Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
32ste Jaargang.
Zaterdag 15 Mei 1909.
No. 9413.
TWEEDE BLAD
Het Vredespaleis.
Sta ten-Generaal.
Gemengd Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
kmfvnïM verfhijnt da#elijks> uitgezonderd Zon- en Feestdagen en
tost voor Schiedam per 3 maanden ƒ135 n^r mmnri au
week KJ cent Franco per post door geheel Nederland f 2 - per kwtrtïï"
Afzonderlijke nummers 2 cent. r 'si' ^wartaal.
Abonnementen worden daseliikq'nnrKTor,^™ r>
«tra,. 60 en bij «dle Boettandel^n.
PRIJS DER ADVERTENTISN:
Van 16 regels f 0.92 met inbegrip van bewijsnummer.
Elke regel daarboven 15 cent. [è=h^' i«d«g ,5
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
51
3
Voorherhaaldeljjk adverteeren worden uiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
Aaa den schrijver der Brieven uit de Hofstad
in de «Arnhemsche Courant" is het gelukt een
ezoek te brengen op het terrein waar Carnegie's
vredespaleis met Hollandsche securiteit, maar ook
met Hollandsche langzaamheid uit den grond rijst
Hjj weet daarvan het volgende te vertellen
«Het is meer dan een toeval, dat de man die
de lakens uitgeeft in het bestuur der stichting en
by den bouw van het Vredespaleis, een heden-
daagsch Nederlandsch staatsman is, de oud-minis
ter jhr. mr. A. P. B. van Karnnbeek, voorzitter
zoowel van het bestuur der Carnegie-stichting als
van de Bouwcommissie van het groote werk. Voor
zoover ik weet, heeft deze college van de 20 eeuw
van Huygens en Cats zich nimmer - als zjj
aan gedichten bezondigd, maar voor practische
aangelegenheden heeft hij een even open oog als
zy, en zijne toewijding aan de zaken van het Vre-
desgebouw is grenzeloos. Deze reeds bejaarde
s aatsman staat, om zoo te zeggen, met het Vre
despaleis op en gaat er mee naar bed, hij is er
altyd mee bezig, steeds met dezelfde onvermoeide
toewijding en bezield met jeugdig vuur.
Het werk is nu zoover gevorderd, dat de onder
bouw zich 3 M. boven den grond verheft. Eerst
daarboven begint het eigenlijke gebouw. Deze
onderbouw rust op fundeeringen, die gedeeltelijk 6,
gedeeltelijk 4.5 M. beneden den vloer van het on
derhuis gelegen zjjn. Men heett n.l. bij het leggen
der fundeeringen den niet geringen tegenvaller
gehad, dat veel dieper is gefundeerd moeten wor
den dan aanvankelijk was berekend. De grondbo-
ringen hadden overal een vaste zandlaag aange
geven op de plaats waar het gebouw geprojecteerd
was. Maar toen met de ontgraving begonnen was
stiet men beneden de bovenste zandlaag on een
vry dikke laag drijfzand. Er is töen een moment
geweest van groot verdeeldheid in de Bouwcom
missie. Het uitgraven van dit drijfzand en het veel
dieper leggen der fundeering zou de kleinigheid
van een halven ton meer kosten, hetgeen bjj fun-
deeringwerken die ruim een halve hectare in op-
P rv akte beslaan, niet te verwonderen is. Natuur-
VoorzTeLT gedeeJte der commissie tegen die on-
CorH gerB k0Sten °P" Maar de hofmeesters
we LTe7n Van d6r SteUrhl8lden TO-et bij stuk,
weigerden de verantwoordelijkheid te aanvaarden
hl16" ,üiet,-Werd doorgetast- en zagen eindelijk
un volharding met begunstiging bekroond. En zoo
rust nu de onderbouw op een fundeering, die zoo
als de hoogte van een flinke verdieping in den grond
lük^wemif I1" 6r °Pnhet tCrrein DOg betrekke"
lyk weinig te zien. De zware onderbouw, twee
manslengten hoog spreekt weinig tot den be
schouwer. Des te meer is het te waardeeren, dat
dezer dagen door het bestuur der Carnegiestich-
tingeen geïllustreerde beschrijving van den stand
^an het werk, en de projectie en details van den
de verbe ^tgGgeTen' hetwelk opzicht aan
er beelding tegemoet komt. Het is van de
direa." T K"k'
gseit, zoowel [door o.idder.'.'j d;^,2™'"''8"'
Ik heb mij, met de plattegrond- en perspectief-
teekemngen, die in dit boekje voorkomen, op het
terrein van het werk een denkbeeld trachten te
vormen van het Vredespaleis, zooals het zich zal
voordoen, als het gereed is.
Al te moeilijk is dit niet, want de plattegron-
terwhTT* duidel^k de 15King en indeeling aan,
den vogelperspectief van het paleis, van
omiwmaai!leg die ket omringt en van de naaste
8 mg een gemakkelijk middel is om zich te
orienteeren.
liet^K5 bekend ma8 worden verondersteld, komt
veningsc°h W bet Iront °aar den Ouden Scbe-
een ruim61] maar daarvan gescheiden door
erootn hQPijln Cn bassecour met waterwerken en
P èce de !l fr°epeD' di6 eeQ kolossale obelisk a^
terwsi d"*ifes
te lande tjm-aaleg in den ook bij ons
uitstrekt. BéÜ&ffS? "ff
piemen en bassecours met beel-
d^^^~vvaberwerke55^n5iok5ia5^ërnaar5zorè~
vliet" gekeerde punt ontworpen. De achtergrond
wordt gevormd door het hoog hout van «Zorgvliet"
en het groen van verschillende stadsaanplantingen
Uit aesthetisch oogpunt is het niet gunstig dat
aan de eene zijde van het terrein de stoomtramlün
Anna Paulownastraat-Laan van Meerdervoort «re-
legen is. Maar deze Ijjn wordt in den laatsten
tijd, tengevolge van de concurrentie die de elec-
lectnsche stoomtram aandoet, slechts met halve'
kracht geëxploiteerd, en het schijnt in het voor
voornemen te liggen, de exploitatie geheel op te
geven, in welk geval de spoorlijn waarschijnlijk
in een beplanten wandelweg zal worden veranderd
Dit zou ongetwijfeld aan de schoonheid der naaste
omgeving van het Vredespaleis ten goede komen
Een kwestie die de gemoederen der kunstenaars
enhoudheidkenners nog al in beweging brengt
die van den geprojecteerde toren. Het ontwe'rn
Cordonmer had er aanvakelük twee, maar toen
hot na de teekening der bekroningen gewijzigd
werd (een handelwijze die destijds zoo scherp £e-
critiserd werd) is een der torens opgeofferd. Had
men daarbij den oorspronkeljjken vorm behouden
dan zou er waarschijnlijk over te doen zjjn ae'
weest Maar men heeft tegelijkertijd de inwendL
ndeehng m den toren veranderd, en nu beweert
men om van het intérieur te zwjjgen - dat
deze m zyn gewijzigde gedaante volstrekt
past by (den origineelen bouw. De tore
draagt een laat-Gothiek karakter, terwyl het
bouw «B h vroeg-Reneta,^ -
Waarschjjnlyk zal daarover nog wel hot
«der geschrevee „orden, 1
tot de spits toe gereed is Aao« a a
zal overigens de ^£i^V°taaWndrnk
lijk weinig afdoen. g Taarte waar®cbjjn-
opzikchTrgdrootschkiflkDnbeennerdldtemdrUk
dat het Vredepaleis een sierai/ïl
alleen van Den Haag, maar bovendien een bouw
werk, dat de aandacht der gansche beschaafde
wereld tot zich zal trekken.
Geen wonder - zal men zeggen - daar het
uit een zoo ruime beurs wordt gebouwd. Op deze
opmerking zal ik ditmaal niet ingaan, maar
alleen antwoorden, dat men niettegenstaande het
groote bedrag voor den bouw beschikbaar, zeer
zuinig moet werken en zelfs vreest, niet te zullen
toekomen.
Toch behoeft er geen vrees te bestaan, dat de
uitvoenng.de sporen daarvan zal dragen, want de
president der stichting, de heer Van Karnebeek,
voer met meesterlijk talent de onderhandelingen
met de verschillende Staten die aan de Vredes-
con erentie hebben deelgenomen, over de uitvoe
ring der destjjds aangenomen motie van den af
gevaardigde der Fransche Republiek, baron d'Es-
ourne es e Constant, waarin de wensch werd
uitgesproken, dat de contracteerende Staten alle
iets m natura zouden bjjdragen.
,bet 0DtwerP gezien van het gesmeed
EL T Scheveningschen weg dat
vppft h T dientengevolge zal geven. Zweden
g het gamet voor den onderbouw in de ko-
ommen aan het front, Frankrijk bekleedt de groo
te rechtzaal met gobelins. Engeland zorgt voor de
groote geschilderde glazen die in die zaal komen,
apan schenkt prachtige geborduurde wandbeklee-
d'nnfa ("oalsN bekecd een specialiteit van de Ja-
panache kunst) bestemd voor de zaal van een Con-
administratief. Met verschillende landen wordt
tdeld\Men begr*pt mtusschen, dat
tinl geSCbenkep' bestemd om ook in de uitrus-
nale het gebouw de ia^rnatio.
onbeWrl aUdrUkkiDg te doen komen, een niet
vormen'' tegemoetkoming de kosten zullen
TWEEDE KAlvrif.R
Zitting van Vrijdag 14 Mei.
grooving6 to'Tdflkï'-11 d^ suPPletoire landbouw-be-
wet VOOrtvloeienrfo1Dg Öer k°Sten uit de SchePen'
met de stirhfin T8en> overeenliomst van ruiling
£d behaniiSUltX Dei te Arnhem". Daarna
voorzienincr „mi Wetsontwerp houdende nadere
van muntbiljpTte'n geleSenheid tot ^wisseling
wo^eaab-eer ^an Doorn bestreed de opvatting
ge«nng, dat men na verloop van zekeren
de aan houders van muntbiljetten uitbe-
anng kan weigeren. Muntbiljetten immers zjjn
bewijzen van rentelooze schuld tegenover den
Staat. Men kan nu wel die bewjjzen uittrekken
en dié biljetten als wettig betaalmiddel aan zekeren
termijn binden, maar 't gaat niet aan; na ver
strijking van dien termijn te zeggen «Nu betaal
ik niet meer." Spreker zou toch niet tegen het
ontwerp-§temmen, omdat daardoor de toestand
nog erger zou worden.
Minister Kolkman ontkende, dat de Staat
zich onttrekt aan de verplichting zjjn schuld te
betalen. De Staat is volkomen bereid de schuld
geheel te honoreeren, maar anderzijds wil de
Staat zjjn administratie in orde houden, en daarom
wordt een termjjn van inwisseling gesteld, om er
een stokje voor te steken, dat een houder van zulk
schuldbewijs, in casu een muntbiljet, te eeuwigen
dage zjjn schuld tegenover den Staat loopende
houdt.
Het wetsontwerp wordt daarop goedgekeurd.
Hierdoor is dus besloten, dat men tot 1 October
1909 nog muntbiljetten kan inwisselen.
Voorts toerden goedgekeurd de suppletoire Wa-
terstaatsbegrooing voor uitbreiding van den
hoofdpost- en het telegraafkantoor te 's-Graven-
hage, onteigeningsontwerpen voor den spoorweg
aanleg van Neede naar Hellendoorn en ten behoeve
van spoorwegljjnen van Gorredjjk naar Assen van
Steenwjjk naar Oosterwolde en van Meppel naar
Smilde, en ten behoeve spoorweg van Hattem naar
Kampen.
Reglement van orde.
Daarna is aangevangen de behandeling van des
heeren Lohman's voorstel tot wijziging van het
reglement van orde der Kamer, strekkende tot
verkrijging van een meer rationeele werkwijze, o.a,
door instelling van commissiën Van voorbereiding,
vaste commissiën en begrootingscommissiën voor
de behandeling van wetsontwerpen ter betere
voorbereiding van de openbare beraadslaging.
De heer Yan Nispen (Nijmegen) verklaarde
met de hoofdstrekking van het ontwerp te zullen
medegaan, naar wenschte, dat tot instelling van
vaste commissiën eerst zou worden overgegaan,
indien met de commissie van voorbereiding ervaring
zal zjjn opgedaan.
De heer Van Karnebeek opperde eenige
bedenkingen betoogende, dat de minder wensche-
jijke wjjze van afdoening van wetsontwerpen in
net najaar hoofdzakelijk te wijten is aan de lang
dradig voorbereide algemeene beschouwing over
de Staatsbegrooting. Hij oordeelde, dat dit alge
meen politiek debat bij het Adres van Antwoord
moest worden gehouden.
De heer Schaper erkende, dat het voorstel
Veel goeds bevat, maar er schuilt z.i. ook veel ge
vaar in, omdat in den regel commissiën van voor
bereiding een kapstok zjjn gebleken, om wetsont-
werpen op de lange baan of van de baan te
schuiven. Spreker is voor bekorting der beraad-
sla.ging, indien daardoor de gewenschte openbaar-
beid niet woedt geschaad. Ook tegen de afsnijding
V£m het recht van amendeering op korten termijn
had hjj echter bedenking.
De heer L o h m a n merkte tegenover den heer
Van Karnebeek o.a. op, dat, indien men bq gele
genheid van het Adresdebat tevens het algemeen
Politiek debat ging houden, de Kamer, die zoozeer
gesteld is op schriftelijke voorbereiding, later bij
behandeling van de begrooting toch weer in her-
baling zou vallen. Tegenover den heer Schaper
ontkende spreker, dat door de commissiën van
voorbereiding zaken op de lange baan worden ge
schoven. Door de werkzaamheid der commissiën
za' ook het publiek op de hoogte worden gehou-
Na replieken werd het algameen debat gesloten.
Na eenig debat over art. 39 kwam het amën-
dernent-Van Nispen, bepalende, dat ook de griffier
tot rapporteur kan worden benoemd, in stemming.
Er verklaarden zich 29 stemmen vóór en 29
tegen, zoodat de stemmen staakten en er in de
vo'gende vergadering een nieuwe stemming zal
boeten plaats hebben.
Dg art. 58, bepalende, dat bg de algemeene
beschouwing over de begrooting, aan geen lid
twee malen het woord wordt verleend, tenzij met
verlof der Kamer, drong de heer Schaper er
°P aan, deze bepaling mild op te vatten terwijl
d?zelfde spreker bij art. 74 opmerkt, dat het te
ver gaat, om het indienen van amendementen zóó
te beperken, als hier geschiedt. In plaats van 20
leden, die een amendement moeten onderteekenen,
indien dit kort voor de behandeling wordt inge
diend, stelde spr. voor, te lezen 10 leden.
De heer L o h m a n voldeed aan dezen wenscb.
De heer Schaper stelde voor, om te bepalen,
dat gewone amendementen 24 uur van te voren
moeten zjjn ingediend. Het ontwerp bepaalt
X 24 uur.
Dit amendement werd met 45 tegen 7 stemmen
verworpen.
De heer Verhey ontwikkelde bjj art. 32 be
zwaren tegen de bepalingen, dat de vergaderingen
om 1 Uur zullen beginnen, behalve 's Vrijdags.
fe'Pr. adviseert, de bestaande gewoonte te hand
haven.
De heer Arts sloot zioh hierbjj aaD, en gaf
in overweging, om in plaats van 1 uur te lezen
11 uur. Gebeurt dat niet, dan zal hjj tegen het
geheele voorstel stemmen.
De heer Lobman zeide, dat het hem volkomes
onverschillig is, wat de Kamer hieromtrent zal
beslissen.
De heer Verhey wees er nog op, dat de
pers nu 's avonds geen verslagen zal kunnen
hebben.
De bepaling om de vergaderingen om 1 uur te
doen beginnen, werd met 31 tegen 21 stemmen
aangenomen.
De vergaderingen zullen dus gehouden worden
van 1 tot 6 uur en Vrijdags van 10 uur al, indien
althans het geheele ontwerp wordt aangenomen.
De heer Schaper protesteerde tegen deze
beslissingen op heftigen toon. Het is een machts
stemming, die door de aanwezige Haagsche leden
is doorgedrevenalle leden van buiten Den Haag
zjjn weg. Spr. riep op heftigen toon, dat hjj nu
tegen het ontwerp zal stemmen. (Rumoer. Er
wordt onderling druk gedebatteerd. Verschillende
Kamerleden van buiten, die tegenstemden, loopen
zeer boos heen en weer, heftig gesticuleerend;.
De beraadslaging is afgeloopen. De eindstemming
over het voorstel heeft later plaats.
De Voorzitter deelde mede, dat Maandag
de raming der Kamer behandeld zal worden en
stelde voor, ook Dinsdagavond te vergaderen.
Aldus werd besloten.
De vergadering werd verdaagd tot Maandag, des
namiddags half twee.
Van vreugde gestorven. S.uit Markelo,
die in de strafgevangenis te Ameio nog verblgf
moest houden tot 1 October a.s., was ter gelegen
heid van bigde gebeurtenis in het Vorstelijk Huis,
de straf welke hjj nog moest ondergaan, kwijtge
scholden.
Vrjjdag zou zjjn moeder hem van de gevange
nis afhalen.
Zjj heeft hem echter niet levend teruggezien
de blijdschap, dat hg weer in vrijheid zou worden
gesteld, had den 20-jarigen jongeman zoo aange
grepen, dat hjj daardoor gestorven is.
l- T J I I -
Nachtvorst. Men meldt uit TielDe strenge
vorst, gisternacht, heeft groote schade aangebracht.
De vroege aardappelen zjjn afgevrorenook het
fruit 'heeft veel gelsden.
i ifC! J Ifli
Branden. Men meldt d. d. 14 Mei uit Rot
terdam
Tjjdens de caféhouder J. van Amerongen met
zjjjn gezin naar de feesten was, brak vanmiddag
een felle brand in zijne woning, aan den Dordtschen
straatweg no. 443, uit. Twee verdiepingen boven
het café brandden uit. De brandweer bluschte met
6 stralen het vuur.
—Donderdag brandde een hooiberg van een boerde
rij op het Woudhuis. toebehooreude aan den heer
G. E. H. Tutein Nolthenius te Apeldoorn. De
brand sloeg over op een schuur en daarna op de
boerderjj. Alles werd vernieldde inboedel is gered
verzekering dekt de schade. Een 5-jarig kind moet
den brand veroorzaakt hebben.
G e v 1 u c h t.Naar men verneemt, is de gemeente
bode te Raamsdonkveer gevlucht naar Duitschland.
De marechaussée stelt tegen hem een onderzoek
in, ter zake van door hem vermoedelijk gepleegde
verduistering.
Wonderlijke foto. De «Daily Chronicle"
heeft het volgende wonderlyke verhaal. Een dame
zat 's avonds te lezen, Dg het licht van een kleine
petroleumlamp, die achier naar stond en haar
licht over deu reenier schouder van de lezeres
wierp. Deze tiad ee dril op, een heel gewonen
bril, die ruig vttu naai moeder was geweest. Zjj
las iets dat Daji ontroerde, en in beide oogen
ontstond een traan. Uie tranen vloeiden niet over
haar wangen, ze bevochtigden ook niet de bnlle-
glazen, want die stonden een eind van haar oogen
af. Maar op eens leek het rechter oogglas van den
bril dof. Ze nam den bril af en legde die voor
zich tafel. Een oogenblik later rustte haar blik
toevallig op den brii en zjj zag iets ongewoons op
het rechtsche glas. Ze hield den bril tegen het
licht en zag nu op het rechtsche brilleglas zeer
duidelijk haar eigen portret, terzjjde genomen, in
wit. Scherp waren te onderscheiden de krul 'van
het haar, de strepen van de blouse," de kanten
kraag, een stuk van de borstspeld. Een andere
dame, erbjj geroepen, herkende het portret ook, en
het was, eenige dagen nadat de foto ontstaan was,
nog gaaf.
1 1