Hiaten-Generaal.
Stads- 6B Gewestelijk Nieuws.
Kunst en Letteren.
Gemeenteraad.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Woensdag 29 Nov.
De behandeling van de Indische begrooting is
genaderd tot de stemming over den post, die be
trekking heeft op de onderwijshervorming in de
Minahassa enz. Het hierop ingediend amende-
ment-Ter Laan om geen geld uit te trekken
voor het bijzonder schooltoezicht wordt verworpen
en het artikel aangenomen, waarbij de stemming
geheel rechts tegen links is.
Bij den post betreffende het inlandsche onder
wijs spreekt de heer Ter Laan over het dessa-
onderwijs en de organisatie van het onderwijs.
De bezoldiging van het inlandsch onderwijsper
soneel moet veel verbeterd, ook de regeling van
de subsidieering van inlandsche kweekscholen.
Spr. laakt de resultaten van de beste inlandsche
school, de gereorganiseerde school Ie klasse. Beter
zou het zijn den inlander op de Europeesche school
toe te laten, als hij Nederlandsch wil leeren.
De heer V e r h e y wil meer uitgetrokken zien
voor lager ambachts-en kunstonderwijs.
De minister van koloniën (de heer de
Waal Malefijt) geeft toe, dat de oprichting van
dessascholen afhangt van den ijver der ambtena
ren. Voorzichtigheid is geraden bij salarisverbe
tering voor het onderwijspersoneel.
De Min. betreurt in de beschouwingen van den
heer Ter Laan over het subsidieeren van kweek
scholen diens uitlatingen over de zendelingen.
Ten aanzien van de gereorganiseerde Ie klasse
scholen voor inlanders zegt de Min., dat alle
resultaten nog niet bekend zijn. De drang om
Nederlandsch te leeren is groot onder de inlanders.
De Min. stemt echter toe, dat deze scholen niet
deugen, en hij streeft dan ook naar scholen, waar
in 't Nederlandsch het onderwijs zal worden ge
geven.
Het betrekkelijk artikel wordt aangenomen.
Daarna komt het armwezen aan de orde, waar
bij heer Bogaardt een subsidieverhooging
vraagt voor het R. K. weeshuis te Semarang,
welken wensch de minister belooft over te
brengen.
By het artikel nopens den geneeskundigen dienst
spreekt de heer Scheurer over de opleiding
en bezoldiging van verplegingspersoneel en vraagt
de heer Ter Laan een betere opleiding van
den dokter-dwaja.
De Minister zal ook de opmerkingen van
den heer Scheurer overbrengen en antwoordt den
anderen spr., dat de opleiding van den dokter-
dwaja zal worden uitgebreid om meer artsen te
krijgen, doch de eischen van het onderwijs ten
deze niet zullen worden verzwaard.
Dan is de afdeeling der begrooting aan de beurt,
welke het departement van Landbouw, Nijverheid
en Handel omvat. Hierbij behandelt de heer B o-
g'aardt het boschwezen en djeloetoeng-conses-
sies. Hij wil meer houtvesters op Java en acht
het veleenen van genoemde concessies strijdig met
de belangen der bevolking. Spr. ziet bij het hui
dig opkoop-en aftap-systeem geen gevaar voor
uitroeiing van de boomen. Spr. vermoedt dat
belanghebbenden de Regeering het concessie
denkbeeld hebben aan de hand de gedaan, dat
nadeelig voor de bevolking zal zijn. Spr, ontraadt
de concessie.
De heer Mar chant is het met dezen spr.
eens. Spr. beroept zich op een brochure van den
deskundige Schlimmer. Controle op den grooten
concessionaris zou onmogelijk zijn.
De heer Bos stemt hiermede in en wil geen
concessies verleend zien dan zoodanige, welke de
Reg. zou kunnen overzien.
De Minister licht de concessie-kwestie toe
en belooft geen te groote concessie te zullen ver-
leenen.
De bevolking zal een betere tapmethode leeren
en een minimum-prijs voor de bevolking zal wor
den vastgesteld. Waar de bevolking door goed
af te tappen geen roofbouw pleegt, zal geen con-
sessie worden verleend.
De Min. ontkent de dwaasheid van het boo
mennummeren.
Na repliek van de heeren Bogaardt en
Mar chant en dupliek van den M i n i s t e r is
het alg. debat over deze afdeeling geëindigd.
Bij de behandeling van de afdeeling Burger
lijke Openbare Werken prijst de heer de J o n g h
de salarisverbetering van de ingenieurs met het
oog op het tekort. Doch voldoende is deze maat
regel nietde Reg. moet geheel of gedeeltelijk
hun studie bekostigen. Dit is geen nieuw plan.
Spr. beveelt het aan ook voor de civiel-ingenieurs.
Men heeft nu te veel minderwaardigen en buiten
landers, die dure fouten maken.
De heer Bos gaaf verder en wil dadelijk bij
den aanvang der studie regeeringssteun, niet als
de aspirant-ingenieurs al eenige jaren gestudeerd
hebben.
Spr. wijst op het belang van een goeden geolo-
gischen dienst. Hij legt den nadruk op een goede
vorming van geologen, welke bij Binnenlandsche
zaken moet berusten.
De Minister zegt dienaangaande overleg
met Binnenl. Zaken toe en streeft naar het toe
kennen van een toelage aan Delftsche propaedeu-
tici, die naar Indië willen.
Bij de beraadslaging over de afdeeling Gou-
vernementsbedrijven vraagt de heer De Mees
ter naar het niet gebruiken van een derde,
kostbare zoutfabriek en naar het invoeren van
Egyptisch zout, dat voor het maken van briketten
ongeschikt zou zijn.
Över dit laatste is den Minister niets be
kend en de derde fabriek bleek een misrekening.
Na repliek en dupliek wordt het betrekkelijk
artikel aangenomen.
De heer Hubrecht bepleit naar aanleiding
van de rapporten Leur-Colette de urgentie vaja
spoedige verbetering van het telegraafwezen in
Indiö. Ook de postdienst eischt verbetering.
De heer Bogaardt acht vooral verbetering
in de organisatie van het personeel noodig.
Yoorts bepleit hij positieverbetering voor het
personeel.
De Minister zegt openbaarmaking van de
rapporten toe. Op dit oogenblik is nog niet te
zeggen, welke maatregelen noodig zijn. De Mi
nister ontkent, dat het heele postkorps ontevre
den is.
De heer Ilelsdingen bepleit aanleg van de
spoorlijn Cheribon-Kroja.
De Minister zet de redenen uiteen waarom
tot aanleg van die lijn niet kan worden overgaan,
o.a. gebrek aan voldoend personeel. De Minister
zal de belangen van het Inlandsch personeel zoo
veel mogelijk behartigen, maar de salarissen van
het Europeesche personeel kunnen niet als maat
staf dienen.
Bij de onderafdeeling oorlog vraagt de heer
Duymaervar. Twist betere maatregelen te
gen de bestrijding van het concubinaat in het
Indische leger.
Vervolgens dringt spr. bij hernieuwing aan op
steun aan de vereeniging «Weduwenzorg."
De heer Scheurer betoogt, dat als het con
cubinaat niet af te schaffen is, men het althans
moet verbeteren.
De beraadslaging wordt tot morgen verdaagd.
Hedenavond 8 uur voortzetting Justitiebegroo-
ting.
Avondzitting.
J u s t i t i e-B egrooting 1912.
Behalve over enkele zaken van ondergeschikt
belang heeft de Kamer zich beziggehouden met
de kwestie der bewaking van het Kamergebouw
door rijksveldwachters.
De heer S m e e n g e meende, dat wanneer er
bewaking noodig is, de Kamer eigen «stokbe
waarders" moest aanstellen.
De heer S e h a p e r kritiseerde eveneens deze
politiewacht, waarop de heer Van W ij n b e r-
g e n betoogde, dat de bewaking noodig is.
De heer Troelstra ging ook over deze aan
gelegenheid geweldig te keer,
De Minister betoogde tegenover de aanval
len der socialisten, dat hij der Kamer zooveel poli
tie ter beschikking wil stellen als zij noodig heeft
om vrij en ongehinderd haar taak te vervullen.
(Teekenen van instemming).
Na heftige replieken tusschen de heeren Van
Wijnbergen en Troelstra werd het debat
hierover gesloten.
Aan het slot van de zitting besprak de heer
Troel s tra het ontslag van den onderwijzer Schriel
aan het rijksopvoedingsgesticht te Amersfoort,
(thans te Schiedam woonachtig), welke onderwij
zer bij het Koninginnefeest tijdens het spelen van
het Wilhelmus het hoofd niet had ontbloot. Spr.
deelde de feiten omstandig mede. De betrokkene
weigerde vergiffenis te vragen, ontslag volgde,
amende honorable werd gedaan en het ontslag
ingetrokken. Maar toen vroeg de man zelf ontslag
intusschen was hij 14 dagen geschorst geweest en
zijn loon ingehouden. Spr. vroeg dit alsnog uit
te keeren.
De Minister gaf zijnerzijds een andere le
zing ifan de zaak, waarin hij meende volkomen
correct gehandeld te hebben. Schriel is geenszins
gestraft, omdat hij christen-socialist was.
Na re- en dupliek wordt het debat gesloten.
Na een kort debat tusschen den heer S n o e c k
Henkemans en den Minister over de aan
te stellen personen, belast met het toezicht op in
gezinnen uitbesteedde minderjarigen, wordt de
verdere behandeling verdaagd tot Maandagavond
8 uur.
Tweede Kamer.
Naar de „NeicLëirl." veïnieiemt, moet bij het Bu
reau van de Kamer heit voornemen bestaan, Voor
te stellen, bij die behandeling van de begrooting
van waterstaat o.a. die besprekingen over het
spoorwegpersoneel tot nadien4 te bepalen tijd uit te
stellen.
Statmuziekkorpsen by de infanterie.
Met de vervorming van stafmuziekkorpsen bij
da regimenten d!er infanterie tot fanfarekorpsen,
zal, naar van welingelichte zijde gemeld' wordt,
voofloopig niet worden voortgegaan.
Provinciale Statenverkiezing.
"jS-GRAVENBAGE, Bij da gisteren te 's-Gr.i-
venbage gehouden stemming voor een lid van
do Prov. Staten van Zuid-Holland (vacature-dr.
Kraus) werden uitgebracht 13.225 geldige stem
men. Daarvan verkregen de hoeren mr. dr. A
van Gijn (lib.) 5458; K. ter Laan (S. D A. P.)
3380: C. D. Wcsseling (R.-K4487 stemmen,
zoodat herstemming moet plaats vinden tussohen
de heeren Van Gijn ten Wesseling'.
D. C. van Duysberg.
Te 's-Gravenhage is overleden d'e pud-refemi-
daris van heit depart, vain Buitenland'sche Zaken,
de: heer D. C. van Duysberg.
Staatscommissie drinkwatervoorziening-
Bij Kon. beisluit is alsnog benoemd tot Md
van de bij Kon. besluit van 18 April 1910 in
gestelde Staatscommissie vootr drinkwatervoorzie
ning, J. B. Welsterdijk, lid van Gedeputeerde Sla-
ten van. Groningen, te Uithuiizermeeden.
Wij verzoeken dringend aan de
adverteerders, er voor te willen zorg
dragen, dat advertentiekopyen zooveel
mogelijk des morgens vóór 12 uur
aan ons bureau, Boterstraat 50boven,
worden bezorgd.
SB4F" Advertentiën, be
stemd voor het Zaterdag-
a v o n d-n u m m e r gelieve men vooral
vroegtijdig, liefst reeds des Vrijdags,
in te zenden.
DE DIRECTIE.
door het Kon. Ned. Met. Instituut te de Biidt.
Hoogste barometerstand 775.3 te Muchen.
Laagste barometerstand 733.4 te Seydisfjord.
Verwachting tot den volgenden dag zwakke
tot matigen zuidoostelijken tot westelijken wind,
meest nevelig, tot betrokken, weinig of geen neer
slag, zelfde temperatuur
Pater Fennell.
Heden-middag gewerd ons het verrassend be
richt dat de weleerw. pater Fennell, kapelaan der
St. Janskerk alhier, tot prior van het Dominicaner
klooster te Huissen is benoemd.
Waar wij met genoegen van de eervolle pro
motie van den volijverigen priester kennis nemen,
zullen zeker velen met ons zijn vertrek uit deze
gemeente, waar hij in zoo ruime mate ook aan
het maatschappelijk leven deelnam, met leedwe
zen vernemen.
Moge 't den nieuwen prior van Huissen in zijn
veelomvattenden werkkring alleszins welgaan
In Schiedam, waar hij zulke aangename herinne
ringen laat, zal hij zeker niet zoo spoedig verge
ten worden.
Sociale Cursus.
Vrijdag 1 December zal op de vergadering van
den Socialen Cursus als spreker optreden, de
weleerw. pater H. Bartijn, met het onderwerp:
«Het Altaar."
De vergadering wordt gehouden in het Bonds-
gebouw, des avonds half negen, en is toegankelijk
voor alle katholieken, dames en heeren.
Zilveren Jubilé.
Morgen, 1 December, zal de kurkenfabriek van
de firma L. van den Toorn, aan de Schie alhier,
haar 25-jarig bestaan vieren.
Gister-middag deed de koopman
A. van der Pols, wonende te Pernis, bij de politie
klachte dat hij, kort te voren met zijn roeiboot,
waarin ook zijn knecht H. Allerliefste was, de
haven alhier verlatende om naar Pernis te varen,
bij het varen langs het Hoofdplein zijn boot van
de aan dat plein liggende stoomboot «Oude
Maas" afstiet, waarop hij van een persoon op die
boot een klap op het hoofd kreeg. De man viel
daarbij in de rivier en ook zijn knecht, die hem
te hulp kwam, geraakte te water.
Beiden werden door personen, die zich op de
boot bevonden, op het droge gebracht.
Gisteren is van de werf Gusto al
hier imet goed1 gjeVoJjg; van stapel gellooipen de
stalen roimp van een zeesleOpboot.
Hef schip heeft de volgende hoofdafmetin'gen
Lengte op de loodlijnen 30 M.Breedte 6.50 M.
Holle 3.75 M. en is voorzien van een verticale
triple expansie machine wel'ke 450 I.P.K. kan
ontwikkelen. Deze machine wordt gevoed door
een ketel met een verwarmend oppervlak van
130 M2 en een stoolmspanminig van 121/2 K.G.
Het vaartuig heeft eefi krachtige centrifugaa.l-
pomlp, gedreven door .een afzonderlijke coopound
machine, welk© pomp in hief bijzonder voor ber-
gingsdoeleinden is bestemd.
De vaarsnelbeid is 10 knoopen.
Deze sleepboot is bestemd voor een Zuid-Ameri-
kaansche haven en zal de reis daarheen onder
eigen stoorn volbrengen.
Weerbericht.
Telegrafisch bericht naar waarnemingen, verricht
in den morgen van 30 Nov. 1911, medegedeeld
In de politiewacht aan de Hoofd
straat is gister-morgen verbonden het 14-jarig
schippersknechtje A. P, dat een wond aan het
hoofd bekomen had, doordat hij op zijn schip op
de giek gevallen was.
Gister avond 11 ure is in het pol i-
tiebureau alhier door een dokter verbonden ze
kere C. R, wonende Kreupelstraat, die aan het
hoofd bloedende verwondingen zou bekomen heb
ben, nadat hij even te voren zijn huis had ver
laten.
Door de politie zijn daarop twee personen in
de wacht gebracht die bedoelden persoon zouden
mishandeld hebben,doch zij ontkenden en zijn daar
op heen gezonden. Een onderzoek wordt verder
'ngesteld.
ticuliere lfipwe» geiieei .ottvfclindig is,, kxdiau tnsu
daarhij niet in aanmerking neemt de gewoonlijk
niet gën-oicg gewaardeerde antliera voordeelen, wel
ke de gemeentelijke dienstbetrekking biedt.
B. jen W. stellen nu 'voor, het praeadvies voor
kennisgeving aan te nieimen en de zaak hier
mede voor het tegenwoordige als afgedaan te
beschouwen.
Concert Toonkunst.
Gisteravond werd voor de leden derafd. Schie
dam van de Maatschappij tot be ^ordering der
Toonkunst in het gebouw «Musis Sacrum" een
alleszins goedgeslaagd concert geven door de
dames Mossel-Belinfante en Reballio en den heer
J. Mossel.
Door mevrouw Reballio werden vóór de pauze
gezongen twee liederen van Frans Schubert
«Die Post" en «Erikönig" en van Joh. Brahms
«An die Nachtigall." Het behoeft geen betoog, dat
deze gevierde sympathieke zangeres, die over een
zeldzaam fraaie sopraanstem beschikt, hiermede
veel succes had.
De heer en mevrouw Mossel, (resp. violoncel
en piano), die geen onbekenden zijn in de mu
ziekwereld, vonden bij hunne uitnemend spel
een aandachtig gehoor.
Door hen werden ten gehoore gebrachtSonate
A moll van E. Grieg; Concert op 33 A moll van
C. St. Saens, Andante van G. Mann, Menuet van
Valentin en Tarantelle van D. Popper. Het waren
in 't bijzonder de laatste drie stukjes, welke van
groote vaardigheid van den heer Mossel getuigden-
Mevrouw Reballio zong na de pauze iMai"
van Reynaldo Hahn, «Kom niet de verre wegen"
van Carl Smulders en «Liedeken" van Richard
Hol. Ook hiermede oogstte zij een daverend ap
plaus.
Aan het einde van het concert werd «Panis
Angelicus" van den Franschen componist «Gesar
Franck", voor zang, violoncel en piano, uitgevoerd.
Het was een waardig slot van dezen schoonen
kunst-avond.
De voortreffelijke prestaties van mevrouw Mos
selBelinfante, vooral bij de begeleiding van mevr.
Reballio, kunnen niet genoeg geprezen worden-
«Toonkunst" mag met voldoening terugzien op
het door haar georganiseerde concert.
UIT ROTTERDAM.
Door B. iein W. is een uitvoerig praeadvies
uitgebracht in zake die loonmoties. Hierin wordt
gegeven een zeer uitvoerig overziöht van de loo-
nein bij de verlschillleiniclle gemeente-bed rijvenHet
geheel van die uiteenloopend© regelingen! pver-
ziende, meenen B>. en W. te mogen conclude©-
ren, dat de loonein in het algemeen stellig' vol
doende zijn, doch erkennen zij, dat naar meer
dere eenheid van stelsel zal moeten worden ge
streefd ien dat miejt paame de voor verschillende
groepen te korte werktijd en de onevenredige
veAouding, die daardoojr tug'sclhein die nominale
ein bijkomende verdiensten ontstaat verbetering
zullen he'hioieven.
E'en afdoende begelinig' zaj echter eei4st kun
nen ter haind genomten wordiem, wanneer het werk-
liedenregïetaieint is vastgesteld en wanneer men
daadmede het gehlele! van de rechten en plichten
van de werklieden kan vaststellen, al zullen B.
tin W. niet nalaten om in oveirieg met de betrok
ken commissien die vedheteringen in te voeren
waartoe reden mocht blijken, gtelijk dat in' het
thans ten einde loopen'de jaar ook reeds is ge-
achied.
Met nadruk wijzen B. etn W. t&r echter .op, dat
een vergelijking tuRhcb'eri gemeentelijke en par-
Vergadering vau den Raad der gemeente
Schiedam op Dinsdag 28 Nov. 1911, des
namiddags 2 uur.
(Vervolg,} j j,
Havengeld.
9. Voorstel tot wijziging der verordening op
het Havengeld.
De heer Wittkanapf verwacht ep dit punt
zeer veel discussie en wijst er op, dat zoo laat is
ingekomen het adres van de firma Engering en
men zich dus niet voldoende de motieven van
dat adres heeft kunnen indenken, 't niet in ver
band met het betrokken agendapunt kan beschou
wen. Spr. stelt daarom voor, dit voorstel van de
agenda te nemen en het voorstel met het adres»
van preadvies voorzien in de volgende vergadering
te behandelen.
De wethouder, de heer G 0 s 1 i n g a, verklaart
zich daartegen. Hij acht het adres van de tinna
Engeririg niet van zooveel belang. Zij heeft ruim'
schoots den tijd gehad om 't in te dienen en ko®t
er toch mee op het uiterst nippertje, wel ver
wachtend dat een der Raadsleden als dan uitstel
zal bepleiten; 't wordt zoetjes aan adat de zaken
der gemeente aldus te behandelen. YVeth. verklaart
zich tegen uitstel van dit lang voorbereid voorstel
en betoogt dat 't hier maar niet te doen is om t®
halen, maar om de gemeentehuishouding te drij'
ven, de inkomsten der gemeente te versterken.
De heer Koopmans zegt, dat hij niet allee11
op de gronden door den heer Wittkampf ont
wikkeld, maar ook om de versperring van de
Schie voor uitstel is: iu 24 uren tijds moest doof
een kolenschuit 28 maal voor tal van spoeling'
schouwen worden verhaald.
De heer Evers komt op tegen de bewering
dat de firma Engering ruimschoots den tijd z°u
gehad hebben om het adres in te dienen: h®
voorstel stond eerst Donderdagavond in de cou
ranten hij meent dat de firma Engering minstens
evenveel dagen voor haar adres mocht hebben ®3
B. en W. maanden voor het hunne.
De heer Wittkampf bewondert het bevat
tingsvermogen van den heer Goslingahet adres
is om 12 uur hier gekomen en nu weet hij
dat 't niets om 'tlijf heeft. Spr. komt verder °P
tegen de kwalificatie door den wethouder v0°
dat adres gegevenhij vindt die minder fa'G
spr. vindt 't niet verstandig hier de politiek va8
halen, halen toe te passen en zegt, dat men de
kip die de gouden eieren legt, moet laten leve®
De heer Van der Drift vraagt of als d>
voorstel later behandeld wordt, de betrokken zaa*
nog op tijd voor 1 Januari kan vastgesteld wor
den, opdat 't tegelijk met de begrooting in werk'0®
trede; dan is hij voor uitstel.
De heer R i s is 't met den heer Goslinga v<®
komen eens en verklaart zich ook tegen de tac'
tiek telkens voorstellen uit te stellen, omdat te
elfder ure nog een adres is ingekomen. Hij mee"|
dat een adres, wil er op gelet worden, zoovee
uren voor de vergadering moet zijn ingekome®
De wethouder, de heer Goslinga, ziet "I'
dat laat indienen van adressen een tructoe
hoopt dan op uitstel en stelt zich voor, in die
tijd nog eens de groote trom te roeren. 0
is in den laatsten tijd herhaaldelijk gebeurd
moet adressanten maar eens het bijtijds indien®
leeren. Wanneer men van maanden en d®^
spreekt, zegt weth. dat B. en W. twee maand®^
gehad hebben voor hun voorstelhad nu de firt"
Engering twee dagen genomen voor haar adr
dan had zij dit Zaterdag kunnen indienen en vv
't reeds met preadvies bij den Raad geweest, y
geen voet te geven aan bovenbedoelde handel"^
zal weth. tegen het advies stemmen. Laat
Raadsleden overigens zelf het adres lezen, 8
kunnen zij zien of het hout snydt.
Advertentiën.
