Staten-Generaal.
Biimenland.
De koepel van het paleis beweiert een nieuw'
Alhambra ontdekt to hebben. De plattegrond van
het paleis moet zich bevinden in de archieven
vart Fez. Het gerucht gaat, dat Perin hot paleis
verknopen wil aan den MarokJoianschen sultan.
Spanje zal dat echter waarschijnlijk verbieden
en het paleis, in welks onderaardsche gewelven
verschillende Moorsche vorsten begraven liggen,
tot nationaal eigendom verklaren.
Volgens een ambtelijk bericht uit Tenerilïa,
werpt de «krater" nog altgd groote hoeveelheden
lava uit. De op Santiago toeloopende stroom, die
een breedte van 200 M. en een^diepte van 10 M.
heeft, is Dinsdag 5000 M. opgeschoten. Twee op
Tamana aanstroomende lava-armen hebben zich
vereenigd en zich sedert Dinsdag 1200 M. uitge
breid. Deze stroom zou gisteren het gebied van
Las Manchas beroiken, waar hg op een terrein
komt waar bg sneller kan voortvloeien. In Gara-
chio hoore men;onderaardsch gerommel. De stroom,
die naar die stad toevloeide is gestold. Vele ge
zinnen z|jn zonder dak.
Van Santa Gruz gaan voortdurend stoombooten
naar de Zuidwestkust van Tenerilïa om nieuws
gierigen, waarender vele vreemdelingen z|jn, erheen
te brengen. Totnogtoe zgn er geene dooden. Wel
zijn er vele menschen van angst en zorg ziek ge
worden. Met voortdurend geknal zoo meldt de
correpondent van de Külnische uit Madrid en al
lengs z\jn de velden in den omtrek met een grijs
witte ascblaag bedekt. De asch vliegt tot naar
Las Palmas toe.
Naar desDaily Telegraph" van Tenerifïe nader
verneemt, neemt het vuur en lava-spuwen van de
pieken toe. Een lavastroom, 13 M. diep, bereikt
nu een landbouwstreek en richt dus groote scha
de aan. Op den Ouden Piek is een nieuwe kra
ter geopend.
ti TWEEDE KAMER.
Zitting van Donderdag 25 Nov.
Het algemeen begrootingsdebat wordt voortgezet.
De Minister van Financiën, zijn rede
van gisteren vervolgende, verdedigde de drankac-
cjjns-verhooging, waarvan hij wel degelijk vermin
dering van drankverbruik voorspelde. Vermeerde
ring van den smokkelhandel vreest de minister
niet. Alleen het toezicht zal wat moeten verscherpt
worden.
Hierna vingen de replieken aan, waarbij de heer
Drucker zijn standpunt inzake de Kuyper-
kwestie handhaafde, zeer zeker na hetgeen minis
ter Heemskerk gisteren heeft gezegd, ofmeer
nog heeft verzwegen, 'tgeen voor een goeden
verstaander wel sprekend genoeg is. Spr. deed nog
eens nadrukkelijk uitkomen, dat de opdracht aan
den heer Staalman, om een onderzoek in te stel
len in zake de gedwongen winkelnering een hoogst
onaangenamen indruk heeft gemaakt ook bij voor
mannen der Rechterzijde op wier oordeel het
kabinet ongetwijfeld hoogen prijs moet stellen.
Tegenover het verwijt, dat spr. onmeedoogend zou
hebben gehandeld door de verkiezingskas der A. R.
Partij in debat te brengen, merkte spreker op,
dat giften van drie vierduizend gulden aan de
Linkerzijde weinig voorkomen, terwijl de linker
zijde evenmin extra-fondsen van f 11000 kent,
geschonken nog wel door niet bü de partij aange
slotenen.
Spr. betoogde nader uitvoerig, dat de leuze
christelijke rechtsbeginselen zinledig is, alleen dient
om bijeen te houden wat bjjeen behoort en in de
praktijk leidt tot conservatisme en hervormingen,
welke slechts door samenwerking kunnen verkre
gen worden, bemoeilijkt. Spr. constateerde verder,
dat duidelijk uit de rede van minister Heemskerk
gebleken is, dat in het eerste vierjarige tijdperk
van kiesrecht-hervorming niets komt. Ten slotte
wenschte spr. aan het recht dezer Kamer om
inlichtingen aan de Regeering te vragen over per
sonen, benoemingen enz., in vollen omvang vast
gehouden te zien, onder erkenning echter tevens,
dat van dat recht met groot discretie moet gebruik
worden gemaakt.
De heer Troelstra constateert dat dit jaar
minder dan ooit de beteekenis der christelijke
beginselen is gebleken. Thans stelt men de neu
trale zone voorop en erkent volmondig dat de
christelijke beginselen geen richtsnoer voor prac-
tische politiek bieden. Het kiesrecht is van de
baan, hoewel zelfs anti-revolutionairen en katho
lieken het eens zijn over het huismans-kiesrecht
met capaciteitenkiesrecht, dat in den grond van
de zaak practisch op algemeen kiesrecht neerkomt.
Slechts een fractie, de Chr.-hist. heeft zich tegen
kiesrechtherziening verzet en daarmee gaai de
regeering accoord. Hier wordt de democratie opge
offerd aan de antithese 1 Het zgn de soc.-democra-
ten die door de behartiging van arbeidersbelangen
pogen het algemeen welzjjn het best te bevorde
ren, krachtens de historische roeping van den
vierden stand, die thans heeft gedreven tot de
sociale hervormingen welke de burgerlijke partijen
onder dien drang geven.
Men verwijt den sociaal-democraten dat zjj her
vormingen tegenwerken, tegen den leerplicht stem
den Maar hebben indertijd de radicalen niet
tegen de Kieswet Van Houten, tegen de tweede
Ongevallenwet gestemd Al hadden de socialisten
vóór de oorlogsbegrooting van Rappard gestemd,
dan nog ware zij gevallen, omdat de heer Thom
son en sommige vrjjz.-democraten óók tegenge
stemd hebben. De heer Borgesius, formateur van
het kabinet-De Meester, had moeten zeggen, welke
waarborgen hij had, dat dit ministerie zjjn program
zou uitvoeren. De onbetrouwbare houding der
Liberale Unie is goeddeels oorzaak van den uitslag
der verkiezingen.
De heer Troelstra verdedigde uitvoerig de
sociaal-democratische partij tegen den aanval van
den heer Lobman, betoogende, dat hjj die partij
als als zoodanig niet mag beoordeelen naar daden
of uitlatingen eener kleine oppositiepartij of van
personen, die aan den zelfkant der partij staan.
Tegenover de beschuldiging van materialisme en
prediking van vorstenmoord, tegen de sociaal-
democratie uitgebracht, stelde spreker het Oude
Testament en de Calvinistische citaten, die van
vorstenmoord wemelen. Juist de sociaal democratie
is onder de staalkundige richtingen de eenige, die
in haar geschiedenis geen vorstenmoord op haar
geweten heelt, dezen integendeel afgekeurd heeft.
Wat de Kuyper-zaak betreft, na de voorlezing
der verklaring van den heer Kuyper heeft spre
kers zienswijze geen verandering ondergaan. Spr.
wees er op, dat deze zaak hier verder dient bespro
ken te worden met afscheiding van persoonlijke
en politieke elementen. De rechterzijde toch heeft
tot politiek doeleinde zich als een man rondom
Kuyper te scharen, den man van groote beteeke
nis voor de coalitie. Zjjn schuld dient zooveel moge
lijk verkleind met eenige persoonlijke restrictie.
Deze politiek maakt het de linkerzijde uiterst
moeilijk den heer Kuyper vrjj te pleiten. Spreker
critiseerde het geloof aan dr. Kuyper op zijn eere
woord of liever op zijn «eerlijk woord", zonder dat
het bewijsmateriaal nader onderzocht is. Dr. Kuy
per moet zelf een verder onderzoek eischen om
zoo noodig de beschuldigingen te kunnen ver
pletteren.
Na wij uitvoerig over deze zaak te hebben uit
geweid, meende spr. dat van rechts een enquête
behoort te worden geprovoceerd.
De zitting wordt verdaagd tot 's avonds 8 uur.
De ridderordezaak.
Een eereraad ware een uitnemend middel om
de ridderorde-zaak tot een besluit te brengen, zegt
de »N. Crt." melding makend van het gerucht,
dat hoogst achtenswaardige en aanzienlijke vrien.
den van dr. Kuyper de nieuwe landvoogd van
Nederlandsch-Indië onder meer bij hem zeer
sterk op de keus van deze oplossing, de benoeming
van eene eereraad, moeten hebben aangedrongen
Doch dr. Kuyper moet geweigerd hebben.
De gouverneur-generaal.
De gouverneur-generaal Idenburg, is gisterochtend
te Genaa naar Ned.-Indië, scheep gegaan.
Gedurende de reis naar Batavia is den opper-
landvoogd aan boord van de «Rembrandt" toege
voegd, de van verlof naar Ned.-Idië terugkeerende
kolonel Micheelsen.
De directeur van het Departement van Landbouw,
de heer Lovink, maakt met den heer Idenburg de
reis mede.
N. G. Pierson.
Wü vernemen, dat de toestand van mr. N. G.
Pierson zeer zorgwekkend is. (Tel.)
Bezoek Commissaris der Koningin.
Gister bezocht de commissaris van H. M. de
Koningin Rotterdam. Na het bezoek op het stad
huis werden ook bezocht de rijksserum-inrichting
en het ziekenhuis aan den Bergweg. Na den lunch
in het huis van den burgemeester werden nog be
zocht het armhuis en de spaarbank.
Toelating van vreemde oorlogsschepen.
«Staatscourant" no. 277 bevat een Koninklijk
besluiten van den 30sten October 1909, houdende
vaststelling van nieuwe regelen ten aanzien van
de toelating van oorlogsschepen van vreemde
mogendheden in de Nederlandsche territoriale wa
teren en het daarbinnen gelegen Nederlandsch
watergebied.
Emigratie naar Brazilië.
Naar wjj uit vrjj officieele bron vernemen, zal
vermoedelijk met 1 Januari de kostelooze emigratie
naar Brazilië.vanwege de Braziliaansche regeering
ophouden.
Onderscheiding.
De heer H. J. van der Velden, lid van het al
gemeen Armbestuur en van de Vereeniging van
den H. Vincentius a Paulo te Eindhoven, werd
door Z. H. den Paus begiftigd met het kruis «Pro
Ecclesia et Pon tifice".
Stichting—Van Meeuwen.
Door jhr. Eog. Van Meeuwen te 's-Hertogenbosch,
is aldaar een stichting in het leven geroepen, die
zich len doel stelt hulp te verleenen aan minver
mogende ooglgders, onverschillig van welken gods
dienst, ingezetenen van 's Hertogenbosch, Vucht,
Hervoirt, Boxtel en Rosmalen, zullende die van
's-Hertogenbosch in den regel voorgaan, door aan
hen te verschaffen, zoowel genees- en heelkundigen
bgstand als alle hulpmiddelen blindenonderwijs
daaronder begrepen die hun gezichtsvermogen
kunnen verbeteren of hen in staat kunnen stellen
beter in hun onderhoud te voorzien, blijvende de
toepassing van een en ander geheel overgelaten
aan het oordeel van regenten, waarvoor door den
stichter zijn aangewezen de heerenjhr. mr. L.
C. J. A. Van Meeuwen, president van het Gerechts
hof, mr. A. baron Van Styrum, raadsheer in dat col
lege, en mr. F. J, Van Lanschot, advocaat, allen
te 's-Hertogenbosch. De stichter mist reeds ver
scheiden jaren zelf het gezichtsvermogen.
De Kamerzetel van Wijk-by «Duurstede.
De Haagsche correspondent van «De Tgd" ver
neemt uit betrouwbare bron, dat in toon aange
vende politieke kringen der rechterzijde, het denk
beeld, om den opengevallen zetel van Wyk-by-
Duurstede nu aan de Katholieken over te laten,
niet on-sympathiek ontvangen is. Oificieele be
sprekingen zijn er echter nog niet over gevoerd.
«De Tjjd" kan hieraan toevoegen, dat reeds
bg gev oerde besprekingen betreffende Breukelen,
vóór eenige maanden, bepaaldelijk het district
Wijk-bij-Duurstede door de bevoegde autoriteiten
is aangewezen om in de toekomst, als eventueel
de zetel van dat district zou openkomen, over te
gaan aan de Katholieken, voornamelijk uit over
weging, dat voor Wijk-bü-Duurstede reeds vroe
ger een Katholiek heeft zitting gehad.
Vandaar dat het advies door de Katholieke
Kiesvereeniging van Breukelen {onlangs gevraagd
aan den voorzitter van het bestuur vau den «Bond
van R. K. Kiesvereenigingeo", toen niet gunstig is
geweest voor het plan der Kiesvereeniging.
Met Wijk bij -Duurstede zou in de toekomst nog
misschien een enkel ander district, waarook vroe
ger een katholieke zetel door een anti-revolution-
nair veroverd werd, voor dezelfde transactie in
aanmerking komen.
Bijkskaasmerk.
Naar van betrouwbare zijde aan de Res.bode
gemeld wordt, zal het rapport der commissie van
onderzoek naar een bruikbaar rijkskaarmerk wel
dra aan den minister van landbouw worden uit
gebracht.
Veeten
Men schrijft aan «De Tijd"
Gelderland is de provincie van den ouden adel.
En die bekend is met de historie onzes vader
lands, weet tevens, dat misschien nergens de
familietwisten tusschen de edelen zoo'n groote rol
hebben gespeeld als juist daar.
Dat echter die geslachtenhaat in onzen tijd
nog zoo ver gaat, dat men zelfs in zgn testament
daaraan nog uiting meent te moeten geven, dat
is toch een feit, dat tot sombere gedachten aan
leiding geeft.
Dezer dagen vernamen wij daarvan een teeke-
nsnd staaltje. Onlangs is gestorven mevr. de
Baronesse Mollerus geb. Stratenus, wednwe van
den vroegeren Commissaris der Koningin in
Gelderland. Deze dame, die als zeer vroom bekend
stond, vermaakte bij haar dood talrijke legaten
aan godsdienstige en liefdadige instellingen.
Maar in haar testament werd sub no. 62 ook
een geschenk gelegateerd aan de provincie Gel
derland. De betrokken passus luidt aldus en spreekt
voor zich zelf
«62aan de Provincie Gelderland, ten gebruike
van den tgdelijken Commissaris dier provincie)
met uitzondering van Jhr. mr. H. W.
van Asch van W ij c k of van hare
Provi.nciale Staten (wij spatieeren) bg
een eventueel bezoek van H. M. de Koningin ten
provinciehuize
de drie groote zilveren schotels, de twee ronde
dito schotels, het dito milieu en de twee dito
aspergebedden, die mgn echtgenoot en ik bjj
meergemeld ambtsjubileum in 1905 ten geschenke
mochten ontvangen."
De baat van de familie Mollerus tegen die van
Van Asch van Wgck gaat dus zoover, dat aan
een lid van deze laatste familie de hoon moest
worden aangedaan, dat bg, mocht hg eens ooit
tot het Commissarisschap geroepen worden, bg
feestelgke gelegenheden niet eens het zilverwerk
der familie Mollerus zou mogen gebruiken.
«Zou het waar zjjn schreven wg boven dit
stukje, omdat iets dergelijks ons eenvoudig onbe
staanbaar leek. Wg staan echter voor het feit in,
dat trouwens in Gelderland begrgpelgkerwgze veel
verontwaardiging heeft gewekt en druk besproken
wordt.
Men is aldaar algemeen van gevoelen, dat het
niet getuigt van groote deferentie tegenover den
persoon van H. M. de Koningin, omdat wanneer
H. M. eventueel genoemden persoon tot commis
saris benoemd had, bet hoogst onbehoorlijk is,
H. M. voor die daad te straffen, door te verbieden
van het servies gebruik te maken bg een even
tueel Officieel bezoek te Arnhem.
Congres gemeentebedrijven.
Zooal3 reeds gemeld, zal de Vereeniging voor
Handel, Nijverheid en Gemeentebelangen ter her
denking in 1910 van haar 35-jarig bestaan, in de
zalen van het Kurhaus te Scheven ingen een nationaal
congres ter bespreking van de gemeente-bedrgven
en een op die bedrgven betrekking hebbende ten.
toonstelling houden.
Er hebben zich eenige commissiën gevormd,
welke later nog zullen worden aangevuld.
Op het congres zullen behandeld worden de
vragen
lo. door welke beginselen behoort het uitoefe
nen der bedrgven door de gemeente te worden
beheerscht
2o. welke behoort de verhouding te zgn tusschen
de financiën der bedrgven en die der gemeente en
op welke wijze behoort zich deze verhouding in de
gemeenterekening af te spiegelen
De volgende heeren hebben zich bereid verklaard
prae-advies uit te brengen
op vraag 1mr. P. J. M. Aalberse, lid der
Tweede Kamer, oud-wethouder der gemeente Lei
den mr. J. A. N. Patjjn, oud-chef der afd. Bedrg
ven ter gemeentesecretarie te 's-Gravenhage, en
W. H. VliegeD, lid der Tweede Kamer, lid der
Prov. Staten van Noord-Holland en lid van den
gemeenteraad van Amsterdam;
op vraag 2een commissie, bestaande uit de
heeren mr. S. J. Blaupot ten Cate, mede-directeur
van het Bureau voor Staats- en Administratief-
rechterlgke Adviezen te 's-Gravenhage; mr. J. L.
O. van Essen secretaris der gemeente Arnhem
A. de Vulder van Noorden, lid van het bestuur
der Ned. Vereeniging voor Gemeentebelangen.
Vele gemeentebesturen hebben bewijzen van
adhaesie geschonken aan congres en tentoonstelling
en zich bereid verklaard daaraan deel te nemen.
De tentoonstelling zal omvattenteekeningen,
plannen, modellen, geschiften, hieronder ook te
verstaan geschriften betreffende de boekhouding
en administratie en verder datgene wat kan strek'
keu om een juist beeld te geven van eenig gemeen
tebedrijf.
Den 12den Maart 1910, den dag van het 35-ja-
rige bestaan der vereeniging, zal een gedenkboek
het licht zien, waarvan de redactie aan den secreta
ris van de vereeniging is opgedragen, behelzende al
datgene wat door de vereeniging in het algemeen
belang van handel, nijverheid en gemeente i®
gedaan.
Niet-leden der vereeniging kunnen ook deelnemen
aan het congres en hebben zich te vervoegen bg
den heer mr. A. Ferf te 's-Gravenhage.
De directie van de Maatschappij Zeebad Scheve-
ningen heeft de toezegging gedaan kosteloos toegang
te geven aan de leden van het congres in he*
Kurhaus en tot het Wandelhoofd Koningin Wil'
helmina, t|jdeDS den duur van het congres.
Verdere inlichtingen worden verstrekt door den
algemeenen secretaris, den heer A. J. H. van Rjj°
in Den Haag.
Papendrecht.
De minister aarzelt niet te verklaren, dat ook
b|j hem, na lezing der dagbladverslagen, in zake
de behandeling der Papendrechtsche zaak voor bet
gerechtshof te 's Hertogenbosch, aanvankelijk twij
fel was gerezen, of de houding van den advocaat*
generaal tegenover de getuigen wel in allen deele
den toets van de kritiek kon doorstaan. Waar 't
proces-verbaal der terechtzittingen slechts den
zakeJjjken inhoud der afgelegde verklaring, behelst
en de dagbladverslagen niet eensluidend waren,
was het bezwaarlijk, een beslist oordeel uit te
spreken. Bovendien merkt de minister op, dat
van de ter terechtzitting gebezigde uitdrukkingen,
die tot de bekende ontstemming in het land aan
leiding gaven, in ieder geval slechts zeer enkele
door den advocaat-generaal zouden zgn gebezigd-
Intusschen heeft de minister niet nagelaten, ztf
het dan ook ten overvloede, onder de aandacht
van dien ambtenaar te brengen, dat, algezien van
andere redenen, reeds de ook op het O. M. rus
tende plicht, in alle strafzaken de waarheid te
bevorderen, waarnaar de advocaat-generaal ook in
de Papendrechtsche zaak met ernst heeft gestreefd,
groote bezadigdheid en onpartijdigheid, tjjdens het
getuigenverhoor, gebiedend vordert.
Het nemen van bijzondere maatregelen, acht de
minister verder overbodig.
i I 4
Aan het verzoek door enkele leden der Tweede
Kamer gedaan bjj het onderzoek der Staatsbe
groting 1910 (Justitie) in de afdeelingen, om
overlegging van het ropport betreffende het on
derzoek ter beantwoording van de vraag of de
politie in de gemeente Papendrecht aan redelijke
ei: chen voldoet, kan blijkens de memorie van
antwoord van den betrokken Minister niet
worden voldaan, wegens bet overleden van den
heer Voormolen. Echter de heer Voormolen heef'
het voorbereidend onderzoek reeds toevertrouwd
aan den inspecteur der recherche C. Van de Pol
Jr. te Rotterdam, nadat de burgemeester van Rot:
terdam daartoe welwillend toestemming had ver
leend. Overtuigd dat het onderzoek b|j dezen
ambtenaar in goede handen was, heelt de Minis
ter tgdens de ziekte en na het overigden den heer
Van de Pol verzocht met het onderzoek voort te
gaan. Aldus heeft thans een zeer groot aantal
processen-verbaal van verhoor zgn departement
bereikt. Nu heeft de Minister gemeend, dat bet
in het belang van de berechting van de strafzaak
tegen Garsthagen voor het gerechtshof te Arn:
hem zou kunnen zjjn, dat aan deze verklaringen
reeds thans, voor zoover mogeljjk, openbaarheid
werd geschonken. Derhalve heeft de Minister den
heer Van de Pol niet alleen machtiging verleend
als getuige alle mededeelingen te doen, waarom
trent geen plicht van geheimhouding uit anderen
hooide bestaat, doch heeft hg dezen tevens opge
dragen vooraf zoowei den procureur-generaal als
den verdediger van Garsthagen in kennis te stellen
met de namen van de door hem gehoorde per
sonen, die bereid waren ook voor het gerechtshof
te Arnhem getuigenis te komen afleggen en daarbij
zeer in het kort aan te geven wat z|j eventueel
als getuigen gedagvaard, vermoedelijk zouden kun
nen verklaren. Op deze wgze zegt de Minister
wordt aan de uitkomsten van het administra
tief onderzoek reeds een openbaarheid gegeven,
die, naar h|j vertrouwt, ook de instemming der
Kamer zal hebben.
Belasting rijwielen.
In verband met de wet op de personeele belasting
is door den minister van Oorlog gewezen op de
omstandigheid, dat verscheidene in de kazerne
gehuisveste militairen ten onrechte verzuimen
hunne rjjwielen voor belasting aan te geven, ter*
wjjl 't door samenwoning en uniform-kleeding voor
de met het toezicht belaste ambtenaren der directe
belastingen haast ondoenlijk is, die gebruikers ui'
elkaar te kemaen. Om een onderzoek dienaangaande
mogelgk te maken, moet aan bedoelde ambtenaren
toegang tot de kazernes worden verleend.
De knoeierijen in Gulpen.
Naar de »L. K." nader verneemt, is het onder
zoek omtrent de kiesknoeierijen, gepleegd 'e
Bocholtz bg de op 11 Juni j.l. gehouden stem
ming voor een lid van de Tweede Kamer der
Staten Generaal, geleid door een brigadier-titulair
der marechaussee en een gemeente* tevens onbez-
Rijksveldwachter, gevoerd tegen een kiesagent
Neubouw (Bocholzerheidè) en 6 kiezers, allen hij
name genoemd.
Tegen alle deze personen werd proces-verbaai
opgemaakt, waarna verschillende hunner door
den rechter commissaris te Maasstricht zgn gehoord'
Verder schgnt de zaak niet te zgn gekomen.
De kiesagent werkte voor de candidatuur vaB
den heer P. Brouwers.
-JU-BUI .."frill <t
