Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
Baitenlaadsch Nieuws.
De oorlog tusschen Italië
en Turkije.
Sta ten-Generaal,
Yerspreide berichten
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden f 1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland 2.—per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau: BOTERSTRAAT 50.
De s t r ij d in en om Tripolis.
Over liet gevecht dat Zondag bij Tripolis' ge-
lovend is, meldt die Tripolitaanscho correspon
dent van de „Loikal-Anzeiigtetr"
Zondagmorgen om 5 uur begon hot ge,Vecht
niet e:en voorwaarts rukken op Idien linkervleugel
die' Italianen stuitten daarbij op Turksche infan
terie, die blijkbaar eveneens tot den aanval' wilde
overgaan. Om 7 uur kwam het hier en djaar tot
gevechten van man tegen man. Het scheepsge
schut mengde zich in den strijd, maar natuurlijk
zonder succes. Eerst toen men na het opkomen
van de zon een ballon, op kon laten, kon dit
vuur beiter bestuurd worden. Tusschen 8 en 9
uur vond een uiterst hevig gevecht plaats tus
schen de artillerie, Aan beide zijden werd met
grooten moed gestreden. De Turken en Arabieren
hebben blijkbaar groote verliezen geleden, maar
°°k die der Italianen waaien niet gering'. Volgens
schattingen, die geen aanspraak kunnjen maken
'°P: gezag, zouden de Italianen 40 -do-oden en onge
veer 120 gewonden hebben. Naar biet Keet, zijn
Se, Turken teruggeslagen. De uitslag' van het ge
vocht is nog niet te overzien.
Aïn Zara heeft een rechtstreebs-cihe telegrafi
sche verbinding met Tunis. ToeorégS zorgen voor
1 dten dienst tusschen de verblijfplaatsen der Turk
sche aanvoerders en het dichts tbij zijnd© tele
graafstation met snelle kamieielen.
Naar be:t heet, i;s de aanvoerder van d© Se-
uotsi voor Tripolis gesneuveld.
Uit Tripolis wordt d.d. 28 November geseind:
Bü het doorzoeken van de oase heeft men
Ulcer dan 100 lijken van Turken gevonden, die
ui de gevochten van 2G November gevallen wa-
®on. Vele lijken moeten nog liggen onder de
PUinhoopen der omvergehaalde of in d'e lucht
gevlogen huizen. De geregelde troepen, die zich
hl dje woestijn verschanst hadden, hebban aan
zienlijke verliezen geleden.
In dien nacht ein in den morgen zijn in de
°ase verschillende aanvallen der Tukken afge
slagen.
Van de Italianen werden gisteren 120 man bui
ten gevecht gesteld, onder wie 16 dooiden.
De Porie hjeeft den bestuurszetel in het wifajet
Tripolis overgebracht naar Siana, en de me
geindhoden uitgenoedigd haar consulaten te ver-
Plaatsen.
Volgens een bericht van de „Ifcdam" zou d'e
Poging van de Italianen, om Hot fort Hemnd te
'vetormen, mislukt zijn. De Italianen zouden veel
dooden en gevangenen verloren hebben.
Barka.
In ,een Italiaans'chle half-ambtolijke mededee
ling wordt het verlies' van 2O0 man hij Dor na
h^hges prokeu.
van een vijandelijke haven niet op die wijze
niag gestóliiddten, dat daardoor tegelijkertijd de
havens van neutrale mogendheden geblokkeerd
worden. Dit zou het geval zijn bij1 de blokkade
der Dardanelles, daar hierdoor tegelijkertijd het
verkeer met de Russische, R:oemeensche en Bul-
gaarsche, havens afgesneden wordt.
It o, o d e K r u i s'.
Het centraal comité van de Duitslehh vereeni-
ging van heit Roo-de Kruis deelt mede, dat het
bestuur, na. overleg met de Duitscbe overheid,
besloten beeft, zijn hulp, aan den oorlogvoerenden
aan te bieden. Die bedoeling van dit aanbod,
dat onpartijdig aan beide partijen gedaa|n wordt,
is vooral om in den gebrelkkigen hto-sp-i taaldienst
vair de Turken en Arabieren in Tripolis' te voor
zien. I
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Familieberichten 20 cent per regel.
Handelsadvertentiën van 1 6 regels f 0.92elko regel daarboven 15 cent.
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 35 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85. Postbus no. 39.
De Italiaanse li e vloot.
Aan de „National Zeatunig" wordt uit Komstan-
tinopel geseind:
4 Turksche lorpedobooten hebben van uit de
Bardanelleiri een gedeelte van den Archipel' afge-
200Ut, maar niets va:n een Italiaajnsch© vlooit
gezien. Vier Italiaansche oorlogsschepen liggön,
v°]geins een ambtelijk bericht, sedert twee dagen
ln de, golf van Resjadie, zonder iets te onder
nemen.
De Dardanellem
De Weensche cortiespondent van de „Voasische
^eitung" verneemt van authentieke zijde: Ten
gevolge van de eendrachtige houding der mo
gendheden heeft de ItaJiaanséhie regeering besl->
^en> definitief van de blokkade der Dardanellen
tö zien. D,e Russische :nota bevat gteen ver
aten tegen Italië, maar vroeg de neutrale mo
gendheden sleehts om haar oordeel over de be
scherming van de bielangiein dier mogendheden, in-
Seval van eien blokkade door Italië of van een
^Uiting door Turkije. De nota beroept zich' op
3 van heit Londensche verdrag, dat de vrij
x'eidi van scheepvaart voor allo handels-vital en van
f* naar da Zwartte Zee vastlegt. Dit artikel werd
'ndértgd in een door Italië dpgesMclen vottn
^"-genomen. Vervolgens zegt de rwita, dat volgens
K: Haa^sdhe conferentie van 1907, de biofckad#
ENGELAND EN DUITSCHLAND.
Die Enigelscha pers, onverschillig van welke
richting, prijisit do redevoering, dito Grey in het
Lagc|rhui;si jgtehoudien hoeft, met uitzondering
slechte van de „Daily News". De „Standard"
meukt evenwel ook op-, dat de Europee,slchle diplo
matie! de laatste jaren al te geheimzinnig' en
arigwancjud igewleielsit is, waardoor betreurenswaar
dige misverstanden ontstaa'n zijn. Die Engelscbö
rleigeiering kan natuurlijk niet ajtijld openhartig zijn,
maar daarom behoeft het EngoJsehe volk err het
Enjgialschie parlement nog nie't onkundig gelaten
tq wouden van dia gewichtige fazen in het buiten-
lamdiséh staatkundige beleid.
Voor de „Morning1 Post" volgt uit de géliede
geschiedenis dier Marokfco-crisis, dat de, eenig'e
veilige koerfs voor een staat blijft: z,ijn eigen weg
ba gaan en op, eigen krachten te bouwen. De
droormen van vredie-'menjschjen over algemeene ont
wapening, algemeene scheidsrechterlijke beslissing
in int:C;i nationale geisichilleln mogen misschien een
maal verwezenlijkt worden, die tijd daarvoor is
in elk geval nog geenszins gekomen.
Dei „Daily News, zegt door Grey's redevoering
allesbehalve voldaan te zijn. Het blad ziet niet
in, dat Engeland's prachtige isolement, door' Grey
hejspot, te versmaden of onbereikbaar zöu zijn,
zoo zulk een isolement beteekeut, dat Engeland
de handen behoort vrij te, houden om gelijk
Amerika ,op te treden, waar h!eit wil, zonder
door verbonden, overeenkomsten, afspraken ge
bonden, te zijn aan eien staten-igroep. waardoor het
samengaan, met andere staten onmogelijk is. De
„Daily Neiws' betoogt verder, dat het Enigeteclhe
volk -dei laatste zeven jaar zijn vrijheid van be*
wegen verloren hjeeft, zonder dat het Weet' Waar
om, zonder dat het geraadpleegd is. Het blad koUnt
tot de slotsom, dat Engeland's politieke verhjou
dingieln nog steeds raadselachtig en onbevredi
gend zijn ondanks die door Grey gegeven
opheldering.
Een telegram uit Berlijn meldt hef volgende
Men kan gerust z-eggen, dat Grev's redé te
Beriijn met veel grootcre spanning tegemoet ge
zien is dan de groote Maitakko-red-e van den rijks
kanselier, want sedert heeft men eerst vernomen,
hoe gevaarlijk de toestand geweest is en hoe
Engeland tegenover Duitsfchlajnd gestaan heeft.
Men verwachtte Van Grey opheldering over de
vraagt of da gespannen verhouding voort zou
duren, dan wel of Éngiejand Duitschland de hand
zou aanbieden.
Thans, nu de rede gehouden is, is men niet
v-eiel wijzier, ofschoon Grey handig genoeg ge-
spioKen heeft om geien reden te geven tot opge
wonden verwijlen. Toch hebben zijn woorden al
lerminst bevrediging gewekt. De stemming is hier
wrang', en dat is verklaarbaar. Ondanks alle uiter
lijke vriendelijkheid heeft Grey zich niet de minste
terughouding opgelegd tegenover Duitschland, en
me|n kan verwachten, dat zijn woorden hier nog
veel beroering zullen wekken.
Het meest valt natuurlijk in het oog, dat, hij:
in lijnrechte tegenspraak is gekomen met von
Kideirleo-Wachter. D-az© had gezegd, dat er vol
strekt niets van waar was, dat een vraag der
Emgelsche regeering onbeantwoord was gebleven,
en dat de Engels,ohe minister van buitenlandsehe
zaken pas den 21sten Juli met. zijn opmerkingen
gekomen was.
Grey vertelt nu, dat hij dm Duitschen gezant
reeds den 4den Juli med'egëde-eld had, dat de
Enjpeiscbe roering zichzalve niet als niet-be-
langhcbbende kon beschouwan, en dat men geen
regeling kom beginnen, waarin zij niet gekend
was; niettemin had de Duitsohe gezant den 21stem
Juli niet de minste lastgeving om Grev inlich
tingen te geven, die hij toen vroeg'. Het is' be
grijpelijk, clat de Duitsohe pers wel op dit punt
wijst, nraar daar nog geen oordeel aan verbindt,
omdat hier verklaring tegenover verklaring staat
en zij nu eerst moet hooren wat von Kiderlen-
Waehter daar tegenover te zeggten heeft.
Zeer merkwaardig is ook Grey's voorstelling
van heit gewrijf over de rede van, Lloyd George.
Tegenover Duilschland's stroef omschreven be
zwaren stelt Grey dezelfde houding, die hij eerst
opgeeft, als Duitschland bijdraait. Ook' uit zijn
vvarmej verdediging van déze befaamde rede blijkt,
dat bij niet van zins was de gevoeligheden va,n
Duitschland te ontzien.
Uit Parijs wordt gehield;
De réde van Grey is in Franse,he politieke
kringen met voldoening olntvaingem. Men vindt de
rade waardig en loyaal, sterk en vredelievend,
bezadigd en een ondubbelzinnige bevestiging van
do entente cordiale. Men kan er geen uitdruk
kingen als Franschgiezind of Duitschgezind op
toepassen. Als men ar een gevoelsomschrijving
aan gevejn wil, kan mön: enkel zeggiemi dat ze
gclschgtezind is. Gney's rede en standpunt zijn
Engel,scb, uitsluitend Engelscih, edel Engelsch, hef
tig Engelscbi, gelijk die „Figaro''' zegt. Overal
Waar er Engielsehe belangen in het spel' zijn,
moeit men op- ems en met olns rekenen. Aan
deze grondgedachte wordt een uiteenzetting van
dei Engelsche Bghtngen vastgeknoopt. Onder' die
belangen is ook hét trouw vasthouden aan de
entente cordiale. Zij is steeds door beide partijen
trouw betracht. Bieide hjechten eraan en ze dient
tot behoud van den vrede jn Europa.
Zeer de aandafcht getrokken heeft hier nog' de
zm> waarin Grey zegt, dat die andege buren
van Duitschland -evenals Engeland nroeteln Vven-
schen, met Duitschland op voet van gelijkheid t'e
leven. Grey zeide dit zeker bijzonderlijk met het
oog op Frankrijk. Gelijk ik u namelijk voor kort
van bevoegd© Engelschle zijde meedeelde, hééft
Engelanid thans wel de overtuiging, dat Frankrijk
nooit nauw met Duitschland zal kunnen sajmiem-
gaam. Het zou voor Frankrijk neerkomen op- een
zich stellen ondier Duitsche hegemonie en het
zo-u ©en tweederangs-mogendheid Worden. Grey's
woorden zijn een zoo algemeen en kiesch moge
lijke toespeling op die gedachte der EngelScbe
politiek.
besluit is ter- kennisse- van idle zeelieden gebracht.
Het Wolft bureau seint uit Parijs, dat baron
Gustava de Rhthschild eergiste-renmorgen vroeg
oveirlied-en is.
Ongeveer 50 suffragettes, die in verband
met de wanordelijkheden op den 21sten dezer
warein gearresteerd, stonden gister te Londe-n te
recht. Bijna allen weigerden de boete te beta
len en besloten liever voor korten of langen tijd
da gevangenis in te gaan.
FRANKRIJK.
D© commissie voor buitenlandsche aangelegen-
Men heeft met 15 tegen 2 stemmen beslaten
zich uit te spreken voor dé ratificatie van de
Frans,cli-Duilsche overeenkomst.
PORTUGAL.
Die min ister-pr es idien t heeft in den Senaat de
gebeurtenissen, ta Lissabon van gisteren betreurd,
die uitgelokt waTen door de vijanden der repu
bliek. De rege-ering is voornemens -dergelijke da
den krachtig te onderdrukken. Verschillende groe
pen boden der regeieri-ng haar alg,te,hee]en steun
aan. Senaat en Kamier hebben hun vertrouwen
in d© regeering uitgesproken.
CHINA. -
Volgens consulairle berichten uit Hatrkou wen-
s'ch-ön de opstandelingen een wapens-tils tand van
3 dagen te sluiten, tan ©inde zich de instem
ming van dé andere provincies te Verzekeren
bij de aanneming der regeering'svoorwaarden,
vooral met' betrekking to-t hiet behoud van dé
tegenwoordige dynastie.
De overgave van Woets'jang was slechts votor-
loop-ig ©n geschiedde o-m de stad voor verwoes
ting te vrijwaren.
Uit Antwerpen meldt mem:
De vere-eniiging van Belgische reeders heeft bijna
all© -eist-hen der zeelieden aangenomen, onder
d© voorwaard,en, dat die zeeli-edén zich verbinden
om geen wijziging te eischen in de regelingvan
bet vergelijk en zich van alle staking te oint-
ijioudisin geduhetotf# den tijd' van 3 jaren. Het
TWEEDE KAMER
Zitting van Dinsdag 28 Nov.
Indische Begrooting.
De heer Ketelaar bespreekt bij de afdeelins?
onderwijs en eeredienst der Indische begrootte!
rei schillende kwesties van onderwijs als de uit
zending van onderwijzers, de achterstelling van
onderwijzeressen, de opleiding van inlandsche on
derwijzers vermeerdering van schoolgelegenheid
en de instelling van gouvernements-voorbereidende
scholen.
Spr staat stil bij de subsidie-regeling voor
zendingscholen, o a. in de Minahassa. waardoor
het gouvernementsondervvijs te gronde pericht
wordt en het onderwijs op een lager peil komt
te staan door de verlaagde eischen der bijzondere
scholen. Hierbij vreest, spr. ook pressie. Sur. vraa-t
een opjectuef onderzoek van de subsidie-kwestie
n de Minahassa om te weten, of men er de te
subsidieeren scholen nu wenscht of niet Overliet
dienaangaande door den heer Colijn uitgebracht
rapport verbaast spr. zich en hij raadt den min
diens ambtgenoot eens opheldering daarvan te
vragen.
De heer Hugen-holtz spreekt over het op-
afkeurt Van zendin« in de Bataklanden, dat hij
JJe,,heer Verhey wil H. B. Scholen, betere
inrichting van de onderwijsverslagen en in 'tal-
gemeen meer voortvarendheid op onderwijsgebied
De kwestie der substeie van zendingscholen in de
Minahassa en elders wil spr. niet anders opgelost
zien dan met behoud van het gouvernementson-
derwijs.
De heer Ter Laan vraagt ook voorbereidend
onderwijs van gouvernementswegegelijkstelling
van -onderwijzeressen; voorts geldigheid van In
dische onderwijsbevoegdheid in Nederland onder-
wijs m t Chinees op de Holl.-Chin. school af
schaffing van 't Fransch op de lagere school
betere salarisregelmg en opleiding van het onder
wijspersoneel.
Spr. verzet zich tegen een subsidieering van
scholen met geringe onderwijseischen.
Op de scholen moeten in 't algemeen allen
worden toegelaten tegen het schoolgeld, dat zii
kunnen betalen. Spr. wil de inlanders hier te
tj',°PIeiden. voor onderwijzer. De opleiding in
Indte deugt niet en van de daar verkregen on
derwijskrachten moet Indië verlost worden
Spr. waarschuwt tegen het opdringen van de
gesubsidieerde scholen, waar gouvernementsscholen
door de bevolking worden gewenscht. Aan een
bezuiniging door de voorgenomen vervorming van
het onderwijs hecht spr. geen waarde, daar er een
inzinking in het peil van het onderwijs het gevolg
van zal zijn. Spr. vraagt overlegging van de ad
viezen van den adj. inspecteur van het onderwijs
en van den R. v. Indië betreffende deze reorga
nisatie.
Spr. zal tegen den betrekkelijken post (invoe
ring der onderwijsreorganisatie in de Minahassa
enz.) stemmen Het bijzonder schooltoezicht moet
geschiapt, daar hij de benoeming van bijz. school
opzieners zonder vakkennis verwacht Spr stelt
een amendement voor met de strekking'om in
beginsel dit byz. schooltoezicht te weren.
Daarna wordt andermaal gestemd over het
amendement-De Meester (controle over de land-
schapskassen niet bij het Bureau voor de Buiten
bezittingen). Weer staken de stemmen, zoodat
het amendement geacht wordt te zijn verworpen
Vervolgens wordt de voordracht opgemaakt voor
de benoeming van een lid der Alg. Rekenkamer.
Eerste candrdaat wordt de heer Rechlien Morra
tweede mr. J. B. Breukelman, derde jhr. De Jon^'
van Beek en Donk.
De Indische begrpoting is dan weer aan de
orde, waarbij de beer De Visser het werk der
zending op Sumatra prijst.
Spr. loochent den invloed der zending bij de
plannen tot reorganisatie van het onderwijsstelsel
in de Minahassa let gouvernement nam het
initiatief. Hier is geen partijpolitiek in het spete
Andersgezinden hebben die onderwijshervorminst
vroeger niet ongewenscht geacht. Spr. verbaad
zich daarom over den principieelen tegenstan
van dit oogenblik
De heer Scheurer verdedigt de oprichtinc
van een school voor dochters van inlandsche hoof
den vervorming van de dokter-djawa school tot
een zelfstandige medische school, die het rorbt
moet hebben diploma's uit te te reiken Nopens
de Minahassa school-kwestie ondersteunt spréker
het betoog des heeren De Vissep.
