Dagblad voor Schiedam en Omstreken 32ste Jaargang. Zaterdag 23 Januari 1909. No. 9319 EERSTE BLAD. Het Arbeidscontract. Buitenlandsch Nieuws. ABONNEMENTSPRIJS: Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland f 2,per kwartaal. Afzonderlijke nummers 2 cent. Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter- straat 50 en by alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders. BureauBOTERSTKAAT 50. PRIJS DER ADVERTENTIëN: Van 16 regels ƒ0.92 met inbegrip van bewijsnummer. Elke regel daarboven 15 cent. I u Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel. Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil- ljjke overeenkomsten aangegaan. Telefoonnummer Hó. Postbus no. 39 Dit nummer bestaat uit twee bladen en een Geïllustreerd Zon dagsblad. Op 1 Februari zal, zooals vele onzer lezers reeds weten, de wet op de arbeidsovereenkomst .(thet Arbeidscontract) in werking treden. Van groot belang is het derhalve, zoowel voor patroon als werkman, om de voornaamste be palingen, dier wet goed te kennen. Wij t tellen ons voor een patroon en een ar beidt r. Deze laatste verricht werk voor den eerste en Krijgt daarvoor geld: zijn loon. Wat moet hij er voor doen? We-lke zijn de arbeidsvoor waarden Gewoonlijk wordt zulks tusschen beide partijen geregeld; is dat niet het geval, bestaat er tusschen werkgever en werknemer geen over eenkomst, dan dienen zij zich voortaan te houden aan de bepalingen van de wet. Indien du,s niets schriftelijk wordt afgesproken, dan vinden bejde partijen hun rechten en verplichtingen omschreven in de wet. Hebben zij wèl iets geïegeld, hebben zij; iwèl een schriftelijke overeenkomst getroffen, dan mag die .overeenkomst in geen enkel opzicht in strijd komen met de wet. Nu, onthoude men één ding. In de wet staan tjw|ee soorten van be palingen. Er staan bepalingen in, waarvan patroon en hroeider 'in hun overeenkomst mogen afwij ken. Zij mogen het anders regelen, dan in de wet staat. i Er staan echter óók bepalingen in (z.g. dwin- genn recht) waarvan n ooit mag worden af geweken, /waaraan men zich altijd moet hou den. Wij zullen er een voorbeeld van noemen. De wet bepaalt, dat voor den patroon geen kortere opzeggingstermijn mag bestaan dan voor den werkman. Dat is billijk. En zelfs al zou nu een arbeider er genoegen mee nemen schriftelijk met z'n patroon overeen te komen, dat dezen wèl 'n kortere opzeggingstermijn wordt toegestaan, dan wil de'iwiet dat toch niet hebben. Zulk een bepaling, zulk een beding is dan nietig. En dat geldt voor zeer vele gevallen: wij zullen er straks nog eenige noe men. H'erbij moeten wij: echter w/eer opmerken, dat van enkele dezer dwingende bepalingen wèl mag worden afgeweken voor arbeiders, die meer dan f4 per dag verdienen, en dat in sommige ge vallen de kantonrechter de bevoegdheid heeft af te wijken bij zijn uitspraken van hetgeen par- fflob hadden afgesproken. Men ziet dus, dat het goed zal zijn, niet al leen voor den arbeider, maar ook voor den pa- woon, om een schriftelijke overeenkomst, s c h r i f te 1 ij k contract te maken. Det wel: noodzakelijk is dat niet. c We t bepaalt niet, dat er altijd een scarif- -b-c overeenkomst moet zijn. Men kan ook thondeding afspreken, maar r an heeft men twee zaken te onthouden: ren eerste: Wanneer men mondeling af- spret t en er komt een geschil, dan zal de eisc.ier vooi den kantonrechter het bewijs moe- en everen, dat er werkelijk afgesproken is .wat hij beweert. En dat En is ge/wioonlijfc zeer moeilijk. t zijn een aantal zaken, die Ten tweede: Ex volgens de wet niet mondeling afgesproken mo- gen worden en die men altijd op schrift zal moeten hebben Ja, dit geldt zelfs voor der tig bepalingen. Wij zullen twee belangrijke voor beelden noemen. Wanneer bij de overeenkomst den werkgever het recht wordt toegekend, boete op te leggen in bepaalde gevallen, dan mag die afspraak nooit anders dan s c h r i f t e 1 ij k wor den gemaakt. Of, wanneer in de overeenkomst wordt afgetwièken van den in de wet genoemden opzeggingstermijn, dan mag ook die afspraak nooit men eling, maar moet altijd schriftelijk worden gemaakt. 'fff 1 Men kflft dus veilig zeggen/ dat het Veel een voudiger en beter zal zijn, indien de overeen komst tusschen patroon en arbeider schrifte- 1 ij k wordt aangegaan. Voor we nu verder gaan, moeten wie nog één opmerking maken. Wij spreken hier geregeld van „arbeiders", maar men vergete niet, dat de wet toepasselijk is op iedereen (zie hieronder de uitzonderingen). Iedereen, die in loondienst ar beidt. iedereen, die voor geld werk verricht, zal met de nieuwe Iwiet in aanraking komen, b e- halve... j:e wet geldt niet: teil eerste: voor arbeiders bij de zeevaart en de zeevisscherij ten tweede: voor staats-, gemeente-, pro vincie-ambtenaren en met hen gelijks taanden; ten derde: voor het spoorwegpersoneel, voor zoover hun arbeidsvoorwaarden reeds bij regle ment geregeld zijn. k Maar overigens geldt de wet voor iedereen, die gedurende zekeren tijd in dienst van een ander arbeidt. 1 Tof zoover de aard en het algemeene karakter der nieuwe wiet. 11.eronder volgen de voornaamste voor schriften uit de wet, opdat ieder daarvan kennis nemeI 1 Kosten. De kosten va,n een schriftelijke overeenkomst moet de werkgever betalen. Godspenning. Het teruggeven van de godspenning is niet genoeg, om de overeenkomst ongedaan te maken, tenzij dit is afgesproken. De godspenning mag alleen in mindering gebracht Gehuwde vrouw. De gehuwde vrouw7 mag zonder schriftelijke toestemming van haai man in loondienst treden. Zij mag niet zonder die toestemming als werkgeefster optreden (en kele uitzonderingen). l Reglementen. Een werkgever kan in z'n fabriek een reglement uitvaardigen. Dit is sleebis geldig als de arbeiders er zich schrifte- ij i< mee hebben vereenigd. Hetzelfde wordt ge- ëisebt bij wijziging van een bestaand reglement. Een arbeider mag zich niet bij voorbaat aan elk reglement onderwerpen. Loon Het loon der niet bij den werkgever inwonende arbeiders mag alleen worden vast gesteld in: le. geld; 2e. voedsel, bij het werk te nuttigen; 3e kleeding bij: het werk te dragen4e. voortbrengselen van het bedrijf (uitgezonderd sterke dranken); 5e. gebruik van wining of lokaal; 6e, onderricht. Hiervan af te wijken is voor den werkgever zeer hadeelig. Pedrag van het loon. Als 't loon niet uit .ïukkelijik bepaald is, heeft de arbeider recht op zoodanig loon als gewoonlijk ter betrokken plaats en in het betrokken bedrijf wordt be taald. Winkelnering. De arbeider mag niet gedwongen iworden zijn loon geheel of gedeel telijk op een bepaalde wijze of op een bepaalde plaats te besteden; behoudens het bijdragen aan een erkend fonds of het plaatsen op de spaarbank vam. het loon voor minderjarigen. Is het toch gebeurd en heeft de arbeider toch wat van z'n loon op een bepaalde wijze moeten besteden, dan leeft hij te allen tijde het recht, dat bedrag van den patroon terug te eischen, zonder hetgeen hij kocht af te staan. Boete. De werkgever kan alleen boete stellen op het overtreden van voorschriften uit bet reglement De boete moet in het reglement worden vastgesteld. De overeenkomst, waarbij boete kan worden geheven, mag alleen schrif telijk worden aangegaan. De boeten mogen niet strekken ten voordeele van den werkgever. Het bedrag der gezamenlijke boeten mag binnen een weck voor één arbeider niet hooger zijn dan één dag loon. Een afzonderlijke boete mag niet hooger zijn dan dit bedrag. schadevergoeding. Indien één der partijen opzettelijk een verplichting niet nakwam, waardoor nadeel ontstond voor de andere, kan schadevergoeding worden geeischt. Nimmer mogen eenter voor een zelfde feit boete en schadever goeding worden opgelegd. Concurrenti e-b edin g. De werkgever kan overeenkomen, maar alleen schriftelijk, dat de ar. eider na bet eindigen der dienstbetrekking niet aanstonds bij een concurrent in dienst treedt. Dit 'beding is slechts geldig, wanneer de dienst betrekking volkomen regelmatig van de zijde des werkgevers eindigt. Be. al en van bet loon. Verzuimde tijd door den arbeider behoeft niet te worden betaald. Is de arbeider ziek, of trof hem een ongeval, dan houdt bij gedurende eenigen tijd (gewoonlijk gelijk aan dien van den opzeggingstermijn) recht op zijn loon, althans, indien zijn ziekte niet is een gevolg van opzet of onzedelijkheid, of gevolg van een kwaal, die hij reeds bij het aangaan der overeenkomst had, en waarover hij den werk gever, indien deze er naar vroeg, val se m* ïniictitingen heeft verstrekt. Behalve in deze gevallen dus, moet de arbei der bij ziekte zijn loon uitbetaald krijgen g e- au rende eenigen tijd. Krijgt hij echter ge durende die ziekte ook geld uit een fonds of een vereeniging, dan wordt dit bedrag van het loon afgetrokken. Ook houdt hij aanspraak op het loon, wanneer hij afwezig is voor de uit oefening van een wettelijk opgelegde verplichting (b.v. 't stemmen), of wegens zeer bijzondere om standigheden (bevalling zijner vrouw; overladen en begrafenis van een zijner huisgenooten of fami lieleden). Ook wanneer de arbeider niet kan twer- ken door schuld of vermindering van den werk gever, houdt hij recht op het loon. Het loon wordt aan den arbeider persoonlijk uitbetaald; wat den minderjarigen arbeider betreft, aan diens vader of voogd, indien deze het schriftelijk wensclien. Loo Totaling in een lokaliteit, waar sterkedrank wordt verkocht, is strafbaar. Zij mag voor arbei ders, die minder dan f4,daags verdienen, en niet by den weik'gever injwtonen, geschieden i,n termijnen van hoogstens een halve maand. Het Icon moet op bepaalden tijd warden voldaan, uiierlijK den "derden dag na den vastgestelden termijn. Wordt het na den tijd betaald, dan heeft de arbeider, zoo het buiten zijn schuld geschiedde, rei ht op een verhooging van 5 o/o per dag voor de vijf eerste en 25 o/0 voor de volgende were dagen. (Wordt vervolgd.) DE BALKAN. De onderhandelingen tusschen Oostenryk-Hon- gar(je en Servië gaan nog steeds niet naar wenscb. Een Reuter-telegram uit Weenen meldt het een en ander over ds opvattingen in de regeerings- kringen aldaar ten aanzien der eischen van Ser vië. In die kringen aldus Reuter gelooft men, dat de nota van Servië aan de mogendheden eischen bevat, die verder gaan dan men had voorzien t. w.Autononrie voor Bosnië en Her- zegowina, alsmede schadeloosstelling in grondge bied en in geld. Men kan het voor zeker aannemen, dat Oosten rijk Hongarije niet aan Servië het recht zal toe kennen om die autonomie te vragen, daar, na de Oosienrjjkmh-Turkscbe overeenkomst, de Bosnische kwestie een binnenlandsche aangelegenheid van de Oostenrjjksch Hongaarsche monarchie wordt. Be treffende de schadeloosstelling in grondgebied, kent men reeds de teeengestelde zienswijze van Oosten rijk-Hongarije. Wat de vraag om schadeloosstelling in geld aangaat, is het ook zoo goed als zeker, dat Oostenryk-Hoogarye ontkennend zal antwoorden en daarbij aan Servië het recht zal ontzeggen een dergelijken eisch te stellen. Ook in diplomatieke kringen trekt men het in twjjfel of Servië het recht daartoe heeft. Tu'scben Turkije en Bulgarjje is nosr steeds geen overeenstemming tot stand kunnen komen. Gister heeft de heer Kiamil Pasja in een gesprek gezegd »Wjj zullen nimmer het aanbod van Bulgarije om 6,500.000 te betalen aannemen." In Montenegro is men in politieke kringen nogal opgewonden. Uit hetgeen gister in de Skoepstjina is gezegd, blij kt duidelijk, dat er voorloopig van een spoedige oplossing der ingewikkelde Balkan kwestie wel geen sprake zal zjjn. Een interpellatie over de kwestie van Bosnië en Herzogowioa beantwoordende, bracht de minister in herinnering de natuurlijke historische banden met het Servendom, de volledige gemeenschap van taal en neigingen. Tengevolge van de inlijving heelt zich een oorlogszuchtige stemming meester gemaakt van de Montenegrynen, waarop vorst Ni- colaas op raad van bevriende mogendheden en dank zy zyn gezag een remmenden intloed kon oefenen. Wü hebben alle hoop en vertrouwen in de resultaten der conferentie. Wij kunnen met gelooven, dat de groote mogend heden de Servische natie ten doode zouden kunnen veroordet-len Bosnië en Herzegowina zyn voor het Servische volk wat de provincie Moskou voor Rus land is. Wij gelooven met, dat de mogendheden de laatste onderhandelingen tusschen Oostenrijk en Turkse over een schikking door mmdel van millioenen goedkeuren, want de Balkan- staten zijn bereid hun bestaan voor deze provincies in te zenen. Zy zijn in nog meerdere mate bereid millioen te geven. Door de inlijving wordt het einde van het politieke en onafbankelyke bestaan der Servische staten maar een kwestie van tyd. Wy kunnen geen andere oplossing toelaten dan hun hereemging met de Servische staten of bun volledige autonomie. Indien onze verwachtingen in de conferentie be drogen woraen, dan blyft de hoop in onszelven solidair met alle Serviërs over. Deze Skoepsjtina nam hierop een motie aan, waarby de regeering wordt uiigenoodigd om in overeenstemming met Servië op nog krachtiger wyze de zienswjjze te handhaven, die beantwoordt aan de wenschen en de belangen van het Serven dom. DUITSCHLAND. Graaf Hompesch, de vourzitter van het centrum en het oudste lid van den Duitscben Ryksdag, is, 83 jaar oud, eergisteren morgen te Berlijn over leden. Sedert 1874 is hij lid van deQ Rijksdag geweest en al dien tijd had hij Diiren-Jülich vertegen woordigd. Vroeger had hij al van den Noord- duitschen Rijksdag deel uitgemaakt. Hompesch sprak weinig in het Parlement, maar was een trouw bezoeker van de vergaderingen en stond by zijne partij hoog in aanzien, zoodat hy in 1893 tot voorzitter werd gekozen. In den Löwen- brau te Berljjn was hy voorzitter van een vaste biertafel, en daar werd hy door de beroerte ge troffen, aan welker gevolgen hy nu bezweken is^ Hompesch was koninklijk kamerheer en ridder grootkruis van de Malteser orde. Io 1863 was hy, voor het gravenverbond van de Rijnprovincie, voor het leven tot lid van het Pruisische Heerenhuis benoemd. OOSTENRIJK-HONGARIJE. In de ïRevve politique et littéraire" schrijft M. J. Ront een artikel over algemeen kiesrecht in tlongarye en zegt daarin, dat de invoering hier van zonder eenig voorbehoud zou gelijk staan aau een politieken zelfmoord. Een enkele blik op het zielenaantal der verschillende nationaliteiten is voldoende om dit aan te toonen. Hongarye telt, Croattë en Slavonië niet mede- gerekend ongeveer 16 milltoeu inwoners. Hiervan zjjn slecht 53 pet. Magyaren. de andere inwoners zjjn van verschillende raspen, die vooral de buiten kant van het koninkrijk wonen. Volgens de laatste opgaven zyn er 8 609.000 Magyaren, 2 000.000 Duitschers, 2 800 000 Roemenen, 2.000.000 Slo vak en,-50 >.000 Ruihenen en Serviërs 2R000 Croa- ten en 400.000 Bulgaren Czecn»n, Armeniërs en Italianen. Gat de regeering nu aan al deze natio naliteiten algemeen stemrecht, dan zouden zjj zoo niet de meerderheid, dan toch in ieder geval een zoo belangrijke minderheid krijgen, dat het Par lement zjjn Hongaarsch karakter verliezen zou en de binnenlandsche politieke toestand zou geheel onzumr worden. Want al die nationationaliteiten zyn met krachtiger banden aan het buitenland, dan aan het binnenland verbonden, i ITALIë. De Weenensche »Zeit" meldt, dat de Italiaansche minister van Buitenland-cbe Zaken, Tittoni, naar Zwitserland vertrekken zal en eerstdaags zyn ontslag zal indienen. PERZIë. Men seint uit Teheran aan dj »D*ily Mail" De tijdingen uit Tabriz blyven gunstig voor de partijgangers van den Sjah. wi.r .cn van het loon, als de dienstbetrekking niet langer dan 3 maanden heeft geduurd, terwijl zij voor langeren tijd was aangegaan.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1909 | | pagina 1