Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
Italië en Turkije.
De Financier.
34ste Jaargang.
Vrijdag 29 September 1911
i\o. 10131.
Officieele berichten.
Sluiting Zwemschool.
Verpachting Y ischwater.
HaitaalmBdsch Nieuws.
FEUILLETON
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland 2.—per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau: BOTERSTRAAT 50.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Familieberichten 20 cent per regel.
Handelsadvertentiën van 1—6 regels 0.92elke regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 35 cent per regel.
Voor herh aaldel ij k adverteeren worden uiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam,
brengen ter algemeene kennis dat met ingang van
1 October a.s. de Zwemschool gesloten zal
worden, en noodigen belanghebbenden uit, de in
bewaring gegeven voorwerpen, tegen vertoon van
bewijs, af te halen uiterlijk Dinsdag 3 October a.s.
Schiedam, 29 September 1911.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
M. L. HONNERLAGE GRETE.
De Secretaris,
V. SICKENGA.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam
zijn voornemens op Donderdag den 5en October
a.s., des namiddags ten 2 ure, ten Raadhuize
aldaar in het openbaar, voor den tijd van 5 jaar,
te verpachten
het vischwater der Gemeente ten Zuiden
van den Frankelandschen djjk.
De voorwaarden van verpachting liggen ter in
zage op de Secretarie (afdeeling A.)
De op zegel geschreven inschrijvingsbiljetten
moeten in een gesloten enveloppe, waarop een
aanduiding, dat zij een inschrijvingsbiljet bevat,
vrachtvrij worden ingeleverd in de ten Raadhuize
aanwezige gesloten bus, voor des middags 12 uur
van den dag van verpachting.
TRIPOLIS.
Een ultimatum.
De Italiaansche minister van buitenlandsche
zaken heeft in den nacht van 26 op 27 dezer een
telegram doen toekomen aan den Italiaanschen
zaakgelastigde te Konslantinopel, waarvan hij te
vens mededeeling gedaan heeft aan den Turkschen
zaakgelastigde te Rome.
In dit telegram wordt met nadruk gewezen op
de volstrekte noodzakelijkheid om een einde te
maken aan den toestand van wanorde en veron
achtzaming in Tripolis en Barka. Elke Italiaansche
onderneming is steeds gestuit op den meest hard-
nekkigen en meest onrechtvaardigen tegenstand.
Turkije deed op het laatste oogenblik toezeggingen
van economischen aard, doch Italië meent niet
meer aan dergelijke onderhandelingen te moeten
deelnemen. De toestand in Tripolis is volgens in
gewonnen inlichtingen uiterst ernstig ten gevolge
Van de beweging tegen de Italiaansche onder
danen, die uitgelokt is door organen der over
heid en die een dreigend gevaar oplevert voor
alle vreemdelingen. De aankomst van militaire
transportschepen zal den toestand slechts kunnen
verergeren en noodzaken het gevaar af te weren.
Ce Italiaansche regeering heeft besloten over te
gaan tot de militaire bezetting van Tripolis en
Barka en hoopt, dat Turkije zijn vertegenwoor-
Boeiende Roman.
(Naar het Franseh.)
53)
Een onderzoek ten huize van Marchand leidde
tot het vinden van een geladen revolver en den
sleutel van de vertrekken van Bernard.
Den 20sten September deelde de huisbewaar
ster aan Queyrat mee, dat Stephan Mordy, een
bediende van Odon Wegrow en buur van den
yermoorde, verdwenen was. Bij een onderzoek
ln Mordy's kamer wees alles op een overhaast
vertrekop den grond vond men ook nog een
dasspeld, die aan René Bernard had toebehoord,
bovendien ontdekte men dat van een venster,
detwelk uitkomt op het balkon, dat langs den
geheelen gevel loopt, een ruit verbroken was.
e vensters alle waren gesloten, slechts een
dik stond op een kier de vensters van de
tamer, waarin het lijk gevonden is, komen ook
°P dit balcon uit.
Marchand, door den rechter van instructie
ondervraagd, bekende, dat hij René Bernard in
det begin van September een bezoek gebracht
ad. Hij weigerde hardnekkig het onderwerp
hrö h ®esPrek mee te deelen, voorgevende dat
den dofcae gezworen had, hierover het stil-
digers bevelen zal geen verzet te bieden. Nadere
overeenkomsten zullen den defmitieven toestand
regelen.
Het Italiaansche gezantschap verzoekt om een
afdoend antwoord binnen den tijd van 24 uren,
bij gebreke waarvan Italië zich genoodzaakt zal
zien onmiddellijk over te gaan tot het nemen van
maatregelen, die een bezetting verzekeren.
De grootvizier heeft het ultimatum van Italië
met groote ontsteltenis ontvangen en zich onmid
dellijk naar het pafèis begeven, waar ministerraad
is gehouden.
Na het ultimatum.
Aan de Italiaansche legatie te Athene, Belgradoj
Cettigne, Sofia en Boekarest, en aan de Italiaan-
consultaten te Saloniki, Andrianopel, Janine, Va-
lona,Uskub, Brizrend. Scutari, Monastir, Kanea en
Durazze, is een nota gezonden, waarin de Itali
aansche minister van buitenlandsche zaken, die
door de annexatie van Tripolis het walmende
vuur in den Balkan zal doen ontbranden, den
navolgenden wijzen raad geeft
»De koninklijke regeering is besloten, het Tri-
politaansche vraagstuk op te lossen, in overeen
stemming met de belangen en de waardigheid van
Italië, maar welke ook de middelen mogen zijn,
die zij tot dat doel zal moeten aanwenden, de
grondslag harer politiek blijft voor en na de
handhaving van het territoriale status quo op het
Balkanschiereiland en de bevestiging van Euro-
peesch Turkije.
De regeering zal dan ook geen enkele beweging
op het Balkanschiereiland, tegen Turkije gericlR
aanmoedigen, en is vast besloten, haar inspanning
te verdubbelen om vooral op dit oogenblik te
voorkomen, dat dergelijke gebeurtenissen zich
voordoen.
Het is noodzakelijk, dat eventueele illusies van
dat soort onmiddellijk worden opgegeven.
Gij zult dus uwe gedragingen en uwe uitlatin
gen te richten hebben naar dit politieke opzet
der koninklijke regeering, zoodra zich hiertoe de
gelegenheid zal voordoen."
Aan de eene zijde zet Italië het mes op de
keel van Turkije en ontneemt het jonge land een
een gedeelte van zijn beurs, aan de andere zijde
waarschuwt het de staten van den Balkan de
handen thuis te houden.
Een telegram uit Genua aan de »Nat. Ztg."
zegt dat de veertig in de haven van Genua door
de Italiaansche regeering gecharterde stoombooten
met onbekende bestemming, maar met een ge
deeltelijke bemanning van marinereservisten ver
trokken zijn.
Een telegram uit Rome aan hetzelfde blad zegt,
de oproeping der reservisten van 1888 in
eenige plaatsen van Italië tot anti-millitaire de
monstraties aanleiding gaf, zooals te Peggibendrn
waar een groote volksmenigte den spoortrein, die
de reservisten moest meenemen, bestormde en
stukken ijzer op de rails legde om het vertrek
van den trein te beletten. De troepen moesten
optreden om de rust te herstellen.
Uit Weenen wordt geseindMen twijfelt er
niet meer aan, dat Italië in de volgende dagen
zwijgen te bewaren. Hij zeide dat hij den sleu
tel van Bernard op de trap bij zijn kamerdeur
had opgeraapt. Wat den geladen revolver be
trof, deze had hij sedert een jaar in een lade liggen.
Vindt ge het beknopt overzicht, dat ik ugaf,
juist mijnheer Ferrari?"
„Het omschrijft nauwkeurig de handelingen
van de in dit drama betrokken personen. Laten
we nu eens hooren, welke besluiten gij er uit
trekt, de onschuld van Marchand, wefte ver
staan, vooropstellend."
„Ik maak uit het samenvallen van de gelde
lijke verlegenheid des romanschrijvers met het
onder zijn deur schuiven der 10.000 francs de
gevolgtrekking dat de moordenaar van zijn schul
den op de hoogte was. Welke personen nu, waren
hiermede bekend? Wij kennen er drie van,de
vrouw van den romanschrijver, Odon Wegrow
en Stephan Mordy."
„Wij moeten er de eerste buiten laten," zeide
Ferrari
„Natuurlijk, maar we kunnen de twee ande
ren verdenken."
„Laat de rechter van instructie den verdwenen
bediende opsporen?'
„Ja wij zullen het verloop van dit onderzoek
volgen door de mededeelingen te doorloopen
hieromtrent door den »Courrier Politique" ver
strekt.
Het nummer van den 23 September bevat
onder het hoofd „De misdaad in de Fondary-
straat", het volgende bericht: „Gisteren begaf
troepen in Tripolis zal landen. Men is er hier
van onderricht, dat deze landing terstond zal
plaats hebben als de Porte de eischen van het
Italiaansche kabinet weigert in te willigen, die
een Italiaansche protectoraat bedoelen. Van Ita
liaansche zijde wordt reeds een zeer beslisten
toon aangeslagen»Het is te laat zegt men
om in onderhandelingen te treden. De zaak
is reeds te ver gevorderd. Nu moet zij haar loop
hebben. Italië handelt in 't belang van alle mo
gendheden het zal in Tripolis het principe der
open deur toepassen. Turkije vergist zich, als het
gelooft, Italië door een economischen oorlog moei
lijkheden te kunnen bereiden, want Italië heeft
genoeg middelen bij de hand om het Turkije op
den Balkan weer onaangenaam te maken."
De vlooten van Italië en
van Turk ij e.
Bij vluchtige vergelijking valt reeds dadelijk in
't oog, dat Italië ter zee overweldigend sterker is
dan zijn antagonist. Wel heeft het Jong-Turksche
Comité in April van dit jaar twee groote moderne
pantserschepen in Engeland besteld, ieder van
19.750 ton waterverplaatsing, en ieder bewapend
met 10 groote stukken van 30.5 centimeter, maar
voor den toestand zooals die nu is, hebben zij
slechts theoretische waarde, daar ze op zijn
vroegst binnen drie jaar gebruiksklaar zijn
tenminste als de bouwkosten dan zijn betaald.
Wel is waar heeft ook Italië nog geen volmaakt
moderne linieschepen, daar zijn eerste dread
nought, de »Dante Alighhien" (1900 ton, 12
stukken van 30.5 c.M., 23 zeemijlen snelheid)
pas over ongeveer een jaar de vloot zullen komen
versterken, terwijl de drie andere, gedeeltelijk
nog op stapel staande schepen, pas tot 1^ jaar
'ater gereed kunnen zijn.
Desniettemin is reeds thans Italië ter zee ver
reweg de meerdere van Turkije, daar het Ape-
nijnsche schiereiland thans bezit
8 linieschepen met rond 97.000 ton.
9 pantserkruisers met rond 75000 ton.
5 beschermde kruisers.
23 torpedojagers.
31 hoogzeetorpedobooten.
43 torpedobooten 2de klasse, en minstens 7
duikbooten.
Maar daar het een strijd met Turkije betreft,
mag men hier nog gerust, als zijnde gevechts-
waardig, bij rekenen 3 oude linieschepen uit de
jaren '88 tot '91, en die samen 41.200 ton meten.
Worden zij bij de jongste linieschepen en pant
serkruisers gerekend, dan verkrijgt men 20 slag
schepen met rond 213.000 ton water verplaatsing.
Alleen aan zwaar geschut voert deze vloot 12
stukken, ouderwetsch model, 30 c.M., 16 nieuwe
van 30 5 c M., 27 van 25.4 c.M en 62 van 20.3
c.M.; totaal 117 stukken.
De twee eskaders, die Italië dus thans mobiel
maakt, vormen slechts een betrekkelijk klein deel
zijner zeemacht. Het eerste bestaat uit de linie
schepen »Roma" en Napoli" 12.630 ton ieder) en
de pantserkruisers »Amalfi" en »Pisa" (10.100
ton ieder). De eerste loopen 21.5, de laatste 23.6
zeemijlenzij voeren tezamen 4 stukken van 30.5
zich een van onze reporters naar Odon Wegrow,
om eenige inlichtingen in te winnen betreffende
zijn voortvluchtigen bediende Stephan Mordy,
die onder verdenking was gevallen medeplich
tig te zijn aan den moord op René Bernard.
Hieronder volgt een getrouw verslag van het
gesprek dat zich tusschen onzen reporter eo
den machtigen bankier ontsponnen heeft.
vraag. „Hoe komt het, dat u Stephan Mordy
dadelijk na zijn aankomst te Parijs al bediende
hebt aangenomen?"
antwoord. „Hij was mij aanbevolen door Sta
nislaus Gonda, bankier te Warschau, waarmee
ik in handelsbetrekking ben. Ik had iemand
noodig die uitstekend Duitsch en Russisch kende.
Mordy nu was volkomen met die twee talen
vertrouwd."
v. „Bevreemde u het plotseling vertrek van
dien man niet
a. „Zeer zeker 1 Ik heb hem zelfs voorgehou
den hoe onverstandig het was, een vaste be
trekking prijs te geven, waarvan het salaris
ruimschoots voldoende was om de uitgaven van
zijn jonggezellenleven te bekostigen."
v. „Wat heeft hij geantwoord?'
a. „Dat hij verplicht was Parijs te verlaten.
Hij wilde mij de redenen van zijn besluit niet
blootleggen, evenmin als hij mij het doel van
zijn reis meedeelen wilde."
v. Heeft dit plotseling verlaten van uw huis,
dat op een vlucht gelijkt, die uiterste geheim
houding, u niet het minste vermoeden doen
c.M., 8 van 25.4 c.M. en 24 van 20.3 c.M. en
zijn op zich zeiven reeds in staat, om de gansche
Turkscbe vloot in den grond te boren. Het
tweede eskader bestaat uit de drie iets oudere
pantserkruisers, ^Francesco Ferruci." »Guiseppe
Garibaldi" en »Varese," ieder van 7350 ton.
Intusschen schijnen er nog meer bodems in
zee te zijn gestoken.
Turkije van zijn kant beschikt over twee steen-
oude Duitsche linieschepen van 10.000 ton, door
de »Flottenverein" als ïdrijvende doodkisten"
gebrandmerkt. Zij voeren samen 12 stukken van
28 c.M. en loopen slechts 17 zeemijlen. Daarbij
komt nog een schip uit 'tjaar '74 van 9250 ton
met twee stukken van 24 c.M en een nog oudere
stakker uit '68 (omgebouwd in 1899), die slechts
gemiddeld geschut voert. Die oer-oude kustvaar
tuigen zonder eenige gevechtswaarde, voltooien
deze vloot van slagschepen." Er komen nog bij
twee beschermde, vrij moderne kruisers, een
aantal kanonneerboot en, 12 voor 't meerendeel
moderne torpedojagers en een grooter aantal
kleine torpedobooten.
De Turken bazelen dus maar wat, als zij pra
ten van het brandschatten der Italiaansche kusten
in geval van oorlog. Dit is des te meer onuit
voerbaar, waar Italië nog ongeveer 21 hulpkrui
sers kan uitrusten, die van hun kant zeer gevaar
lijk voor de lange kustlijn van Turkije kunnen
worden, welker havens, met uitzondering misschien
van Konstantinopel en Saloniki, zeer slecht of in
't geheel niet verdedigd zijn.
Een interview met twee Turksche
generaals.
De »Nat. Ztg." te Berlijn heeft twee Turksche
generaal geïnterviewd. Na het bekend worden
van het ultimatum zijn de mededeelingen dier
twee militairen, die Turkije en Tripolis voortref
felijk heeten te kennen, bijzonder de moeite waard.
De eene generaal, die nog in Turkschen dienst
staat, zeide Tripolis is thans door de Turken zoo
sterk mogelijk bezet. Het ware niet denkbaar,
dat de regeering te Konstantinopel nog meer sol
daten naar deze Afrikaansche provincie had kun
nen zenden. De batterijen zijn van nieuw geschut
van Krupp voorzien. Het zal den Italianen bui
tengewoon moeilijk vallen in Tripolis vasten voet
te krijgen. De Turksche vloot kon in den korten
tijd van het Jong-Turksche regime niet georgani
seerd worden ter zee zijn de Italianen de Turken
den baas. Maar den arbeid van den bekwamen
Turkschen admiraal staat er borg voor, dat de
voorhanden Turksche schepen haar plicht zullen
doen. En het zijn in het bijzonder de Turksche
torpedobooten, die voor de Italiaansche vloot ge
vaarlijk kunnen worden.
De tweede generaal zeide o m.De bevolking
van Tripolis is buitengewoon oorlogszuchtig ge
stemd en de Arabieren kunnen Italië tot het
laatste toe bestrijden. Het is buitengesloten, dat
een groote mogendheid in Tripolis kan binnen
dringen. De ongeregelde troepen, die echter reeds
gezamenluk wapenoefeningen gehouden hebben,
zijn 30 000 man sterk. Telt men hierbij de gere
gelde Turksche divisie, dan moet men dit leger
opvatten, vooral toen gij twee dagen later be
merkte, dat zij samenvielen met den tijd, waar
op de moord op René Bernard begaan werd
a. „Ja, ik heb dadelijk Mordy verdacht, be
trokken te zijn bij die misdaad, maar bij goed
nadenken heb ik ingezien, dat hij onmogelijk
de misdager kon zijn."
v. „Zoudt u zoo vriendelijk willen zijn, mij
mee te deelen, hoe u tot dat besluit gekomen
zijt
a. „Gaarne. Ik heb mij afgevraagd, welk
belang hij er bij kon hebben, om René Bernard
te dooden, en ik heb geen enkole beweegreden
kunnen vinden, die hem tot het bedrijven van
die misdaad kon brengen. Hij had een goede
betrekking en geene schulden. Door zijn beroep
als kassier was hij gewoon geraakt zijn daden
mathematisch te berekenen. Hij verdiende f 1800.
Dat bedrag vertegenwoordigt derente van een ka
pitaal van f45000, uitgezet tegen 4 Hij
wist zeer goed dat hij bij René Bernard niet
zulk een groot kapitaal zou vinden. En dan,
zoudt ge denken dat hij voor zoo'n onderneming
een misdaad zou plegen, zijn hoofd zou wagen
Ik denk niet, dat hij zoo dwaas zou kunnen
zijn."
CWordt iwnmtod)
