Dagblad voor Schiedam en Omstreken
32ste Jaargang.
Zaterdag 23 Januari 1909.
No. 9319
EERSTE BLAD.
Het Arbeidscontract.
Buitenlandsch Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland f 2,per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en by alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTKAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent. I u
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil-
ljjke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer Hó. Postbus no. 39
Dit nummer bestaat uit twee
bladen en een Geïllustreerd Zon
dagsblad.
Op 1 Februari zal, zooals vele onzer lezers
reeds weten, de wet op de arbeidsovereenkomst
.(thet Arbeidscontract) in werking treden.
Van groot belang is het derhalve, zoowel voor
patroon als werkman, om de voornaamste be
palingen, dier wet goed te kennen.
Wij t tellen ons voor een patroon en een ar
beidt r. Deze laatste verricht werk voor den eerste
en Krijgt daarvoor geld: zijn loon. Wat moet
hij er voor doen? We-lke zijn de arbeidsvoor
waarden Gewoonlijk wordt zulks tusschen beide
partijen geregeld; is dat niet het geval, bestaat
er tusschen werkgever en werknemer geen over
eenkomst, dan dienen zij zich voortaan te houden
aan de bepalingen van de wet. Indien du,s niets
schriftelijk wordt afgesproken, dan vinden bejde
partijen hun rechten en verplichtingen omschreven
in de wet.
Hebben zij wèl iets geïegeld, hebben zij; iwèl
een schriftelijke overeenkomst getroffen, dan mag
die .overeenkomst in geen enkel opzicht in strijd
komen met de wet.
Nu, onthoude men één ding.
In de wet staan tjw|ee soorten van be
palingen.
Er staan bepalingen in, waarvan patroon en
hroeider 'in hun overeenkomst mogen afwij
ken. Zij mogen het anders regelen, dan in de
wet staat. i
Er staan echter óók bepalingen in (z.g. dwin-
genn recht) waarvan n ooit mag worden af
geweken, /waaraan men zich altijd moet hou
den. Wij zullen er een voorbeeld van noemen.
De wet bepaalt, dat voor den patroon geen
kortere opzeggingstermijn mag bestaan dan
voor den werkman. Dat is billijk. En zelfs al
zou nu een arbeider er genoegen mee nemen
schriftelijk met z'n patroon overeen te komen,
dat dezen wèl 'n kortere opzeggingstermijn wordt
toegestaan, dan wil de'iwiet dat toch niet
hebben. Zulk een bepaling, zulk een beding
is dan nietig. En dat geldt voor zeer vele
gevallen: wij zullen er straks nog eenige noe
men.
H'erbij moeten wij: echter w/eer opmerken, dat
van enkele dezer dwingende bepalingen wèl mag
worden afgeweken voor arbeiders, die meer dan
f4 per dag verdienen, en dat in sommige ge
vallen de kantonrechter de bevoegdheid heeft af
te wijken bij zijn uitspraken van hetgeen par-
fflob hadden afgesproken.
Men ziet dus, dat het goed zal zijn, niet al
leen voor den arbeider, maar ook voor den pa-
woon, om een schriftelijke overeenkomst,
s c h r i f te 1 ij k contract te maken.
Det wel: noodzakelijk is dat niet.
c We t bepaalt niet, dat er altijd een scarif-
-b-c overeenkomst moet zijn. Men kan ook
thondeding afspreken, maar
r an heeft men twee zaken te onthouden:
ren eerste: Wanneer men mondeling af-
spret t en er komt een geschil, dan zal de
eisc.ier vooi den kantonrechter het bewijs moe-
en everen, dat er werkelijk afgesproken is .wat
hij beweert. En dat
En
is ge/wioonlijfc zeer moeilijk.
t
zijn een aantal zaken, die
Ten tweede: Ex
volgens de wet niet mondeling afgesproken mo-
gen worden en die men altijd op schrift zal
moeten hebben Ja, dit geldt zelfs voor der
tig bepalingen. Wij zullen twee belangrijke voor
beelden noemen. Wanneer bij de overeenkomst
den werkgever het recht wordt toegekend, boete
op te leggen in bepaalde gevallen, dan mag die
afspraak nooit anders dan s c h r i f t e 1 ij k wor
den gemaakt. Of, wanneer in de overeenkomst
wordt afgetwièken van den in de wet genoemden
opzeggingstermijn, dan mag ook die afspraak nooit
men eling, maar moet altijd schriftelijk worden
gemaakt. 'fff 1
Men kflft dus veilig zeggen/ dat het Veel een
voudiger en beter zal zijn, indien de overeen
komst tusschen patroon en arbeider schrifte-
1 ij k wordt aangegaan.
Voor we nu verder gaan, moeten wie nog één
opmerking maken. Wij spreken hier geregeld van
„arbeiders", maar men vergete niet, dat de wet
toepasselijk is op iedereen (zie hieronder de
uitzonderingen). Iedereen, die in loondienst ar
beidt. iedereen, die voor geld werk verricht, zal
met de nieuwe Iwiet in aanraking komen, b e-
halve...
j:e wet geldt niet:
teil eerste: voor arbeiders bij de zeevaart
en de zeevisscherij
ten tweede: voor staats-, gemeente-, pro
vincie-ambtenaren en met hen gelijks taanden;
ten derde: voor het spoorwegpersoneel, voor
zoover hun arbeidsvoorwaarden reeds bij regle
ment geregeld zijn. k
Maar overigens geldt de wet voor iedereen,
die gedurende zekeren tijd in dienst van
een ander arbeidt. 1
Tof zoover de aard en het algemeene karakter
der nieuwe wiet.
11.eronder volgen de voornaamste voor
schriften uit de wet, opdat ieder daarvan kennis
nemeI 1
Kosten. De kosten va,n een schriftelijke
overeenkomst moet de werkgever betalen.
Godspenning. Het teruggeven van de
godspenning is niet genoeg, om de overeenkomst
ongedaan te maken, tenzij dit is afgesproken.
De godspenning mag alleen in mindering gebracht
Gehuwde vrouw. De gehuwde vrouw7
mag zonder schriftelijke toestemming van haai
man in loondienst treden. Zij mag niet zonder
die toestemming als werkgeefster optreden (en
kele uitzonderingen). l
Reglementen. Een werkgever kan in
z'n fabriek een reglement uitvaardigen. Dit is
sleebis geldig als de arbeiders er zich schrifte-
ij i< mee hebben vereenigd. Hetzelfde wordt ge-
ëisebt bij wijziging van een bestaand reglement.
Een arbeider mag zich niet bij voorbaat aan elk
reglement onderwerpen.
Loon Het loon der niet bij den werkgever
inwonende arbeiders mag alleen worden vast
gesteld in: le. geld; 2e. voedsel, bij het werk
te nuttigen; 3e kleeding bij: het werk te
dragen4e. voortbrengselen van het bedrijf
(uitgezonderd sterke dranken); 5e. gebruik van
wining of lokaal; 6e, onderricht. Hiervan af te
wijken is voor den werkgever zeer hadeelig.
Pedrag van het loon. Als 't loon niet
uit .ïukkelijik bepaald is, heeft de arbeider recht
op zoodanig loon als gewoonlijk ter betrokken
plaats en in het betrokken bedrijf wordt be
taald.
Winkelnering. De arbeider mag niet
gedwongen iworden zijn loon geheel of gedeel
telijk op een bepaalde wijze of op een bepaalde
plaats te besteden; behoudens het bijdragen aan
een erkend fonds of het plaatsen op de spaarbank
vam. het loon voor minderjarigen. Is het toch
gebeurd en heeft de arbeider toch wat van z'n
loon op een bepaalde wijze moeten besteden,
dan leeft hij te allen tijde het recht, dat bedrag
van den patroon terug te eischen, zonder hetgeen
hij kocht af te staan.
Boete. De werkgever kan alleen boete
stellen op het overtreden van voorschriften uit
bet reglement De boete moet in het reglement
worden vastgesteld. De overeenkomst, waarbij
boete kan worden geheven, mag alleen schrif
telijk worden aangegaan. De boeten mogen niet
strekken ten voordeele van den werkgever. Het
bedrag der gezamenlijke boeten mag binnen een
weck voor één arbeider niet hooger zijn dan
één dag loon. Een afzonderlijke boete mag niet
hooger zijn dan dit bedrag.
schadevergoeding. Indien één der
partijen opzettelijk een verplichting niet nakwam,
waardoor nadeel ontstond voor de andere, kan
schadevergoeding worden geeischt. Nimmer mogen
eenter voor een zelfde feit boete en schadever
goeding worden opgelegd.
Concurrenti e-b edin g. De werkgever
kan overeenkomen, maar alleen schriftelijk, dat de
ar. eider na bet eindigen der dienstbetrekking niet
aanstonds bij een concurrent in dienst treedt.
Dit 'beding is slechts geldig, wanneer de dienst
betrekking volkomen regelmatig van de zijde des
werkgevers eindigt.
Be. al en van bet loon. Verzuimde tijd
door den arbeider behoeft niet te worden betaald.
Is de arbeider ziek, of trof hem een ongeval,
dan houdt bij gedurende eenigen tijd (gewoonlijk
gelijk aan dien van den opzeggingstermijn) recht
op zijn loon, althans, indien zijn ziekte niet is
een gevolg van opzet of onzedelijkheid, of gevolg
van een kwaal, die hij reeds bij het aangaan der
overeenkomst had, en waarover hij den werk
gever, indien deze er naar vroeg, val
se m* ïniictitingen heeft verstrekt.
Behalve in deze gevallen dus, moet de arbei
der bij ziekte zijn loon uitbetaald krijgen g e-
au rende eenigen tijd. Krijgt hij echter ge
durende die ziekte ook geld uit een fonds of
een vereeniging, dan wordt dit bedrag van het
loon afgetrokken. Ook houdt hij aanspraak op
het loon, wanneer hij afwezig is voor de uit
oefening van een wettelijk opgelegde verplichting
(b.v. 't stemmen), of wegens zeer bijzondere om
standigheden (bevalling zijner vrouw; overladen en
begrafenis van een zijner huisgenooten of fami
lieleden). Ook wanneer de arbeider niet kan twer-
ken door schuld of vermindering van den werk
gever, houdt hij recht op het loon. Het loon wordt
aan den arbeider persoonlijk uitbetaald; wat den
minderjarigen arbeider betreft, aan diens vader
of voogd, indien deze het schriftelijk wensclien.
Loo Totaling in een lokaliteit, waar sterkedrank
wordt verkocht, is strafbaar. Zij mag voor arbei
ders, die minder dan f4,daags verdienen, en
niet by den weik'gever injwtonen, geschieden i,n
termijnen van hoogstens een halve maand. Het
Icon moet op bepaalden tijd warden voldaan,
uiierlijK den "derden dag na den vastgestelden
termijn. Wordt het na den tijd betaald, dan heeft
de arbeider, zoo het buiten zijn schuld geschiedde,
rei ht op een verhooging van 5 o/o per dag voor
de vijf eerste en 25 o/0 voor de volgende were
dagen.
(Wordt vervolgd.)
DE BALKAN.
De onderhandelingen tusschen Oostenryk-Hon-
gar(je en Servië gaan nog steeds niet naar wenscb.
Een Reuter-telegram uit Weenen meldt het een
en ander over ds opvattingen in de regeerings-
kringen aldaar ten aanzien der eischen van Ser
vië.
In die kringen aldus Reuter gelooft men,
dat de nota van Servië aan de mogendheden
eischen bevat, die verder gaan dan men had
voorzien t. w.Autononrie voor Bosnië en Her-
zegowina, alsmede schadeloosstelling in grondge
bied en in geld.
Men kan het voor zeker aannemen, dat Oosten
rijk Hongarije niet aan Servië het recht zal toe
kennen om die autonomie te vragen, daar, na de
Oosienrjjkmh-Turkscbe overeenkomst, de Bosnische
kwestie een binnenlandsche aangelegenheid van de
Oostenrjjksch Hongaarsche monarchie wordt. Be
treffende de schadeloosstelling in grondgebied, kent
men reeds de teeengestelde zienswijze van Oosten
rijk-Hongarije. Wat de vraag om schadeloosstelling
in geld aangaat, is het ook zoo goed als zeker, dat
Oostenryk-Hoogarye ontkennend zal antwoorden
en daarbij aan Servië het recht zal ontzeggen een
dergelijken eisch te stellen.
Ook in diplomatieke kringen trekt men het in
twjjfel of Servië het recht daartoe heeft.
Tu'scben Turkije en Bulgarjje is nosr steeds geen
overeenstemming tot stand kunnen komen.
Gister heeft de heer Kiamil Pasja in een gesprek
gezegd
»Wjj zullen nimmer het aanbod van Bulgarije
om 6,500.000 te betalen aannemen."
In Montenegro is men in politieke kringen nogal
opgewonden. Uit hetgeen gister in de Skoepstjina
is gezegd, blij kt duidelijk, dat er voorloopig van
een spoedige oplossing der ingewikkelde Balkan
kwestie wel geen sprake zal zjjn.
Een interpellatie over de kwestie van Bosnië en
Herzogowioa beantwoordende, bracht de minister
in herinnering de natuurlijke historische banden
met het Servendom, de volledige gemeenschap van
taal en neigingen. Tengevolge van de inlijving
heelt zich een oorlogszuchtige stemming meester
gemaakt van de Montenegrynen, waarop vorst Ni-
colaas op raad van bevriende mogendheden en dank
zy zyn gezag een remmenden intloed kon oefenen.
Wü hebben alle hoop en vertrouwen in de resultaten
der conferentie.
Wij kunnen met gelooven, dat de groote mogend
heden de Servische natie ten doode zouden kunnen
veroordet-len Bosnië en Herzegowina zyn voor het
Servische volk wat de provincie Moskou voor Rus
land is. Wij gelooven met, dat de mogendheden
de laatste onderhandelingen tusschen Oostenrijk
en Turkse over een schikking door mmdel
van millioenen goedkeuren, want de Balkan-
staten zijn bereid hun bestaan voor deze
provincies in te zenen. Zy zijn in nog
meerdere mate bereid millioen te geven. Door
de inlijving wordt het einde van het politieke
en onafbankelyke bestaan der Servische staten maar
een kwestie van tyd. Wy kunnen geen andere
oplossing toelaten dan hun hereemging met de
Servische staten of bun volledige autonomie.
Indien onze verwachtingen in de conferentie be
drogen woraen, dan blyft de hoop in onszelven
solidair met alle Serviërs over.
Deze Skoepsjtina nam hierop een motie aan,
waarby de regeering wordt uiigenoodigd om in
overeenstemming met Servië op nog krachtiger
wyze de zienswjjze te handhaven, die beantwoordt
aan de wenschen en de belangen van het Serven
dom.
DUITSCHLAND.
Graaf Hompesch, de vourzitter van het centrum
en het oudste lid van den Duitscben Ryksdag, is,
83 jaar oud, eergisteren morgen te Berlijn over
leden.
Sedert 1874 is hij lid van deQ Rijksdag geweest
en al dien tijd had hij Diiren-Jülich vertegen
woordigd. Vroeger had hij al van den Noord-
duitschen Rijksdag deel uitgemaakt.
Hompesch sprak weinig in het Parlement, maar
was een trouw bezoeker van de vergaderingen en
stond by zijne partij hoog in aanzien, zoodat hy
in 1893 tot voorzitter werd gekozen. In den Löwen-
brau te Berljjn was hy voorzitter van een vaste
biertafel, en daar werd hy door de beroerte ge
troffen, aan welker gevolgen hy nu bezweken is^
Hompesch was koninklijk kamerheer en ridder
grootkruis van de Malteser orde. Io 1863 was hy,
voor het gravenverbond van de Rijnprovincie, voor
het leven tot lid van het Pruisische Heerenhuis
benoemd.
OOSTENRIJK-HONGARIJE.
In de ïRevve politique et littéraire" schrijft M.
J. Ront een artikel over algemeen kiesrecht in
tlongarye en zegt daarin, dat de invoering hier
van zonder eenig voorbehoud zou gelijk staan aau
een politieken zelfmoord. Een enkele blik op het
zielenaantal der verschillende nationaliteiten is
voldoende om dit aan te toonen.
Hongarye telt, Croattë en Slavonië niet mede-
gerekend ongeveer 16 milltoeu inwoners. Hiervan
zjjn slecht 53 pet. Magyaren. de andere inwoners
zjjn van verschillende raspen, die vooral de buiten
kant van het koninkrijk wonen. Volgens de laatste
opgaven zyn er 8 609.000 Magyaren, 2 000.000
Duitschers, 2 800 000 Roemenen, 2.000.000 Slo
vak en,-50 >.000 Ruihenen en Serviërs 2R000 Croa-
ten en 400.000 Bulgaren Czecn»n, Armeniërs en
Italianen. Gat de regeering nu aan al deze natio
naliteiten algemeen stemrecht, dan zouden zjj zoo
niet de meerderheid, dan toch in ieder geval een
zoo belangrijke minderheid krijgen, dat het Par
lement zjjn Hongaarsch karakter verliezen zou en
de binnenlandsche politieke toestand zou geheel
onzumr worden. Want al die nationationaliteiten
zyn met krachtiger banden aan het buitenland,
dan aan het binnenland verbonden,
i ITALIë.
De Weenensche »Zeit" meldt, dat de Italiaansche
minister van Buitenland-cbe Zaken, Tittoni, naar
Zwitserland vertrekken zal en eerstdaags zyn
ontslag zal indienen.
PERZIë.
Men seint uit Teheran aan dj »D*ily Mail"
De tijdingen uit Tabriz blyven gunstig voor de
partijgangers van den Sjah.
wi.r .cn van het loon, als de dienstbetrekking
niet langer dan 3 maanden heeft geduurd, terwijl
zij voor langeren tijd was aangegaan.