TWEEDE BLAii
Alom eert 11 oii ie
Kiene SMaMe Courant
Et k ra lis BelMrari
prijs 10 e.p.veet, 0.45 p. Ml,11.301.3M.
van Zaterdag 31 Juli 1909.
Oud-Schiedam.
Gemengd Nieuws.
FEUILLETON.
HAAR NEEF.
van de
kaart.
door N. J. M. D.
I.
De Reder ij kerskamers.
Schiedam had in vroeger tijden, evenals vele
^dere plaatsen in Nederland, zijn rederijkers
kamers.
Er hebben hier ter stede, voor zooverre uit
oude bescheiden gebleken is, twee rederijkerskamers
estaan. De oudste was de »Roode Roosen'die
ot «Preuk had Aensiet de jonckheyt". De andere,
e *>Vjjgenboom", gewoonlijk aangeduid als de jonge
atner. voerde tot spreuk »'t Soet vergaeren".
^e blazoenen van deze kamers vindt men afgo-
®eld in »Vlaardings Rederijkersberg" en in de
1 °nstthoonende Juweel van Haerlem".
»Roode Roosen" bestond reeds in de 16e
®6UW. Wjj vinden haar in het jaar 1561 te Rotter-
ara Djj de rederijkersfeesten, welke georganiseerd
^aren door de nBlauwe Acoleyen". De Schiëdam-
ScDe rederijkerskamer kreeg daar den opperprijs,
^ude 3 flesschen en 7 schalen, voor het beste
Pel van Sinne". Dit was voor de Schiedammers
een ®uooie overwinning, want aan den prijskamp
®amen o. a. deel de kamers van Noordwijk, Gouda,
wee uit Haarlem, de kamers van Leiden, Delft
Amsterdam en Rijnsburg, die op vroegere rederij-
kersfeesten reeds de eerste prijzen behaalden.
Op 23 Augustus 1599 verscheen de »Roode Roo-
S6n" weer op de feesten te Rotterdam. Deze fees-
waren de eersten na die van 1561. Ditmaal
»amen aan den wedstrijd niet allen rederjjkers-
a uiers deel, maar ook sconst-liefhebbers der Re-
°rycken" waren uitgenoodigd. Drie dagen duur-
en de feesten. Zestig refereinen en negentien
'edekens werden in dien tijd gelezen en gezongen.
uder de deelnemende kamers was er zelfs een die
Hamburg kwam, terwijl overigens de beste
aiïlers uit Noord-Nederland aanwezig waren.
He ïRoode Roosen" verwierf ook hier nieuwe
auweren. Zjj bekwam den eersten prijs voor de
uste beantwoording der vraag in 't geestelijke
en op die in 't politieke. Een Schiedamsch »const-
liefhebber der Rethorycken", zooals men hem in
die dagen noemde, Nieuwpoort de Jonge, behaalde
er twee prezen, waarvan een voor het »best sin-
gen".
Daar de Schiedammers door hun veelvuldig deel
nemen aan rederijkersfeesten buiten de stad goed
hadden geleerd hoe dergelijke festiviteiten behoor
den in elkaar te worden gezet, zal zeker den lust
hij hen wel eens zijn ontstaan om ook in hun stad
een rederijkersfeest te geven.
Eenige jaren na de deelname aan het Rotter-
damsehe feest, deed zich de gelegenheid tot orga
nisatie van een rederijkersfeest te Schiedam voor.
Er moest een nieuw weeshuis worden gebouwd en
de middelen schenen te hebben ontbroken om
daartoe te kunnen overgaan.
Elders had men met het uitschrijven van een
rederijkerswedstrijd, met daaraan verbonden loterij,
vaak een aardige som bijeengebracht, o.a. vopr
kerkbouw, philantropische inrichtingen enz.
Reeds in 1574 werd o.a. door Gjjsbrecht van
den Broecke te Antwerpen een prijsvraag uitge
schreven ten voordeele van den herbouw der St.
Jacobskerk aldaar. Aan dezen wedstrijd was tevens
een loterij verbonden. De ninleggers" kregen, in
plaats van loterijbriefjes, een exemplaar der uit
nodigingskaart, waaronder hun nummer geschre-
yen stond.
De »Roode Roosen", eenmaal aangezocht ten
voordeele van het nieuw te bouwen weeshuis een
rederijkersfeest te organiseeren, verkreeg spoedig
de goedkeuring der Magistraat en verzond aan de
Deze nCaerte", waarvan de tekst te uitvoerig is
om hem hier in zijn geheel op te nemen, behelsde
het volgende:
De rederijkerskamers werden uitgenoodigd om
op den 6en Juli 1603 te Schiedam te »compare-
ren, smorgens voor tiene". Deze vraag moest al
spelende worden opgelostWaf tnoodichst is om
d'arme Weesen t'onderhouwen Het behoorde te
geschieden met 5 of 6 personen, vin vijf-hon-
dert vry reghels vervatet eenpaerlyc, wat min o t
meer." Voor het beste antwoord werden als prij
zen uitgeloofd zes, vier, twee wynstoopen.
Vervolgens werd een refrein gevraagd van 10
tot 13 regels op de spreuk: Daerom wilt hef de
d'arme Weeskinders betoonen. .Als prjjzen werden
beschikbaar gestelddrie, twee, een wynstoopen.
Dan vroeg men
De kamer, die van de verst afgelegen plaats
kwam, kreeg »twee kannen vol wyns."
Al de uitgeloofde kannen en de kop waren van
van tin, waarop het devies van de »Roode Roosen"
was sghesneden".
De kamers werd er op gewezen, dat men met
moest vergeten een som gelds mee te brengen als
gift voor de arme weeskinders. De gift behoorde
in een gesloten brief te worden gedaan. Dadelyk
na de aankomst te Schiedam zouden de weesva
ders de brieven openen, in tegenwoordigheid van
den skeyzer" der rederijkerskamer. »Die meest in
ghelyt hebben, zalmen gherieven", zegt de »Caerte
»met een zilveren Bierbeker, van twaelf looden
swaer".
Iedere kamer moest ook zijn devies in twee
regels dichtmaat opstellen. Als prijs loofde men voor
het beste dichtstukje uit»een tinnen Fruytschael,
vol zoeten wyns, daer thert wordt ontloken me.
De Kamers, welke bereid waren aan den wed
strijd deel te nemen, behoorden drie weken vóór het
feest aan de vRoode Roosen" bericht zenden van
hun komst. De »Roode Roosen" kon dan zorgen
voor logies en in het huis, waar de rederijkers
zouden overnachten, »een tonne Pharo" laten
brengen, vrjj van impost en accijns, als een klein
present. Acht dagen vóór het rederijkersfeest werd
de tekst van de op te voeren spelen bij de ïRoode
Roosen" ingewacht.
De »Caerte" eindigde met het volgende vers
Niemandt zonder Vjjandt.
W. Nieupoort."
Op den bepaalden dag kwamen rederijkerskamers
uitHaarlem, Gouda, Vlaardingen, Maasland, Lier,
Kethel, Den Haag en Leiden.
Het feest werd geopend riet een vSpelende Pro-
joghe van vijf Personagien" Rhetorica, Vraghende
verstandt, Goedt onderrecht, Spotter der Konsten
Spijtich van reden.
Rhetorica was »sierljjc ghecleedt", Vraghende
verstandt en Goedt onderrecht, ibeyde als lief
hebbers der konsten statich ghehabitueert met
rolle inde handt", de Spotter der Konst was
sboerachtich gekleedt" en de laatste persoon vals
een perfect Burgher."
Dit stuk een verwelkoming werd door de
rederijkerskamer »De Roode Roosen" zelf uitge
voerd.
De uitslag van den prijskamp was aldus
De Vlaardingsche Kamer »de Ackerboom" be
kwam den len prijs, de Maaslandsche »de Olyven"
den tweeden, de Haarlemsche »De Pellicaen" den
derden, met hun stuk op de vraagTFaf 'f noo-
dichst' is om d'arme Weesen t'onderhouwen1?
Voor het beste refrein Regel: Daerom wilt
ueiae u arme weesaens petoonen" verwierf Gouda
»De' Goüdtbloëm" 'den len, Haarlem (De Pellicaen)
den 2en en Vlaardingen (de Ackerboom) den 3en prijs.
Voor het beste lied kreeg Haarlem den len,
Gouda den 2en, Vlaardingen den 3en prijs.
Voor het beste zingen bekwam de Maaslandsche
Kamer den prijs.
Voor »'t best proconcieren" verwierf de Kethel-
sche Kamer den prijs.
Voor s't best advys" de Kamer van Lier.
Daar het feest een ongekend groot succes had,
werd tot besluit nog een afscheidslied en balade
gegeven, waarvoor mede twee prijzen werden
uitgeloofd. Aan Vlaardingen werd de eerste en
aan Haarlem de tweede prijs toegekend.
De »Roode Roosen" trok 1 Juli 1607, naar
Haarlem, waar men ten behoeve van het Oude-
Mannenhuis een soortgelijk feest met loterij als te
Schiedam gaf en keerde met vjjf zilveren prijzen
huiswaarts.
In 1615 scheen er te Schiedam nog steeds een
rederijkerskamer te bestaan, daar de sRoode Roo
sen" op 2 Augustus van genoemd jaar alleen uit
Schiedam aan het rederijkersfeest te Keihei deel
nam.
De »Roode Roosen" beschikte over uitstekende
krachten, want ook op dit feest behaalde zij een
tweeden en een eersten prjjs. Den tweeden prjjs
(twee fijne tinnen wijnkannen) verwierf zjj voor
de beantwoording der vraagWaerdoor de Werelt
meest heyloos en blindich dwaelt en den eersten
(drie fijne tinnen wjjnpinten) voor die van de»
areghel". Deze overwinning was voor Schiedam
van groote beteekenis, want de voornaamste ka
mers van ons land, o.a. uit Amsterdam, Rotterdam
en Den Haag behoorden onder de mededingers.
(W.ordt vervolgd
Ongeljikken. 1
De 30-jarige gehuwde metselaar v. H., te
Nijmegen, is gistervoormiddag uit een dakgoot van
een in aanbouw zijnd huis aldaar gevallen. Hij
bekwam een schedelbreuk, waaraan hij is overle
den.
Tijdens den hevigen storm is eergistermiddag
bij Emmerik overboord geslagen en verdronken de
34-jarige Hollandsche schipper Verduin, van het
zeilschip nNeptunes," thuisbehoorende te 's-Gra-
venmoer. De ongelukkige was gehuwd en vader
van twee kinderen.
werden gister te Amsterdam, in gezelschap van
een tweetal vrouwen, als verdacht van deze inbra-
ken, gearresteerd, en naar hier overgebracht. Na
op het gemeentehuis te zijn verhoord, werden ze
zwaar geboeid, onder sterk politiegeleide per rij
tuig naar Zwolle vervoerd. Toen het rijtuig weg
reed, ging er uit het publiek een hartig hoerage
roep op.
Het derde slachtoffer. Gisternacht
is ook de oudste zoon in het gezin Habraken te
l Oirschot aan de gevolgen der vergiftiging over
leden. Zooals men zich uit een vorig bericht
herinneren zal, deden de vergiftigingsverschijnselen
zich voor na het eten van bedorven vleesch, ge:
kookt in een koperen pot.
Brand teRoermond. Op het stationsem
placement te Roermond is gisterennacht brand
uitgebroken in een ter zijde van de groote ma-
chineloods gelegen gebouw, waarin zich o. m.
eenige vaten petroleum bevonden. Twee hiervan
ontploften. Een groot gedeelte van het gebouw
brandde uitalles wat zich daarin bevond, als ge
reedschappen en machineonderdeelen, werd door
het vuur vermeld. Door het flink optreden der
aanwezige manschappen en de gemeentelijke brand
weer wist men te verhinderen, dat de groote ma-
chineloods door het vuur werd aangetast. Een
paar brandweermannen kregen door het ontploffen
van de twee vaten petroleum lichte brandwonden.
Een ongewone verrassing bood
zich, zoo meldt de sGermania", aan de menschen
die Donderdagochtend te Berlijn vroeg waren opge
staan. De temperatuur was in den nacht snel
gedaald en Donderdagochtend halt vier op 7 graden
gekomen. Tegen dien tijd kwam plotseling een
hevige sneeuwjacht los. Er vielen zware, groote
vlokken, die echter op het plaveisel van de groote
stad snel smolten. Het merkwaardige schouwspel
duurde ongeveer twee minuten. Ook uit de voor
steden worden tamelijk zware sneeuwbuien gerap
porteerd. Op de velden moet de sneeuw zelfs tien
minuten lang zijn blijven liggen.
Storm en regen hebben in den nacht van Woens
dag op Donderdag allerwegen groote schade aan
richt. Er zijn boomen omgeworpen, vele vruchten
afgewaaid. Het tramverkeer tusschen Berlijn en
Cnarlottenburg was in de vroege morgenuren van
Donderdag ontredderd, doordat een eik op het ka
belnet was neergekomen en dit vernield had.
Een uitvinding. De correspondent van
de »N. R. Ct." te Haarlem schrijft:
Toen voor eenige maanden in het café Suisse te
Amsterdam een dame zelfmoord pleegde, door zich
in een badkamer met gas te verstikken, rees bjj
den heer W. A. J. v. d. Kamp, lid van den raad
te Haarlem, het denkbeeld, of er niet een toestel
zou zijn uit te denken, waardoor het gevaar van
gasverstikking kon worden voorkomen.
Hij zette zich aan den arbeid en vond een ver
nuftig toestel uit dat herhaalde malen aan de
lichtfabrieken te Haarlem is onderzocht en dat, naar
het rapport, er over door de gasdeskundigen aan
de lichtfabrieken uitgebracht, aan de hooggestelde
eischen voldoet.
Het toestel maakt alarm wanneer overmatig gas-
ontsnapping plaats heeft.
De heer v. d. Kamp beweert dat ongelukken,
zooals pas dat te Utrecht, onmogelijk zijn wanneer
z(jn toestel zal in werking zijn, want de alarmsig
nalen kunnen ook worden aangebracht in een kas
je buitenshuis, zoodat, er moge dan in huis slechts
één persoon aanwezig zijn, men buiten toch van
het gevaar wordt op de hoogte gesteld.
Inbrekers gearresteerd. Men meldt
uit PuttenOns dorp was Donderdagavond m
groote beweging. Herhaaldelijk kwamen hier den
laatsten tijd nachtelijke inbraken voor. Deze week
nog werden bij een paar oude menschen f600
met bedreiging ontvreemd. Een paar personen
G. en P., die ter kwaden naam bekend staan,
(Uit het Fransch.)
61)
Rondom haar was de lucht geparfumeerd door
de viooltjes, waarmee de tuin als bezaaid was
ZlJ groeiden er bij duizenden, dicht opeen ge-
Pakt en heerlijk geurend Haar vader had ze
zoo lief gehad, die viooltjes! en bevend bij die
gedachte ging zij ze verzamelen om ze hem te
brengen, daar ginds op zijn graf, waarin hij
feeds zoo lang rustte....
Zij plukte ze totdat ze moe was en ging toen
zitten, hare handen verborgen in die groote
bos bloemen, nog warm van zonneschijn, mij
merend over vroegere Paaschdagen, zoo heer
lijk en zalig, dat nu de herinnering alleen haar
deed huiveren van smart over het onherstelbaar
verloren geluk....
Er was niet het minste gerucht om haar heen,
slechts de klank van het klokgelui nu en dan
vermengd met het geluid van stemmen uit
een naburigen tuin....
Juffrouw Catherina was in haar winkeltje en
de kapitein had bezoek in de lage tuinkamer
maar waarschijnlijk was de bezoeker reeds ver
trokken, want zij hoorde mijnheer Malouzec aan
de Bretonsche dienstbode zeggen
„Waar is juffrouw Arlette toch
Het antwoord werd op minder luiden toon
gegeven, en slechts de stem van den kapitein
kwam wam weer tot haai en zeide
Zij is in den tuin, kom, laat ons haar gaan
zoeken... kom mee?....'
Tegen wie sprak hij toch Zij hief het hoofd
op met hevig kloppend hart, de handen gevou
wen op haar bos viooltjes. Het bloed was haar
in het gezicht gestegen, waardoor zy er opeens
weer als vroeger uitzag.
De kapitein kwam de laan af en achter hem
ach 1 hij was het, hijGuy drong zijn ouden
vriend vooruit, om bij haar te komen Zij stond
overeind en de viooltjes stroomden om haar
heen als eene welriekende regen..
GuyEindelijk 1 Ach wat ben je lang weg
gebleven 1..."
„Heb je naar mij verlangd, en doet het je
een beetje plezier mij te zien
„Een beetje O Guy, ik heb je al lang,
heel lang gewacht!..."
„En ik Arlette, ik heb ook dagen lang naai
dit oogenblik gesmacht 1"
„Wanneer ben je gekomen
„Voor ongeveer een uur".
„En ben je bij den kapitein geweest?
„Ja, ik had hem eene vraag doen
En Guy keerde zich half om naar den ouden
man, die toeluisterde met een onbeschrijfelijke
uitdrukking op zijn vriendelijk oud gezicht.
„Ja, eene vraag, prinsesje die jij moet be
antwoorden, zooals jij wil, wat mij betreft
„Mijnheer de Pazanne, nu Arlette u gezel
schap houdt, ga ik Catharine roepen...." en hij
verwijderde zich.
Guy nam bij haar plaats zonder zijn blik af
te wenden van dat vermagerd en verbleekt ge
zichtje en beproefde haar in de oogen te zien,
wier helderen glans hij zoo lief had.
OGuy, sprak zij bijna fluisterend, „waar
om kan je niet altijd hier zijn Het is zoo heei-
lijk als je bij mij bent!"
Neen, ik zou niet voorgoed kunnen blijven,
en toch sinds wij van elkaar waren, ben ik tot
eene ontdekking gekomen namelijk, dat ik met
meer zonder je kan, mijn liefste.... Daarom kom
ik je halen
Die uitroep klonk als een kreet van
„Liefste Arlette, zou het je erg haid vallen je
Douarvenez te verlaten, om te Parijs te komen
W01l|nhoud niet meer zooveel van Douarvenez,
niet meer zooals vroeger, toen hij er nog was,
was dat het wat je mij vragen wou O neem
mij mee! laat mij niet hier blijven Waai jij
mij brengen wilt Guy, zal ik je volgen.
Hij gevoelde dat zij de waarheid sprak, dat
zij hem overal zou volgen, waarheen hij ook
ging, met vol vertrouwen, omdat zij in hem
geloofde en haar hart hem reeds lang toebehoorde.
Zalige vreugde doortrilde hem, zooals hij nog
nooit had ondervondentoen nam hij een van
haar handen in de zijne en vroeg met onuitspre
kelijke teederheid
„En vraag je niet eens waarheen ik je bren
gen zal, Arlette?"
„Naar tante zeker!"
„Ja, voorloopig. misschien slechts voor eenia
weken, voor zoolang je het zelf zult toestaan
het recht zult geven je mee te nemen -
mijn huis, als mijn lief vrouwtje
De postzegel-automaten, die vanwege
het postbestuur in Duitschland zjjn ingevoerd, vol
doen goed. Verleden jaar hebben 46 automaten te
zamen 900,000 mk. ontvangen, voor welke som
ongeveer 15 millioen postzegels zijn verkocht. Ge
heel betrouwbaar zjjn de toestellen niet, omdat
zij at en toe ook ondeugdelijke munt aannemen.
Zoodoende moest er een tekort van 175 mk. afge
schreven worden. Dit is echter kleiner dan het
tekort, dat bjj den verkoop van een gelijke waarde
aan postzegels aan de loketten moet afgeschreven
worden.
Voor onderzeeërs. De »Moniteur de la
Flotte" verzekert dat bjj marine een helm in
gebruik is, die de bemanning van een onderzeeër
in staat stelt zich te redden als de boot na onder
gedoken te zjjn, om de een of andere reden niet
meer aan de oppervlakte terugkomt. Deze helm
I voldoet aan deze drie voorwaardenle. De men
schen kunnen van den dood door verdrinking in
den onderzeeër gered worden2e. zjj zjjn in staat,
het schip te verlaten en boven water te komen
3e. zjj zjjn beveiligd tegen de gassen, welke ont
wikkeld worden door het zeewater dat in contact
komt met de electrische accumulatoren.
Op het oogenblik zjjn 27 dienstdoende onder
zeeërs voorzien van de noodige toestellen voor het
gebruik van deze helmen; de opstelling van deze
helmen; de opstelling van deze toestellen eischt
18 dagen werk en kost 5000 frs. per onderzeeërs
Zij werd doodsbleek en kon slechts één woord
uitbrengen
Je "'zult immers je besten vriend niet ver-
stooten, wel Arlette Je wilt hem toch wel
de zekerheid geven, dat hy je nooit weer zal
verliezen?...'
Bevend, byna bezwykend onder het onver
wacht geluk, dat tot haar kwam, zeide zij
„Is het geen droom Guy?... Ben ik het wel
aan wie je die vraag doet Is het wezenlijk
waar? Je wilt mij meenemen om mij nooit
meer te verlaten
Nooit meer, als je mij lief genoeg hebt om
er in toe te stemmen I"
„Guy, er is niemand meer in de wereld cuen
ik zoo lief heb als jou
„Maar ben je er wel zeker van dat liet met
slechts medelijden is, dat je dryft, omdat ikje
vroeg mij niet meer alleen te laten r....
Zijn gelaat werd opeens door een blijden lach
verhelderd, toen nam hij haai in zijn aimen,
drukte voor de eerste maal zyne lippen op de
haiNeen niet uit medelijden, maar omdat ook
ik,"niemand op de wereld zoo lief heb dan jou,
mijn kleine Arlette
En in de zalige rust van dezen vreedzamen
tuin in Bretagne, waar de Paaschviooltjes geur
den, het gelui der klokken die het Halleluja
der Opstanding verkondigden, had de verloving
plaat van de kleine Arlette met haar neef Guy
EINDE.
.aüu tïc uitnoóuignigs-
„Een liedt op den zeiven zin, men zalt beloonen.
Die de beste zijn, kryghen tot hun verschoonen
Dry, twee, een wynkannenen die 't bequaemst refereyn
Zal prononceren, verkrycht, zonder hoonen,
Een overdecten kop voor syn prys certeyn.
Ooc diet Liedeken best zinght, int wilde alleyn,
Krycht van ghelycken een kop voor syn zoete reden.
»Met believen van ons Magistraet eerbaer,
Die met d'arme Weeskinders zijn beweghen.
Is dese Caerte uitghesonden voorwaer,
Op hoop dat Godt zal zenden sijnen zeghen.
