Dagblad voor Schiedam
DERDE BLAD.
34ste Jaar«ran«r.
Zaterdag 28 October 1911.
No. 10156. -
BinneiüftndL
Gemengd Nieuws.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden ƒ1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland 2.—per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau: BOTERSTRAAT 50.
10-jarig; bestaan van Oranje-Nassau's Oord,
Men schrijft ans uit Wagfetningeh
Het 10-jarig bestaan van Mjeit Sanatorium Oran-
Jö-Nassaiu 'Oord is Do|njd|e|iicliajgi ©enigs-zins feeStó-
lijlk gevierd. Tie half taiegeln sipirak in de girjoote
bolnVietealtïielziajal die -dii'rtecteiujr-igelneesh'eeir, dr. A.
Schuld, tot patiënten en personeel, over de be-
belelkieniB valn deizen dag. Door da iolp:richtii|njg kwam
Ohs lalnd jn h|qt beizit eöner inrichting aan alle
eischiön voldoende. Sprefcelr schetste hole de ge-
hieteiswijae valn tuberculose veranderd w'as <an deze
Verandering die oprichting van sanatoria tot. ge-
volg had. Siedert de opening' wtordien 1800 pa tiënten
'Opgenomen, van wie vele hersteld zijn. Spreker
delelde nog mede, diat H. M. do Koningin vopi
iieder delr patiënten Hjagir portiet hieeft besdh-iikbaair
gesteld, (dn deed voorlezing; idler telegrammen van
hulde aan H. M, dp Kolniingin dn H. M. Komiingin-
M-opder verzonden.
Aan 'heit personeel werd medegedeeld, Jut H. M.
de Koningin-Mo-eder een siom geld heeft beschik
baar gesteld, onder hdn te veirideelen paar dienst
tijd ein tracitetrndnit; votor de jongeren wordt het
gestort op pdnsieelhboe'kjcs, voor de ouderen op
Bpa a rh anlkhoek j'eis
In Üe kamer vain dein geneesheer-directeur werd'
dels namiddags onthuld; in tegenwoordigheid vain
de|n Raad van Bejhleter en die directie van het
sanatorium, eeln 'plaquette in brons vaü H. M.
de Koningin-Modder, verva;airdiigdl dioor den heer
Aug. Fali.se, die daarbij! aanwezig w'as. De plaquet
te' is in marmeren lijst, waarop een inscriptie
Wordt aangebracht.
In de groote hal hield de voorzitter van dien
Raad van Beheer, da hoer ,jhr. Dé Ranitz, een
toespraak tot patiënlleln en piersotaeel. Hij! wees
'°p de zorgen, die het sanatorium niet gaspaard
zln giehleven, maar wilde op dezen dag met
Erkentelijkheid herinneren aan allen zonder on
derscheid, die hun krachten gaven aan bet sa
natorium, zooveel hun dat mogelijk was1.
Spr. herdacht de overleden le ien van t be-
Muur om vervolgens den gteneesheer-directeu-,
rentmeester-directeur, den 2en geneeshJër,
E'Ez., enz., toe- te spreken om hun hulde en
Waardeering voor hun arbeid te brengen. De
goede geest onder do patiënten verheugde hem
z<;Or. Daarna stipte- bijl de verschillende verbe
teringen aan, die- het Sanatorium onderging, wees
°P de vergrooting van het Emmafonds, olm ten
Mo-tte namens allen hulde en da nik te brengen
aan H. M. de: Koningin-Moeder, die de stichting
lr' het leven riep en haar krachtigm en .on mis
baren steun blijft verzekeren.
Wij wenschen, dat dei Hooge Vrouwe, die wij
allen liefhebben, in de steeds betere uitkomsten
'etl in den steeds toenetaenden bloe, do voldoen.ng
^'Oge vinden, die wij' Haar allen toewens - ben. Laat
dns opstaande allen roepen: Lev© do Ko-ii.n :in-
M'oederl
Met dezeii uitroep stemden allen in.
Hoor dr. Schuld werd namens patiënten en
personeel dank gebracht.
Wat het verdere feest betreft, -het menu vror
'et diner in bet Sanatorium was eenigszinis u't-
fifbreid, terwijl dee avonds een café-chantant-ge-
Ze'l(?cbap optrad.
H. M. de Koningin-Moeder bood den Raad van
cheer en de directie van het Sanatorium te
J rr|hem een diner aan.
Op de aangeboden hulde-ielegranimen wer i ant
woord ontvangenvoorts kwamen verschillende
^'h'grafische gelukwenschën in.
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Familieberichten 20 cent per regel.
Handelsadvertentiën van 1—6 regels 0.92; eikeregel daarboven 15cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 35 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
Prof. Dr. A. H. L. Ifensen.
Hondordag herdacht idle zeereenv. hooigigfeleërtle
gder fdr. A. H. L. Hejnislein, professor alan het Graiot-
sminario Warmond, den dag, waarop hij voor
0 iaren, door Z. D. H. den Bisschop van Haar-
te als zoodanig werd benoemd. Do geachte ju-
aris, Rotterdammer van geboorte, werd den
den Augustus 1.879 priester gewijd.
jn Sedurende eenige jaren als kapelaan in het
~g°Eees Haarlem te zijn werkzaam geweest, viertrok
}l hs-ar ttom», om aldaar den titel vaa doctor in
de Godgeleerdheid te verwerven, en keerde na
don driejarig verblijf in de Eeuwige Stad' aJsi „Sa-
crae Theologiae Doctor'' in het Vaderland terug'
Den 26sten October 1886 werd bij door Mgr.
Bottemanne z.g. benoemd tot Professor aan het
Groot-Seminarie Warmond als' opvolger van Pro
fessor Smit, om in diens plaats de Kerkelijke
Geschiedenis te do-ceeren, welke gewichtige taak
hij tot heden met nimmer verflauwden ijver en
opgewektheid -heeft vervuld.
Ook de publicist wist deze hoogbegaafde ge
leerde zicli verdienstelijk te maken, o.a. door
zijne talrijke wetenschappelijke artikelen in „De
Katholiek" en ,,De Bijdragen voor de Geschiede
nis' van het Bisdom Haarlem," van welke tijd
schriften hij redacteur is, alsmede door zijne
bijdragen voor „het Nederiandsch Biografisch
Woordenboek." Verder verscheen van zijne hand
eene geschiedenis van het seminarie Warmond bij
gelegenheid van het Eeuwfeest van dit seminarie,
en een schets van liet Roomsch-Katholieke Rot
terdam, als' onderdeel van het werk „Rotterdam in
den loop der eeuwen."
Zijne verdiensten op letterkundig en historisch
gebied werden ook buiten zijn kring erkend door
zijne benoeming tot lid van „de Nederlandsche
Maatschappij van Letterkunde," van „Het Histo
risch Genootschap" en van „De oudheidkundige
Bond."
Nog dient vermeld, dat Professor Hensen als
bestuurslid van het Bisschoppelijk Museum te
Haarlem veel heeft bijgedragen tot den bloei
en de uitbreiding: van dit Museum,
j*
Om bjalf tidn Donderdag-morgein werd d|oor dten
jubilaris in de kapel van het seminarie aan
het rijk versierde altaar eene plechtige Hoogmis
opgedragen.
Onder de talrijke aanwezigen merkten we o.a.
op verschillende familieleden van den jubilaris,
oud-professoren van het seminarie o.a. Prof. dr.
Beyse-ns en Pastoor v. No-ort, en leden der com
missie gevormd uit de oud-leerlingen tot aanbie
ding van een huldeblijk. De Scho-la Cantorum
voerde op verdienstelijke wijze uit de „Ve-ni Crea
tor van P. J. J. Vrankén, de Missa in hono-
rem ss. Trinitatis van Hubert Cuypers en de
8-stemmige „Te Deum" van denzelfden compo
nist.
Circa half twaalf werd de jubilaris' gehuldigd
door zijne oud-leerlingen, namens welke de Zeer-
Eerw. Heer Deken J. J. de Graaf van Delft
als voorzitter dieir felöstelolmmissie leem woord van
dank betuigde- voor het gamoten onderricht. Te
vens bood hij hem als blijk' van waardeering
het portret van den jubilaris aan, geschilderd
door Jan Toorop, waarvan hij hem thans, aange
zien het geschilderd portret nog niet voltooid
was, de crayo-n-te-ekening overhandigde.
Een prachtig album met de namen der oud-
leerlingen vergezelde dit huldeblijk.
Te twaalf uur begaf de jubilaris zich met
zijne familieleden, den Ho-ogeerw. President en
Professoren en oud-Professoren van het semi
narie naar de feestelijk versierde .Recreatiezaal,
om daar de gelukWenschen v,an zijne leerlingen
de H.H. Theologanten, in ontvangst te nemen.
Van 1 tot 3 uur hield da jubilaris receptie,
Waarvan een druk gebruik werd gemaakt. Om
3 uur kwam Z. D. H. de Bisschop van Haar-
len, Mgr. A. J. Callier, met zijn secretaris, den
Z.Eerw. Heer H. A. Th. v. Dam den jubilaris
persoonlijk g-elukwenscben. !(Msb
regel verbonden, voor elk der jaren 1911 en 1912
op pl.-m. f275,000.
D-e Raad te B-uls-sum nam hedenmorgen het
besluit, aan alle gehuwde -of daarmede gelijk te
stellen ambtenaren en werklieden dar gemeente,
wegens de- duurte der levensmiddelen, voor eens
een toelage te verleenen van f 50.
Wolkbreuk aan de Rivier'a. Aan de Pri-
viera heeft een heftige wolbreuk1 gro-ote schade
aangericht. In verschillende plaatsen stond het
water drie meter hoog in de straten. Tuinen en
huizen werden verwoest. De schade bedraagt meer
dan oen millioen francs.
Diefstal van krediet b i 1 jet ten. Uit St.
Petersburg wordt gemeld. In bet expeditie-lokaal
van de inrichting waar staatspiapi-eren worden ver
vaardigd, is eietal diefstal .ontdekt van 200.000
nieuwe kredietbiljetten, die naar de staatsbank ge
zonden zouden worden. Op de biljetten ontbreekt
de handteekening van den kassier en den directeur.
De gestolen kredietbiljetten zijn in de rookka
mer onder planken en kisten teruggevonden.
Slechts vierhonderd roebel ontbreken nog.
Vijf personen met geldtellen belast, zijn onder
verdenking den diefstal te hebben gepleegd, in
hechtenis genomen.
Tub-eircuLose-'s terf te in Pruisen. Vol
gens leian bericht van pro-f. Frankel zijn de sterfte
cijfers aan tuberculose in Pruisen over 1910 be
tteikltelljfc weer zeer ghn-stig geweest. Het v.r>
strekte aantal sterfgevallen, meer dan 60,000,
is nog erg igleinoieig en vermaant tot onvermoeide
inspanning ,o-m nog bet-ere- cijfers te bereiken
Van d:ei 100 sterfgevallen waren 9.48 aan tuber-
cnlo.se te wijlen; bet percentage op de verse hi
lende leeftijden wisselde af lusschen 0.4 op de
100 sterfgevallen bij' lieden boven de 80 jaren,
en. 44.2 -op de- 100 bij' personen van 2025 jaar.
Pc-i 10,000 levendon stierven beneden het jaar
20.9? kinderen aan tuberculose; dan daalde het
cider tot 4.33 (teeltijd van 510 jaren) om dan
gestadig te stijgen tot den 70-jarigen leeftijd,
waarop hot maximum van 23.66 per 10.009 ie-
vcind.em wordt bereikt, en -d;an weer snel te dalen.
De daling der tubcrculos-e-sterfte in het al
gemeen is sedert het vorige jaar niet groot ge-
wctesl, nog g-e-en 400 gevallen, of 3 per 10,000
inwoners. Wiel' is de zuigelingensterfte aan tu-
borculosie nog steeds aan het verminderen: 190S-
26 86: 1909—23.68; 1910—20.92 per 10,090 in
wone-rs. In 1901 zijn. beneden den leeftijd v-m
1,5 jaren 13.583 kindieran aan tuberculose ge
storven, in 1908—10,821, in 1910—20,220.
Diq duurte. Door da directie van de Staats'-
s'poor i-s helsloten, bijl w^jizel vajn proef, aan bët
personeel over het' jaar 1911 dn 1912 een toelage
toe te keinlnen van; é-é-n week bezoldiging ineens
of desgeWenscht in termijnen te ontvangen. De
eerste week extra bezoldiging ontvangt bet per-
sou-clel in de eerste helft van November a.s cn
de 'toelage voor 1912 in. de eerste helft van
Januari 1912. Daarna zal -ie directie' .overwe
gen of d-e financieel© toestand der Mij. v-oort-
zctting toelaat.
Voorts bepaalde de directie, dal de minimum
toelage niet minder dan' f 10 zal bedragen.
De directie raamt de uitgaaf, aan dezen maat-
Marie Antoinette en haar Modiste.
Rosa Berlin heette de modiste van Marie An
toinette. Zij maakte de mode van haar tijd; door
haar ge-maakte kleeren te dragen was het grootste
ideaal van ae modieuse vrouw tusschen 1770
en 1790.
'Over haar, de' mooiste van Ma-rie Antoinet
te, is nu een boek gesdhnevén door Emit Lang
lade: „L-a Marchandie die modes de Marie An
toinette," ©eta boek, waaruit blijkt welk pen ral
deze Rosa Bertin gespeeld heeft.
Fa gen-lijk heette zij Marie Jeatilne; jong en
knap was zij', toen zij haar geboorte-plaats
Abbeville in Pic-ardië verliet .om naar Parijs
te- trekken, met het valste voornemen Parijs te
veroveren. De eene doet dat op de manier van
Bonapart, do mode-juffrouw doet he-t op baar
wijze. De hoofdzaak is dat hét gelukt. En de
kleine Rosla is het gelukt! Het schijnt dat baar
voornaamste holedanigheden, behalve feen aange
boren fijnten sinaak geweest zijn: .evemdigte
fantasie, -combinatiieVc-rrno-gen en zin voor het,
aktneiele,. Inderdaad wi:s,t zij de mode ine-t de
gebeurtenissen van den dag in overeenstemming
te brengen; steeds deed zij' kiarakteristieke vond
sten.
Heel d-e wereld dweepte in die dagen met na
tuurlijkheid. eenvoud en goedheid des harten,
dat wil zeggjem, met dingen, die men daarvoor
hield Men was niet meer frivool, men was „ge
voelvol' geworden. Al zulke veranderingen merkte
R-osa Bertin vjejej eerder dan iemand anders op;
zij zag ze als heit ware aankomen, die „mode-
gevoelens" en wist er handig, gebruik van te
maken.
Het -ging haar goed. Tie-n jaar na haar komst
te Parijs als eenvoudig, arm meisje uit de. pro
vincie, bezat Rosa een groote, elegante mode
zaak in da Rue St. Honoré. Dames uit de hoog
ste kringen waren haar klanten en in het bui
tenland werd de- naam van de kleine- Parijsche
modiste- met eer genoemd. Toen kwam de glo
riedag: Rosa Bertin werd benoemd, tot hofnio-
distei; voortaan zou zij' Marie Antoinette klea-
dem, -en zij beeft dat gedaan tot den val van
het Koningshuis. Marie Antoinette liet nu al
les wat haar klaedij' betreft, aan Rosa over en
de kleine m-odiste stond weldra bij- de Konin
gin zoo go-ed .aangeschreven, dat zij ten allen
ijde onaangediend d,e particuliere vertrekken der
vorstin binnen mocht gaan; uren lang zat Rosa
met de trotsche dochter van Marie Theresia te
babbelen over kant, veeren, zijden stoffen cn
wat niet al.
Tenslotte begonnen de vrouwen in den lande
een neet je te klagen over de overareven luxé
die de Kóningin in haar toiletten ten toon
spreidde, en over het gestadig wisselen van de
mode; zoo snel wisselde die mode, dat een cos-
tuum van twee weken oud, dikwijls al weer
uit de mode was. Vele vrouwen, die de vorstin
wilden nadoen, hebben dan ook in die dagen
hun gezin door mode-schulden ten onder ge
bracht.
Toch moet Marie Antoinette niet. zulke ont-
zaggelijke sommen voor haar toiletten uitge
geven hebben. Er is een grootboek uit Rosa
Berlin's zaak bewaard gebleven en daaruit
blijkt, dat de Hofmodiste per jaar 90—100.000
francs ontving voor haar werkzaamheden en
het leveren van kant. Een heel bedrag; doch
moderne millionairsdo-chters zouden nog an
dere modiste-rekeningen kunnen overleggen.
Op een der rekeningen van Rosa Bertin vindt
men een hoed voor de Koningin van vijftig
francs, ook een mantel met bont van negen
duizend francs.
Toen zijn de slechte tijden gekomen. De be
stellingen van het Hof waren steeds minder,
wijl er eigenlijk ook geen Hof meer was. Of
schoon de Koningin haar modiste tot in de
laatste dagen van de monarchie, tot in Augus
tus 1792,'trouw gebleven is. Zij had geen geld
meer da arme Koningin en de haar trouw ge
bleven adel had geen geld meer; de adel met
geld had het land verlaten en het kapitaal mee
genomen. Toen kwamen de tijden, dat geregeld
iederen dag de beulskarren door de Rue St.
Honoré voorbij het atelier-Bertin kwamen. En
op zekeren dag is de kleine modiste ontsteld
van het venster weggeloopen, omdat-weer de
fatale wagen voorbij kwam met een om ge
nade gillende vrouw eop'Jeanne Vauber-
nier, de gravin Dubarny, waarmede Rosa op.
een atelier samengewerkt heeft, toen zij nog
Jeanne Vaubemier heette, Een paar dagen la
ter is Rosa weer van het venster weggevlucht
en snikkend neergevallen: de beulswagen pas
seerde het modemagazijn, bracht een konin
gin naar het schavot
Rosa Bertin begreep dat zij verdwijnen moest;
de beul heerschte te Parijs en niemand dacht
aan mooie toiletten. Zij is naar Engeland ge
gaan en later toen rustiger tijden aangebro
ken waren weer naar Parijs teruggekeerd.
Doch haar goede dagen waren voorbij. Er wa
ren aan het nieuwe Hof van Napoleon andere,
modeheerseheressen gekomen.
Op haar landgoed nabij Parijs is zij in, 1813
gestorven.
Een gif t. Ingevolge den wensch van den pre
sident 'van de: republiek! Frankrijk, heeft het Fran-
sch'e departement van. marine aan den matroos
3de- klasse A. Goedee, dienende aan boord van
Hr. Ms. monitor- „Rejiniier Claeszen", te Helle-
v.oe,fcsluis, een gift van 200 fr. toegekend, aange
zien dieze matroos' den 6de,n Juli te IJmul-dën in
zee. was gé-slagén tengevolge van de deining van
heit o-orl-o-gssdhip' „Edgiard Quinet."
•U vu
I
