Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
32ste Jaargang.
Zaterdag 24 April 1909.
No. 9395.
TWEEDE BLAD
Staten-Generaal.
tfemengd Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent Franco per post door geheel Nederland f 2 per kwartaal
Afzonderlijke nummers 2 cent. i 1
«tr^^nnemn"ten WT>r<iiCv dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Van 16 regels 0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent. (ï|jia( jg»|^j {g|jfj HfH
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
Voorherhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
tl. i TWEEDE KAMER.
Zitting van Vrijdag 23 April.
Bjj de hervatting van het debat over de
subsidieering der bijzondere
HoogereBurgerscholen,
en wel over de verschillende amendementen be
tredende de toelating van kinderen van andersden
kenden, betoogde de heer Van Asch van
w jj c k, dat, indien de school wordt toegankelijk
gesteld voor kinderen van andersdenkenden het
schoolbestuur de bevoegdheid moet hebben te
eischen, dat die kinderen alle lessen, dus ook het
godsdienstonderricht, volgen, en zette de heer
Lohman uiteen, dat mets de wet, doch het school
bestuur moet beslissen welke leerlingen tot de
school moeten worden toegelaten, met dit voor-
Denoud echter, dat geen uitsluiting van leerlingen
mag geschieden wegens hun godsdienstige gezind
heid. Hij merkte in dit verband op, dat Christe
lijke scholen niet opgericht worden voorkinderen
van Christelijke ouders, maar voor het geven van
hnstelqk onderwijs. En spreker beval warm aan
de aanneming van, het Woensdag j.l. ingediende
amendement-De Geer, hiertoe strekkende, dat in
gemeenten, waar geen openbare hooge burgerschool
gevestigd is, de toegang tot de gesubsidieerde
hoogere burgerschool, tenzjj de school uitsluitend
voor interne leerlingen bestemd is, aan geen leerling
geweigerd mag worden op grond van godsdiensti
ge gezindheid.
Doch spreker stelde zijn stem voor het amen
dement, afhankelijk van gewenschte verwerping
van het bekende sub-amendement van den heer
Ier Laan op het amendement Beaufort c.s., welk
amendement-Ter Laan aan het schoolbestuur het
recht wil ontzeggen, de leerlingen te verplichten
om het godsdienstonderwijs bij te wonen.
De heer Bos betoogde, dat voorkomen moet
worden, dat van deze gesubsidieerde hoogere bur
gerscholen op den duur confessioneele scholen
zullen gemaakt worden.
Bij het verdere debat trok de heerTerLaan
zjjn sub-amendement, vorenbedoeld in, doch diende
tegelijkertijd een zelfstandig amendement in van
precies gelijke strekking.
De Min. van Binnenlandsche Zaken
verklaarde niet te hebben verwacht dat hem bn
zijn poging om het tot nog toe steeds geldende
beginsel in onze onderwijswetgevingdat het
bijzonder onderwijs steun van Staatswege ver
dient met strikte inachtneming van het karakter
van het onderwijs, zoovele hinderpalen zouden wor
den in den weg gelegd als blijkt uit den toevloed
van amendementen op dit wetsontwerp.
kPr;„ boemde het (thans zelfstandige) amende
ment-Ier Laan doodeljjk voor het wetsontwerp
waar t het godsdienstonderwijs tot een abnor
maal vak wil maken.
Het amendement-De Beaufort houdt geen reke
ning met het feit, dat het schoolbestuur uit den
aard der zaak de voorkeur geeft aan kinderen van
gelijkgezinden boven kinderen van andersdenken-
den. Intusschen is dit amendement niet onaan
nemelijk, omdat de Minister er geenszins als ge
volg van vreest, dat de schoolbesturen geen mees
ter in eigen huis meer zullen zijn en ook omdat
er met in uitgedrukt wordt, dat de schoolbesturen
met het recht zouden hebben om het godsdienst
onderwijs te laten volgen door alle leerlingen.
Het amendement-De Geer oordeelde de Minister
met neodig, maar het houdt ten minste rekening
met het internaat, wat met het amendemet-De
SS*»? ^et geval is. Ook dit amendement
verklaarde de Minister niet onaannemelijk.
De heer Troelstra critiseerde de'sgrenzen-
looze gemoedelijkheid" van den heer Bof fen-
over de bijzondere school, waardoor de linkerzijde
gebracht wordt tot het standpunt van de voor
standers van de bijzondere school en overgeleverd
wordt aan het bon plaisir van de schoolbesturen
die met medewerking van de linkerzijde gesubsi
dieerd worden.
yoorts bestreed spreker het blijkbare streven
van den Minister om een privilege te scheppen
over de kinderen der concessioneelen. Eindelijk
wil de Minister de ouders belemmeren in hun
vrijheid om te beslissen of hun kinderen het gods
dienstonderwijs moeten volgen.
Dit een en ander noemde spreker de verkeerde
wereld.
Na verder debat werd 's heeren Roessingh's
amendement, beoogende onbeperkte toelating van
kinderen van andersdenkenden, verworpen
met 14 tegen 4 stemmen's heeren De Beaufort's
amendement, beoogende toelating van andersden
kenden in gemeenten waar geen openbare Hoogere
Burgerschool is, werd verworpen met 40
tegen 39 stemmen's heeren De Geer's amende
ment, bepalende in gemeenten waar geen openbare
H. B. S. is, toegang tot de gesubsidieerde H.B.S.,
tenzij de school uitsluitend voor internen is be
stemd, voor geen leerling mag geweigerd worden,
op grond van hun godsdienstige gezindheid, werd
aangenomen met 51 tegen 26 stemmen, 's
Heeren Ter Laan's amendement werd verwnr
pen met 44 tegen 34 stemmen.
De heer T e r L a a n verdedigt een amendement
De regeering stelt voor, dat het subsidie wordt
verminderd met vijftig ten honderd over elk iaar
waarin het aantal leerlingen minder dan 18 waar
h!! In 86uS.ch°(!1J met drie-jarigen en minder
dan 30, waar het geldt eene school met vierjariepn
of vijfjarigen cursus bedraagt. Het subsidie ver
valt over elk jaar, waarin het aantal leerlingen
aan die scholen onderscheidenlijk minder dan 12
en 20 bedraagt. Het amendement stelt nu voor
de getallen 18, 30, 12 en 20 achtereenvolgens te'
veranderen in 30, 50, 18 en 30.
D?.Mini,lter ontraad£ di£ amendement. Het
wordt met 42 tegen 25 stemmen verworpen
Tegen de rechterzijde en van links de heeren
Patjjn en Thomson.
De heer Van Wijnbergen verdedigt een
amendement, om de aanspraak op subsidie niet
verloren te doen gaan, wanneer het onderwijs
wordt gegeven door leeraren, in het bezit van de
m art. 4i bedoelde akte van bekwaamheid, indien
f myerklDgtreding der wet als zoodanig
reeds in functie waren aan dezelfde school. Een
men" ^°Ft d^at wordt overgeno-
De debatten zijn hiermee atgeloopen en dp
eindstemming over de wet zal plaats hebben a s
Donderdag na de pauze.
Keuring van vee en vleesch.
De heer Duymaer van Twist houdt nu
zijn interpellatie, naar aanleiding van het Kon
besluit van 26 Maart 1909, betreffende de keuring
van vee en vleesch. HÜ betoogt, dat baarhSl
rekening is gehouden met het kleinbedrijf. De
maatregel sluit zich niet aan bij de praktijk nt
exportslachter zal na 1 Mei nie! mee^'z^n
de uitoefening van zjjn bedrijf. Men stelt eis?hen
waaraan niet kan worden voldaan, voord de
paling dat op een bepaalden dag of op een be
paald uur moet worden geslacht i« t^. i 1
De beloften door ministerged^Tml
deze minister nakomen Hii Un a*. i P8061
door be,t,„de„ '£Z
andere grief tegen het Kon. besluit is dat eln
minimum-vergoeding van f15 moet worden tece
daarHPer ?tmaa1, De. kleine exportslachter komt
daardoor in ongunstige conditie, tegenover den
grooten exportslachter, zjjn bedrijf wordt eenvou
dig stopgezet. De boerenstand lijdt eveneens scha
de door deze bepaling. Spr. hoopt een bevredi
gend antwoord op zijn vraag te ontvangen, of de
minister bereid is een wijziging van het Kon. be-
aa -6 Maart 1909 te bevorderen, waarbij
komen6 ^eo^Perde bezwaren wordt tegemoet ge-
P%. verdere beraadslaging wordt nu verdaagd
tot Dinsdagmorgen 11 uur.
O n g e 1 h k k e n. r ij
De, weduwe Bollegraaf, wonende op de) Tweede
ïeuwstad te Groningen, wier kleeren Donderdag
V het aanmaken der kachel met petroleum in
rand geraakten en die daarbij deerlijk gewond
we. d, is gisternamiddag in het ziekenhuis aan hare
brandwonden overleden.
Eergisteravond smaakte de heer L. Bouwman,
wonende aan de Brouwersgracht, te Amsterdam,
e vo oeniDg een knaap, die voor zijn woning met
stekeltjesvisschen te water geraakt was, te redden,
hegteen niet geschiedde dan met veel moeite.
De heer Bouwman, die een uitstekend zwemmer
IS, had zich gedeeltelijk ontkleed en het gelukte
hem eerst na drie maal in het vuile water te
hebben gedoken, den knaap te grijpen. Ofschoon de
drenkeling reeds vijf minuten onder water was
geweest gelukte 't toch de levensgeesten, die
geweken schenen, weder op te wekken.
Mr. C a r o 1 i, te Amsterdam die zich eergister
door het afgaan van een revolver, dat hij schoon
maakte, in het onderlijf schoot, is hedennacht
overleden.
8611 D b e w u s t e 1 o o s. Te Boskoop
ontdekte men gistermorgen vroeg, dat een perceel
hl f KU,WStI'aat' tegen de gewoonte in, gesloteD
leef. Nadat de buren zich toegang door inklim
ming in het bovenhuis verschaft hadden, vonden
zij en eer 2yn vrouw en èen kind bewus-
6 Jüngste k'nd mankeerde niets. Onmid-
e ij is geneeskundige hulp ingeroepen, doch de
mensc <.n zijn nog niet tot bewustzijn gebracht.
e po ïtie heeft een kastje met fleschje, waarin
eemg vocht en waarvan een fleschje op de tafel
stond, in beslag genomen ter onderzoek. Een der
fleschjes moet belladonna" bevat hebben. De
ouders en het kind zjjn nu reeds 8 uur geheel
bewusteloos.
De Lemmer-ramp, Zooeven vernemen
we van een der familieleden van schipper Dinkla,
die alles, wat hjj had, in de golven zag verdwijnen,
nog overboord wilde springen naar zijn schip, om
te helpen en te redden, waar ieder zag, dat niets
meer te helpen of te redden was, de man die door
drie man moest worden tegengehouden en Dins
dag nog steeds in een toestand verkeerde, die aan
razernij grensde, naar het krankzinnigengesticht
te Franeker is overgebracht. (Tel.)
Redd ers beloond.
Uit Terschelling wordt d. d. 22 dezer gemeld:
Eenige dagen geleden hadden we in het gebouw
Ons huis een eigenaardige samenkomstde negen
overgebleven redders van het Italiaansche fregat
schip »Fernando", op 23 November j.l. op onze
kusten vergaan, waren met hunne vrouwen nitge-
noodigd om van den heer A. P. Staalman te ver
nemen het resultaat van zjjne veelbesproken circu
laire. »Zou weldadig Nederland zoo wreed zijn!'
Eerst werd met een woord van waardeering voor
betoonden heldenmoed aan ieder der redders één
banknoot f 60 ter hand gesteld. Wat waren toen
reeds deze menschen in hun nopjes, maar grooter
werd de verbazing toen de heer Staalman hun een
enveloppe ter hand stelde, die bij opening bleek
in te houden één banknoot van f 100. De verbazing
was zelfs zoo groot, dat door sommigen ietwat
verlegen gevraagd werd of het wel echt was. Dat
men in dankbare stemming heenging, na een paar
uur van gezellig samenzijn, waarbij ook sommige
notabele ingezeten aanwezig waren, die zich bereid
verklaard hadden, giften voor dat doel te willen
ontvangen en informatiën te willen verstrekken,
laat zich denken. Ook werd nog aan vier andere
personen, die zich bjj het reddingswerk verdienste
lijk hadden gemaakt, een gezameljjk bedrag uit
gekeerd van f 180, en aan de nagelaten betrek-
kingen der drie omgekomen roeiers, drie weduwen
met kinderen, werd toegezegd tien jaar vergoeding
van huishuur.
Een uitvinding. De correspondent van
de »Tel" te Zaandam meldtDe heer A. W. B.,
alhier, is er in geslaagd na jaren zoekens een
krachtwerktuig samen te stellen, dat het perpetuum
mobile zeer nabjj komt, ja wellicht zoo genoemd
^al mogen worden. De verschillende door hem ge
nomen proeven zjjn uitstekend geslaagd, zoodat de
uitvinder beweert, de bewijzen te kunnen leveren,
dat de grondslagen zjjner uitvinding goed zjjn.
Verzet tegen de politie. Men meldt
°ns Haarlem
De laatste dagen heeft de politie het hier hard
te verantwoorden.
Dat begon al Zondagavond, toen er een paar
dronken personen uit de Houtstraat naar het po
litiebureau moesten worden gebracht en er op de
Groote Markt een formeele vechtpartij ontstond,
waarbjj zelfs met steenen werd geworpen. Dit heeft
zich eergisteravond herhaald, toen een gezelschap
Amsterdammers aan de Papentorenvest den boel
°P stellen trachtte te zetten.
Een van het gezelschap sloeg daar in een café
alles kort en klein, de politie kwam er bij trachtte
den man te arresteeren, doch stuitte op zoo hevig
verzet, dat de bleekersknechts in de buurt toescho-
£eni en niet meehielpen, maar het verzet steundeD.
De man, die zich tot op bet bovenlijf had ont
bloot en daardoor moeilijk was aan te valleD, werd
eindelijk met behulp van werklieden der centrale
werkplaats der H. IJ. S. M., overmand. Doch toen
hij naar het politiebureau zou worden overgebracht,
begon het pas goed.
Telkens moest de inmiddels vermeerderde politie
macht charges maken en er met gummistok en
sabel op los slaan, om met den arrestant de Smee-
destraat te kunnen bereiken.
Er vielen veel en goed aankomende klappen,
Tegen tal van personen, die aan bet verzet deel
namen, is proces verbaal opgemaakt.
Dicht in de duisternis. Uit Eygelsho-
ven schrijft men aan de jL. K."
Wilücht zullen velen onzer lezers zich nog her
inneren dat ruim vijf jaren geleden, in het kanton
Geilenkirchen vlak hjj de Hollandsche grenzen een
Duitsche gendarm door wildstoopers werd doodge
schoten. Vermoed werd, dat Hollandsche wildstroo-
pers aan dezen moord schuldig warendoch on
danks het strenge onderzoek kon de dader niet
worden gearresteerd.
Eenigd dagen geleden, werd hier door een mijn
arbeider van de mijn Laura en Vereeniging onder
den grond door eenige personen een gesprek ge
voerd over dezen moord. Aangezien deze mijnar
beiders meenden, dat ze door niemand werden af
geluisterd, spraken ze nogal vrij luid. Een der be
ambten (stjjger), die zich verdekt had opgesteld,
om het werkvolk te controleeren, had echter alles
gehoord en deed te bevoegder plaatse aangifte van
hetgeen hjj gehoord had.
Papiervloed. Ook de Rekenkamer inNed.-
Indië klaagt over den, haar over het hoofd groeien-
den, papierstroom, noodig voor de officieele stuk
ken der regeering, enz. Zij doet het denkbeeld aan
de hand, om althans eenige vbeschiankung" te be
proeven* door wat dunner en kleiner formaat pa
pier te gebruiken. De zaak is in overweging en
is om advies gesteld in handen van den Raad van
Directeuren. Of dat advies ook op foliovellen zal
verschijnen (Ned.)
s
Ontploffing van een stoomketel.
In een suikerfabriek te Baesrode, bjj Gent, sprong
gister een stoomketel.
Men spreekt van een tiental dooden verscheiden
gewonden.
Volgens een bericht van de »Patriote" zjjn bjj
de ontploffing zes werklieden zwaar gewond en
bedraagt de schade een half millioen francs.
Bakkerswinkel geplunderd. TeDuin-
kerken hebben dertig bakkers den winkel van een
collega geplunderd, die weigerde de broodprijzen
te verhoogen.
Griezelige vondst. Bjj het ploegen van
een akker tegenover het station Hagenow-Land,
aan de Ijjn van Berlijn naar Hamburg, stootten
de arbeiders op ongeveer een voet diepte op
het ljjk van een man, op ontzettende wjjze
in stukken gesneden. Romp, armen, voeten en
hoofd waren allen afzonderlijk, en de beenderen,
bjjna alle uitgehakt, in Deensche couranten ge
wikkeld, dateerende van 14 April, met mos bedekt,
en met een laag ongebluschte kalk bestrooid.
Naar allen schijn betreft het hier een lustmoord
welks slachtoffer van elders naar die plek was
gebracht. De deelen van het ljjk zjjn naar de
universiteits-kliniek van Rostock gebracht, om
nader te worden onderzocht.
De sterrencatalogus. Te Parjjs zjjn
in het observatorium onder voorzitterschap van
Baillaud in congres bjjeen de medewerkers van
den grooten catalogus van alle sterren tot de 14e
grootte, welke op initiatief van admiraal Mouchez,
voor een vjjf-en-twintigtal jaren directeur van het
Parjjsche observatorium, wordt samengesteld.
De oudste hemelcatalogus werd 128 vóór Chris
tus vervaardigd door Hippargus van Rhodes. Zjj
bevatte 1025 sterren. Omstreeks 1400 regis
treerde de Tartaarsche prins Ulugh Beigh 1018
hemellichamen, in 1690 de geleerde Hevelius 1553-
Voor deze sterrenljjsten waren de WBarnemingen
gedaan met het bloote oog. De toepassing der
kjjkers deed het aantal bekende sterren snel toe
nemen. Flamsteed breidde de ljjst in 1725 uit
tot 3310. Le Caille bereikte het cjjfer 9766, de
groote catalogus van Lalande in 1800 stelde het
bestaan van 47.390 hemellichamen vast. Eindeljjk
slaagden Argelander en zjjn leerlingen erin in
1862 een getal van 457.847 sterren te registeeren.
Nu kwam echter een nieuw hulpmiddelde
fotografie.) Met.1 behulp der fotografie werden
duizenden van nog onbekende^ hemellichamen
uit de peillooze diepte te voorschijn gebracht.
Van meer dan 30 millioen sterren kan men het
bestaan vaststellen. Deze alle te catalogiseeren en
op een hemelskaart af te beelden was het groot-
sche plan van admiraal Mouchez. In 1887 kwam
het eerte congres bijeen der astronomen, die zich
tot medewerking, bereid hadden verklaard. In
1909 waren twintig bladen van de hemelkaart
voltooid, terwjjl het observatorium te Potsdam
een catalogus van 20,700 sterren uitgaf.
Sinds zjjn de werkzaamheden zeer gevorderd
zjj hebben aanleiding gegeven tot belaDgrjjke ont
dekkingen, welke op het thans bjjeenzjjnd congres
zullen worden besproken.
■1L-L--Ü—ULU
