Stateu-Gtiueraal.
•Had*- en He westelijk Nieuw».
eerste kamer.
ik'
i'
Elk geval moet naar de omstandigheden worden
beoordeeld. Wjj kunnen ons een ernstige kwestie
denken, waarbq óók dan nog de redactie het ge
heim moet bewaren. Maar toch mag niet de mee
ning postvatten, dat het persgeheim ook zou die
nen om leugenaars te dekken."
Katholiek program.
'Over het denkbeeld van het Ka'merlid Van
Vlijmen, die in de „Noordbrabanter" adviseerdie
de herziening van ons program in handen te
stellen van een gemengde commissie uit de ka
tholieke volksvertegenwoordigers en uit de ka
tholieke bonden van kiesvereenigingen wordt in
de katholieke pers van gevoelen gewisseld.
„Het Huisgezin" zou willen beginnen „met het
samenstellen eener beperkte commissie waarin
eenerzijds leden der Eerste en der Tweede Ka
mer, anderzijds bestuursleden der bonden van
kiesvereenigingen zitting hebben die een con
cept ontwerpen."
„Hit concept wordt behandeld van den eehen!
kant in de beide clubs van katholieke Kamer
leden, van den anderen kant in de kiesvereeni
gingen, aangesloten bij de beide Bonden.
En ten slotte worde aan de gemengde com-
missile als door den heer Van Vlijmen bedoeld
de deiinitieve samenstelling toevertrouwd.
Een imperatief mandaat in den strengsten zin
zal men deze commissie niet kunnen opdragen."
Men moet de commissie een zekere speling
en vrijheid van handelen laten en tot op zekere
hoogte vertrouwen hebben in haar vroeden zin
om op de best mogelijke wijze uiting te geven
aan de gebLeken meening van kiesvereenigingen
en Kamerclubs, besluit het blad. Niet iedere kie
zer zal in eiken zin precies zijn meening vin
den weergegeven. „Maar een politiek program
moet de afspiegeling wezen van de meen in gen,
strevingen en wenschen eener politieke partij im
Grossen und Ganzen genomen."
Andere bladen zijn 't er nog niet over eens,
dat er een program moet komen. Een gieluk acbt
daarbij de „Nieuwe Tilb. Crt.", „dat de katho
lieke «partij 't in ons land desnoods zonder pro
gram stellen kan. üe Katechismus een uit
stekend program! houdt alle katholieken bij
een." j
Het blad wil daarmede niet gezegd hebbenj,
dat een goed staatkundig program geen nut zou
brengen. Wanneer er nu begonnen zal wordefa
aan de herziening van het document, dan zal
men, ook volgens de „Tilburgsohe", goed doen,
den weg op te gaan, dien generaal Van Vlijmen
aanwijst.
Earngszins dieper gaat „He Gelderlander" op
de kwestie in, die er op wijst, dat „hetgeen de
Katholieken bijeenhoudt, voornamelijk de afweet
is van mogelijke anti-clericale maatregelen."
Het blad geeft dan aan, dat er onder de Room-
schen zooveel verschil van gevoelen bestaat om
trent alle politieke kwesties. „In de politiek zijn
wij bet eigenlijk op bijna geen enkel punt eens."
„Nu kan een program van tweeërlei aard zijn.
Van algemeeaen aard, geen enkelen politieken
eisch nader omschrijvend; maar dan is het
onnioodig en wordt het alleen gemaakt om et
zich niet aan te kunnen houden, als men dit
verkiest; ofwel van positieven aard, de poli
tieke eischen omschrijvend, die men wenscht te
verwezenlijken. Maar dan zou het op den duur
tot een splitsing in de katholieke partij moeten
leiden. ,Want men kan van een belangrijk deel
dezer partij niet vergen, dat het zal medewerken
aan de vervulling van staatkundige denkbeelden,
fcvaar het lijnrecht tegenover staat.
Het blad zou een vreedzame splitsing der ka
tholieke partij niet zulk. een ramp achten. „Omdat
twee partijen het eigenlijke doel der katholieke
eensgezindheid: den afweer, samenwerkend evén-
goed, misschien zelfs beter, kunnen vervullen
dan ééne partij."
Wie echter splitsing wenscht te voorkomen,
moet, besluit het blad, „niet aandringen op een
omlijnd program. En daar een ander program,
een dat niets zegt, onnoodig is, ware het voor
Ide blijvende eenheid van die katholieke partij
't best geen program samen te stellen".
„He Limburger Koerier" kan zich met deze
zienswijze van de „Gelderlander" geenszins ver
eenigen.
„Eene zienswijze, die radicaal strijdig is met
hetgeen Pausen en Bisschoppen steeds als eer
sten eisch hebben voorgehouden: eenheid in de
organisatie, met behoud van elks vrijheid in vrije
kwesties."
Het blad wijst op het leerzaam voorbeeld Van
het Buitsdhe Centrum, dat model van alle kath.
Staatspartijen.
In Frankryk kan de „Geld." zien, besluit het
blad, wat bij een verdeeld optreden der katholieken
van den gezamenlyken afweer van het anti-ole-
ricalisme terecht komt.
Zitting van Donderdag 3 Febr.
Voortgezet wordt de behandeling der justitie-
begrooting.
De heer Van Leeuwen putte uit het ver
schil tusschen de cqters, door hem genoemd van
het aantal in ééa jaar tjjds te Amsterdam ge
pleegde misdrijven, zonder dat de daders ontdekt
werden en de ruim 50 pCt hoogere cijfers dien
aangaande genoemd door de beereo Loeff en Kist,
een bewjjs temeer voor de groote noodzakelijkheid
•m da crimineele statistiek te verbeteren. Indien
die cqfers inderdaad zoo hoog zjjn als beide laatst
genoemde heeren mededeelen (ongeveer 5000),
dan zou uitbreiding van de politie te Amsterdam
noodig zqnmaar dit is niet het geval indien
sprekers veel lagere cijfers juist blijken.
Daarna beantwoordde de M i n i s t er de ver
schillende sprekers. Hjj etkende tegenover den
heer Van der Feltz, dat 't gewenscht kan zijn,
dat brieven door uit de ouderlijke macht ontzette
ouders of voogden, geadresseerd aan bun elders
opgenomen minderjarige kinderen niet aan deze
kinderen zelt door de postadministra1 ie worden
uitgereikt. Daarvoor ecbier is wetswijziging noo
dig in den geest van art 99 der Failissementswet.
De minister zai overleg plegen met zijn ambtge
noot van Waterstaat.
De minister deelde mede, dat hjj reeds met zjjn
ambtgenoot van Binnenlandscbe Zaken in overleg
is getreden om materiaal te verkrijgen, teneinde
de crimineele statistiek te verbeteren en haar
zoodoende ook meer ie doen strekken tot bet
verkrijgen van een overzicht van de criminaliteit.
Dan zat tevens kunnen bljjken of uitbreiding van
de Rjjks- of Gemeentepolitie in de hoofdstad al
of niet noodzakelijk is.
Na nog eenige debat wordt de justitiebegrooting
aangenomen.
Daarna wordt aangevangen met de behandeling
van de Binnenlandscne Zaken begrooung.
De heer W o lij er wees er op, dat met de
ineen? cüakingscommissie bedoeld is een organi
sche samenbaDg te brengen op onderwyi-gebied
daarom zou bq 't verkeerd acbien muien na ver-
scbqnmg van bet rapport der commissie aaastonds
werd overgegaan tot pariieele wqzigingen. Eerst
diende z. i. het systeem te woruen vastgelegd,
waarna zonder gevaar kon worden overgegaan tot
uitwerking der verschillende onderdeelen.
Met verschillende voorbeelden lichtte spr. zjjn
betoog toe, overtuigd, dat er anders geen rege
ling tot stand zal komen, welke inderdaad succes
heet'. Ook wenschte spreker de verdouding van
het oqzonder tot het openbaar onderwqs princi
pal geregeld te zien. Nog te veel wordt door
sommigen het geven van subsidie aan bijzondere
scholen als een soort van genadegift beschouwd.
Nog wees spr. er op, dat de meerdere inkomsten
van het openbaar onderwqs bjj lange na niet in
verhouding siaan tot de hoogere kosten vau dat
onderwqs, welke sedert 1898 met 13 millioen zqn
gestegeD. Betoogende, dat üet bqzonder Onderwqs
aan het geheele volk kan voldoen, hoopte spr.
dat dit onderwqs, dat thans nog met vele moei
lijkheden te kampen heelt, volkomen gelijkberech
tigd zal worden met het openbaar onderwqs, want
op de kurk van het christelijk onderwqs drjjft
ons maatschappelijk leven.
De heer Van der Feltz achtte vernietiging
van het raadsbesluit der gemeente Breda tot aan
koop van de Baronielaan gewettigd, uit het oog
punt van te -zqu in strqd met het algemeen be
lang. Waar echter Breda door dit vernietigings-
besluit voor groote moeilijkheden is geplaatst,
meende spr., dat aan schorsing de voorkeur had
gegeven moeten worden boven de vernietiging.
Spreker hoopte dat vooriaan in dergelijke geval
len in dien zin zal worden gehandeld. 8pr. be
sprak vervolgens de houding van een deel der
openbare onderwijzers, zooals die o.a. gebleken is
bjj de nationale feesten in het afgeloopen jaar.
Wordt >n die houding geen verandering gebracht,
dan zjjn de uren van de openbare school geteld.
De openbare school is aan spr. steeds liet ge
weest, maar thans zou hjj niet meer met diezelfde
sympathie en gerustheid zjjn kinderen naar die
school zenden, speciaal op sommige plaatsen, als
vroeger het geval was.
De heer v. d. Biesen bespreekt uitvoering de
verkeerde werking der Woningwet.
De heer Vermeulen wqst op den anti-
nationalen geest van het openb. onderwqsvervol
gens brengt spreker hulde voor het uitnemend
rapport inzake de vivisec ie. Tenslotte bepleit spr.
het conserveeren van monumenten en van voor
werpen, die een historiscbe waarde hebben.
De heer Staal protesteert tegen Ministers
uitlating, dat de openbare school fiasco heeft
gemaakt. Spr. houdt voorts een pleidooi voor de
neutrale scuool, die z. i. wederom de nationale
school moet worden.
Heden (Vrjjoag) voortzetting.
Weerbericht.
Telegrafisch bericht naar waarnemingen, verricht
in den morgen van 4 Februari 1910, medegedeeld
door het Kon. Ned. Met. Instituut te de Bildt.
Hoogste barometerstand 772.3 te Horta.
Laagste barometerstand 745.2 te Dunrossness.
Verwachting tot den volgenden dag zwakke
tot matigen westelijken tot noord westelijken wind,
veranderlijke bewolking, waarscbjjuljjk eenigszins
buiig, kouder.
Gemeentelijke Arbeidsbeurs.
Gevestigd in het Beursgebouw telefnr. 244.
Geopend alle werkdagen van 9£ tot 11 i
voormiddag. Maandag, Dinsdag en Vrqdag
van 8 tot 9 uur 's avonds.
Gevraagde Arbeidskrachten.
Modelmaker timmerman koperslager lood
gieter halfwas smid poljjster sljjper
distillateursjongen smidsjongen fabrieks*
jongen fLsschenbeteener halfwas kuiper.
Voor buiten de stad.
Behanger.
Aangeboden Arbeidskrachten.
Timmerman stokers bakker portier
koetsierhuisknecht pakhuisknechtschipper
bankwerker - halfwas bankwerker bankwer
kersleerling monteur machinebankwerker
vuurwerker plaatwerker voorslager
klinker koperslager stucadoor metselaar
opperman grondwerkers straatmaker
tuinier kurkensnijder verver verversjon
gen rijwielhersteller matrassenmaker
personen voor lichte werkzaamheden wasschen
aan huis gevraagd schoonmaakster dagmeisje
baker naaister voor verstelwerk meubel
maker.
Stedelijk Museum.
Sedert lo. Januari 1910, den tqd ongeveer waarop
het Stedelijk Museum voor het publiek toegan
kelijk werd gesteld is, het verrqkt met de vol
gende voorwerpen die geschonken of in bruik
leen verstrekt zijn.
Plaat van de stad Schiedam1 in vogelvlucht
Ao. 1598; Kaart der gemeente Schiedam 1658;
Kaart van de gemeente Schiedam 1886Een
schilderij in olieverf voorstellende het St. Jacobs-
Gastbuis zooals het was in 1785; Een Foto van
het Muziekkorps der dd. Schutterij ongeveer 1865;
E»n brandijzer waarop een klimmende leeuw met
zwaard in de rechter klauw Een zilveren medaille
Twee insignes vervaardigd als herinnering aan de
Inneming van den Briel op 1 April 1572 Een
roodaarden kan, geheel onbeschadigd gevonden
bjj opgravingen in den omtrek jan het kasteel
van Matenesse; Een tinnen kom, gevonden als
vorenTwee stukken groen aardewerk versierd
met bloemen, gevonden als voren Een stuk van
een baardrnankruik, waarop de kop van den baard
man, gevonden als voren Een Kris (Indisch wapen)
gevonden in de Kerkhofsloot.
Ondersteuningsfonds „St. Lidumiu"
De aangekondigde jaarvergadering van het
Ondersteuningsfonds St. Liduina, onderatd. van
den Ned. ft. K. Volksbond, afd. Schiedam, werd
Woensdag-avond in het Bondsgebouw gehouden.
De voorzitter, de heer W. Blok, de verga
deriug op de gebruikelijke wjjze openend, dankte
de leden voor hunne opkomst en de donateurs
voor huu bqdragen en deed daarna door den
secretaris, den heer N. Elgers, de notulen der
vorige vergadering lezen.
Daarna werd door den penningmeester, den
heer J. van Riet, het financieel verslag uitge
bracht, waar uit het volgends bleek.
De inkomsten bedroegen totaal 13175.74^,
waaronder 11731.13 aan contributie en f244 aan
bqdragen van donateurs. üe uitgaven beliepen
f2924— waaronder f1521 aan ziekengeld, 1350
belegd in de Bondsspaarbank en t 933.17, waarvoor
gekocht 3 obl. N. W. S. f 1000. Het saldo
in kas was dus op 31 Dec. 11. f 251.73.
De staat van hst fonds, in 1909 f 2908.42|, iu
1908 f 2421.01 jj, wqst dus op een avance van
f487.41.
De voorzitter dankte daarna den secretaris en
den penningmeester voor de gedane werkzaam
heden.
Daar er geen candidaten voor de bestuurskeuze
waren ingekomen, bleef het bestuur, zooals 't was
samengesteld.
De voorzitter sloot, na het gebruikelijk dank
woord, de vergadering op dezeltde wqze als ze
geopend was: met geOed.
„De Hanze".
De R. K. iMidd nstansvereemging »De Hanze"
hield gisteravond de aangekondigde buitengewone
vergadering vereerd met de tegenwoordigheid van
den geestelqken adviseur, pastoor Vernoeven eu
zjjn kapelaau, den weleerw. paler Fen n Ml, en den
recntskundigen adviseur, nar. M, M. van Velzeni
en ten slotte door een dertigtal leden bezocht.
De voorzitter, de beer G. L. Kamp, de ver
gadering volgens gebruik met den cnnsieljjken
groet openend, beetle beu allen welkom, ook den
afgevaardigden van de jereemging Haudetdry vende
Middenstand, den beer Bal, mede bier aanwezig
In de eerste vergadering van bet nieuwbegonnen
jaar wenscbte voorz. verder allen een gezegend
en zalig nieuwjaar, een jaar voordeelig voor aller
geesteiqk en tqdelqk welzqn. Waar 'l dezeu avond
vooral over dat tqdelqk welzqn gaan zou, heette
bq den geacbien spreker, den beer J. J. A. Ver
beek, cenuaal-presideut der «Hanze", bartelqk wel
kom, die dat welzqn bespreken zou in den vorm
der opgerichte creuieibank, hopend dat men het
Juiste ïnzicni in deze zaak zou krjjgen leidend tot
kracbtigen steun van deze instelling tot bloei en
voordeel van den middenstand. Daartoo gat hjj
aanstonds bet woord aan den beer Verbeek,
die onder bljjkbare teeltenen van instemming de
tribune besteeg tot bet houden zquer rede over
De csntra,le credietbank der Hanze-
Niet zonder huivering verklaarde spr. den eer
sten naderen stap te zeiten op het pad dat ons
voeren moet tot de groote instelling der georga
niseerde katholieke middenstanders in het diocees
Haarlem, 't Geld hier toch te komen tot het
plaatsen van aandeelen in de voorgestelde credit-
bank, waaraan het centraalbestuur en centrale
raad dag en nacnt gearbeid hebben. Spr. is toch
met het geheele bestuur overtuigd, dat met de
oprichting van de credietbaDk de katholieke mid
denstandsorganisatie zal staan of vallen. Waar
ook de neutrale middenstandsbond alle krachten
iDspant voor dergelijke credietinstellicg, moet
evenals de middenstandsorganisatie ia bet
diocees 's-Hertogenbosch onze diocesanen mid
denstandsorganisatie in de rjj verschijnen met
een centrale bank omvattend heel het diocees
Haarlem. Spr., uitgenoodigd deze zaak in de ver
schillende diocesane aideehngen te bepleiten, meen
de met Schiedam te beginnen om hier het plaat
sen van aandeelen aan te bevelen en is daarom
te meer huiverig zjjn taak te vervullen, waar ieder
andere afdeeling op de resultaten in Schiedam het
oog zal houden gericht.
In tegenstelling met den neutralen Middenstands
bond, die meent, dat de credieiinstellingen geen
filantropische instellingen moeten zjjn, meent de
katholieke middenstrands-organisatie, dat wel de
gelijk hier het filantropisch karakter voorop moest
staan. De middenstanders toch moeten geholpen
worden niet zoozeer zjj die een persoonlijk et,
zakelqke borgstelling kunnen geven, maar vo<>r
ook die welke dien borg ontberen. De va\ddèt
stander, die een goed braaf leven leidt, die ee'
goed geordende boekhouding kan toonen en in ?e'
verlegenheid geraakt, moet ook zonder den zake
lqken borg van huizen of effecten geholpen et
voor den ondergang behoed worden. Juist
kleine luiden moeten voor afzakking
het proletariaat en verhuizing naar het roode k»1"'
vooral behoed worden.
Het bestuur der credietbank heeft gemeend
het propagandeeren deze instelling naar een ee"
parig program, naar eene rotsvaste overtuiging
moeten handelen, het crediet veelal tot uitbreid"^
van den handel strekkend moet van even ët0°t
belang geacht worden als ^de handel zelf't ®°e
dienen om den handel te vergrooten, den o®^1
uit te breiden, de concurrentie het hoofd te f1'0
den, den maatscbappeijjken stand te handbag
kapitalen productief te maken, 't Is een m'd'
om het sparen te bevorderen en het ongebru1'
liggen van kapitalen tegen te gaan 't doet k6'
geld bestemd voor den ouden en kwaden dag, B°l
tig besleden 't maakt financieel sterker e"
doet de gecrediteerde bedragen productief belef>
gen.
Na aldus de voordeelen vau het crediet in
licht gesteld te hebben, meende spr. ook de °a
deelen met te mogen verzwijgen't bereidt
de"
ondergang der betrokken instelling als hetcre<f'e
lichtvaardig wordt gegeven aan personen die B'e
credietwaardig zjjn. Crediet wekt zucht tot gPe
culatie, leidt tot uitgaven met geëvenredigd
de inkomsten en bewerkt den ondergang van Pef
sonen die 't met productief weten te maken.
dit verband zette spr. ook uiteen het verschill°'
schen het crediet dat de groothandel, de ët0°^
industrie geniet en dat wat aan den middens®"
moet worden gegeven. Daarom kwam de co'"
missie van voorbereiding dezer centrale cred'e'
bank tot het besluit dat de credietbank ff0*
worden opgericht door en voor den middens®0
die crediet moet geven en nemen.
Nu tot-de oprichtmg der credietbank is besl"
ten, komt 't er slechts op aan te toonen, dat e<
in den middenstand energieke personen zjjn,
de gesproken woorden in voltrokken daden we'6"
om te zeiten. Er moet een aan den stand p"8
sende overeenkomstige credietgelegenheid zjjn! e<
moet gelegenheid zqu crediet te geven op perso"0
ijjke en zakelqke zekerheid, ook blanco crediet, °s
der te.bespreken, de bank moet steunen op c(t
dietgevers- en nemersonder zedelqken waart®"1
moet aan personen ter goeder naam en faam
kend staande na deskundig onderzoek van de"
stand hunner zaak onder vrqgevige bepaling4'
credieten kunnen worden verleend.
Na aldus de beginselen der opgerichte cred'4'
bank uiteengezet te hebben, wette spr. in °e
laatste deel zijner rede vooral op tot het ne®4'
van aandeelen m deze credietbank, den nadr°
er op leggend, dat hier als 't ware crediet aan f6"
zeiven wordt gegeven, daar de credietnemers
aandeelhouders der bank moeten zqu. De co®
missie van voorbereiding kan, na de zaak van
kanten bekeken te hebben, geen anderen weg
wijzen, geen andere oplossing vinden om tot
oprichting te komen van een credietöank van
Hanze" in ons diocees Haarlem, waar de bond 2®^
leden telt, vast overtuigd dat die instelling
door vele gegoede Katholieken, die geen ere®
«f
noodig hebben, wordt gesteund.
Daartoe moeten allen de handen ineenslaan V"'
dit grooische werk ten bate der katholieke oti*
nisatie, van bet katholiek leven en zooveel vaoi
Iqk aandeelen nemen in de thans voorioopig "P
gerichte credietbank, bjj welks welslagen de
onzer organisatie, onzer Bisscnoppen en van 0
katholiek Nederland is gemoeid. Waar de opP"
sitie tegen de oprichting ouzer middens lands vef"8
nigingen door moed en volnarding is over wond"111
moet langs denzelfden weg ook de defiuR®8,
oprichting der credietbank in ons diocees veri'
kerd worden. Een aangename gedachte is 't d»i!
bjj, dat onze Moeder de H. Kerk vooral in
Epistel op de zes Zondagen na Driekoningen s®4
wqst op de onderlinge liefde, het beoetenen 0
naasteiiefde. Die groote gedachte is de spil f**
om hier alles draait en daarom moeten wjj
gen't moet en zal gebeuren de Katholieken,
banden in een slaand, zuilen naar de eischen
tjjds de credietbank.der «Hanze" opricnten. Daar<®
zal voorkomen worden, dat een katholiek midd®4.
stander voor een luttel bedrag vau 150 a f
soms geheel wordt geruïneerd, zooals o.a. in
d«fl
critieke jaar 1907, toeu een oppassend huisva"^
jarenlang zaken drijvend, maar niet in staa'
concurrentie het hoofd te bieden, in de onW^
ljjkheid zjjnde, door geldgebrek, bq goede zaak
en ordelijke boekhouding, zjjne zaak uit te bre®4
ten ondergang ging en in de Limburgsche
mijnen moest gaan arbeiden. Daartoe moet de k»1"^
lieke middenstandsbond in het diocees Haaf'0
een centrale credietbank met voldoend kap®*
oprichten.
In navolging van den weleerw. pater Baro®e t
de Greeve krachtig tot naasteiiefde ten slotte
wekkend, zegt hjjgeeft of geeft niet, doet gfl
niet dan doen 't anderen neemt aandeele"
neemt ze nietmaar laat deze gelegenheid dl
voorbijgaan om tot het tot stand komen van
goeds mede te werken. De aandeelen moete»^
plaatst worden. Laat dan door uwe hulp
instelling tot stand komen, die u allen waal®"
geeft voor uw geld eu zekerheid voor een veiWjj
belegging. In naam der naasteiiefde, in naam f
het medeljjden met de zwakken, hulpbehoeven''0
