8tads- en Gewestelijk Nieuws.
ineeas &aiïier7«rkLeELflgöB.
T" - 'Fe Heerenveen zal de Vrijzinnige Propagandaelub
in terband met de aanstaande Kamerverkiezingen
(wellicht nog in deze maand) een centrale bijeen
komst houden, waartoe alle vrijzinnige kies vereen i-
gingen in Friesland zqn uitgenoodigd. Het doel is
in die bijeenkomst de middelen vast te stellen,
welke zullen worden aangewend tot een krachtig
propageeren over de geheele provincie, zoo mogelijk
met oprichting van plaatselijke commissies.
(N. RCrt.)
Naar «De Banier" mededeelt, is j.l. Zaterdag
een vergadering gehouden tot formatie van de
chr. hist, kiesvereenigingen in het district Har
dingen tot eene districtsvereeniging op den grond
slag van hei program en de statuten der Christe
lijk- historische Unie, De kiesvereenigingen van
Barradeel, Won3eradeel, Bols ward en Workurn
waren daarbjj vertegenwoordigd, terwijl van Har-
lingen verhindering was gemeld. Alle aanwezi
gen stemden met het doel in, en een districtsbe-
stuur werd gekozen.
Verder deeit «De Banier" mede
«Belangrijke besprekingen werden voort gehou
den over de gedragslijn bjj de komende Kamer
verkiezing, met voorbehoud van afwachting der
besluiten van het Nationaal Comité.
«Loyale samenwerking en instemming met de
rechtsche coalitie werd wenschelijk geacht, Jonder
conditie van de gedragslijn der partijen in 1901.
Mocht de antirev. partjj volharden bjj het denk
beeld van 3 tegen 1 der vaste Friesche districten»
d a ns werd aan optreden in isolement algemeen de
voorkeur gegeven.
«Als voórioopige candid aten werden besproken
lo. de heeren mr. J. Schokking, dr. J. Ankerman
en L.' W. de Vries (oud-Kamerlid), m afwachting
van het definitief besluit, door eerstgenoemde te
nemen inzake de aanneming der candidatuur."
Katwqk en Leiderdorp. De anti-rev.
kiesvereeniging «Nederland en Oranje" besloot met
een eigen candioaat uit te komen-
v
Na de «Maasbode" doet nu ook de rlaagsche
briefschrijver van «De Tijd" aan voorspellingen
over den uitslag der verkiezingen.
Wjj dezen
«Op een vijfentwintig nieuwe gezichten wordt
minstens gerekend. Een 15 tai leden schjjnt zich
al oadeiqk niet meer beschikbaar te stellen waar
onder echter bqv. de heer Pierson, die met de
heeren Rtyne, Thomson en Van Doorn het vier
tal vormt, wier politiek leven, naar het schijnt,
het meest woict becreigd. lncuen deze veronder
stelling uitkomt en Gouda, tiormchem en Kampen
door ae rtchierzjjüe woidi teruggewonnen Leeu
warden worat gerekend naar de socialisten te zul
len overgaan dan zou de regeermg dus een
meet dei held kragen van 52 tegen 48, indien mels
verloren werd. De hoop is dan verder gesteld op
de due gruute steden, waar niets te verliezen is
en allicht, en de blaten verkiezingen zqn in dezen
bevredigend, wat valt te winnen.
De Katholieke partjj wordt verwacht noch in
getal, noch in personen een groote wisseling te
zullen ondergaan. Zq heeft trouwens in de laat
ste jaren heel wat seniores verloren en telt nog
maar een drietal leden met een eenigszins bedui
dend getal diensijaren. Slechts een lid de
heer basse van lJoselt een man, die op justi
tieel gebied veel heelt gedaan en nog veel zou
kunnen doen, gaat vrqwiiiig neen. De overige 24
stellen zich heikiesbaar en de districten, waarvoor
zq zitting hebben, zqn sterk genoeg, dat zq wel
herkozen zullen worden, tenzq misschien m een
ot ander Nuoidbrabantsch district de Katholieken
onderling aan het haarplukken gaan. In hoeven e
daarop kans is, valt van hier moeieiqk te beoor-
deelen. Een Brabantsch lid der Eerste Kamer,
dien ik daarover dezer dagen polste, gaf als zqu
meening te kennen, dat het wei kalm zal afloo
pen, ja, dat in de meeste districten de uitslag op
1 Juni zal bekend zqn. In drie maanden kan
echter nog be«l wal gebeuren, zooaat alle deze
voorspellingen slechts luttel waaroe hebben."
1. C. A. fiezenmans. f
Id den ouderdom van bqna 74 jaren is eergis
teren te 'e Htitogenbonch overleden oe heer J. C.
A. Hezenmans, aicbivans dier gemeente sedert 1
Januari 1877.
Uet «Roode kruis."
Naar de Haagsche correspondent van de >Tei.'
verneemt, zal binnenkort het hooidbestuur van hei
hoooe Kruis zich gaan bezig houden met een
wqzigmg der staluieD, die door de practqk nood-
zakeiqk is gebleken.
Z. K. h. Prins Hendrik, die sinds eenigen tqd
vooiziuei der veieeniging is, moet het denkbetvi
beboeu opgewoipen ue statuten zoodanig te V. q
zigen, dat er in wuiot uitgeurukt, oat het Rooco
KiUiS voortaan ook bij rampen en ongelukken in
vreuesiqd tiuip zal kunnen «eiieenen.
Uet Uaagsche schouw burgpian.
Aan bet in ce Raaasvergauering van j.l. Maan
dag zonder hooldeiqse stemming aangenomen vooi
sier van B. en W. om ue beschikking van de Kroo.i
tot handhaving oer met.goedkeuring van btt
bebouwburgbesiuit ter fine vao piaeaavies in han-
uen van buu college te stellen, lag de bedoeling
ten grondslag, aan oen Raad het voorstel te doen
zich te dier zake tot ae iweeue Kamer te Wenden,
met een aores, houdebue verschillende prmcipieele
bezwaren tegen de genomen beslissing
Efih v^jorsfcel in 'djen va zal don Rand wx-idsa
bereiken. (Vad.)
De toestand in de S. D. A. P.
Naar wjj vernemen, kwamen reeds gisteren een
aantal Amsterdamsche Marxisten die hun lid
maatschap van de S. D. A. P. hebben opgezegd
bjjeen, om den toestand te bespreken. De «Tribu
ne" redacteuren en andere voornaamste Marxisten
waren op deze bijeenkomst welke een voorloopïg
karakter droeg niet tegenwoordig.
Besloten werd aan te sturen op een nieuwe or
ganisatie, waarbjj de wensch werd uitgesproken,
dat mr. Mendels daarvan de leiding op zich zal
nemen. Vervolgens werd breedvoerig de a. st. ver
kiezing in III besproken. Men wenschte nadruk
kelijk tegenover mr. Troelstra een Marxistisch
candidaat te stellen en dan liefst mr. Mendels, die
reeds op het congres de S. D. A. P. verliet.
Wjj vernemen verder, dat ook dr. Gorter de S.
D. A. P. heeft vaarwel gezegd. (Hbld.)
Curasao.
Herleving van de scheepvaart in de West is al
merkbaar na intrekking van de Castro-bepalingen,
Van 16 tot 31 Januari liepen de haven van Cu
rasao binnen 14 stoomschepen (oorlogsbodems
niet meegerekend), 23 goeletten en 18 andere»
totaal 55 schepen.
Collectieve arbeidsovereenkomst.
Tegeljjk met de inwerkingtreding van de we1
op de Arbeidsovereenkomst (1 Febr. j.l.) is, naar
men verneemt, tnsschen een drietal vakverenigin
gen in het bakkersbedrijf en en twaalftal bakkers
patroons te Rotterdam eene collectieve arbeidsover
eenkomst in werking gekomen. De vakverenigin
gen zjjn nog met andere patroons over toetreding
aan bet onderhandelen.
Werkloozen.
Het totaal bedrag der te 's-Gravenhage gehou
den collecte ten bate der kas van het algemeen
comité tot bestrqding der gevolgen der werkloos
heid bedraagt f9360, terwjjl nog een bedrag van
f100 aan inschrijvingsbiljetten is ingekomen.
DB GLASFABRIEKEN.
(Vervolg.)
De v o o r z i 11 e r, de heer jhr. mr. P. J. van
Swinderen, gaf het woord aan den heer Th.
E. J. Kramers, architect te Schiedam.
De heer Kramers bestreed het rapport van
den hoofdingenieur van den Prov. Waterstaat,
zjjnde het meest zakeljjke rapport. Het exposés,
door den h. i. over de glasfabricatie gegeven, is,
wat de algemeene beschouwingen betreft, in hoofd
zaak juist. De bron, waaruit de ingenieur putte,
was echter niet volkomen zuiver. Volgens de
beweringen van den ingenieur, zjjn bjj het maken
van mengsel noodzakelijk de zoozeer gevreesde suifn-
ten noodig. Ook uit een oeconomisch oogpunt zouden
die sulfaten moeten worden gebruikt, daar anders
het bedrjjf niet loonend zou zjjn. Spr. verklaarde,
dat deze beweringen beslist onjuist zjjn. Men kan
die sulfaten wel degeljjk missen en in de op te
richten fabriek der heeren Zoetmulder en Klei-
pool zullen zjj niet gebruikt worden. Er behoeft
dan ook geen vrees te bestaan voor schade aan
de omgeving. Men kan de aanvragers als voor
waarde opleggen, dat zij die sulfaten niet megen
gebruiken. Dat het gemeentebestuur van Over-
schie veiligheidshalve de vergunning niet heeft
willen verleecen en een uitspraak van een hooger
co lege in deze heeft willen uitlokken, kan spr.
begrjjpen, daar een bestuur van een plattelands
gemeente niet technisch genoeg ontwikkeld is om
over deze zaak een oordeel te vellen.
De heer mr. C. P. Z a a y e r, advocaat te
Rotterdam, optredende namens het bestuur van
den Bpangenschen polder en een groot aantal
belanghebbenden te Overscbie, verkreeg alsnu het
woord. Spr. zeide, dat vroeger bjj de aanvrage
van een vergunning om een glasfabriek te stich
ten geen bezwaren werden gemaakt. Nu echter
bestaat er wel vrees voor de glasfabrieken. In
Overscbie wordt ook die vrees gedeeld en zjj is
inderdaad niet ongegrond. In de latere jaren is
toch gebleken, dat deze fabrieken voor de omge-
zeer onaangenaam, schadelijk en hinderljjk zjjn.
Op planten en op vee is de schadelijke invloed
merkbaar. Zelfs de ruiten der huizen op grooten
afstand der glasfabrieken slaan door de dampen
aan en worden geheel ondoorzichtig. De gevolgen
worden niet alleen op kleine afstanden waargeno
men, maar nog op afstanden van 1500 M. Bq het
trekken van een cirkel, aannemende deze afstam
den, krjjgt men een oppervlakte van 700 H. A.,
welke van die fabrieken schade ljjdt.
Het is dus wel te begrjjpen, dat de gezamenlijke
eigenaars te Overschie en het bestuur van den-
Spangenschen polder belang hebben bjj deze zaak. 13-
en W. van Overschie hadden ook een open ocg
voor hunne bezwaren, die op feiten en de ervaring
gegrondvest waren. Dat de glasfabrieken schadelijk
zqn, zal wel niemand kunnen ontkennen. Spr. wees
op de artikelen, welke in 1908 in de «Nieuwe
Schiedamsche Courant" over de glasfabrieken zijn
verschenen. Uw college zeide pleiter zuilen
deze artikelen wel niet onbekend zqn, daar zq in
bet dossier waren te vinden. De redactie van dit
blad had op Amerikaansche wjjie een uitgebreid
onderzoek ingesteld en de resultaten daarvan ge
publiceerd. Lezing dezer artikelen beval spr. der-
naive len zeerste aan. Dan besprak mr, Zaayer
uitvoerig de schade, door waardevermindering van
uen grond. De waarde van het weiland is ongeveer
50% achteruitgegaan. Het kan dus alleszins een
Terstandig fctcdiui geademd warden, indien, pp gr^nd
van vrees voor schade, de vergunning geweigerd
wordt.
Beweerd wordt door den heer Kramers, die
intusschen toegeeft, dat de glasfabrieken hin
derlijke buren zjjn, de gevaren kunnen worden
ondervangen, door het stellen van voorwaarden.
Pleiter is echter met overtuigd, dat door het
stellen van voorwaarden het gevaar zou kunnen
worden gekeerd. De beweringen van den heer
Kramers missen een wetenschappelqken
grond. Appellanten zeggen, dat bet mogelqk is
glas te ranken zonder natrium sulfaat en vloeispaat.
Het rapport van den hoofdingenieur, waarnaar spr.
verwees, zegt daarentegen dat de bezwaren door
het stellen van voorwaaiden met zqn te onder
vangen. Hq refereerde zich dan ook geheel aan
het oordeel in dit rapport geuit.
De Rqksseruminricnting te Rotterdam beeft
proeven genomen op planten en dieren om de
juiste oorzaak der schade vast te stellen. De
heeren Dr. Poels en Dr. van de Zande, door de
regeering benoemd, om rapport uit te brengen,
zjjn met hun taak nog met gereed. Spr. heeft
echter het oordeel van dr. Poeis gevraagd over
het rapport van den hoofdingenieur. Dr. Poels
had hem toen geantwoord, dat hq het met den
hoofdinhoud eens is. Het is een mooi en logisch
rapport, naaar de conclusie zou hjj met willen
oadcrschrjjven, omdat hq van meening is, dat nog
andere invloeden in deze zaak werken. Dr. Poels
is nog steeds bezig met het onderzoek en hoopt
die oorzaken weldra te kunnen vinden. Het is
dus niet met zekerheid te zeggen, dat alle oor
zaken in het rapport van den noofdmg. zjjn ge-
genoemd. Men is nog in het onzekere. De we
tenschap moet nog spreken en zoolang die niet
gesproken heeft, gebiedt de voorzichtigheid de
vergunning te weigeren. Voorwaarden kunnen
ook met worden vastgesteld, zoolang het weten
schappelijk onderzoek nog niet is beëindigd. Spr.
drong derhalve aan op handhaving van bet besluit
van B. en W. van Overscme.
Over een hoogen schoorsteen en een cokestoren
zou spr. niet spreken, aangezien hierover door de
appellanten mets is medegedeeld.
De heer J. K. D o m n i c u a, uit Schiedam,
optredende namens het Ger. Weeshuis en Mev.
Wed. v.d. Scnalk-Burgerüoudt, die weiland in den
omtrek van den grond, waar de nieuwe glasfabriek
zou moeten gebouwd worden, hebben liggen, zette
uitvoerig ue schade uueen, die van een glasfabriek
te verwachten is. De gassen zqn hoogst verder
felijk voor den plantengroei. Spr. legde een
teekenmg m kleuren over van een nesonunigd
zuringbiaden een teettentiig van eeu rubai oerblad.
Wat de scüadelqke gevolgen voor net vee aan
gaat, wees spr. op den acuteruugang van de
melkopbrengst, wanneer de komen het aangetaste
gras of hooi van de aangetaste weiden eten. De
proef, genomen met de twee tretweiers" van de
Serum-inrichting op een stuk oest weilaud aandeu
Rotterd.dqk, heeft aan het licht gebracht, dat die
beesten 1 K. G. daags in gewicht achteruit
zqn gegaan. De huurwaarde van tand wordt ook
enorm gedrukt door de scnade der glasfabrieken.
Land van het Ger. Weeshuis, hetwelk vroeger,
bjj beperkende bepalingen, f 835.opbracht, brengt
nu, bjj zeer vrqgevige voorwaardeo, f445.— op.
Teneinde den Raad van State een juist beeld
te geven van den ernstigen toestand, legde spr. een
tiental fotografiën over van diverse beschadigingen,
welke hier én daar te Schiedam zqn aangericht.
Spr. had de techniek laten rusten en alleen op de
feiten gewezen, om aan te toonen hoe groot de
schade is, die geleden wordt. Hjj meende, dat het
door hem gesprokene voldoende zal zjjn geweest,
om te bewqzen, dat op de gevraagde vergunning
niet mag worden ingegaan.
De heer Th. E. J. Kramers, repliceerend,
betoogde, dat al staat de schade, door de Schie
damsche glasfabrieken veroorzaakt, vast, nog niet
bewezen is, dat de fabriek der aanvragers schade
zal aanbrengen. De aanvragers zjjn niet aarzelend,
maar zoo beslist mogeljjk in hunne verklaring,
dat de fabriek geen schade zal veroorzaken. De
gemaakte conclusie in het rapport van den hoofd
ingenieur als zouden de sulfaten en vloeispaat
noodzakelijke grondstoffen zjjn, noemt spr vol
komen valsch. Het niet gebruiken van deze din
gen is voor een glasfabriek slechts een kwestie
eer,or uitgave van enkele honderden guldens meer
Per jaar. Bij de aanvragers bestaat geen bezwaar
om een verbod om geen gevaarlijke grondstoffen
te gebruiken op te volgen. Er kunnen verschil
lende voorwaarden aan de aanvragers worden
opgelegd en mochten die blijken niet voldoende
te zijn, dan kunnen zij immers altijd weer worden
gewrzigd. Vroeger gebruikte men in sommige
glasfabrieken ook arsenic-verbdndingen, doch dit
is mede bij de fabricatie volstrekt niet noodza
kelijk. Het gemeng der glasfabrieken is nu een
maal een artikel, dat de fabrikanten niet op hun
dour plakken, maar als men met een gewetenloos
fabrikant te doen heeft, kunnen immers altijd
gevaarlijke stoffen in het gemeng worden gevoegd.
Heeren aanvragers verklaren nadrukkelijk, zeide
spr. verder, dat uit den schoorsteen van hun
fabriek slechts koolzuur en waterdamp zulifen ko
men, betgeen absoluut gevaarloos is. De vergun
ning mag, naar sprekers meening, niet worden
geweigerd.
Hjj wees in dit verband op de opvattingen in
Duitschland ten aanzien der belangen van indus
trie en landbouw. f i
De ,,Gewerbeordnung" regelt daar de grens
van schadelijkheid en meer speciaal zqn in can
wetsartikel bepalingen opgenomen ten aanzien
van glasfabrieken. f'
M r. Z a a y e r, hierna het woord voerend, be
toogde dat de schade vast staat. Het bewijs,
dat die schade te keeren is, moet door de aan
vragers worden geleverd. Garandeeren, dat er
geen schade zal worden aangericht, klinkt prach
tig. Maar als men voorwaarden oplegt, moet or
ook gecontroleerd kunnen worden of die al dan:
niet nageleefd worden. Het gemeentebestuur van
Overschie, dat niet beschikt over een staf van'
rechnische ambtenaren, kan die controle niet uit
oeferen. De uitlating van den heer Kramers,
„dat men niet gewoon is zijn' gemeng op de deur
te plakken", toont genoeg aan, dat de glasfa
brikanten dit als een private zaak beschouwen;
en niet iets wat onder openbare controle van het
openhaar bestuur moet staan. Wil men voor
waarden opleggen, dan moeten het practische voor
waarden zijn. Spr. conclusie was, dat er geen
redelijke zekerheid bestaat, dat door het opleggen
Van voorwaarden de schade kan worden gekeerd.
Willen de heeren .aanvragers een proef penieri
met een glasfabriek, die onschadelijk werkt, lateh
zij die proef dan nemen op eigen terrein, maar
niet ten koste van het publiek.
De Voorzitter zeide, dat de Raad van
State zqn advies aan H. M. de Koningin zal
uitbrengen. f
De koninklijke beslissing volgt later.
Arbeider stuinen.
Bjj en W. dezer gemeente zqn ingekomen een 22-
tal aanvragen tot inschrijving naar een der stukjes
grond voor arbeiderstuinen.
Zooals men weet, stelden B. en W. voor, om,
wilde een proef hier mede genomen werden,
minstens een 10t-al aanvragen moesten inkomen.
Dit getal is dus ver overschedenbjj de aanvra
gen voor een 22-tal mag de proef zeker wel geno
men worden.
Ambachtsschool.
Wjj vestigen de aandacht op achterstaande ad
vertentie, waarin de lezing door den heer D. R.
Gerhardt, directeur der Ambachtsschool, morgen
(Vrjjdag)avond 8 ure in «MusisSacrum" te houden,
nader wordt aangekondigd.
Deze lezing over «de beteekenis van het vakon-
eerwjjs voor onzen tqd", toegelicht door teekenin-
gen en werkstukken, mag zeker zeer actueel heeten.
Het vakonderwjjs, waarvoor minister Kuyper
zooveel toonde te gevoelen en dat ook door de tegen
woordige regeering zoo krachtig bevorderd wordt,
is inderdaad van hoogst gewichtige beteekenis in
onzen tjjd.
Waar de toegang geheel vrjj is, vertrouwen we,
dat velen, zoowel dames als heeren, werklieden
evenzeer als patroons, zich morgen-avond in «Musis"
zullen laten vinden't zal een |bjjzonder leerzame
avond zjjn.
Kinderfeesten—Volksbond.
De afdeeling Schiedam van den Ned. R. K,
Volksbond heeft hare jaarljjksche kinderfeesten
weder met bjjzonder succes gevierd. Beide avon
den Dinsdag en Woensdag was de gehoor
zaal met een groote schare kleinen, vele verge
zeld door verwanten of andere begeleiders, gevuld.
Met opgetogen blik volgden de kleinen de voor
stelling van de prachtige tooverlantaarn der eerw.
broeders, die weder zooveel nieuwe en fraaie
beelden te zien gaf en de vrooljjke zangen die ze
daarbjj deden hooreu, bewezen hoezeer dit eigen
aardig genot in den smaak viel.
Door de dilettantenclub «Alberdingk Tbjjm"
werd daarna met medehulp van kabouters uit de
bergen opgevoerd «Baas Snjjder". Het keurig
tooverspel met zang kwam door de bjjzondere
toewijding van de acteurs wel tot zjjn recht. Het
stukje, met een goede moraal, bedoelend in 't
licht te stellen, dat geld geen geluk is, is zeer
aardig opgevat. Vermakelijk was 't hoe de
kleine kaboutertjs op het sein van hun koning
telkens te voorschqn traden en verdwenen en voor
de voeten van den verrasten kleermaker de zakken
met "geld lagen, die blijkbaar weinig of geen geluk
brachten. De kleintjes waren er verrukt over
en zullen er zeker thuis nog veel van vertellen
De kinderfeesten, die aldus ook de kinderen
van leden en donateurs hun deel hebben gegeven,
hebben zeker weer den onderlingen band tusschen
leden en donateurs versterkt en zullen gewis in
dankbare, aangename herinnering blijven.
Sociale Cursus.
Morgen (Vrjjdag)-avond zal de weleerw. pater H.
A. Bartqn eene lezing houden over «Pater Rocce,
de Volksvriend van Napels".
Bondsleden en leden der bjj de K. S. A. aange-
8lóten vereenigingen hebben toegang tot deze be
langrijke lezing.
UIT OVERSCHIE.
Bijjkens een gister bjj den Raad van State
afdeeling voor de geschilllen van bestuur, inge
komen Koninklijk besluit it met wjjzigiog van het
betrekkelijk besluit van Gedep. Staten aan den
heer P. Hack, hoofd der openbare lagere school te
Overschie, vergunning geweigerd tot aanvaarding
der functie van boekhouder der Coöperatieve
Landbonwvereeniging «Ons Belang" te Over«chie.
