Binnenland
Stads- en Uewesteljjk JNieuws.
ker em kostbaarder dan er voor, mee in aanmer
king moeten nemen.
In 1907 moet de Oratjerivier-Kolonie f108,000
betalen voor landmeting, zijnde de helft der kos
ten, en Natal f48,000. Er is dus kans, dat het
Engelsche legerbestuur eindelijk behoorlijke kaarten
van Zuid-Afrika krijgt.
»,De Zeren Provinciën".
Z. K. H. Prins Hendrik heeft den wensch te
kennen gegeven, den 15den dezer te Amsterdam
persoonlijk de tewaterlating van het nieuwge
bouwde schip de ïZeven Provinciën" te bewerk
stelligen.
De minister van Marine en andere autoriteiten
zullen daarbij tegenwoordig zijn.
De feestelijkheid zal 's middags te kwart na
twaalf plaats hebben.
Castro.
Aan de »Voss. Ztg." wordt uit Dresden bericht
dat Castro op het einde van Maart zal verhuizen
naar Weenen.
Tweede Kamerverkiezingen.
De geavanceerd Liberale Kiesvereeniging te
Veendam stelde tot voorloopige candidaten voor
de Tweede Kamer de heeren mr. E. A. Smidt,
Ph. W. van Heyningen Bosch te Veendam, mr.
J. H. ter Spill en mr. P. Rink.
De Lib. Kiesvereeniging Muntendam stelde tot
candidaat voor de Tweede Kamer in het district
Veendam mr. E. A. Smidt.
De Vrjjz.-Dem. Kiesvereeniging te Drieborg
(gem. Beeria) stelde voorloopig candidaat de hee
ren dr. D. Bos (aftredend) en F. E. H. Eoels,
landbouwer te Kroonpolder.
De heer Ebels heeft aan een correspondent
uitdrukkelijk verklaard geen candidatuur tegenover
den heer Bos te zullen aanvaarden.
Naar men verneemt, heeft dr. H. Gorter zich
bereid verklaard een candidatuur voor de Tweede
Kamer van de Marxistische partij te aanvaarden.
De kiesvereeniging 's-Gravenhage (Liberale
Unie) zal tegen de hellt van deze maand haar
drie districtsvergaderingen bijeenroepen, tot het
aanwijzen van voorloopige candidaten voor de
Kamerverkiezing in Juni, met het doel om de
definitieve keuze nog vóór het einde van deze
maand te doen geschieden.
De drie aftredende Kamerleden, mr. J. Limburg
in district I, mr. W. Dolk in district II en J. C.
Jansen in district III, stellen zich allen herkies
baar.
Naar men verneemt, zal in het district Middel
burg ook van vrij-liberale zjjde een candidaat voor
de Tweede Kamer worden gesteld.
De heer W. H. Vliegen heeft de candidatuur in
het district Groningen voor de Tweede Kamer,
hem aangeboden door de afdeeling Groningen van
de S. D. A. P., aangenomen.
In de eergisteravond gehouden vergadering der
vrijzinnige kiesvereeniging Helder werd met 105
van de 106 uitgebrachte stemmen dr. D. Bos
geplaatst op de groslijst van candidaten voor de
Tweede Kamer in het district Den Helder.
Men schrijft uit het kiesdistrict Hontenisse
De heer H. A. van Dalsum, notaris te Hulst,
zal op verschillende plaatsen in dit district, met
het oog op de a.s. Kamerverkiezing, politieke
lezingen houden en door eenige vooruitstrevende
Katholieken candidaat gesteld worden in het dis
trict Hontenisse.
Middenstandstentoonstelling 1909.
Door de afdeelingscommissie, waaraan speciaal
de zorg voor de congressen, vergaderingen, enz.
is opgedragen, werd dezer dagen een circulaire
aan de bij den Middenstandsbond aangesloten ver-
eenigingen toegezonden, met verzoek, hare jaar
vergadering ditmaal tijdens de tentoonstelling in
het Paleis voor Volksvlijt, te Amsterdam te doen
plaats hebben.
Reeds thans mocht het uitvoerend comité in
antwoord daarop vernemen, dat de Handelsveree-
niging te Nijmegen en de Nederlandsche Kappers-
vereeniging in beginsel besloten hebben aan dit
verzoek te voldoen.
Men verneemt, dat de afdeeling Rotterdam van
den Bond van loodgieters- fitterspatroonsvereeni-
gingen in Nederland aan den Bond zal voorstellen,
het bestuur te machtigen op het terrein van de
Middenstandstemoonsteiling plaats voor een geza
menlijke inzending te huren.
Tevens zal deze afdeeling voorstellen, een plan
te ontwerpen tot meer geregelde practiche en
theoretische vakopleiding.
Lager Onderwijs
Midd.
Vak
Landbouw
Handels
Gymnasia
Aantal
Inspecteurs
3
2
1
1
1
1
Aantal
Katholieken
0
0
0
0
0
0
Atjeh.
De correspondent van de »N. R. Crt." te Batavia
seint
Vrijdag is te Koetaradja de radja van Batoe
Batoe, hoofd van het verzet in Singkel, met 47
volgelingen onvoorwaardelijk in onderwerping ge
komen.
Te Rondeng hebben zich aangemeld 19 kwaad
willigen, alsmede het onderbendehoofd Sisoreh met
27 volgelingen.
9 0
Toen het getal Inspecteurs nog 8 bedroeg en
er geen enkele Katholiek zich onder hen bevond,
kon toch 't Ministerie—De Meester, bij de instel
ling van een nieuw Inspectoriaat Handelsonder
wijs", niet besluiten een Katholiek voor dit te
creëeren ambt voor te dragen.
Eerst onder 't MinisterieHeemskerk werd, in
Sept. 1908, in een vacature, één Katholiek op de
negen benoemd.
Wjj merken op, dat wij een der Inspecteurs
Lager Ond., oud-bestuurslid der Liberale Unie en
voorzitter eener liberale kiesvereeniging, natuurlijk
niet tot de Katholieken kunnen, maar tot de
liberalen moeten rekenen. (Tijd.)
Rijkswerklieden.
»De »N.R.Ct." meldt dat het hoofdbestuur van
den Alg. Ned. Rjjkswerkliedenbond, naar aanleiding
van de mededeeling van den directeur der artil
lerie-inrichtingen aan de Hemburg, dat met ingang
van 1 April de duur van den werktijd weer zal
worden gebracht, zooals deze voor 1 Nov. 1908
was vastgesteld, een onderhoud heeft gevraagd met
den directeur der artillerie-inrichtingen.
Tevens zal overleg worden gepleegd met eenige
Kamerleden, waarna door het hoofdbestuur een
plan van actie zal worden ontworpen.
Regeling der erfgooierskwestie.
Naar het »Hbl." verneemt, heeft de commissie
van drie leden, verleden jaar door de regeering
benoemd tot het instellen van een onderzoek naar
de regeling der erfgooierskwestie, aan de burge
meesters der Gooische gemeenten toegezonden het
concept-ontwerp eener regeling. Hierin moet voor
gesteld worden de rechten der gemeenten te doen
vervallen doch die der erfgooiers te handhaven.
Er schijnt spoed met de zaak gemaakt te worden,
daar vóór 1 April antwoord moet zijn ingekomen.
De nieuwe S. D. Partij.
Op de agenda voor de constitueerende verga
dering van de nieuwe S. D. Partij (de partij van
de Tribune-manneo), Zondag 14 Maart te Am
sterdam te houden, zjjn o. m. de volgende punten
geplaatstBeginselprogram, Strjjdprogram en be
noeming van eene commissie tot uitwerking daar
van, Naam en statuten, Houding bjj de a.s. ver
kiezing, Aansluiting bij de Internationale, Verkie
zing van een bestuur en van de redactie van de
Tribune.
Geslacht-accijns.
De minister van Binnenlandsche zaken heeft aan
de Gedeputeerde Staten in de onderscheidene
provinciën onder meer medegedeeld, met uitnoodi-
ging de betrokken gemeentebesturen daarvan in
kennis te stellen, dat door den minister vrn finan
ciën zjjn tusscbenkomst is gevraagd om, naar aan
leiding van art. 2 der wet van 11 Februari 1909,
regelende de teruggaat van geslachtaccijns, betaald,
voor vee, dat afgekeurd of slechts voorwaardelijk
goedgekeurd wordt, aan de besturen der gemeenten,
waar de geslachte runderen aan ambtelijke keuring
onderworpen worden, te willen mededeelen, dat de
verzoeken om geheele of gedeeltelijke teruggaaf
van den geslacht-accijns om bericht in handen zul
len worden gesteld van de personen, die met de
keuring belast geweest zjjn.
Eerstgenoemde minister bericht voorts dat, in
gevolge verdere mededeeiiDg van den minister van
Financiën, er op te wijzen is, dat het tot richtige
uitvoering van gemelde wet gewenscht is, dat de
keurmeesters van ieder rund, hetwelk wordt afge
keurd of slechts voorwaardelijk wordt goedgekeurd,
nauwkeurig aanteekening houden, in dier voege,
dat later, zoo noodig, door hen kan worden opge
geven ten aanzien van verzoeken om geheele terug
gave, welke deelen van het rund buiten de ver
nietiging of begraving zjjn gebleven, en ten aan
zien van verzoeken om gedeeltelijke teruggaaf,
welke waarde aan het vieesch per kilogram ware
toe te kennen geweest bjj onvoorwaardelijke goed
keuring en welke waarde het geacht wordt Per
kilogram te hebben, na de maatregelen genomen
als voorwaarde der goedkeuring.
Benoemingen en Katholieken.
Tot medio 1908 zag het er met de Katholieken
in betrekking tot 't hoofdtoezicht op het Neder
landsche Schoolwezen aldus uit
Blindeninstituut te Grave.
Het twee-en-twintigste jaarverslag van het insti
tuut betuigt dank voor het vele dat er reeds is
gedaan tot hulp der blinden door zjjn jjverige
correspondenten. Met vertrouwen doet het verslag
een beroep op hun bereidwilligheid, om in hun
ijver niet te verzwakken, wjjl hun bjjeen verza
melde giften de voornaamste bron van inkomsten
zjjn. Het gesticht is verplicht, zoogenaamd van
den eenen dag in den anderen te leven, zonder
te weten hoe morgen aan de noodige middelen te
komenhet afgeloopen jaar sloot roet een aan
zienljjk te kort. En dit geldt nu een blinden-
gesticht, een liefdewerk zoo groot, als er éen liefde
werk bestaat, het eenige katholieke gesticht van
dien aard in geheel ons vaderland.
Het verslag, dit treurig feit constateerend, meldt
daarna nog het volgende
Op zeer veel plaatsen in ons land bezitten wjj
onze correspondenten, maar toch hoeveel plaatsen
die in de corresppndentieljjst niet te vinden zjjn I
Mogen wjj weldra zoover komen, dat in elke plaats
van ons land, ja in elke parochie een liefdadig
persoon als correspondent wil optreden.
Het jaarverslag brengt verder dank voor schen
kingen en legaten, dank aan het doorluchtig
Episcopaat en de eerw. geestelijkheid wier finan-
cieelen en moreelen steun het gesticht mocht
genieten.
Daarna wordt in het verslag vermeld het over
lijden van Jan Peek, den blinde musicus, die bjjna
50 jaar in het gesticht doorbracht, voor wie de
muziek licht en leven was, zoodat bjj van meer
dan tachtig muziekmissen de orgelpartjj van buiten
kende. Vele muzikale compositiën deed hjj ook
het licht zien. Zjjn sympathiek portret is in het
verslag opgenomen.
Het verslag bevat verder o.m. nog een zeer
lezenswaardig artikel over het aauschouwings-
onderwjjs voor blinden en is natuurlijk in zjjn geheel
een warm pleidooi voor steun voor deze verdien-
steljjke instelling, waarin 79 manneljjke en 44
vrouwelijke blinden verpleegd worden.
Gezondheidscommissie.
Aan het jaarverslag der Gezondheidscommissie
alhier is het volgende ontleend
Algemeene beschouwingen.
Ook dit jaar werd vele malen de bemiddeling
van de Commissie ingeroepen ter verbering van
onhygiënische toestanden. Indachtig aan het
beginsel dat de Commissie slechts eene advisee-
rende is, werden de klachten over slechte woning
en riooltoestanden verwezen naar den Ambtenaar
belast met het Bouwtoezicht. Dit bleek steeds
afdoende te zjjn.
Het onteigeningsplan van eenige straten en
gronden, waarover wjj in ons vorig verslag rappor
teerden, is niet uitgevoerd.
In aansluiting aan de in uitvoering zjjnde ver
betering van de bemaling van het Singelkwartier,
zjjn door het Gemeentebestuur onderhandelingen
aangeknoopt met eigenaren van huizen aan parti
culiere straten gelegen, om deze onder voorwaar
den aan de Gemeente in goeden staat over te
geven.
Resultaten hebben deze echter nog niet opge
leverd.
In 1908 hebben plaats gehad 470 sterfgevallen,
waarvan 232 mannen en 238 vrouwen.
De bevolking bedroeg op 31 December 1907
30892 en op 31 December 1908 31411 zielen,
gemiddeld derhalve 31111, zoodat de sterfte heeft
bedragen 15 per duizend.
Factoren, die op de volksgezondheid een slech
ten invloed konden uitoefeningen, als slechte toe
standen van van woningen, faecaliënatvoer en
luchtverontreiniging door fabrieken bljjven nog
steeds onze aandacht vergen.
Van invloeden van buiten ons ambtsgebied
uitgeoefende bedrjjven, werd hier niets vernomen.
Uit den aard der zaak is een morbiditeitsstati-
stiek niet te geven.
Van eene beoordeeling naar de ondervinding van
onze medische en pharmaceutische leden wenscht
de Commissie zich te onthouden.
Toestand van water, bodem en
lucht en hetgeen tot verbe
tering daarvan is ver
plicht.
In dit jaar werd de verbetering van de riolee-
ring van het Sin^elkwartier ter hand genomen.
Het plan door onze Commissie in 1906 aan de
hand gedaan (zie verslag over dit jaar) is in uit
voering gekomen.
Het stoomgemaal achter de Hoogere Burger
school zal door een krachtiger gasgemaal worden
vervangen, terwjjl de afvoerbuizen reeds zjjn ge
legd. In plaats echter dat zal worden afgevoerd
naar de Maas of in de Voorhaven, heeft de Ge
meenteraad besloten de afvoering te doen geschie
den in de Buitenhaven.
Toen het oordeel onzer Commissie hierover werd
gevraagd heeft zjj gemeend voor de beantwoording
daarvan het advies te moeten inroepen van den
Heer Im-pecteur de Graefï. Met groote welwil
lendheid heeft deze met drie leden der Commissie
een onderzoek naar den plaatselijken toestand
ingesteld.
In overweging nemende, dat de toestand in de
grachten waarschjjnljjk zou verbeteren en dat er
feo opzichte van de prise d'eau der Waterleiding
niet te ontkennen bezwaren bestonden, om in de
Voorhaven of de Maas direct te loozen, besloot
de Commissie gunstig te adviseeren, te meer,
omdat aan den aanleg van deze uitloozing belang
rijk minder kosten waren verbonden en geen uit
gaven werden gedaan die onnoodig zouden zjjn
geweest wanneer alsnog zal moeten worden beslo
ten de uitloozing direct in de Maas of in de Voor
haven te doen geschieden.
Wjj hopen in het volgend verslag te kunnen
berichten, dat het plan aan de verwachting voldoet
en dat de Gemeenteraad voldoening heeft van deze
kosten gevoteerd voor de volksgezondheid.
Voor de bewoners van den Singel en aangren
zende straten zal nu afvoering voor hunne panden
op een gemeenteriool kunnen worden verkregen.
Waar echter deze aansluiting uit den aard der
zaak in verband staat met het bestraten der par
ticuliere straten en het in onderhoud overnemen
door de gemeente zal in het volgend jaar nog veel
worden gevergd van den goeden wil van de be
langhebbende huiseigenaren en van den Gemeen
teraad.
Voor het grootste deel der gemeente zal dan
het loozen in den polder tot de geschiedenis
behooren.
De z.g. brandsloot achter de Hoofdstraat wordt
nog als open riool gebruikt, doch in het volgende
verslag zullen wjj kunnen berichten dat dit nog
maar voor een klein gedeelte van het daar gelegen
groote arbeiderskwartier het geval is. De werken
noodig om het gasgemaal dat zich aan het einde
van die sloot bevindt, te verplaatsen, zjjn reeds in
uitvoering.
Dat gemaal wordt verplaatst naar de Spuihaven
en de afvoeringsbuis is geleid naar de z.g. Bom-
menhaven aan de Maas. Aangezien echter ter
plaatse geen voldoende gelegenheid kan worden
gevonden - voor waterberging, bjj plotseling opko
menden hevigen regenval, hebben wjj er ons niet
tegen kunnen verzetten, dat een nooduitlating
wordt gemaakt naar de Spuihaven. Moet van deze
uitlating worden gebruik gemaakt, dan zal dit
water de geheele stad passeeren en zal de gemeen
telijke zwemplaats wel voor eenige uren dienen te
worden gesloten.
Een groot bezwaar is in de z.g. Gorzen ontstaan
door de ophooging van de open bouwterreinen
aldaar. Hei regenwater, dat op deze groote on
verharde oppervlakte valt, zakt door den bodem
en verhoogt, al is het dan ook tjjdeljjk, den grond
waterstand ook voor de lager gelegen gedeelten#
Hieraan moesten wjj het toeschrjjven dat in vele
der woningen, in het oudere lage gedeelte der
Gorzen gelegen, last werd ondervonden, doordat
het grondwater hooger kwam te staan en het
trasraam bljjkbaar onvoldoende was, waarvan
groote vochtigheid der muren het gevolg was. Een
klacht van meerdere bewoners bereikte ons. Het
was ons echter niet mogeljjk een afdoend advies
te geven. Alleen verbouwing en verhooging van
het trasraam zou kunnen helpen.
Een advies om een grooten put te graven en
dezen steeds uit te pompen, meenden wjj niet te
mogen ondersteunen, omdat het terrein te uitge.
sterkt is om daarvan eemg heil te mogen ver
wachten.
Is ons oordeel juist, dan zal het kwaad niet
eerder verdwenen, dan nadat het grootste deel
der terreinen bebouwd is en de straten verhard en
van riolen voorzien zjjn.
In ons vorig verslag hebben wjj gerapporteerd
dat wjj hadden geadviseerd over te gaan tot het
onbewoonbaar verklaren van eenige woningen in
de Bakkerstraat, omdat de eigenaren met bereid
waren een nieuw riool te leggen in de plaats van
het riool dat, bijjkens mededeeling van den Ambte
naar beiast met bet Bouwtoezicht, met verkeerd
schot lag, waardoor telkens in die huizen groote
last werd ondervonden.
Het Gemeentebestuur heeft aan dat advies geen
gevolg gegeven, doen berichtte ens, in dato 11
Februari, dat het een strafvervolging tegen de
eigenaren had ingesteld wegens het met voldoen
aan de aanschrijving, ingevolge art. 14 der Woning
wet, van 3 October 1907.
Onder datum 11 Maart ontvingen wjj de afschrif
ten van besluiten van het Gemeentebestuur, waarbjj
de eigenaren werden aangeschreven om vóór 6
April de woningen van een geheel meuwe riolee-
ring te voorzien.
In de vergadering onzer Commissie van 9 April
kon reeds worden medegedeeld dat aan de aan
schrijving werd voldaan, het nog werd bevestigd
door een schrjjven van B. en W. dd. 9 April.
Het riool in de Vriendschapstraat (zie vorig
verslag), werd niet verbeterd. Hoewel zich bjj onze
Commissie beklagende over den slechten toestand
ter plaatse, heeft de eigenaar aan onze mededee
ling, dat B. en W. hem, op z\jn verzoek, waar
schjjnljjk wel vergunning zouden verleenen, een
betere aansluiting te makeo, geen gevolg gegeven.
De aandacht die het bestuur vau de »Vereeni-
giog tot het verschaffen van goede woningen aan
minvermogenden" aan de kwestie der open vuil
nisbakken (zie vorig verslag), zou wjjden heeft
geen gevolg gehad. Aan een afdoende verbetering
schjjnen groote bezwaren verbonden te zjjn.
Bijjkens bericht in de nieuwsbladen is door de
Commissié voor de Gemsente-reimging in studie
genomen een plan tot verbranding van het straat-
vuil enz. De koopers laten zich wachten en het
vuil hoopt zich op het terrein op onrustbarende
wjjze op. Gegeven de plaats van het terrein zal
de hygiëne zeer zeker slechts kunnen winnen
wanneer de goede oplossing gevonden en uitge
voerd zal zjj o.
Het drogen van beschadigde granen kan in de
mouterjj Haarlem thaus door de verbeterde inrich
ting ztjader eenigen hinder geschieden. Klachten
werden niet vernomen.
Hoewel de zaak verder buiten onze Commissie
is omgegaan en wjj slechts het oor hebben open
gehouden, achten wjj ons toch verplicht U nader
in te lichten omtrent den stand van zaken in de
kwestie van het sterven van hoornen in de Plan
tage en de schade aan vrucht- en grasgewas toe
gebracht toegeschreven aan de glasfabrieken.
Toen B. en W., volgens de Hinderwet, gelegen
heid gaven aan de belanghebbenden om hunne
bezwaren te doen hooren tegen de vergunning
voor de nieuwe glasfabriek »de Schie", was een
groot aantal personen opgekomen, waaronder het
lid onzer Commissie, de heer Kramers, en onze
Secretaris.
Met klem van woorden werd door belanghebben
den betoogd dat alleen deze glasfabriek de oorzaak
meest zjjn van de plotseling optredende verdorring
van gras, bloemen en boomen, omdat het euvel
alleen werd waargenomen wanneer de fabriek
werkte en de wind de dampen uit de schoorsteen
voerde over de gewassen.
Wij hopen dat het der Commisie, die door de
Hooge Regeering is benoemd, om dit euvel, dat
