Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
Oud en Nieuw.
32ste Jaargang.
Vrijdag 31 December 1909.
No. 9604.
EERSTE BLAD.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland f 2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons BureauBoter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BureauBOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTISN:
Van 16 regels f 0.92 met inbegrip van bewijsnummer,
Elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 25 cent per regel.
'1 1
J
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bik
1 jj k e overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen en een Geïllustreerd Zon
dagsblad.
1909-1910.
Het negende jaar der twintigste eeuw heeft zjjn
loop voltrokken. Nog slechts weinige uren schei
den ons van de jaargrens, het oogenblik waarop
het jaar 1909 zal hebben afgedaan, met al zjjn
liet en leed tot de wereldgeschiedenis zal behoo-
ren en het nieuwe jaar, nog bedekt met den dik
ken sluier der toekomst, zijn intrede zal doen. In
deze merkwaardige uren, vol zoete herinneringen,
Klaar ook vervuld van biltere, weemoedige gedach
ten, behooren we een blik op het verleden te
werpen, nog eens den verscneiden tjjdkring in zjjn
veelomvattend verloop, ia vogelvlucht te overzien.
Een merkwaardig jaar mag toch hei jaar 1909 heeten,
een jaar dat eene belangrijke plaats zal innemen
in de geschiedenis der rnenscbbeid, een jaar dat
zeker alleszins veelbewogen mag heeten.
Werpen wij allereerst een terugblik op de merk
waardige feiten in ons eigen Vaderland, dan mogen
We onder dankend opzien tot God, die Nederland
ook in oai jaar zoo zichtbaar nabg was, getuigen,
dat dit jaar ons gebracht heeft de gelukkige ver
vulling der bljjae verwachting waarnaar wjj zoo
lang met smacntend verlangen hebben uitgezien,
dat het leven van Neêrlands dierbare vorstin
bleef gespaard en een nieuw hoopvol leven gewekt
Werd. Dan herdenken wjj met weemoed het heen
gaan vau verdienstelijke ministers ais Bevers,
Idenburg en Sabron,'tzjj die, geijjk de eerste, door
den dood, van ons werden weggerukt, of om andere
reden hunne plaats openlieten, maar verheugen
ons toch dat zjj door andere minder of meer ver-
dienstelgke mannen werden\ervangen. Met bijzon
dere voldoening herinneren wjj ons, dat de alge-
meene verkiezingen eene meerderheid in de Tweede
Kamer brachten, die de beginselen die in de par
tijen der Rechterzijde leven tot haar recht kan
brengen.
Het land dat met ons door hechte banden van
taal- en stamverwantschap is verbonden. ïNeder-
l#nd aan de overzg", beleefde mede een zeer merk
waardig jaar. De erfgenaam vaD den troon, prins
Albert, bezocht het onmetelijke Congo-gebied, het
scheppingsrgk van zjjn scherpziumgen, onderne-
menden oom en snoerde aldus een nieuwen band
tusscben de nieuwe kolonie en het oude Moeder
land. De persoonlijke dienstplicht, de schrik en de
bee van vele Belgen, kreeg burgerrecht ook in de
Zuidelgke Nederlanden. En nauwelijks was aldus
de wensch vervuld van hem die deze steeds met
zooveel hartstocht had nagejaagd, of de oude
koning legde het moede hoofd ter ruste. Albert I
verving Leopold II op den troon en deed onder
de geestdriftige toejuichingen zjjner bewogen onder
danen zijne abljjde incomste" in de oude hoofdstad.
De jgroote natie", het veelbeproefde Frankrijk,
mag 1909 zeker ook als een wei merkwaardig
jaar opteekenen. Ook binnen hare grenzen had
eene troonsverwisseling plaats. Zelfs daar waar
les rois s'en vont, viel een koning. De oude, vos
Clemenceau, de minister-president die er met meer
macht heerschte dan menig constitutioneel vorst,
viel eindelgk onder de slagen van het noodlot dat
hem op den ministerieelen zetel door den geveins
den Briand verviDg. De schoolstrijd, de strjjd om
de ziel van het kind, ontbrandde m hellen gloed
de stakingen zelfs onder de rijksambtenaren van
post- en telegrafie, brachten wanorde en ontred
dering. De goddelijke gerechtigheid, zoo lankmoe
dig nog voor het ongelukkige land, deed een deel
van den machtigeu Arm zakken: schrikkelijke
aardbevingen teisterden het zuiden. Maar er
schoot een lichtstraal in den duisteren nachtIn
het aureool van den nieuwen glans waarmede
Rome's opperpriester haar omgaf, zien wg de
Maagd van Orleans, hooren wg den hoetslag van
baar strjjdros. Zg nadert steeds meer om Frank
rijk nog eens te redden, 't te brengen aan
de voeten van zgn Heer en Koning Gesta Dei
per Francosde daden Gods door de Fi-ankeD.
Io bet veelbewogen land, waar de Fransche
Bourbons eens een nieuwen troon vonden, werd
mede een zeer merkwaardig jaar beleefd. Aard
bevingen teisterden ook de nog bloeiende Spaan-
sche provinciën. Maar niet alleen in den korst
der aarde smeulde het vuur, ook op den aard
bodem sloeg 't in laaie vlam uit. De nieuwe
moeilijkheden in Marokko deden de oude beroe
ringen in het moederland in nieuwen jjzingwek-
kenden vorm uitbarsten. In het broeinest der revo
lutionaire woelingen, de felbewogen Catalaansche
hoofdstad, sloeg het verdwaasde gepeupel de han
den aan kerken en kloosters, spaarde zelfs de
dooden niet en deed de kerkelijke gebouwen in
vlammen opgaan. sDe Martelaars van Barcelona"
smeeken voor Gods troon om genade en erbarming
voor het arme verdoolde Spanje. En te midden
nog van die hevige beroeringen verdwenen twee
figuren in Spanje maar al te zeer gekend. De
pretendent don Carlos, die eens bjjua koning was,
ging rekenschap van zjjn veelbewogen leven af
leggen. De anarchist Ferrer, die het revolutionair
monster ontkende, moest den tol betalen der
menscheljjke gerechtigheid. Bljjve aan Spaüje een
nieuwe ferrer bespaard 1 Evenzeer werd het
veel beproefde Portugal, nog schrijnend aan de
wonde, die de koningsmoord 't meest sloeg, in
het verscheiden jaar door beroeringen zoowel in
de aardkorst als op den aarbodem bewogen.
Ook in »den tuin van Europa" woedde nog in
het begin van dit merkwaardig jaar de schrik der
aardbeving Het terra mota werd nog herhaalde
lijk in Calabrië en Sicilië vernomen. Wat echter
ook wankele of schudde, vast staat in Italië's
drievoudig Rome de eeuwige Petrus-Rots. Met
vaste hand stuurt de leider van Petrus' Scheepje
de beminnelijke, eenvoudige Pius X, het Kerkhulkje
door de branding en steekt meewarig de red
dende hand uit naar hen die op de woedende
baren der onmetelijke wereldzee dreigen te ver
gaan, hg die aan het priesterlijk goud het bis
schoppelijk zilver nog in di teigen zelfde jaar paarde.
Vaster staat de eeuwenoude Pausentroon dan de
nieuwbakken koningszetel, die men er voor een
veertig jaren durfde naast plaatsen. Niets zal de
laatste op den duur voor het geweld der revolutie
vrijwaren, allerminst de algemeene verkiezingen
die mèt de ministerswisseling diï jaar voor Italië
kenmerkten.
Beschouwen wg na de laatstbedoelde volken van
de Latjjnsche stammen de natiën van Germaan-
schen oorsprong, dan zien we Engeland in het
verscheiden jaar bewogen door een staatkundigen
crisis, die haar toppunt heeft bereikt in het merk
waardig votum der Lordskamer, maar hare oplos
sing vermoedelijk eerst na tal van wisselingen zal
vinden. Engeland, dat zich aldus op nieuwe banen
gaat bewegen, zag ook den eersten »vliegmensch"
over bet Kanaal, wiens stoute vlucht ons mede
eeD toekomstbeeld zoowel voor het groote eilan
denrijk als voor het onmetelijke vasteland ontwerpt.
De Scandinavische volkeren, Zweden, Noorwegen
en Denemarken, gingen voort in hunne geleidelijke
ontwikkeling, hoewel het eerste niet zonder be
denkelijk sociale woelingen. Het laatste land, dat
ook vertakkingen in de IJszee heeft, huldigde den
gewaanden Poolontdekker, maar meent alras er
varen), dat Cook te véél met koek" zinverwant was.
Het oude Roomsche keizerrijk, de nieuwe Duit-
sche Bondsstaat, heeft van het jaar 1909 mede
enkele merkwaardige feiten op te teekenen. De
kanselierswisseling belooft nog hare beteekenis in
de toekomst te verklaren en te doen zien of Von
BethmannHollweg meer dan Von Büiow de toekomst
van het Duitsche rijk draagt. Maar meer nog dan dit
veelbesproken feit zal in de gedachtenis aller vro
men voortleven de glorievolle verschijning van
den Eeuwige Koning, die zgn roemvollen triomf
tocht deed langs den heirweg van Germania's ka
tholieke hoofdstad, het heilige Keulen, de trouwe
dochter der Roomsche kerk, dat mèt den Eeuwigen
Vredevorst zjjn tjjdeljjken Stedehouder in„diens
plaatsvervanger eerde.
Terwijl de Zwitsersche Bondsstaat haar bijna
onbemerkt bestaan vreedzaam voorzette, deed de
Habsburgsche monarchie de bestendiging van den
rassenstrijd zien dien haar sinds zoo lang ver
scheurt, maar mocht zij toch ook eene voorloopige
vreedzame oplossing noteeren van het dreigende
Balkan-geschil, dat haar een ooge nblikin een gewel
digen, veelomvattenden oorlog dreigde te wikkelen.
Naderen wg aldus de volken van den slavischen
stam, dan kunnen wg er aan herinneren, dat bet
onmetelijke Tsarenrgk in den loop van dit jaar
zich onverpoosd voortbewoog op de nieuwe be
denkelijke banen, waarop zelfs geene regeerings
gezinde Doema 't vermag tegen te houden. De
herhaalde schrikwekkende feiten, nog uit den laat-
sten'.tjjd, doen dit maar al te zeer zien. Tsaar en
Keizer mochten op de reede van Helsingsfors de
buitenlandsche verhoudingen bespreken, in den
hinnenlandschen toestand vermocht hun samenzijn
niets te wjjzigen.
Op het Balkan-schiereiland ontwikkelden zich
de toestanden, die het gevolg zgn van de veeljarige
opvolgende feiten. »De groot-moordenaar op den
troon", de oude Abdul Hamid II, werd na revo
lutie en contra-revolutie vei dreven van den troon
dien hij circa dertig jaren innam en vervangen
door zgn weinig jongeren broeder, die onder den
naam van Mahomed V als constitutioneel vorst
het ottomanische rjjk bestuurt. De voortdurende
ontwikkeling der Balkanstaten vormt een toe
nemende bedreiging voor de heerschappij der kalifs
en doet wellicht in de toekomst weer de halve
maan voor het kruis aau den Bosporus wijken.
De toekomst van het oude Hellas scbjjnt ook
vrij onzeker bjj de voortdurende woelingen onder
het Helleenscbe volk. Het militaire element had
bijna den geïmporteerden Grieken-koning weder
naar zijn Noordschen oorsprong doen verhuizen.
Gelukkig wellicht voor zjjn volk wist koning
George zich nog met zjjne oynastie te handhaven.
Doen wjj, om dit kort bestek met ons vluchtig
overzicht niet al te zeer uil te breiden, nog slechts
een enkele greep in het wedervaren van de natiën
buiten Europa, dan zien wg, dat de Noord-Ame-
rikaansche Statenunie onder haren nieuwen pre
sident Taft nog weinig nieuwe wegen bewandelt
dat het duistere werelddeel nog in baringssmarten
het nieuwe levenslicht verbeidt, dat Afrika's we
dergeboorte moet brengen. Dan zien wg in Azië on
der aanvoering der beide groote wereldrijken China
en Japan den be-chavingsstrijd dien het oorspron
kelijk werelddeel zgn oude plaats in de wereld
geschiedenis zal hergeven. Dan ook zien wg steeds
meer verrjjzen dat nieuwe onmetelijke werelddeel
Australië, dat reeds maar al te veel van den
socialen strgd der oude wereld doet zien.
Slaan wg na dien breeden blik over de wgde
wereld 'toog op het nietig stipje dat wij de stad
onzer inwoning noemen, dan zien we dat ook voor
haar het jaar 1909 niet zonder beteekenis was.
De gestadige uitbreiding en verbetering onzer stad
ging band aan hand de overname van het mee-
rendeel der particuliere straten werd een feit. In
het teeken des tijds was ook binnen hare enge
grenzen plaatselijke sociale wetgeving aan de orde
van den dag. Voor hare katholieke inwoners trad
eene geestelijke vernieuwing in, die in het volgend
jaar nog zal voortgezet en yerder voltooid worden.
Jammer is 't maar dat de voltrokken accjjns-
verhooging ook haar weer in het veel beproefd
bestcan hare aloude industrie bemoeilgkt, haar die
toch zoo hartgrondig in 's Lands wel en wee deelt
en bjj de bigde verwachting en de gelukkige vol
trekking met geheel hat Nederlandsche volk zoo
ondubbelzinnig geestdriftig getuigde.
Hopen wg, dat het nieuwe jaar voor stad, land
en wereld, een jaar van vrede en voorspoed zal
zjjn. Voor het vaderland hopen wg, dat 't een
jaar zal zgn dat zich, in het ongestoord genot van
den vrede, kenmerkt door geleidelijken vooruit
gang op staatkundig en maatschappelijk gebied
die tot voorspoed en welvaart leidt. Voor onze
goede stad wenschen wg, dat het jaar 1910 zich
kenmerke door een bestendiging van de plaatselijke
verbetering, die zich ook tot hare aloud bedrijf
en de bijkomende industriën uitbreidt, door een
nieuwe openbaring van den geest van kracht en
energie die tot kloeke, groote daden leidt. Moge
't aldus, de stad onzer inwoning bloeiende, ook al
haren ingezetenen wel en voorspoedig gaanj! Geve
het nieuwe jaar hun alle reden tot tevredenheid
en dankbare stemming, dan zal hua alles geschon
ken worden wat wjj omvatten in den ouden,
christeljjken heilgroet
Zalig Nieuwjaar
Buitenlaiidsch Nieuws.
stand trachten te brengen op de volgende grond
slagen: Lo. een overeenkomst betreffende de sa
menwerking in koloniale vraagstukken, in 't bij
zonder in Afrika, waar de bezittingen der beide
mogendheden aan elkaar grenzen; 2o. een ver
drag over de belangen in het Zuid-Westelijk ge
deelte van Azië, van af de Bosporus tot aan de
G-olf van Perzië; 3o-. een afspraak over de uit
breiding vau de vloot.
DUITSCHLAND.
Het Duitschland vijandig gezinde blad de „No-
woje Wrem ja", spuwt vuur en vlam tegen de
Duitsche regeering, wegens de inbeslagneming van
het deposito- der Russische regeering bij de firma
Mlendelsohn en Co-, Vermakelijk is de groote
woede waartoe het zich oplwindt over deze zuiver
gerechtelijke beslaglegging, waarmee de politiek'
niets te maken heeft.
„Hoe is het mogelijk", vraagt het blad zich'
af, „dat een dergelijk ongehoord schandaal zich!
heeft kunnen afspelen. Is' Rusland soms een,
ontvlucht© misdadiger, dat het tot zoo'n verne
dering als de inbeslagneming der Russische Staats
gelden komen kon? Wij verlangen niet alleen
opheldering van deze schandelijke gebeurtenis,
maar ook, dat alle ambtenaren, die Rusland deze
beleediging hebben aangedaan, ter verantwoording
zullen worden geroepen. De houding der Duit
sche ambtenaren in deze geschiedenis beantwoordt
slecht aan de verzekeringen van vriendschap
pelijke gevoelens, waarvan de Duitsche Rijkskan
selier van af de tribune in den Rijksdag wist te
vertellen. Nu waren de liefelijke tonen der her
dersfluit. verstomd en men heeft geen woorden;
vernomen maar een daad gezien. Ook een soort
oprechtheid I'"
D-e Russische regeering heeft zich bereid
verklaard omtrent de eischcn van kapitein Hell-
feld tegenover de Russische regeering, in zake de
inbeslagneming van het Russische staatsdeposito
bij Mendelssohn en Co., door een scheidsgerecht
te laten, beslissen.
ENGELAND.
De correspondent van de „Standard" te Ber
lijn, zegt uit goede bron te weten, dat de Keiizer
en d-e Rijkskanselier het er over eens zgn een
toenadering vap Duitschland tot Engeland tot
FRANKRIJK.
Heeds is gemeld, dat de Fransche Kamer het
wetsontwerp heeft goedgekeurd, waarbij de stad
Parijs wordt gemachtigd een leening van 900
milliioen frank aan te gaan ter uitvoering van
groote werken. Het plan van de werken, die elk
jaar ondernomen zullen worden, zal telkens na
beraadslaging van den gemeenteraad vastgesteld
worden. Met 358 tegen 33stemmen heeft dq
Kamer het wetsontwerp aangenomen.
•Deze leening van 900 millioen is de grootste
gemeentelijke leening, die het parlement ooit goed
gekeurd heeft.
Het „Journal des Dé'hats" is- van oordeel dat
de Kamer verkeerd gedaan heeft. De werken,
die men ten ,uiitvoer wil brengen en die overi
gens slechts heel ,vaag zjjn' aangeduid, zullenj
over zestien jaar ^verdeeld worden; er- is dus
geen bijzondere haast; het gaat niet om één
groot werk, bijv. om een oplossing te vinden,
van het vraagstuk ,van het verkeer. Indien het
te doen was om de breedte van straten en
pleinen op de acht of tien punten in de stad,
waar het verkeer pp sommige uren van den dag
door de overgroote drukte bijkans onmogelijk is,
t© verdubbelen, dan zou men zich groote opof
feringen willen getroosten. Maar men gaat een
reeks kleine werken ondernemen, die over de
geheel© stad- verstrooid zjjn, aan elke wijk, omi
zoo te zeggen, een stuk van den koek gevend,
en dringende be-h-oeften onvoorzien latende. De
Débats vreest, dat, als deze behoeften niet langer
onvoldaan gelaten kunnen worden, er nieuwe
leeningen gesloten zullen moeten worden, nieuwe
belastingen geheven. Ook tegen de wjjze van
aflossing dezer leening heeft het blad bezwaren.
Daar de stad Parijs eerst van het jaar 1950 af
zal kunnen beschikken over bronnen, waaruit
zij voor de aflossing van haar schuld zal kunnen
putten, zal die aflossing dus eerst over 40 jaar
een aanvang 'nemen. Wanneer een staat, een
gemeente, een maatschappij, een particulier geld
leent, zal 'hij trachten zeo gauw mogelijk met
het afdoen van zijn schuld een begin te maken
en zoo de schuld bij jaarlijksche aflossingen af
betaald kan voorden, wacht men gqvvoonljjk niet
bjjna, e©n h,alve eeuw om de eerste aflossings-
