Kerknieuws.
Uit de Pers.
Land- en Tuinbouw.
Ingezonden Mededeelingen.
HARDNEKKIGE HOEST
GENEZEN.
het eerst in Delft, een Owens machine zeer
spoedig in werking zal worden gesteld.
Gestikt. Donderdag-nacht j.l. is de knecht
van den schipper, W. van Essen, liggende met
zjjn schip te Made, op dat vaartuig, vermoedelijk
door kolen gas, gestikt.
Een moord te Davos. In Davos heeft
zich een treurige moordgeschiedenis afgespeeld,
waarbq een landgenoot betrokken is geweest. In
een pension aldaar n.l. schoot de als schrijver over
militaire onderwerpen bekende hoofdofficier Josef
Bartunek, een in Engeland woonachtig Nederlan
der, Jules Mulder, neer.
Mulder, die in het vreemdelingenboek stond inge
schreven ais componist uit Londen, zat met zjjn
echtgenoote aan een zjjtafelte in de eetzaal. Daar
meende, dat Bartunek zijn vrouw fixeerde,
vloog hij op dezen toe.
Bartunek eischte voldoening, en toen hieraan
niet voldaan werd, schoot bij Mulder met een
revolver neer. Mulder was onmiddellijk dood.
Bartunek gaf zich zelf bij de politie aan. Mulder
was acht dagen geleden uit de Riveira naar zijn
vrouw gegaan, die reeds vier maanderf in het
pension woonde.
De drank in Engeland. Dr. Dawson
Burns maakt in de «Times" weder de drankreke
ning van het Vereenigde Koninkrijk op.
In 1908 is er aanmerkelijk minder gedronken,
nl voor bjjna zes millioen pond minder. Dat zal,
zegt dr. Bruns, wel met de slechte tijden in ver
band staan, maar hij hoopt, dat het ook een ande
re oorzaak heeft, te weten, dat de natie matiger
wordt. In lang is er in een jaar tjjds niet zoo'n
groote vermindering geweest: aan sterke draak
2,522,014 minder, aan bier 2,541,006 en aan
wijn 892,698. Met dat al is er in 1908
161,060,482 aan geestrijke dranken besteecl, tegen
167,016,200 in 1907. De vermeerdering der
bevolking in aanmerking genomen, is de vermin
dering ruim 7£ millioen pond geweest. Per hoofd
der bevolking is er 3.12.3J/4 aan geestrijke
dranken besteed. Ruim een derde der bevolking,
schat dr. Burns, drinkt echter niet mee.
Gedronken zjjn er in 1908 38,133,721 gallons
sterke drank (1 gallon ruim 4.54 liter),
32,939.472 vaten bier (1 vat 31 gallons),
11,349,873 gallons wijn, 15,000,000 gallons Brit-
sche wjjn, cider enz.
Gemiddeld per hoofd der bevolking is er uitge
geven in Engeland en Wales l.O.ljj aan sterke
drank, 2.9.8 aan bier, 0.4.10'/t aan wjjn,
0.9.9J anderzins, samen 3.15.5'/4 aan geestrjjke
drankenin Schotland 1.19.7'/4 aan sterke
drank, 0.14.9:/4 aan bier, 0.4.28/4 aan wijn,
0.02i anderszins, samen 2.18.93/4, in Ier
land 14.8 aan sterke drank, 1.14.3>/4 aan
bier, 0 2.4 aan wijn, 0.0.2s/4 anderszins,
samen 3.1.6 aan geestrjjke dranken. De Engel-
schen spannen dus de kroon. In Schotland is
whisky de meest gewilde volksdrank, in Engeland
het bier.
Dr. Burns vindt 't vooral droevig, dat de lagere
standen 't meest tot de drankrekening bjjdragen.
En 't stemt hem bitter te denken, dat een oud
lord-kanselier (Lord Halsebury) het misbruik aan
moedigt door te zeggen, dat een man die f 12.50
in de week verdient niet buitensporig is, als hij
f0.30 per dag, d.i. f2.10 in de week, een zesde
van zjjn inkomen aan bier besteedt 1 Dr. Burns is
'teens met wat de «Times" vele jaren geleden
schreef: «Geen sneller middel is er te vinden, om
den rjjkdom van naties en het zedeljjk peil der
maatschappjj te verhoogen, dan de volkomen
opheffing van den aanmaak en den verkoop van
geestrjjke dranken, die een grenzelooze verspilling
en een onvermengd kwaad vertegenwoordigen."
De «Times" is sinds dien van meening veran
derd, want in een hoofdartikel, gewjjd aan dr.
Burns' statistiek en aan het dezer dagen in het
Lagerhuis behandelde wetsontwerp inzake de slui-
Het rolverdeelen en verder dramatiseeren
verdween dus, maar het weergeven van het
verhaal op muzikale wijze bleef. In de kerk
traden de tekst en de muzikale behandeling
van deze op den voorgrond.
Zoo ontstond de „PASSIONS'-muziek, die ook
in de Hervormde Kerk bleef, en waarvan Bach's
composities wel het hoogtepunt vormen.
Menigeen zou vreemd opkijken, wanneer hij
de allereerste vormen van deze muziek zag.
Eenvoudig, als men het misschien niet zou ver
wachten! De koren en koralen waren gezet in
heele, hoogstens in heele en halve noten, wat
op den duur natuurlijk eentonig werkte.
Zooals ik reeds aanstipte, vormt het Evan
gelie-verhaal den grondslag van het geheel en
groepeeren zich daarom de overige deelen van
het kunstwerk
Reeds spoedig werd voor de voordracht van
den verbalenden tekst de tenorstem genomen, wat
meestal zoo gebleven is.
De door één stem voorgedragen koraalwijzen
waarop men den verhalenden tekst weergaf,
maken na 1600 meestal plaats voor het recita
tief met zijn meer levendige uitdrukking en
meer persoonlijk karakter.
Waar de tekst ophoudt verhalend te zijn en
bepaalde personen „sprekende" optreden, werd
meestal dit gedeelte, hoe vreemd dit moge
schijnen, door een meerstemmig koorgezang
weergegeven.
ting van drank gelegen heden op Zondag, keurt zjj
allen dwang bjj het tegengaan van de drankzucht
tegen. Vrjjwillig moet het volk matigheid leeren,
vindt het blad.
De zevenjaarljjksche Heiligdoms
vaart te Maastricht. De kostbarereli-
quieën, welke de Sint Servaaskerk bewaart, zullen
naar oud gebruik ook dit jaar weder op het booge
koor ter openbare vereering worden uitgesteld en
plechtig getoond.
De feestelijkheden zullen beginnen Zaterdag-mid
dag 10 Juli, om te sluiten op Zondag 25 Juli.
Reeds nu hebben zich verschillende commissies
tot voorbereiding gevormd, om aan de plechtig
heid, allen luister bjj te zetten.
Spoedige aanmelding wordt dringend ver
zocht aan hen, die voornemens zjjn de 21ste Natio
nale Nederlandsche Bedevaart naar Lourdes van
4—12 Mei 1909 mede te maken. Na 1 April
worden de prijzen met f 2.50 verhoogd ten bate
der Ziekenverpleging. Sluiting der Ijjsten 15 April.
President: Mgr. J. A. van Rooy, St. Willibrord
bjj Breda SecretariaatBouillonstraat 14,
Maastricht.
De alom bekende Belgische pater De Smedt
S. J., de president van de beroemde sociëteit der
Bollandisten, is plotseling ongesteld geworden.
Gisteren heeft de eerbiedwaardige kloosterling, die
76 jaar is, de laatste H Sacramenten ontvangen.
Pater De Smedt is bekend in de geheele geleerde
wereld, waarin hij sedert 40 jaren een eereplaats
bekleedt.
Gisteren overleedjin den ouderdom van 72 jaar,
de zeereerw. heer G. F. Schluter, pastoor te
Assen delft.
Z. D. H. mgr. Meeu wissen is naar Esschen in
België vertrokken, om bjj de P'ransche paters
Redemptoristen aldaar de H. Wjjdingen toe te
dienen.
Regentschap.
Naar aanleiding van de gisteren door de regee
ring aangeboden wetsontwerpen schrjjft het «Han
delsblad"
Bjj het doen van dit voorstel heeft bljjkbaar in
de eerste plaats de plicht der dankbaarheid jegens
koningin Emma, die op zoo bewonderenswaardige
wjjze het regentschap waarnam gedurende de
minderjarigheid van koningin Wilhelmina, gewo
gen daarop wordt bljjkbaar bedoeld in de woor
den, dat «met de historie te rekenen" was bjj het
doen van dit voorstel, immers in de vroegere ge
schiedenis van land of koningshuis is een derge
lijk geval, zoover wjj weten, niet voorgekomen.
En voorzeker hebben wjj den vollen waarborg,
dat, mocht koningin Wilhelmina ons ontvallen
éér haar kind meerderjarig is, het Regentschap
bij koningin Emma in de beste handen zal zjjn.
Daardoor zal prins Hendrik, die natuurljjk aan
gewezen is om de voogdjj over zjjn kind te aan
vaarden, slechts in de tweede plaats geroepen
worden het regentschap op zich te nemen. De
beide functies behoeven zeker niet vereenigd te
zjjn toch zullen zeker sommigen verwacht heb
ben, dat de prins der Nederlanden in de eerste
plaats tot het regentschap zou zjjn geroepen; ver-
moedeljjk hebben het langdurig verbljjf van ko
ningin Emma in ons land en baar vroeger optre
den als Regentes in dezen van den overigens
zeker natuurljjk schjjnenden weg doen afwjjken.
Wjj zjjn echter overtuigd, dat, mochten boven
genoemde bedenkingen minder kracht hebben ge
had en onze Regeering hebben voorgesteld den
Prins der Nederlanden tjjdens de minderjarigheid
van zjjn eigen kind tot regent te benoemen, ons
volk ook in den Prins der Nederlanden het volle
vertrouwen zou hebben gesteld, dat vroeger ko
ningin Emma genoten heeft.
Ook hierin is onder invloed van den solozang
verandering gekomen. Naast den tenor treden
tegenwoordig ook andere stemmen als solo's op.
Komen meer personen of het volk op den
voorgrond, dan wordt meerstemmig koorgezang
gebruikt.
Aanvankelijk was dit geschreven in heele en
halve noten, later ontwikkeld tot zelfstandige
toonstukken, die tevens het middel werden om
den tekst op dramatische wijze te onder
strepen. Deze koren geven dan muzikaal het
„optreden" van een aantal personen of het volk
weer.
Dat de Evangelietekst vooral door 't genie
van Joh. Seb. Bach den hoogsten trap van
volmaaktheid bereikte, weet ieder, die zijn
Mattheus- of Johannis-Passion kent. Bach heeft
niet minder dan vijf „Passions" geschre
ven. Een daarvan is spoorloos verdwenen
van een ander is vermoedelijk niets over
gebleven dan een gedeelte dat als „Traue-
rode" bekend is De Lukas-Passion wordt
door sommigen aan Bach toegeschreven,
door anderen weer niet. Het is niet onmoge
lijk, dat dit „jeugdwerk" van Bach is. In ieder
geval is het als kunstwerk niet met de Mat
theus- of Johannes-Passion te vergelijken.
De Mattheus Passion is de uitgebreidste en
beroemste, al stelde zelfs een Rob Schumann
en anderen de Johannes-Passion wegens vele
zeer schoone gedeelten hooger. In ieder geval
is echter ieder het er mee eens, dat beide com
posities kunstwerken van den eersten rang zijn.
Bij de oudste Passions-muziek was het de
«Het Vaderland"
Dat wordt voorgesteld aan Hare Majesteit de
Koningin-Noeder het Regentschap op te dragen,
is een voor de hand liggende gelukkige gedachte.
Na de wjjze waarop Zjj die hooge taak tjjdens de
minderjarigheid der Koningin heeft vervuld, kan
er onder ons volk slechts eenstemmigheid heer-
schen over den wensch, dat deze Haar ten twee-
demale worde opgedragen.
Laten wjj dankbaar herdenken, dat het ditmaal
geschiedt onder veel gunstiger en hoopvoller om
standigheden dan de eerste maal.
«De Nederlander
Het volk zal H. M. Emma zeker dankbaar zjjn,
nu Zjj zich bereid heelt verklaard de verplichtin
gen, die het ingediend wetsontwerp haar eventueel
zou kunnen opleggen, te dragen, maar het hoopt
mèt de Koninkljjke Moeder, dat de noodzakelijkheid
daarvan nooit aanwezig moge zjjn. Deze wet is
er een, waarvoor men Gode bidden mag, dat zjj
niet zal behoeven uitgevoerd worden.
Het lag voor de hand, dat een van de leden van
ons Koninkljjk Huis, buiten H. M. de Koningin
zelve, door de wet voor de taak van het Regent
schap zon worden aangewezen.
Dat, in overeenstemming met den wensch van
Zjjne Koninkljjke Hoogheid, niet aan den Prins,
maar aan Koningin Emma die eert te beurt valt,
zal niemand verbazen. Koningin Emma heeft zicb,
zoo voor als tjjdens Haar Regentschap, een ruime
plaats in bet hart onzes Volks veroverd. Eene
plaats, die Zjj, ook onder de veranderde omstan
digheden, behield.
En hoewel het sympathiek optreden van den
Prins der Nederlanden ook Z. K. H onmiddelljjk
de aandacht der publike opinie vestigen deed, zoo
dra het eerste gerucht der mogeljjkheid van een
Regentschap opdook, zal bet feit, dat Hjj zelf de
nu voorgedragen regeling alzoo heeft gewenschl,
waarbjj de Prins tot Voogd, de Koningin-Moeder
in de eerste plaats tot Regentesse, en de Prins
bjj Hare ontstentenis tot Regent wordt aangewezen,
zeker algemeen instemming vinden.
Vrijwillige Landbouw-ongevallenverzekering.
Het bestuur van het Ned. Landbouwcomité
heeft aan de besturen van de tot het comité
toegetreden vereenigingen een memorie in zake
landbouw ongevallenverzekering gezonden. Het be
stuur acht het ten zeerste gewenscht, dat een
vrjjwillige ongevallenverzekering voor den land
bouw wordt in het leven geroepen, vooreerst om
dat die maatregel reeds aanstonds tot groot nut
en voordeel zal zjjn voor den arbeider, en dus ten
zeerste strekken tot verbetering der sociale en
economische toestanden in den landbouwen in
de tweede plaats omdat men daardoor op de meest
duideljjke en doeltreffende wjjze zal kunnen aan-
toonen hoe de landbouw de ongevallenverzekering
wenscht geregeld te zien. Het bestuur bepaalt
zich tot het aangeven van de hoofdljjnen, het aan
de landbouworganisaties overlatende de verzekering
zelf in al hare onderdeelen op te bouwen en in
werking te stellen.
Bjj het ontwerpen van deze hoofdljjnen werd
uitgegaan van de overweging, dat de door den
landbouw te stichten verzekerings-organisatiën
geheel moeten kunnen passen in een toekomstige
wet, welke er zich toe bepaalt:
a. den werkgevers den plicht tot verzekering
op te leggen
b. de wjjze, waarop aan die verplichting uit
voering gegeven wordt, geheel vrjj te laten onder
bepaalde, bjj die wet te stellen eischen
c. de uitvoering der verzekering te doen con
troleeren door den Staat.
De vorenbedoelde hoofdljjnen volgen hieronder
I. de verzekering hebbe plaats op onderlingen
grondslag
II. de deelnemers aan de vrjjwillige verzeke
ring vereenigen zich in verzekerings-organisatiën,
gewoonte voor het Evangelie-verhaal aanving,
de aandacht daarop te vestigen door een koor
op de woorden: „Das leben und sterben un-
seres Herrn Jesu Christi nach dem heiligen
Evangelisten." Na de voordracht van het
Evangelie-verhaal werd een danklied aangehe
ven, de zoogenaamde „gratiarum actio". Meestal
werden daarvoor gebruikt de woorden: „Dank
sei unserem Herrn Jesu Christi, der uns erlöset
hat durch sein Leiden von der Holle."
In dit gebruik hebben wij den oorsprong te
zoeken van de gróóte koren, die de Passionen
van Bach als het ware omlijsten. Zij dienen
tot inleiding van het Evangelie-verhaal of tot
besluit van een deel er van en dragen in
tegenstelling met de koren, waarover we hier
boven spraken, een zuiver lyrisch karakter.
De groote koren nu, de solo aria's met de
daaraan voorafgaande recitatieven en de koralen
vormen de bestanddeelen van het kunstwerk.
In solo-aria's en recitatieven treedt één persoon
meer op den voorgrond. Zij bevatten beschouwin
gen en bespiegelingen die door het Evangelie
verhaal worden gewekt.
Aan een beroemd kanselredenaar en theoloog
te Leipzig, Erdman Neunmeister, die in het
begin der 18e eeuw zijn Kirchenandachten dichte,
is het te danken dat de z. g. geestelijke aria
in de Duitsche kerkmuziek werd opgenomen.
Door Neunmeister werden ontelbare liederen,
bestemd voor alle Zon- en feestdagen, ingevoerd.
Het koraal is niet het minst gewichtige be
standdeel der Passionsmuziek. Dat aan den
kerkelijken gemeentezang en plaats in die
zooveel mogeljjk geënt op gewesteljjke landbouw-
vereenigingen het zjj één, het zjj meerdere in
een provincie, het zjj één organisatie voor twee of
meerdere provinciën. Deze organisatiën wjjzen
voor de uitvoering van de onder III bedoelde
werkzaamheden commissiën aan, zooveel mogeljjk
gevormd uit de besturen van de plaatseljjke land-
bouwvereenigingen of afdeelingen en dragen de
financieele verantwoordelijkheid voor de betaling
der schadeloosstellingen, welke de onder III be
doelde ongevallen vereischen
Het bestuur dier organisatie zorgt voor een zoo
veel mogeljjk éénvormige toepassing der verzeke-
ringsbepalingen in zjjn kring. Het ziet toe door
middel van de plaatseljjke commissiën dat, waar
noodig en zooveel mogeljjk, de veiligheid wordt
betracht en roekeloosheid wordt tegengegaan, daar
bij steunende op de gegevens, welke het uit de
ongevallen-geschiedenissen der in den geheelen
kring voorgekomen ongevallen verkrjjgt
III. de afwikkeling der ongevallen met vermoe
delijk geringen invaliditeitsduur als gevolg daar
onder begrepen de bepaling van het bedrag der
uitkeering, de uitbetaling daarvan, het toezicht op
de getroffenen en hunne geneeskundige behandeling
geschiede zooveel mogeljjk plaatseljjk
IV. Voor de afwikkeling der ongevallen, welke
bljjvende of uit anderen hoofde zware financieele
lasten tengevolge hebben, is samenwerking noodig
van de gewesteljjke organisatiën, daartoe vereenigd
in een centraal lichaam
V. De aan de getroffenen te geven schadeloos
stellingen behooren voor het geheele land in hoofd
zaak overeen te stemmen met die, welke thans in
de «Ongevallenwet 1901" voor de industrie zjjn
voorgeschreven
VI. De juridische constructie der vrjjwillige
ongevallen-verzekering zjj zoodanig, dat de land-
bouwarbeider in geval hem een ongeval treft, aan
de te maken bepalingen een recht ontleent op
schadeloosstelling
VII. Er worde een regeling gemaakt waardoor
ieder der belanghebbenden, die meent in zjjn rech
ten te zjjn verkort, bjj eene commissie van onpar
tijdige personen kosteloos in beroep kan gaan. Dit
beroep bljjve beperkt tot de ongevallen bedoeld
onder VI.
Hoest, gevatte koude, atbma, bronchitis zjjn
tjjdens het winter jaargetjjde veel voorkomende
ziekten. Dat weet ge Het is dan ook onverstan
dig om niet te trachten die vreeseljjke ziekten te
weren en te genezen door het gebruik van een
verzachtend, genezend middel voordat de koude
borst, keel en longen wellicht bljjvend aantast.
Moeder Seigel's Hoestbalsem vergemakkeljjkt de
hoest en geneest de oorzaak der hoest, de ontsteking-
«Ruim drie jaren heb ik geledea aan asthma
en chronische bronchitis, gepaard met benauwd'
heden ea aanhoudend, hardnekkig hoesten, vooral
des nachts en des ochtends. Ik durf gerust zeggen
dat er geen geneesmiddel is dat ik niet geprobeerd
heb, maar in plaats van genezing gaven al deze
middelen mjj slechts tjjdeljjke verlichting totdat
ik ten slotte Moeder Seigel's Hoestbalsem ook nog
eens probeerde en nu ben ik zeer gelukkig en
dankbaar U te kunnen mededeelen dat vanaf het
oogenblik dat ik dit middel aanwendde mjjne aan
vallen van asthma, benauwheden en sljjmvorming
op de borst volkomen verdwenen zjjn en tevens
de vreesljjke hoest die mjj sedert jaren plaagde.
Aldus schrjjft ons de Heer D. van der Dungen,
Weversplaats 220,'s Bosch, in dato 29December j. 1.
Moedei Seigel's Hoestbalsem is verkrjjgbaar bjj
alle Apothekers en Drogisten a ff. 1.50 per flacon
of rechtstreeks van de eigenaren, A. J. White Ltd.,
Damrak 29 30, Amsterdam.Toezending volgt
franco na ontvangst van postwissel.
kunstwerken werd ingeruimd is eveneens histo
risch te verklaren.
In den ouderen vorm der Passionsmuziek liet
men onder de voordracht de gemeente toepas
selijke zangen aanheffen, waardoor de belang
stelling verhoogd werd en de gemeente meer
gesticht. Toen nu later onder den invloed der
wereldsche muziek de- „Passionen" zich tot
kunstwerken hervormden, werden daarin als
van zelf sprekend, ook de koralen als bestand
deel opgenomen. De koralen vormden zoodoende
een hechten band met den kerkdienst.
Met wélke voorliefde Bach de koralen behan
delt, is bekendal zijn werken bewijzen, dat
het koraal de kern van zijn compositiekunst is.
In de wijze van koraalbewerking bracht hij
echter groote verscheidenheid.
Daar, waar Bach het koraal als zoodanig uit
sluitend werstemmig behandelt, wordt de melo
die aan de sopraan gegeven en aan de overige
stemmen de harmonievoering toebedeeld. Van
deze vooral hangt bij Bach de door het koraal
te wekken stemming af. De afzonderlijke onaf
hankelijk van elkaar voortschrijdende stemmen
zijn de draagster van het koraalgedicht.
Menige heerlijke koraalbewerking uit de Jo
hannes-passion kan hiervan het bewijs geven.
(Wordt vervolgd.)
Een beroemd voorganger van Bach was Heinih Schütz,
wiens composities langzamerhand ook meer gewaardeerd
en uitgevoerd worden.
