slachtoffers der gruwelen zjjn
toch ook menschen met een hart als wij. Nog
heden ontving spr. een schrjjven omtrent het
walgelijk neerschieten van een aantal personen,
die den dood verkiezen boven onderwerping. De
ambtenaar die er bjj was, kon drie weken niet
ontbjjten bjj de herinnering aan het gebeurde.
Na een korte discussie tusschen den heer Van
Kol en den Minister over de beteekenis van
diens uitlatingen, verkrijgt de heer Van Deven
ter het woord. Repliceerend brengt hjj den
Minister hulde voor diens schitterende rede. In
vele opzichten bestaat tusschen hem en den mi
nister overeenstemming.
De heer Thomson, repliceerend, brengt ook
hulde aan de schoone rede van den Minister, die
slechts op enkele punt was ontsierd in zoover bjj
zich uitliet over een brigade commandant in ver
band met de bekende brochure van Wekker. Spr.
brengt daarbjj lof aan Wekker, die de oogen
heeft geopend voor de verkeerdheden op militair
en civiel gebied in Atjeh.
De heer Bogaardt repliceert. Het was zjjne
bedoeling alleen te vragen dat de regeering zich
neutraal zou houden in die streken, waar de zen
ding of de Islam nog niet is doorgedrongen. Spr.
houdt vol, dat het geschrift van Wekker is een
tendentieus geschrift.
De Minister van Koloniën, de heer
Idenburg, repliceert.
In z»ke Sumatra's Westkust, zal de minister
doen overwegen of de aansluiting van de centrali
satie bjj de volksinstellingen mogeljjk is, zoo ja,
boe.
De minister acht den heer Van Kol niet in
staat gewild onwaarheid te zeggen. Alleen be
veelt hjj hem wat meer contró'e aan op zjjne vele
brieven. Het advies van den heer Van Kol om
amre^tie te verleenen aan de misleiden niet
aan de misdadigers is den minister niet on-
sympatiek. Gaarne zal hjj het den gouverneur-
generaal in overweging geven.
Het beeld, door Wekker ontworpen acht de
minister orjuistwant Wekker gaf den indruk of
zoo de ware toestand was en dat kan de Minister
niet toegeven. Het onderzoek van den legercom
mandant Rost van Tonnningen, wiens rapport hij
niet voor elke uitdrukking onderschrijft, beoogde
een oordeel te geven niet over de waarheid van
alle feiten in de Wekker brochure, doch over den
geest in den troep.
Mededeelend dat generaal Den Beer Pooriugaal
h m machtigde diens instemming te betuigen met
de nota oyer het Duit.che oorlogsrecht, zegt de
Nederland en Venezuela.
In de gewone vergadering van den ministerraad
gister gehouden, is zoo verneemt men het
een paar dagen geleden ontvangen antwoord van
Venezuela op de tweede Nederlaudsche nota ter
kennis van het Kabinet gebracht.
Het Nederlandsch gezantschap bij den PaHS.
Reuter seint d.d. 10 Nov. uit Rome
De Paus ontving heded de speciale missie, be
last met het overbrengen der gelukwenschen van
de Koningin der Nederlanden.
De missie werd met vorstelijke eer ontvangen
door de pauseljjke eerewacht in groot tenue. Mgr.
Grabinski, ceremoniemeester, leidde de missie naar
de troonzaal, waar de Paus haar met zjjn gevolg
afwachtte.
Jbr. v. d. Poll, het hoofd der missie, las het
adres voor en overhandigde den Paus een eigen
handig schrjjven van de Koningin. De Paus be
dankte en noodigde het hoofd der missie hem naar
zjjn particuliere vertrekken te volgen, waar Z. H.
zich met hem onderhield en ook de andere leden
der missie ontving. Vervolgens bracht de missie
een bezoek aan kardinaal Merry del Val.
De nieuwe booten van de Zeeland.
De Haagsche Kamer van Koophandel besloot
aan het adres van de Amsterdamscbe Expediteurs
vereenigicg aan den minister van waterstaat om
tusschenkomst in deze quaestie adhaesie te ver
leenen.
Namens de Dordt-che K. v. K is naar de P.C.
meldt, na een spoedvergadering van de commissie
voor de verkeersmiddelen een dergelijk adres ver
zonden.
Ministerieel bezo»fe.
Men schrjjft aan bet »C ntr"
Z.E. de Ministers Kolkman en Bever
Zondag Venray, wair in een klooster
van minister Kolkman werd geprofes'
bez- chten
een dochter
R. K. Bevolkingsbureau.
De afgevaardigden van 33 R. K Vereenigingen
en corporaties van den Haag kwamen eergisteren
avond met de pastoors der stad bjjeen tot een
vergadering, waarvan deken Wjjtenburg eere-voor-
zitter was en waarin de heer B. Th. De Wolf,
van Amsterdam, het nut en de voordeelen van
een R. K. Bevolkingsbureau uiteenzette. De Am-
sterdamsche ervaring was een aansporing en na
volgenswaardig voorbeeld, dat bjj de vergadering
zeer insloeg.
Een uitgebreide discussie ontspon zich, yvaarbjj
vooral het financieele deel der plannen zwaar woog,
terwijl voorts bleek, dat meerdere afgevaardigden
noggeen beslissing konden geven. De bestaande
commissie werd daarom diligent verklaard, ten
einde de verdere stappen te doen.
Met een opwekkend woord van deken Wjjten
burg werd de vergadering, die veel voor de goede
plannen, tevens door mgr. Callier krachtig ge
steund, beloofde, gesloten.
Tegen het wedden.
De Sport meldt, dat deze week het volgende
verzoekschrift aan de Tweede Kamer wordt ver
zonden
Geven met verschuldigden eerbied te kennen
(volgen namen)te zamen vormende een «Co
mité tot bestrijding van het wedden in de
sport"
dat zjj met leedwezen hebben waargenomen de
toenemende neiging in ons volk om zich over te
geven aan het wedden op sportgebeurtenissen, als
gevolg waarvan steeds meer in het openbaar ge
legenheid tot het afsluiten van zulke weddenschap
pen wordt gegeven, vooral ook door personen, die
daarvan een bedrjjf maken
dat zjj van oordeel zjjn, dat dit wedden moet
beschouwd worden als een ernstig sociaal euvel,
dat noodlottig kan zjjn voor vele personen en dat
bederf kan brengen in de sport, die zjj beschou
wen als een onontbeerlijk middel tot lichamelijke
uitspanning.
Redenen waarom adressanten Uw college met
eenigen aandrang verzoeken te willen bevorderen
het tot stand komen van wetteljjke maatregelen,
waarbjj het geven van gelegenheid tot wedden
wordt verboden en strafbaar gesteld.
uur, zjjn de volgende voorstellen ge-
van een onderwijzer-aan school
n.m. 2
plaatst
4. Benoeming
G.
2. Voorstel van B. en W. tot vaststelling van
den pensioengrondsl ig van den nieuv bennoemden
rector aan het Gymnasium, dr. J. L. Liezen-
berg. d)
3. Ontwerp besluit, model C, tot wjjziging der
gemeente begroo'ing, dienst 1908.
4. Beschikking op bezwaarschriften inkomsten
belasting, dienst 1907/8 en dienst 1908/9.
5. Voorstel van B. en W. tot het, met intrek
king van het desb Beffend Raadsbesluit van 21
Augustus j.l., opnieuw onbewoonbiar verklaren van
het pand Singel no. 32.
6. Voorstel van de Commissie, belast met het
ontwerpen der Verordeningen legen welker over
treding straf is bedreigd, tot wjjzigiDg der Veror
dening op de honden op den openbaren weg, enz.
naar aanleiding van het vonnis van den Kanton
rechter van 7 October 11.
7. Voorstel van B. en W. tot vaststelling: a.
van een verordening, waarbjj de Raad het benoe
men en ontslaan van gemeente-ambtenaren en
bedienden aan anderen opdraagt, krachtens art.
'145 der Gemeentewet, en zulks ter vervanging
der bestaande verordeningen in verband daar
mede b. van een verordening tot wijziging der
verordening op de Gemeentereiniging.
8. Voorstel van B. en W. tot het doen graven
van een kanaaltje ten behoeve van de opge
spoten terreinen ten Westen van de Spuiha-
ven.
9. Voorstel van B. en W. tot het wjjzigen
en opnieuw vaststellen van een verordening tot
beffing en invordering van een straatbelasting,
naar aanleiding van door Ged. Staten dezer pro
vincie gemaakte opmerkingen.
10. Motie van het raadslid, den heer De Bruin,
strekkende tot het invoeren van een progressie
op de plaatselijke belasting op het inkomen dezer
gemeente.
11. Adres van de Vereeniging «Volkshuisves
ting" alhier, om uit de gemeentekas een voor
schot van f 100.000.— te mogen ontvangen voor
den bouw van arbeiderswoningen, met praeadties
van B. en W.
12. Adres van de Schied. Politie-agenten-ver-
eeniging «Onderling Vertrouwen" om herziening
van de tractementen van de politie-agenten, met
prae advies van B. en W.
13. Adres van de Voetbalvereeniging «Voor
waarts tot beschikbaarstelling door de Gemeente
van een afsluitbaar terrein voor voetbalveld, met
prae-advies van B. en W.
14. Adres van de Worstel- en Athletiekver-
eenigirg «Achilles", tot beschikbaarstelling vau
bel Gytiitiusiieklokaal aan de Lange Nieuwstraat,
gedurende 3 avonden per week voor hare oefe
ningen, met prae-advies van B. en W.
Op de
den Gemeenteraad
Gemeenteraad.
agenda der Openbare Vergadering van
te houden op 17 November,
„Schiedam Vooruit".
De aangekondigde vergadering van de vereeni
ging «Schiedam Vooruit", gister-avond m het ge
bouw der Spoeling-VereeDiging gehouden, was
slecht bezocht. Slechts een twaalftal leden waren
buiten de bestuursleden ter vergadering geko
men.
De voorzitter, de heer A. G o u k a, de verga
dering openend, kou allereerst den leden mede-
deelen,dat van de directeur der glasfabriek «De Schie"
een schrjjven was ingekomen, verzoekend tegen het
bestuursvoorstel tot ontbinding der vereeniging te
stemmen. Wjjl voorz. daaraan niet kan voldoen
en ook een ander daartoe niet zou worden toege
laten, omdat stemmen bjj procuratie verboden is,
moest dat verzoek verder buiten behandeling bljj-
ven. Constateerend dat men nog op hetzelfde
punt stond, waarop men de vorige keer gescheiden
was, vroeg de Voorzitter daarna of er ook leden
waren die een nieuw gezichtspunt wisten te ope
nen.
De heer M. C. M. de Groot vroeg daarna
wat de uitslag was van de pogingen der in de
vorige vergadering benoemde propaganda-commis-
sie.
De Voorzitter deed daarna, bjj ontstentenis
nog der commissieleden, door den Directeur, den
heer Loef de Mejjer, bevestigen, dat de
commissie had verkregen f63.60 aan contributie
van nieuwe leden en f50 aan verhoogde contri-
butiëo. Wellicht had de commissie grooter resul
taat bereikt, als niet de beide leden, die zich
daarvoor interresseerden de heer J. Montfoort
was voortdurend verhinderd hen te assisteeren
niet geruimen tjjd als bestuursleden der Oranje-
Vereeniging door andere zorgen waren in beslag ge
nomen. Een veel grootere commissie zou beter
resultaat hebben gehad.
De V oorzitter sprak daarna als zjjne mee
ning uit, dat de vergadering, zooals zjj nu was
samengesteld, niet bjj machte is het be
stuursvoorstel tot ontbinding af te stemmen.
Waar voldoende steun van de leden ontbreekt,
waar ook de subsidie van de gemeente niet vol
doende is om de vereening in stand te houden,
is het voortbestaan alleen dan mogeljjk, wanneer
het gemeentebestuur bereid is over een langen
termijn een grootere bjjdrage te geven. Overigens
ontbraken hem, voorz., alle gegevens dat dit opzet
zou gelukken wat hem tot heden daaromtrent
gebleken was, was niet in staat hem te dezer
zake optimistisch te stemmen.
De heer A.M. E. P a p e n h u jj z e n, een der leden
van de propaganda-commissie, inmiddels ter ver
gadering gekomen, verklaarde, dat hjj en zjjn mede
lid, den heer Teunissen, mede aanwezig, tot de
