Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Als staaltje van distructieve politiek bjj de
socialisten is voor 't overige deze verkiezing tee
kenend. Waar de belangen der burgerjj er zóó
nauw bjj berokken zijn, dat het dageljjksch bestuur
der gemeente in zijn gezag tegenover het heirleger
van ambtenaren en beambten in gemeentedienst
krachtig gesteund wordt, hebben de sociaal-demo
craten niet geschroomd burgemeester en wethou
ders en den raad voor het feit te plaatsen, iemand
in hun midden te moeten ontvangen, die door hen
niet waardig is gekeurd, de gemeente ambteljjk te
dienen, aangezien hjj door zjjn optreden als ver
antwoordelijk redacteur van een ambtenaarsorgaan
het vertrouwen in den rechtvaardigheidszin en de
goede trouwe der overheid trachtte te ondermjjnen.
Gelukkig, dat onze burgemeester een te krach
tige persoonlijkheid is, om zich door het gelukken
van dien toeleg te laten intimideeren. Want dat
het van de sociaal-democraten vooral gemunt is
op hem, die in den raad zoo herhaaldelijk getoond
heeft, de sociaal-democratische delegatie te staao,
kan niet worden betwijfeld. Trouwens, reeds onmid
dellijk nadat het onslag was uitgesproken, ging de
mare, dat de socialisten om zich te wreken
hun ontslagen partijgenoot in den raad zouden
trachten te brengen. Men mag het er voor houden,
dat de burgemeester de uitspraak van district III
zal nemen voor hetgeen ze is en heel kalm de
ontmoeting met den heer Gulden in den raad zal
afwachten. Achten de kiezers in dat district b|j
voorkeur iemand als hun vertegenwoordiger in den
raad aangewezen, dien h|j als ambtenaar een
gevaar achtte voor de gemeente ala bonne
h e u r e. Dat h|j om dit feit z|jn ontslag zou
nemen, gel|jk dezer dagen het gerucht ging is
natuurljjk niet meer dan een loos alarm, waarvan
w|j ons, in deze courant, niet eens tot tolk hebben
willen maken, zóó onzinnig kwam het ons voor.
De burgemeester ontleent z|jn ambt niet aan een
uitspraak der kiezers in district III, maar van
hooger autoriteit. Gelukkig.
In zoover zullen de socialisten dan ook zeker
niet de gehoopte voldoening van hun bedrjjf sma
ken. En of zjj met den heer Gulden als hun uit.
verkoren medelid in den gemeenteraad eer zullen
inleggen, zal nog moeten bljjken. In 't algemeen
hebben personen; die als martelaar worden voor
uitgeschoven, een zwaren stand.
Wat ons werkelijk bedroeft in de zaak, is dat
voor den heer Gulden iemand heeft moeten wijken
als de heer Jac. Polak, die om zjjn bekwaamheid
en steeds wel overdacht optreden in den raad,
door ieder ten zeerste gewaardeerd werd.
Huldiging-Dr. Schaepman.
Naar het Centrum verneemt, is gisteren-middag
te Driebergen door een aantal vrienden van wij
len mgr. dr. Scbcepman een krans neergelegd aan
den voet van het monument voor dezen staats
man.
Koninklijke Hollandsche Lloyd.
De N. Ct. noemt het bericht dat de bouw van
een derde stoomschip voor de Koninklijke Holland
sche Lloyd aan een Engelsche werf zou zjjn op
gedragen, zonder dat aan de Nederl. industrie ge
legenheid tot mededinging was gegeven, minder
juist. Wel is, zegt het blad, een bodem in En
geland besteld, doch pas nadat gebleken was dat
de t|jd, dien de Nederlandsche werven voor den
bouw zouden behoeven, te lang was om een hun
ner dien bouw te kunnen opdragen.
Hier schjjnt dus, zoo gaat de N. C. voort, aan
wezig het geval, bedoeld in punt 6 van artikel
3 van het Contract dat den 15en November 1906
is aangegaan tusschen eenerzjjds den minister van
landbouw, nijverheid en handel en anderzijds het
comité tot reorganisatie der Zuid-Amerika-l|jn.
Punt 4 van het derde artikel dezer overeenkomst
bepaalt, dat de voor den dienst benoodigde sche
pen alle in Nederland moeten gebouwd zjjn. Punt
5 geeft den minister de bevoegdheid, van die ver
plichting vrijstelling te verleenen, indien dit naar
zjjn oordeel door het belang van den dienst wordt
gevorderd.
En punt 6 waarop het in deze aankomt
bepaalt dat die vrijstelling ook zal worden ver
leend, wanneer den minister wordt aangetoond*
dat de bouw van de benoodigde schepen of de
goede en tijdige oplevering daaarvan bjj opdracht
aan Nederlansche werven niet behoorlijk verzekerd
is enz.
Die vrijstelling wordt alsdan verleend of ge
weigerd binnen veertien dagen nadat ze is aan
gevraagd.
De Tentoonstelling van Huisindustrie.
Onze correspondent te Amsterdam meldt ons
Zoo had dan na vele weken voorbereiding, heden
middag 3 uur in het gebouw «Velox" in tegen
woordigheid van vele genoodigden de opening plaats
der Tentoonstelling van Huisindustrie. Onder de
aanwezigen merkten wjj op vele leden der Tweede
Kamer, der Provinciale Staten van Noord-Holland,
van den Gemeenteraad van Amsterdam, der Arbeids
inspectie, besturen van vakorganisaties, leden der
Commissie van het Waarborgfonds etc. De Re
geering was officieel vertegenwoordigd door Z. Exc.
Minister A. S. Talma. De Commissaris der Koningin
in Noordholland Mr. G. van Tien hoven en Dr. A.
Kuyper hadden o. a. bericht van verhindering ge
zonden de laatste wegens uitlandigheid. Nadat
in de groote benedenzaal allen plaats genomen
hadden, werd door het Mannenkoor »Orpheus" te
Utrecht onder leiding van den heer C. A. Gale-
sloot, dirigent, »Omhoog" van Heinze ten gehoore
gebracht, waarna het woord was aan den heer N.
G. Brouwer Jr., voorzitter van bet Bureau der Ver-
eeniging voor de Nederlandsche Tentoonstelling
van Huisindustrie tot het houden zjjner ££2
Welkomstred e".
Namens het Bureau van de Nederlandsche Ten
toonstelling van Huisindustrie heb ik, aldus spr.
de eer U welkom te heeten. Laat mjj evenwel
woorden van welkom vlechten door die van dank*
omdat zoo veler tegenwoordigheid in nauw verband
staat met den eens gegeven steun of arbeid, on
misbaar voor de tot standkoming van deze Tentoon
stelling. - «s —r: I
Dan richt het bureau zich erkentelijk tot Uwe
Excellentie, voor den grootan steun, zoowel moreel
als materieel ons verleend, voor de aanvaarding
van het eere-voorzitterschap der vereeniging dezer
Tentoonstelling tot U leden der Provinciale Staten
van Noord Holland, voor den daadwerkelijken steun
door U verleend tot U Gemeenteraden van Am
sterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Arn
hem voor de groote medewerking, welke wij van
U mochten ondervinden, mede bracht spr. een
woord van dank aan Mevrouw Wesseling-v. Ros-
sum. Onvermoeid, vol liefde voor de schoone zaak,
hebben wij in haar een steun gevonden, die on
misbaar is voor het welslagen van deze expositie.
Ook U heeren Architecten, die, in samenwerking
met de firma's, welke hunne medewerking wisten
te geven voor het welslagen dezer Tentoonstelling
zeer veel hebben bijgedragen, een woord van dank.
Deze Tentoonstelling is niet eene, zooals die,
welke men sinds jaren placht te organiseeren,
ging de heer Brouwer voorthier wordt het ge
ëxposeerde voorwerp in de tweede plaats genoemd,
terwjjl de expositie van de gegevens welke bjj de
voorwerpen gevoegd worden, een eerste rol vervult.
Hier is niet gezocht naar het uiterlijk schoon,
hoewel vele voorwerpen het kunstlievend oog
streelen zullen, hier is niet gevraagd of men iets
aardigs wist te vervaardigen, te knutselen, hier
is geen expositie van welken tak van Nijverheid
om der productiewille, geen huisvljjttentoonstel-
ling. Huisvl|jt is geen huisindustrie. Hier vindt
de bezoeker de voorwerpen vervaardigd in het
woonvertrek, waar meestal bovendien geslapen en
gekookt wordt, waar menig tafereel van het levens
drama afspeelt onder den arbeid der njjveren.
Hier vindt men de voorwerpen, die, voorzien van
een kaart met alle gegevens omtrent den toestand
waarin en de omstandigheden waaronder gewerkt
wordt, nauwkeurig vermeld, het leven van die
werkers afteekenen in grove trekken. Want elk
voorwerp heeft zjjn verhaal, hetgeen spr. in iden
breede toelichtte. Die, voorzien van een witte
kaart, zullen u vaak doen hooren het klagend
verhaal van den ouden afgewerkten fabrieksarbei
der, die verlangend naar rust, zjjn laatsten levens
dagen met afmatttenden arbeid moet sljjten, ter
wille van een schamelen beet. De blauwe kaarten
vertellen het naamlood leed van menige vrouw,
menige moeder, die van den vroegen morgen tot
middernacht arbeidend, voor haar gezin, haar kin
deren geen tjjd weet te vinden. Zeer veel vrouwen,
in kommervollen omstandigheden achtergelaten,
vertellen door het door haar vervaardigd voorwerp,
hoeveel naamloos leed doorvlochten werd door
haar ardbeidsleven. De Oranjekleurige kaarten
worden U voorgehouden door kinderarmpjes, wier
eigenaartjes, soms van vijfjarigen leeftjjd, U vra
gen waarom hun onthouden het speeltuig, dat
het kind behoort, het heerljjk spel der jeugd, het
gelukkigste tjjdperk des levens, welke herinne
ringen in moeitevolle tjjden een verkwikking is, ja
zelfs voor ouden van dagen. Hun werd dit onthouden.
Deze expositie geeft een beeld van den arbeid
van het onschuldig kind tot den aan den rand
van het graf staanden grjjsaard, gesymboliseord in
de kleuren dezer tentoonstelling: wit zwart.
En als men het oog wendt naar buiten, zich
begeeft tusschen de met riet bedekte landelijke
woningen, binnentreedt in de stulp van den stoe-
lenmatter, Brabantschen schoenmaker en Drent-
schen boendermaker of in de vele interieurs der
huisarbeiders, trouw van de werkelijkheid gecopi-
eerd, dan leeft men hier, in het Gentrum van het
land, in de oude koopmansstad, waar handel en
nijverheid, vooral de moderne nijverheid naast de
hier geëxposeerde huisarbeid, bloeit, waar het
woelig leven zelden den mensch een blik gunt in
het leven der steeds zwoegende huisarbeiders, te
midden van dat gedeelte van heel het Nederland
sche volk, wier leven vaak een aaneenschakeling
is vol bittere 'teleurstelling, ondanks noesten ar
beid. Dan denkt men zich zoowel in Brabant als
iu Drente, in Zeeland als in Overjjsel, men ziet
eerst, wat door menige pen zoo roerend v erd be
schreven, men leert het volksleven kennen naar
werkelijkheid. Hierna memoreerde spr. dat deze
sociaal-economische tentoonstelling voor alles de
medewerking van personen van allerlei maatschap
pelijke, politieke en religieuse richting eiscbte,
wilde zjj een objectief beeld geven der huisindu
strie welke bezien, bestudeerd, zooals ze hier ge
ëxposeerd wordt, door eene vereeniging bestaande
uit personen van allerlei richting, is niet eene
eenzijdige blik op de huisindustrie, maar het ver
garen van kennis der werkeijjke toestanden, zonder
eenige tendenz. Tenslotte zette spreker uiteen dat
om dit alles te doen aanschouwen een moeitevolle
er.quete noodig was en bracht aan allen die hier
toe hadden meegewerkt inzonderheid aan de
Nederlandsche Arbeidsinspectie een woord van
dank. Tenslotte eindigde spr. aldus: Als over heel
het land de indrukken van deze tentoonstelling
verhaald, beschreven worden, als ieder pas weet
wat huisindustrie is, dan zullen weer anderen op
het door ons georganiseerd congres het vraagstuk
dezer vorm van arbeid wetenschappelijk bespreken.
Het doel dezer tentoonstelling, n.l. om den be
zoeker zelve tot het trekken eener conclusie aan
te sporen, vindt men uitvoeriger in deze tentoon
stellingszaal aangeduid het is de bedoeling dezer
tentoonstelling de toestanden in de huisindustrie
bekend te maken en daardoor de Regeering, het
Nederlandsche volk en zjjne vertegenwoordiging
de noodzakelijkheid te doen jinzien van een wet
tot bescherming der huisarbeiders." (Applaus)
Na het uitspreken dezer rede zong de heer P.
Uiterwaal, bariton, uit Utrecht op gevoelvolle wjjze
eenige liederen. Hierna voerde Minister Talma het
woord tot het houden der openin gsrede.
Het koor Orpheus sloot het programma met
het zingen van Weldadigheid", compositie van den
heer Galesloot.
Door de bestuursleden werden nu de aanwezigen
ter bezichtiging der Tentoonstelling rondgeleid.
Het is thans de vierde maal dat een dergelijke
Tentoonstelling wordt gehouden, de drie vorige
hadden plaats in het buitenland, Frankfort, Berljjn
en Londen, doch aan allen ligt eenzelfde gedachte
ten grondslag n. 1. het gevoel om de toestanden
bekend te maken, waaronder de huisarbeiders moe
ten arbeiden en leven en deze nauwkeurig te leeren
kennen. Toen het initiatief tot deze tentoonstelling,
welker Vereeniging bestaat uit Vakbonden en po
litieke organisaties met eon gezamenlijk ledental
van 160.000 werd genomen, werd dit plan met
groote instemming bjj tal van personen, en ver-
eenigingen, zich bewegend op elk religeus, politiek
en maatschappjjljjk terrein ontvangen. Later evenwel
trokken de protestantsch- christelijke vereenigingen
zich terug. De bedoeling dezer tentoonstelling, aldus
leest men op een langs de vier wanden der zaal
aangebracht doek, is de toestanden in de huisin
dustrie bekend te maken en daardoor de regeering,
het Nederlandsche volk en zjjn vertegenwoordiging
de noodzakelijkheid te doen inzien van een wet tot
bescherming der huisarbeiders. Steun voor deze
tentoonstelling kwam, zooals de Voorzitter reeds
in zjjn woord van welkom aanstipte van de zjjde
der regeering, de provincie Noord-Holland, en vele
gemeenten, waaronder Amsterdam, Rotterdam, Den
Haag, Utrecht en Arnhem.
Dit alles stempelt deze expositie wel tot een bjj
uitstek nationale. Met ingenomenheid gewaagde de
voorzitter dan ook van de steun dezer vier laatste
gemeenten, ondervonden, welke niet zoo'n direct
belang bjj deze tentoonstelling, hebben, terwijl ook
de enquete aldaar niet ten einde is. De tentoon
stelling zelf maakt een uitstekenden indruk, in
tegenstelling met andere exposities. In de zaal
heeft men ruime expositietafels en interieurs in
gericht. Zoo ziet men hier producten der rieten-
stoel en industrie uit Noordwolde, der klompen
industrie uit Enten en Best in Noord-Brabant
der fuikenbreierjj uit den Up, en der kleederin
dustrie uit Leiden. Alles is voorzien van kaarten
waarop allerlei statistische gegevens voorkomen
zooals opgaven van uurloon, arbeidstijd, ouderdom
der vervaardigers etc. Zelfs heeft men hier toen
stand waar persjassen en ambtscostuums zjjn
geëxposeerd. Zoo'n persjas waarvoor f16.— loon
wordt betaald, wordt verkocht voor honderden
guldens; scherpe contrasten en schrille tegenstel
lingen leveren deze cjjfers op. Als contrast met
deze huisindustrie exposeert de «Voorpost" uit
Amsterdam verschillende door haar eveneens
in huisindustrie doch onder veel gunstiger om
standigheden vervaardigde kleedingstukken.
Een ruime plaatst is eveneens ingeruimd voor de
textielindustrie uit Noord-Brabant (Gemert en Til
burg). Grafische voorstellingen geven een somber
beeld der loonen welke deze arbeiders «genieten"
de meesten hunner hebben loonen beneden de 6
cent per uur. Daarnevens heeft men het interieur
eene roesjessnjjder, verderop het interieur eener
ouderwetsche molen uit de Diamantnijverheid.
Oud-snjjwerk en houtsnijwerk vervaardigd in
Utrecht en Haarlem ligt op langs de wanden op
gerichte expositietafels uitgespreid In het midden
der zaal heeft men een platform waarop zich
eveneens expositietafels bevinden. Hier aanschouwt
men inzendingen van in huis verlezen kofïïeboonen
uit Dordrecht en Venlo, verlezen erwten uit
Leeuwarden en Zeeland etc. De wandversieringen
(o.a. witte vanen) geven het geheel een harmonisch
aspect. In den tuin heeft men eveneens aantrek
kelijke exposities. Allereerst de natuurgetrouwe
hutten, wevershutten uit Gemert (Noord-Brabant),
een klompenmakershut uit Best, een plaggenhut
uit Boile (Friesland) waarin boendermakerjj, een
armzalige schoenmakerswoning uit Waalwijk en
het armoedige verbljjf van een schoenmaker uit
Culemborg. Een hut uit Goirle, waarin twee weef
getouwen, is inderdaad armelijk en primitief inge
richt. O.a. treft men hierin aan bedsteden van 80
cM. waartusschen het privaat 1
Langs het terrein heeft men verschillende in
terieurs o.a. die van een zilversmid uit Schoon
hoven, een garnalenpelderjj uit Harderwijk, het
iuterieur, eener 80 jarige, kantwerkster uit 's Gra-
vemoer en dat van een mattenvlechter uit Gene-
muiden bjj Zwolle, benevens de woningen van een
lompensorteerder, een naaister etc. Niet onaardig
is de modelboerderij van Oud-Bussum, waarin een
doek prijkt, een voorstelling gevend eener ouder
wetsche boerderjj. Kortom, al deze inrichtingen
geven een treurig, somber beeld der vaak men-
schonteerende toestanden waaronder in Nederland
gearbeid wordt. Het is dus wel een goed werk
geweest, dit alles te exposeeren. Een woord van
hulde is dan ook niet misplaatst voor allen die dit
georganiseerd hebbenzeker mag, het bestuur dan
ook met voldoening op zjjn werk terugzien. Dit
bestuur bestond uit de volgende personen. N, G.
Brouwer, Jr., voorzitter, J. Oudegeest, secretaris,
B. A. Wins, penningmeester, Th. Fa kenburg,
J. H. Huibers, P. B. Koek. Th. M. Ketelaar alleö
te Amsterdam en H. Brouwer te Hilversum, Dr.
J. Kleerekoper te Deventer en W. A. J. d*
Kamp te Haarlem- Ook de verschillende com*
missies hebben een groot aandeel in het verkre-
gen resultaat. Laten wjj hopen dat de tentoon*
stelling zich in een flink bezoek mag verheugen
en de velen die haar bezoeken door treurige toe
standen zullen inzien dat een wet ter bescherming
der huisarbeiders (sters) dringend noodig is. Word'
dit resultaat met de tentoonstelling bereikt, dan
zal dit de meest gewenschte satisfactie voor de
organisators zjjn
Ten slotte melden wjj nog dat 8 enj9 September
a.s. een congres ter bespreking der huisindustrie
zal worden gehouden. Een congrescommissie i*
daarvoor reeds benoemd. Voorzitter hiervan is dr.
W. H. Nolens te Venlosecretaris mr. W H. M-
Werker te Utrecht.
De herstemmingen.
De eergisteravond gehouden vergadering der afd-
Schiedam van de S.D.A P. besloot bjj de herstem
ming in district II de candidatuur van der Schalk
over te nemen.
Zieken huisbon w.
B. en W. stellen den Raad voor, in verband met
het reeds vermelde schrijven van den deken van
het dekenaat Schiedam, in zake den bouw van een
katholiek ziekenhuis, de beslissing over de motie*
de Bruin te verdagen.
Volksbadhuis.
Door den Raad werd in handen van B. en
gesteld een verzoek van het Bestuur der Vereeni
ging «Schiedamsch Volksbadhuis" om haar de
oprichting van een nieuw Volksbadhuis mogelijk
te maken.
Door B. en W. werd het advies ingewonnen
van de Commissie voor de Gemeentewerken dat*
z|j hierb|j voegen met het door haar overgelegd
rapport van den Directeur der Gemeentewerken*
dat belangrijk is om de daarin verstrekte gegeven*
omtrent den toestand in andere plaatsen.
Adressant toont aan, dat vergrooting van hef
badhuis een dringende eisch is, doch dat deze tef
plaatste onmogelijk is, zoodat op een geschikt
plaats een nieuw badhuis zou zjjn te bouweD.
Waar het kapitaal in het tegenwoordige bad*
huis gestoken, dan zoo goed als geheel verloren
is, zou het voor de Vereeniging zeer moeiljjk zjjn»
op gunstigen voet het kapitaal voor een nieuWe
inrichting bjjeen te krjjgen.
Waar het bezit van een goed Volksbadhuis on
twijfelbaar een openbaar gezondheidsbelang is en
de behoefte daaraan hier is bewezeD, zouden B«
en W. termen aanwezig achten, evenals voor de
Ambachtsschool werd gedaan, het crediet def
Gemeente ter beschikking van de Vereeniging te
stellen en haar het benoodigde bedrag te ver
schaffen, tegen vergoeding van rente en aflossing
de Ambachtsschool betaalt een annuiteit.
Op dezelfde motieven zouden B. en W., waar te
verwachten is, dat de exploitatie van een badhui*
niet rendabel is, op zich zelf termen aanwezig
achten voor geldeljj ken steun van de zjjde der
Gemeente.
«Op zich zelf" zeiden B. en W. zjj wenschen bij
de begrooting te beoordeelen, of voor dit doel geP
den kunnen worden gevonden.
Wordt deze subsidie-vraag behandeld, dan ka"
tevens worden uitgemaakt, of deze zou moeten
worden verleend tegen verstrekking van school*
baden tot een zeker maximum-aantal per jaar,
tot een verminderd tarief.
Rusumeerende, stellen B. en W. Raad voor
a. zich in beginsel bereid te verklaren van Ge
meentewege aan adressant op nader verzoek, tege"
vergoeding van rente en aflossing en onder nader
vast te stellen voorwaarden het kapitaal te ver
strekken, benoodigd voor den bouw van ee"
nieuw Volksbadhuis op een geschikte plaats.
b. zich bereid te verklaren bjj de behandeld
der begrooting te overwegen, of gelden kunne"
gevonden worden voor geldeljjken steun van Ge
meentewege in de exploitatie van een nieu"
Volksbadhuis, al of niet tegen verstrekking va"
schoolbaden tot een zeker maximum-aantal per j#af'
tot verminderd tarief.
Terordening Gewicht brood.
B. en W. brengen weder ter tafel een adres>
waarin het Bestuur der Coöperatieve Bakkerjj
Verbruiksvereeniging «Door Eendracht Sterker*
verzoekt, dat een verordening op het gewicht
het brood zal in het leven worden geroepen.
Daaromtrent kunnen B. en W. den Raad bet
volgende berichten.
«Het was ons niet recht duideljjk, hoe de over*
heid reden kan vinden het gewicht van het bro0"
te controleeren, daar ieder dit gemakkelijk k»0
nawegen of bij anderen kan laten nawegen.
B|j informatie in andere Gemeenten hebben
geen gevallen kunnen opsporen, dat zoodanig
verordening was in het leven geroepen.
Het vaststellen van een bepaald gewicht vo°J
verschillende broodsoorten had een goeden gro11
bjj de oude broodzettingen, waarbjj de prjjs va"!
het brood werd geregeld. Doch deze zjjn verouder
en slechts weinige Gemeenten hebben gebruik ë6*
maakt van de in 1854 hergeven bevoegdheid lCl
deze, nadat in 1826 de Regeering de regeling aaI1
zich had getrokken.
Slechts een enkel geval troffen wjj aan, dat
een Gemeente aan de regeling van de keurig
Ii r,TI
