De Financier.
Zaterdag SO Sept.1911
Telefoon no. 85.
TWEEDE BLAD.
Ofii ieele berichten.
Kennisgeving.
Stads-Ziekenhuis.
Battenlaadsch Nieuws.
De oorlog tusschen Italië
en Turkije.
FEUILLETON.
No. 10132.
DRANKWET.
Burgemeester en Wethouders van Schiedam
Gelet op de art. 12 en 15, le lid der Drankwet
Brengen ter openbare kennis, dat bij hen een
verzoek is ingekomen van de Wed. K. C. VAN
DOORN Nfjs, om vergunning voor den verkoop
van sterken drank in het klein, voor gebruik ter
plaatse van verkoop in het benedenvoorlocaal van
liet perceel, gelegen aan de Bakkerstraat no. 6;
en herinneren, dat binnen 2 weken na deze
bekendmaking tegen het verleenen van de ver
gunning schriftelijk bij hun College bezwaren
kunnen worden ingebracht.
Schiedam, 29 September 1911.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
M. L. HONNERLAGE GRETE,
De Secretaris,
V. SICKENGA.
Aanbesteding.
De Commissie yan Administratie van het Stads-
Ziekenhuis te Schiedam, zal op Vrijdag 27 Oc
tober 1911, aanbesteden de levering van
30 hectoliter aardappelen, ten dienste
Tan dat gesticht.
De monsters moeten op den dag der aanbeste
ding vóór 's morgens 9 uur aan het Ziekenhuis
bezorgd zijn.
De voorwaarden van aanbesteding liggen in
middels aldaar ter lezing op iederen werkdag, des
morgens van 9 tot 12 uur.
De Commissie voornoemd
M. L. HONNERLAGE GRETE,
Voorzitter.
Mr. M. M. VAN VELZEN,
Secr. Penn
De oorlogsverklaring.
Wij hebben gisteravond reeds een telegram
uit Rome gebulletineerd, waarin melding werd
gemaakt, dat Turkije de eischen van Italië heeft
afgewezen en sinds gistermiddag 2£ uur beide
rijken op voet van oorlog staan.
Uit Konstantinopel wordt thans door Reuter
geseind, dat de oorlog verklaard is.
Merkwaardig is 't zeker dat deze oorlog uit
breekt aan den vooravond van het Octoberfeest,
door Z. H. Pius V indertijd ingesteld uit dank
baarheid voor de groote overwinning door de
vereenigde Christenheerscharen in den zeeslag bij
Lepanto op de geweldige Turksche vloot be
haald. Deze beroemde Paus der zestiende eeuw
schreef deze overwinning toe aan het gebed van
den Rozenkrans, door Z. H. zelf' met de kardina
len in de eerste plaats gebeden, terwijl de ge-
heele Christenheid de overwinning der Christen
wapenen, die het voortdringen van den Islam in
Europa moest beletten, door bijzondere gebeden
van den Hemel afsmeekte.
Uit Rome wordt aan desLiberté" gemeld:
De Turksche zaakgelastigde begaf zich gister
morgen om half elf naar de Consulta en overhan
digde het antwoord op het ultimatum aan den
minister van Buitenlandsche Zaken, die zich daarop
uaar den minister-president Giolitti begaf. Deze
riep onmiddellijk den ministerraad bijeen. Na een
korte beraadslaging besloten de ministers, onmid
dellijk de reeds voorgenomen en in het ultimatum
aangeduide maatregelen toe te passen.
Dadelijk gaf de minister van Marine door mid
del van ëraadlooze telerammen aan de voor Tri
polis kruisende divisies bevel onmiddellijk de
maritieme actie te beginnen.
Verder wordt uit Rome aan hetzelfde blad ge
meld, dat de blokkade van Tripolis zal worden
uitgeoefend door een kruiserdivisie, terwijl een
Boeiende Roman.
(Naar het Franseh.)
54)
v. „Zou hij om een of andere reden geen
Wrok tegen zijn buurman kunnen gehad hebben 7"
a. „Die veronderstelling is onwaarschijnlijk,
"©t is zelf te veronderstellen, dat de geleerde
eP de bedienden elkaar uiterlijk kenden. Ove-
rigens wijst het gerechtelijk onderzoek de on
schuld van Mordy uit. Indien men vooropzet,
dat hij de beruchte f 5000 onder de deur van
Gustaaf Marchand geschoven heeft, moet men
jtannemen dat Mordy een veel grooter som bij
Zl.in slachtoffer heeft gestolen. Nu hebben alle
onderzoekingen, tot nu toe gedaan, aangetoond
dat René Bernard niet meer geld onder zijn
Persoonlijke berusting had dan de f6000, die hij
d°oi' middel van een check op de bank Richard
Belleville Co. getrokken had."
v- „Dus u meent, dat het nutteloos is Mordy
°P te zoeken
a. „Ik acht het alleen tijdvermorsing."
De journalist hield op met lezen en vroeg
m u n'e^ *ets °nvei'klaarbaars in het
j^di'ag van den bankier, mijnheer Ferrari Hij
eschulüigt Gustaaf Marchand én verzwijgt het
divisie pantserschepen het Turksche eskader zal
gaan opsporen, dat volgens berichten uit Beiroet
zeeklaar is gemaakt. Een tweede divisie kruisers
zal de transportschepen begeleiden. De inscheping
van de expeditie-troepen geschied met groote
haast.
De Italiaansche regeering zal door alle midde
len die zij tot hare beschikking heeft, gelijkelijk
zorg dragen voor de veiligheid van de Italianen
en de vreemdelingen van nationaliteit in Tripolis
en Cyrenaïka. Van de blokkade van de geheele
kust van Tripolis en Cyrenaïka zal onmiddellijk
aan de onzijdige mogendheden kennis gegeven
worden.
De geestdrift te Rome is groot. Op een der
pleinen te Rome had gisteravond een groote pa-
triotische manifestatie plaats. Duizenden menschen
trokken, onder het zingen van het volkslied en
onder hoerageroep, voor het leger, naar het mi
nisterie van Oorlog, waar stormachtige ovaties
aan het leger werden gebracht. Bij het standbeeld
van Victor Emmanuel werden vaderlandslievende
toespraken gehouden.
De «Tribuna" meldt, dat de Italiaansche mi
nisterraad alle militaire, politieke en financieele
kwesties betreffende de bezitting van Tripolis ge
regeld heeft. Er heerscht volkomen eenstemmig
heid onder de ministers. Men besloot op de ruim
ste wijze te voorzien in financieele en militaire
middelen, die noodig zijn om het welslagen der
expeditie te verzekeren.
In Turkije is de positie der regeering minder
gunstig dan in Italië.
Het Kabinet-Hakki is afgetreden. Saiid pasja
zal tot minister-president benoemd worden, Kaimil
pasja tot minister van Buitenlandsche Zaken en
Mahmond Chefket tot minister van Oorlog.
In Tripolis.
Volgens telegrammen aan de «Corriere de la
Sera" uit Tripolis zijn bijna alle Europeanen uit
Tripolis gevlucht. Van de Italianen bleven er,
behalve de Franciskaner paters, slechts40 achter'
Gisteren vertrok het stoomschip «Ercole" met 500
Europeanen naar Tripolis.
Volgens een aan de Porte ontvangen telegram
is een Italaansche torpedoboot, de witte vlag ge-
heschen hebbende, gistermiddag om 2 uur voor
Tripolis verschenen. Men veronderstelt, dat zij de
sommatie tot overgave kwam brengen.
Uit Malta wordt geseind
De toestand in Tripolis wordt hoe langer hoe
kritieker. Er heerscht een groote paniek onder
de Europeanen, die zich haasten om weg te
komen. De inboorlingen zijn zeer opgewonden
het kost moeite hen in bedwang te houden. De
Italiaansche consul te Bengazi, die met een
schip daar aangekomen van boord was ge
gaan, moest zich onmiddellijk weer op zijn schip
begeven, daar de plaats in staat van oproer was.
Het gerucht gaat dat Bengazi (golf van Sidra)
gebombardeerd is.
Gemeld wordt, dat te Malta het gerucht gaat
dat de Engelsche kruiser Bomba (eiland en baai
in Tripolis) gaat bezetten.
De Italiaansche vloot in actie.
Eien telegram uit Afhein© meldt:
De ministerJpWesident Venisefos heeft aan jour
nalisten medegedeeld, dat hiji een telegram had
ontvangen uit Vonitza (in Griekenland, a. d. golf
van Aria), waarin melding wordt gemaakt van
het op de vlucht jagen en beschieten van twee
Turksche transportschepen met soldaten door Ita
liaansche, kruisers. D,a transportschepen zijn hij
Prevesa (in Turirijte, vil. Ianina, a,. d. haai van
Prevesa) op d|e kust geloopen.
Een Italiaanjseh kruister heeft een Turksche tor-
ped'oboot in den grond geboord in de haven van
Prevesa. Men heeft soldaten ontscheept. De mili
taire overheid hejeft een bataljon naar Prevesa
gezonden.
De opperbevelhebber van de Italiaansche
troepen.
Generaal C aire va is mlet het opperbevel belast
brengen
bezetting van Tripolis
Generaal Caneva is
toen nog Oostenrijkse!»
aan de militaire ar ade
em hteeft den slag bij
vertrek van Mordy. De vlucht van zijn bediende
moest toch bij Odon Wegrow veel zwaardere
vermoedens doen ontstaan, dan de geldelijke
verlegenheid waarin zich de romanschrijver be
vond. Ik geloof dat, indien ik in de plaats
van Odon Wegrow geweest was, mijn eerste
gedachte bij het zien van het lijk van Bernard
geweest ware: „Mijn bediende, die op den dag
van den moord verdwenen is, en dat wel zon
der reden en zoo plotseling, moet de misdadi
ger zijn I" Zou die overweging ook niet, in de
eerste plaats, bij u zijn opgekomen, mijnheer
Ferrari 7"
«Dat geloof ik ook, antwoordde de reiziger.
„Merk wel op dat de bankier eerst daags na
het vinden van het lijk met zijn aanklacht voor
den dag kwam Hij wees Gustaaf Marchand
als de vermoedelijke dader aan, maar verzuimde
iets over Mordy te zeggen. Vanwaar die voor
keur? Bezat hij, om daarvoor redenen te heb
ben, nog andere aanwijzingen, dan hij aan de
justitie heeft medegedeeld Hoe heeft hij die
dan wel bekomen
„Er komen mij enkele woorden te binnen,
die Marchand sprak, toen liij zich in de Morgue,
bij het lijk van Bernard bevond; de romanschrij
ver zeide: „O! zij zijn er niet, zij, die wellicht
in mijn plaats hier moesten zijnWie zijn dat
nu, die zich daar in plaats van Marchand
moesten bevinden Heeten zij Stephan Mordy,
Odon Wegrow, Stanislaus Gonda?
„Dat is een vreeseüjke veronderstelling, die
Sfan-
promo-
ovot de troepen, die die
zullen (en uitvoer
geboren te Udirre, dat
bezit was; hij: studeerde
mie te WienerNeustad t
Königsgratz als luitenant meegemaakt.
Een interview.
Een he richt gever van de Land'ensteh
dard" interview-die den te Cambridge
veerden Turkse,héin jurist Hajil1 bei, oen der meest
invloedrijke Turkten dia,ar te: Hands, waar liij veer
tien jaren hteeft vertoefd. De Turk brandmerkte
den aanval van Italië op Turkije als een snoode
daad, d,och de Italianen onderschatten Je moei
lijkheden bij een ha,niddrug in Tripolis. Ook is hel
binnenland bewoond door oorlogzuchtige Arabie
ren. Zij onderschatten mede de weerstandskracht
van Turkijte'. De tegten Italië voorgenomen bovcot
zai niet tot Turkijte beperkt blijven; de Turken
zulten namelijk overat eien beroep doen op hun
geloofsg'enootieln om de Italianen te boycotten
zog in Egypte, Algiers1 enz. Niemand xan zeggen,
hoe bet Tripolis-kviontuur zal eindigen, doe'h spre
ker is' overtuigd, da,t hielt Italië financieel' als
groote mogendheid zal onttronen.
Een Turksch vrijwilligerskorps.
De Turksche consul-generaal' te New-York ver
kil, arde, dat de 400,000 Turken, die in de Ver
eenigde Statten verblijf houden, een bijzonder corps
zullen uitrusten.
Een Europeesche oorlog moet voorkomen
worden.
De „Köln. Zlg." betoogt, in een uit Eerlijn
ontvangen telegram, dat het nu de taak van alle
mogendheden zal zijn om alleen reeds met
het oog op de materieel© gtevolgen het uit
barsten va,n ©en oorlogsbrand in Europa te voor
komen. Op het oagten'blik hestaat de mogelijkheid
v,oor d,e groote mogendheden -om zich solidair le
loonen. Duitschland zal alles doen, wat binnen
zijn vermogen is, om eten' strenge „inperkingt
van het uitgebroken conflict te verkrijgen. Rus
land is er niet vóór, om het tot een algemeenen
oorlogsbrand te l'aten aankomen. Frankrijk heeft
zoo pas in het Marokkogeschil getoond, dat het
afbeerig is van militaire verwikkelingen. Enge
land streeft er, ate beerschei' over vele mi] li oenen
Mohamiedaansche onderdanen, naar, de gevolgen
van het gebeurde tot geringer afmetingen terug
te breng'ten.
Indien alle mogendheden zouden willen arbei
den in den glejest van Duitschland, dan zouden
de, Kansen ,op inperking van den twist r.ï«t slecht
staan.
Persstemmen.
De voornaamste buitenlandsche bladen veroor-
deelen unaniem het optreden van Italië.
De New-Yorksche «Evening Post" begiut haar
hoofdartikel gisteravond als volgtDe overval van
Italië is, zelfs als men de bezoedelde bladzijden
'n de annalen van den internationalen landroof
nog eens heeft nageslagen, buitengewoon schaam
teloos te noemen.
Terecht geeft het Duitsche Centrum-orgaan de
«Germania" van gisteravond aan het algemeen
gevoel van verbazing uiting, dat gistermiddag
door het officieuze telegrafen bureau de tijding
verspreid werd, dat de berichten over een ulti
matum van Italië allen grond misten, en dat
twee uur later datzelfde telegrafenbureau den
ambtelijken tekst van dit ultimatum mededeelde.
Hier heeft zich thans precies hetzelfde geval
herhaald van den Japansch-Russischen oorlog,
toen von Bülow aan intieme vrienden stellig
verzekerde, dat er geen oorlog tusschen Japan en
Rusland zou komen en een uur later bij een be
grafenis door de oorlogsverklaring opgeschrikt
werd. Dat de geheele Duitsche diplomatie van de
voorbereiding van het ultimatum onkundig is
gebleven, kan men alleen aan de vrees van Italië
toeschrijven, dat Duitschland het bevriende Tur
kije voor zou bereiden.
ge daar maakt, mynheer Alguazil 1" riep Ferrari
uit.
„Hebt ge me niet verzocht, u mijn geheimste
gedachten bloot te leggen? De waarheid kan
soms niet waarschijnlijk lijken of, ten minste
op zeker oogenblik onwaarschijnlijk zijn, om ons
veertien dagen later helder voor oogen te staan.
Marchand heeft den rechter van instructie ge
weigerd mee te deelen, door welke gedachten
hem die woorden werden ingegeven, hij heeft
zelf erkend dat het een afschuwelijk vermoeden
was, dat bij hem opkwam Merk hier nu wel
op, dat de schrijver voor het maken van zijn
veronderstelling over een bron van inlichtingen
beschikt, die wij missenhet geheimzinnig on
derhoud, dat hij in 't begin van September met
René Bernard gehad heeft.
Ik ben direct tot het besluit gekomen dat de
moordenaar bekend moest zyn met de geldelijke
verlegenheid waarin Marchand verkeerde,, en
bijgevolg kon het niemand anders zijn dan
Mordy of Wegrow of een handlanger van hem.
Mijn overwegingen bij het bestudeeren van het
onderhoud tusschen een der borichtgevers van
den „Oourrier Politique" en den bankier, doen
mij de gevolgtrekking maken, dat de laatste
zijn voortvluchtigen bediende niet beschuldigd
heeft, omdat hij er belang bij had hem te ont
zien Misschien weet de bankier wel, waar
Mordy zich schuil houdt."
Maar waarom zou Wegrow Mordy beschermen
Waarom zou hij trachten alle verdenking van
In een hoofdartikel zegt de «Germania"Wij
zijn zeker geen vrienden van de Mohammedanen,
maar wij mogen de macht van den Islam niet
onderschatten en 't gevaar niet ontkennen, dat
het brutale optreden van Italië voor het aanzien
en de uitbreiding van 't Christendom onder de
Mohammedanen misschien voor eeuwenlang zal
beteekenen. Is Tripolis dat werkelijk waard 7
Maar wat bekommert zich de tegenwoordige re
geering van Italië om het Christendom en de
christelijke belangen
De «Kreuz. Ztg." van gisteravond zegtIn het
ultimatum wordt het monsterachtige met een
zekerheid uitgesproken, die zelfs in een tijd van
koele Realpolitik den lezer verbluft. Men vraagt
zich verwonderd af, of Italië zoo zeker van den
bijstand der mogendheden is, dat het zich midden
in den vrede gereed maakt een mogendheid van
den rang van Turkije, die gezanten in alle Euro
peesche groote steden heelt, en met wie de re
geeringen der groote mogendheden op voet van
gelijkheid verkeeren, onder de schijnheiligste
voorwendselen een geheele, groote provincie te
ontrukken. Het korte uitstel, dat het ultimatum
verleende, getuigt blijkbaar van de vrees te Rome,
dat eenige groote mogendheden het nieuwste
Italiaansche avontuur niet zouden goedkeuren en
zouden pogen tusschenbeide te komen.
De «Post" wijst op de lastige kwesties, die
door een Italiaansch-Turkschen oorlog zullen kunnen
ontstaan. Italië, zegt het blad, heeft de bescher
ming van haar onderdanen in Turkije in geval
van oorlog aan Rusland opgedragen. Het trekt de
aandacht dat het dit aan geen van de twee
bondgenooten, Oostenrijk en Duitschland, ver
zocht. Voor Russische protesten zal men in Kon
stantinopel bijzonder gevoelig zijn, daar men wel
weet, dat Rusland zich als de erfgenaam van het
Turksche rijk in Europa beschouwt en iedere
gelegenheid graag zal aangrijpen, om zich in den
strijd te mengen. De keus van Italië toont de
bedoeling, om Rusland in het conflict te betrek
ken. Eenzelfde lastige en gevaarlijke vraag is die
van het doortrekken van Turksche troepen door
Egypte. Rechtens is Egypte vasal van den sultan.
Turkije zal dus zonder meer het recht hebben
zijn troepen door Egypte te laten marcheeren.
Zal Engeland bereid zijn den Turken daartoe
toestemming te geven? Zullen de Turken in
uitersten nood het verbod van Engeland negeeren,
en van hun recht gebruik maken, en door Egyp
te trekken 7 Beide vragen leeren, hoe ook in dit
opzicht de actie in Tripolis voor den Europee-
schen vrede gevaarlijk kan worden.
De «Standasd"Op in het oog springende wijze
verlangt de Italiaansche regeeriug niet naar een
vreedzame oplossing. Zij maakt het haast onmo
gelijk, dat er eene zou gevonden worden. Den
Turken wordt meegedeeld, dat hun grondgebied
zal bezet worden en zij worden eenvoudig ge
sommeerd om in het voorstel toe te stemmen,
dat ten uitvoer zal worden gebracht, of zij er in
berusten of niet.
De «Morning Leader" zegtOnder al de kwade
zaken, die zijn voorgewend om het grondgebied
van een zwakkere door een sterkere te doen
bezetten, is die welke in dit walgelijk document
is vervat, de onvergelijkelijk slechtste.
De «Daily Graphic" oordeelt: Het ultimatum
zal een onuitwischbare vlek blijven op de Ita
liaansche eer. Er zijn ook vroeger gruwelijke
dingen gedaan door den sterkere tegen den zwak
kere, maar zelden heeft een natie aan hare on-
gewettigden eetlust met meer cynische brutaliteit
den teugel gevierd dan Italië in deze Tripolizaak.
Zonder eenige verontschuldiging valt zij op den
eigendom van een bevrienden staat.
Tripoli tanie.
In de „Frf. Ztg." worden ovier Tripolis etenigte
economische en aardrijkskundige bijzonderheden
gegeven, waaraan het volgende is ontleend:
Uit hoofde van zijn bodemgesteldheid vormt
het eigenlijke Tripolitanië met een oppervlakte
ongeveer zoo groot als het Duitsche Rijik, maar
hem af te wenden? Zou het uit vrees zijn
zelf gecompromiteerd te worden, indien zijn
bediende gevonden werd? Ik vermoed het, en
ziehier een redeneering die me daartoe brengt
Bernard had slechts 6000 gulden - wellicht iets
meer - onder zijn berusting. Indien nu Mordy
zijn betrekking heeft prijsgegeven, de misdaad
begaan heeft en 5000 gulden heeft opgeofferd
om Marchand onder verdenking te brengen, dan
moet hij wel duur betaald zijn om Bernard te
dooden. Wie zou nu in staat zijn Mordy voor
zulk een doel te gebruiken Iemand die hem
sedert lang kende. Wie kon hem zijn bloed
geld betalen Een zeer rijk man. Maar wie
kende nu Mordy het best? Wie kon nu wel
het bloed van Bernard met goud betalen? Dat
kon alleen zijn Odon Wegrow, tegenwoordige
patroon, of Stanislas Gonda, zijn vroegere chef.
Herinner u, dat de laatste een medeminner van
het slachtoffer was.
Ik maak nu een derde gevolgtrekking, die
voortspruit uit de eerste Stephan Mordy is de
moordenaar van René Bernard en daartoe om
gekocht door Odon Wegrow of Stanislas Gonda.'
Mijn gevolgtrekkingen zijn logisch, niet waar
Wordt vervolgd).
