Stilten-Generaal.
Binnenland.
Stad»* en Gewestelijk Nieuws.
Stolberg-Rossla zal den 15den*December te Bruns-
wjjk voltrokken worden.
Reeds eenige maanden geleden was beweerd, dat
Johan Albert, die sedert 10 Juli 1908 weduwnaar
is, dacht te hertrouwen, omdat het huwelijk van
zijn neef, den regeerenden groothertog van Mecklen-
burg-Schwerin nu al vjjf jaar kinderloos was ge
bleven. Johan Albert is de naaste rechthebbende
op den troon. De na hem komende rechthebbende
hertog Adolf Frederik is nog ongetrouwd en diens
jongere broeder hertog Hendrik heeft door zjjn
huwelijk met onze Koningin van zjjn opvolgings-
recht afstand gedaan.
De Secoio van Genua verneemt uit La Paz
(Bolivia) dat te Oruro een dynamietdepot in de
lucht gesprongen is. In een omtrek van 7 kilo
meter stortten alle huizen in. Er werden 40 lijken
van onder de puinhopen vandaan gehaald, maar
men vreest, dat het aantal slachtoffers veel groo
ter is.
Een telegram uit Vancouver van gister meldt
Bjj een botsing op den British Columbia electri-
schen spoorweg zijn 14 personen gedood en 7 ge
kwetst.
Het ministerie van oorlog te Washington
heeft uit officieren van leger en marine een com
missie samengesteld, die het terrein langs het
Panama-kanaal in oogenschouw zal nemen, om uit
te maken waar de nieuwe verdedigingswerken
aangebracht moeten worden.
t 1 TWEEDE KAMER.
Zitting van Dinsdag 9 Nov.
De heer Monte Verloren, nieuwgekozen lid voor
Breukelen, heeft na eedsaflegging zitting genomen.
Aangevangen is de behandeling der Indische
begrooting. Het algemeen debat werd geopend
door den heer Bos, die zich bepaalde tot de be
spreking van eenige belangrijke aangelegenheden
van het Regeerings beleid- Allereerst behandelde
hij de wisselibg van het hoofd van het departe
ment en het optreden van de nieuwe gouverneuren
Onder een normale omstandigheid zou spreker het
optreden van den heer Idenburg als gouverneur-
generaal zeer zeker hebben goedgekeurd. Thans
is echter een verkeerd praecedent geschapen. We
staan met betrekking tot Indië voor groote vra
gen, o. a. of geleidelijke zelfstandmaking van Indië
noodig is. Aan het hoofd van het departement
van Koloniën moet daarom een krachtig man staan
die de Indische zaken zeer goed kent.
Daarom achtte spreker onder de gegeven om
standigheden IdeD burg's optreden als gouverneur-
generaal ongerechtvaardigd. Hiermede bedoelde
spreker niet in 't minst geringschatting van mi
nister Malefijt. De critiek, in de pers over dezen
bewindsman uitgeoefend, heeft spr. zelfs gehinderd.
Van spreker kan de minister rekenen op welwil
lende opbouwende critiek. Ja, spreker meende,
dat de minister ter afwering van den lansstoot op
zjjn ministerieele leven eer zijn schild naar rechts
dan naar links zal moeten wenden. Spreker had
hierbij 't oog op 's ministers standpunt in zake de
zending, een standpunt, dat spr. als volkomen cor
rect beschouwde.
Spreker drong voorts aan op een krachtiger en
sneller lerhandneming van de irrigatie, de onder
wijshervorming, de regeling der rechtspositie van
vreemde oosterlingen, regeling der landrente en
verkeerspolitiek. Deze hervormingen mogen niet
afstuiten op financieele overwegingen, want de fi-
nancieele toestand is zoo slecht niet. De benoe
ming van den heer Lovink aan het hoofd van het
landbouwdepartement in Indië had spreker voor
Nederland met leedwezen, voor Indië met genoe
gen gezien. De Regeering moet echter zorgen, dat
's lands inrichtingen te Buitenzorg haar hoog we
tenschappelijk karakter bljjven behouden.
Wat de Atjeh-politiek aangaat, heeft de nota
van den heer Liefnnck spreker met teleurstelling
over de toestanden op Atjeh vervuld. De heer
L i e f r i n c k wijst er n.l. op, dat in de laatste
jaren ons gezag door veroveringen zeer is uitge
breid. Welnu laten wij, merkte spreker op, alles
doen om die veroveringen te laten opvolgen door
consolidatie, rust en orde. Spreker had in den
aanvang zjjner rede een woord van waardeering
gewijd aan de Indische specialiteiten, die aan de
Kamer zjjn ontvallen.
De heer Troelstra wees ook in het begin
zqner rede op bet gemis in de Kamer aan voor
lichting van die Indische specialiteiten. In het
bijzonder bracht hjj een eeresaluut aan den heer
van Kol, wiens koloniaal politiek program de soc.
dem. fractie zal voortzetten. Breedvoerig critiseerde
spreker vervolgens den aard van ons gezag, ons
bestuur en de gevolgde koloniale politiek, als z.i.
geheel beheerscht door kapitalistische belangen,
waarvan ook het imperialisme en de indolente
geest der inlandsche bevolking het gevolg is.
Ook de financieele politiek, de financieele ver
houding tusschen Indië en Nederland gaat gebukt
onder totale miskenning der ethiekzonder schei
ding tusschen de Nederlandsche en de Indische
financiën is een goede financieele politiek niet
mogeljjk. Intusschen wordt Indië weer bedreigd
door een nieuwe leening maar deze zal Nederland,
zoolang door splitsing de financieele politiek nog
niet goed geregeld is, voor eigen rekening moe
ten nemen.
Het optreden van den heer Malefjjt als minister
is voor spreker een raadsel geweest. Hjj leidde
er uit af. dat de Regeering niet van plan is in de
eerste jaren de hervormingspolitiek op koloniaal
gebied ter hand te nemen, ja, veeleer iaat 't zich
aanzien, dat men het koloniaal vraagstuk meer en
meer op den achtergrond wil schuiven. In 't al
gemeen oordeelde spreker dat er als het ware in
den laatsten tjjd een stille kracht aan het werken
is. Vanwaar anders dat drjjven door den »Stan
daard" en nu weer van den minister naar een
punt, waar men vroeger zelf niet heeft gestaan,
wil men soms hebben, dat »ons" christeljjk volk
zal zeggen, dat eigenljjk de groote leider aan het
bewind behoort te zjjn
Wel doet »De Standaard" of zjj den minister
in zake zjjn uitlatingen betreffende de zending wil
verdedigen, maar dit geschiedt op een wjjze, dat
de minister voor eigen waardigheid verplicht zal
zjjn om de hand, door »De Standaard" hem be-
fchermend toegesproken, met breed gebaar af te
wjjzen. Het rapport van den heer Liefrink is vol
gens spreker niet geschikt om het vertrouwen in
ons bestuur te versterken. Het rapport leidt tot
de sobere conclusie, dat wjj wat Atjeh betreft nog
staan voor een totaal onzekere toekomst.
De heer De Visser betreurde ook, dat aan
de Kamer Indische specialiteiten zjjn ontvallen
maar al kent minister Malefjjt niet door eigen
aanschouwen Indië, dan behoeft dit, men denke
aan de ministers Van Bosse en Golstein, niet te
schaden aan behartiging der Indische belangen.
Een specialiteit sluit niet in zich zelfstandigheid.
Lettende op 's Ministers verleden en karaktereigen
schappen, oordeelde spreker Troelstra's critiek
over 's Ministers optreden ongerechtvaardigd en
onredelijk. Er behoeft volstrekt ge$n vrees te be-
stran, dat deze Minister onze koloniale politiek op
den verkeerden weg zal sturen en als Christen
staatsman zal afwjjken van de ljjn, aangegeven
door de heeren Van Asch van Wjjcken Idenburg.
Minister Malefjjt gaat wat de propaganda voor de
zending betreft eigenljjk nog verder dan minister
Idenburg want hjj stelt ook subsidies in uitzicht
voor verzorging van verwaarloosde kinderen en
weezen. Spreken begroette dan ook de komst van
dezen minister met sympathie.
Wat Atjeh aangaat, maande spreker tot omzich
tigheid aan. Met nadruk bepleitte spreker steun
voor het inlandsche Christeljjk onderwjjs.
De heer Thomson betoogde, dat uit het rap
port van den heer Liefrinck bljjkt, dat de in de
Kamer uitgeoefende critiek op het Atjehbeleid niet
zonder grond was.
De heer Bogaardt bespreekt den financieelen
toestand, die volgens hem geen reden geeft tot
ongerustheid.
Hjj spreekt verder over de bestuursorganisatie
en meende dat de decentralisatie van bestuur eeD
besliste mislukking is geweest. Hjj vraagt meer
invloed van het Indische element op het bestuur.
Wat de zending betreft, sloot hjj zich geheel
aan bjj het betoog van den heer De Visser.
De heer Van de Velde achtte geen reden
aanwezig voor een uitvoerig debat. Het beste is,
af te wachten wat de minister en de gouverneur-
generaal zullen doen, en spr. deed dit in het volste
vertrouwen, omdat deze twee mannen zjjn volle
achting en waardeering bezitten. Het standpunt
omtrent de zending is hetzelfde gebleven, en als
de linkerzjjde, evenals de rechter-, de toepassing
van de ware christelijke beginselen wil, dan kan
zjj zich met hetzelfde vertrouwen scharen om dezen
minister en dezen goeverneur-generaal.
De vergadering wordt verdaagd tot den volgen
den dag.
U. M. de Koningin-Moeder.
H. M. de Koningin-Moeder vertrekt 19 dezer ten
11.35 's avonds van Bazel, komt te Arnhem aan
op 20 dezer ten 12.56 n.m. en reist van Arnhem
onmiddelljjk per extratrein door naar 't Loo.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer behandelt Vrjjdag a.s. de
wetsontwerpen waarbjj de minister van koloniën
moet tegenwoordig zjjn, o.a. dat betreffende Sa-
bang.
Burgemeester Vau Leeuwen.
Naar wjj vernemen, zal de burgemeester van
Amsterdam, mr. v. Leeuwen, niet met 1 Januari
zjjn ambt neerleggen, doch in ieder geval tot 1
Mei aanbljjven.
Tevens kunnen wjj nog mededeelen, dat mr.
Van Leeuwen morgen in audiëntie zal worden
ontvangen, door H. M. de Koningin. De mogelijk
heid is niet buitengesloten dat de burgemeester
daarna nog op zjjn besluit van heengaan terug
komt. (L. en V.)
De »Tel" voegt hieraan toe
In hoeverre dit bericht juist is, kunnen we op
het oogenblik niet beoordeelen.
Wel is het ons bekend, dat van regeeringswege
getracht wordt den burgemeester op zjjn ontslag
aanvrage terug te doen komen, en dat deze zich
in dier voege tegenover anderen heeft uitgelaten,
dat de kans op bljjven niet geheel buitengesloten is.
Naar De Tjjd" ter oore kwam, heeft een depu
tatie uit de centrale besturen der Anti-revolutio
naire, Christeljjk-Historische en Katholieke Kies
verenigingen te Amsterdam dezer dagen een
langdurig onderhoud gehad met den burgemeester.
Voorts vernam dit blad, dat, in verband met
dit onderhoud, binnenkort een groote meeting
door bovengenoemde kiesvereenigingen zal worden
gehouden.
De burgemeester Van Velzen.
Naar men aan de »N. R. Ct." meldt, is zoo
niet allen, dan toch een der redenen, waarom de
burgemeester van Velzen wenscht af te treden
gelegen in het indienen van een klacht bjj de
Regeering door eenige reeders te IJmuiden, die
van oordeel waren dat tjjdens de staking de werk
willigen uiet voldoende werden beschermd.
Die klacht is onderzocht door den Commissaris
der Koningin, door den procureur-generaal en den
districts-commandant der Rjjksveldwacht en onge
grond bevonden, waarom de klagende reeders
deswegen door den Commissaris der Koningin zjjn
berispt. Maar toch heeft het gebeurde den heer
Weerts dermate gegriefd dat het de druppel werd
die den beker deed overloopen.
Katholieke Sociale Week.
Naar »Het Centr." verneemt, zal, met goedkeu
ring van Z. D. H. den Bisschop van Haarlem, de
5de Sociale Week in 1910 te Amsterdam gehouden
worden.
Minister Heemskerk.
De minister van Binnenlandsche Zaken, mr. Th.
Heemskerk, woonde gisteren te Rotterdam de ver
gadering bjj van het Catharina Maria van Doorns
Gesticht, naast de Passage, welke weldadigheidsin
stelling onder zjjn departement ressorteert. Na afloop
der vergadering werd een gemeenschappeljjken
maaltjjd gehouden. Gisteravond keerde de minis
ter naar den Haag terug.
Baron van lleeekeren van Keil.
Reuter zendt ons het volgende bericht uit
Kopenhagen
Evenals in de Zweed»che en Noordsche bladen
vinden wjj nu ook in de Deenscbe couranten van
sympathie getuigende artikelen aan den Neder-
landschen gezant baron van Heeckeren van Keil
gewjjd. De »Dannebrög" schrjjft o. a. het volgen
de »De populaire en wegens zjjn vriendelijkheid
bekende Nederlandsche gezant, die gedurende een
tiental jaren aan het Deensche hof geaccrediteerd
was, en die zich in en buiten de officieele wereld
een grooten kring van vrienden had gevormd, is een
der hoofdpersonen geweest, die samen met onzen
minister van buitenlandsche zaken Deuntzer heeft
bevorderd, dat het beroemde arbitrage-verdrag tus
schen Nederland en Denemarken werd gesloten. Naar
bekend is, bevat dit tractaat geen uitzonderingen
en het werd later dikwjjls als een model voor
andere arbitrageverdragen gebruikt- Verder nam
deze Nederlandsche diplomaat een zeer werkzaam
aandeel in de kwestie van de Noordzee-overeenkomst,
daar hjj toen tezamen met graaf Raben getracht
heeft in Berljjn een schriftelijke waarborg te
krjjgen, dat men in geval van oorlog de neutrali
teit van Denemarken en Nederland zou eerbiedi
gen. Deze pogingen hebben toentertjjd in Zweden
aanleiding gegeven tot de gedachte, dat hjj onders
hands poogde Noorwegen het toetreden tot de
Noordzee-overeenkomst geinakkeljjk te maken,
hetgeen Zweden echter niet wenschte en ofschoon
de Nederlandsche regeering later medegedeeld
heeft, dat in deze baron van Heeckeren van Keil
geen verwjjt kan treffen, heeft hjj desniettegen
staande gemeend zich te moeten terugtrekken.
Naar men weet, behoort baron van Heeckeren
tot de weinige diplomaten, die indertijd van koning
Christiaan IX een portret kreeg."
Wethouder van Haarlem.
Met 16 van de 29 uitgebrachte stemmen werd
gisteren door den Raad der gemeente Haarlem de
heer Vincent Loosjes benoemd tot wethouder.
- - - i 1 :__L. I L.I
Armoede ten platte lande.
Van belang, in verband met de aangekondigde
interpellatie in de Tweed Kamer van den heer
Hugenholtz, is hetgeen men aan de »N. R Ct."
meldt
Het is met de werkloosheid onder boerenarbei
ders in Friesland veel beter gesteld dan men al
gemeen verwachtte. De meesten hunner hebben
nog werk, vooral door de stalvoedering, die nog
op elke boerderjj plaats heeft. In de weiden is
nog wel grasdit wordt gemaaid en dan naar de
boerderjj gevaren of gereden. In het dorp War-
tena wilde een boer er voor dit werk nog een
maaier bjj hebbenhjj kon er in 't dorp geen
krjjgen, alle arbeiders hadden er werk. In de
heidestreken wordt werk verschaft door corpora
ties en landeigenaren met de ontginning van
woeste gronden.
Weerbericht.
Telegrafisch bericht naar waarnemingen, verricht
in den morgen van 11 November 1909, medegedeeld
door het Kon. Ned. Met. Instituut te de Bildt.
Hoogste barometerstand 772.1 te Valencia.
Laagste barometerstand 746.1 te Haparanda.
Verwachting tot den avond van 12 November:
afnemende westelijke tot zuidwestelijke wind,
meest zwaarbewolkt, waarschjjnljjk later weer regen,
zachter.
Gemeenteraad.
Op de agenda der openbare vergadering van
den Raad der Gemeente Schiedam op Dinsdag 16
November 1909, des n.m. 2 ure, staan o.m. de
volgende voorstellen
1. Benoeming van een plaatsvervangend niet
ambteljjk lid der Commissie van aanslag voor de
Bedrijfsbelasting.
Aanbevolen worden de heeren1. M. H. Kranen.
2. W. M. van der Schalk.
2. Benoeming van een havenmeester.
Aanbevolen worden in alphabetische volgorde,
de heerenS. de Boer, S. S. Boom, C. Goslinga,
P. J. Kempers, W. J. Kruyer en P. Prins.
3. Eervol ontslag leeraren H. B. S. en Gym
nasium H. J. v. d. Noordaa en G. W. ten Dam.
4. Verzoek van P. J. Hobbel om eervol ont
slag als onderwijzer aan school D, met ingang
van 1 Januari 1910.
5. Voorstel van B. en W. tot verhooging der
jaarwedde van S. Beenhakker, leeraar en J. Koning,
concierge aan de H. B. S.
6. Alsvoren van den onderwjjzer C. Ruiter.
7. Voorstel van B. en W. tot vaststelling van
den pensioengrondslag van den boekhouder van
het Grondbedrijf, M. v. d. Vlies.
8. Vaststelling der kohieren nos. 3 en 4 der
plaatselijke directe belastingen naar het inkomen,
dienst 1909.10.
8bis. Bezwaarschrift inkomstenbelasting 1908/9-
8ter. alsvoren 1909/10.
9. Bezwaarschriften tegen aanslagen in de be
lasting op de gebouwde eigendommen, bedoeld bjj
art. 240, letter i, der Gemeentewet dienst 1909.
10. Voorstel van B. en W. tot wjjziging der
verordening, regelende de inrichting der Gemeente
politie.
11. Voorstel van B. en W. tot verhuring van
de woning Nieuwe Sluisstraat 10 aan Wed. G. van
der Heiden.
12. Verzoek van de Commissie der Schiedam-
Vlaardingsche Hockey-club, om het terrein aan den
Havendjjk nabij de fabriek van de fa. van Deven
ter te mogen gebruiken, met prae-advies vanB.enW.
13. Voorstel van B. en W. tot aankoop van een
kuiperjj van C. Golhof tot uitbreiding der ga3'
fabriek.
14. Voorstel van B. en W. tot stichting van
een nieuwe loods ter uitbreiding van de gasfa
briek en hiervoor een crediet van 113.000.— te
verleenen.
15. Voorstel van B. en W. tot wjjziging van
het tarief der Drinkwaterleiding.
16. Voorstel van B. en W. tot vernieuwing van
het klokkenspel van den grooten toren en daar
voor een crediet van ten hoogste f 3000 toe te
staan.
17. Voorstel van B. en W. tot opheffing der
Zaterdagavondmarkt.
18. Voorstel van B. en W. tot vaststelling eener
verordening tot aanwjjzing van wjjken en straten,
waar geen Drankwet-vergunningen mogen worden
verleend (art. 7, le lid sub lo. der Drankwet).
19. Adres van de Schiedamsche Spoelingver-
eeniging houdende verzoek om de binnensluis en
de bruggen over de Schie weder evenals vroeger,
te zes uur te openen, met prae-advies van B. en W.
Machinefabriek Ingelse Co.
De machinefabriek van de firma Ingelse aan de
Nieuwe Haven heeft uiterljjk een metamorphose
ondergaan, die den voorbjjgangers zeker wel is
opgevallen. De gevel van de vroegere branderij,
die zjj tot voor.korten tjjd nog te zien gaf, heeft plaats
gemaakt voor een nieuwen sierlijken gevel naar
moderne opvatting, van boven cement, het onder
deel baksteen, met aanwending van hardsteen en
glas in lood, en fraai gesmeed jjzeren inrjjhek ter
zjjde die een geheel ander aanzien geeft aan het
pand, dat wjj, daartoe genoodigd, heden met ge
noegen bezichtigden.
Treedt men door de fraai bewerkte hoofddeur
het pand binnen, dan ziet men dat ook inwendig,
althans in het voorste deel der fabrieksruimte, een
algeheele verandering is aangebracht. Dit gedeelte
is geheel voor fabriekskantoren en -lokalen inge
richt. De met tegels bekleede gang geeft rechtuit
toegang tot de fabriekshal, ter zjjde resp. naar het
privé- en bediendenkantoor. Vooral het laatste is
zeer practisch ingericht. Er is met de ruimte
gewoekerd om een zoo groot mogeljjk en modern
kantoor te verkrjjgen, dat, voldoende zoowel bjj
avond als dag verlicht, de geheele fabriek en de
zjjgang doet overzien. Het plafond in lancrusta
met houten omljjsting, dat ook voor het plafond
in de gang en het privé-kantoor is toegepast,
maakt een sierljjken indruk, terwjjl de fraaie houten
wandbetimmering gelegenheid tot berging in over
vloed biedt.
Doelmatige stoomverwarming doet ruimte win
nen, die ook is uitgespaard door de smalle jjzeren
wenteltrap, die naar de verdiepingen voert. Daar
heeft men het ingenieurskantoor, met donkere
kamer voor fotografie, de teekenkamer met de
vereischte verlichting en balcon, de modelmakerij
en bergplaats en de koperbergplaats. Alle afdee-
lingen der fabriek zjjn direct met elkaar, zonder
omwegen, verbonden en hebben allen telefonische
gemeenschap.
In de fabriekshal onderscheidt men duidelijk
het oude en het nieuwe gedeelte. In het oude
deel doen stoomketel en stoommachine van35p.k.
eff. aanstonds zien, dat daar alles nog, volgens het
oude systeem, door drjjfwerk geschiedt. Maar de
dynamo, die in dat deel geplaatst is terwjjl
nog een dynamo in reserve wordt gehouden ~-
gecombineerd ingericht voor het voortbrengen van
licht en het verschaffen van kracht, doet reeds
zien, dat ook de nieuwere beweegkracht wordt
toegepast.
In het achterste deel der fabriek, geheel uit
steen en jjzer opgetrokken en dat zich met doel
matig bovenlicht tot aan de Warande uitstrekt,
wordt dan ook de electriciteit geheel en uitslui
tend toegepast. Door het aanwenden van gietstaal
kon de betrokken machine 5 p.k. van kleiner
omvang zjjn en zwaarder werken. Het werk is
hier niet meer afhankeljjk van de meer of min
dere juistheid van den werkman. Door een enkele
beweging van den handel zagen wjj hier jjzer als
draad afknippen en in een oogwenk gaten in jjzer
ponsen. Hier is ook een loopkraanwagen aange
bracht met een heffingsvermogen van 5000 k.,
terwjjl een tweede kraanwagen van 10.000 k?
heffingsvermogen wordt aangebracht, die de voor
werpen tot in het voorste gedeelte der fabriek
brengt.
Het herbouwen van het voorste deel der fabriek
is geschied naar het ontwerp en onder leiding
van den architect, den heer P. Sanders, die dat
werk tot algeheele tevredenheid der firma Ingelse
heeft doen opleveren. Het metselwerk bleek aan
den heer M. J. Wouterlood en het timmerwerk
aan den heer H. Groeneweg goed toevertrouwd-
De heer L. Baakman leverde het schilderwerk en
de firma Gabulus Verdoes het stucadoorwerk
met bjjzondere voldoening op, terwjjl het hard-
steenwerk door den heer J. van der Most geleverd
werd en de firma Ingelse zelf natuurlijk voor het
jjzersmeedwerk zorgde.
Het huis te Riviere.
De ruïne van den ouden burcht van Mathenesse,
genaamd het shuis de Riviere" zal zooveel mogeljjk
in den ouden vorm worden gebracht. De muren
x
