Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
35ste Jaargang.
Dinsdag 11 Juni 1912.
No. 10342.
Officieels berichten.
Boiienlandsch Nieuws.
Binnenland.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
LAi^DWEEH.
ABONNEMENTSPRIJS:
Dit blad verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen, en
kost voor Schiedam per 3 maanden ƒ1.35, per maand 45 cent en per
week 10 cent. Franco per post door geheel Nederland ƒ2.per kwartaal.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Boter-
straat 50 en bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Bureau: BOTERSTRAAT 50,
PRIJS DER ADVERTENTIëN:
Familieberichten 20 cent per regel.
Handelsadvertentiën van 16 regels f 0.92elke regel daarboven 15 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend.
Ingezonden mededeelingen 35 cent per regel.
Voor herhaaldelijk adverteeren worden uiterst bil-
lijke overeenkomsten aangegaan.
Telefoonnummer 85, Postbus no. 39.
Oproeping in werkelyken dienst.
De Burgemeester van Schiedam,
roept bij deze op den in het landweerverlofgan-
gersregister dier gemeente ingeschreven iandweer-
plichtige
FREDERIK GEORGE N1NABER,
soldaat bij het Boste Bataljon Landweerinfanterie,
behoorende tot de lichting 1910, stam boeknummer
1120, om op grond van artikel 35 der Landweer-
wet, wegens het niet overeenkomstig artikel 34 dier
wet verschijnen om alsnog te worden onderzocht,
op 22 Juli 1912
voor den tijd van dertien dagen te Delft bij het
4de Regiment Infanterie, 1ste Bataljon onder de
wapenen te komen.
Genoemde verlofganger moet zorg dragen, dat
hij zich, op den aangegeven dag, in unilorm ge
kleed, en voorzien van zijn verlofpas (zakuoekje),
alsmede van al de bij zijn vertrek met groot-vei tol
medegenomen voorwerpen van kleeding en uit
rusting, wapenen en ledergoed, reglementen en
dienstvoorschriften, bij gemeld korps aanmeldt.
Ingeval ziekte ol gebreken de opkomst mociiten
verhinderen, moet hiervan zoodra doenlijk ter
Gemeente-secretarie (afdeeling Militie) blijken door
overlegging van eeue gelegaliseerde geneeskundige
verklaring, welke op ongezegeld papier kan wor
den gesteld.
Voorts wordt hem er op gewezen, dat
hij, die zonder geldige reden niet voldoet aan
deze oproeping, als deserteur wordt behandeld,
nadat tot zijne afvoering als deserteur door den
Minister van Oorlog de last is verstrekt
hij, die zonder geldige reden zich te laat bij
het korps aanmeldt, zich strafschuldig maakt
het niet ontvangen eener byzouüere oproeping
een verloganger geenszins onthelt van zijne ver-
plichung tot opkomst in werkelijken dienst, daal
de openbare kennisgeving EEN1G en ALLEEN
als BEW1J8 geldt, dat hij behoorlijk is opgeroepen.
Schiedam, den llden Juin 1912.
De Burgemeester voornoemd,
LAGERWEIJ, W.B.
DE OORLOG TUSSCUEN ITALIË EN TURKIJE
Over die. nieuwe gevechten, welke in Tripolis
1 .ebben plaats gehad, deelt het Stefani-AgeiitsriLap
r.og de volgende bijzonderheden nmie:
Om de Italianen de heerschappij over die oase
Sansoer te verzekeren, rukten Zaterdag een af
deeling van 14 bataillons infanterie, eeni'ga bat
terijen artillerie en eein brigade cavalerie in weste
lijke richting uit Tripoli-s op.
Het doel wanen eenigo heuvels zuidelijk van
Marsa én Sidi Abaci Gili. Een reserve-a [heeling,
uit een bataillon Askari's, een brigade cavalerie
en een batterij berggesohut bestaand.;, weld ten
zuiden van die derde schans van Gargaresch op
gesteld. Bovendien werd te Boemeliana de brigade-
Montouri van vijf bataillons infanterie en een
batterij berggeschut gereed gehouden. Om half
vijf verliet de divisie Camerana de verschansingen
van Gargaresch; zij deed met de bajonet op den
vijand verschillende succesvolle aanvallen.
Tegen half acht bereikte zij haar plaats van
bestemming. Verschillende af deelingen van het
40ste regiment infanterie verdreven Gen vijand
met de bajonet uit zijn stelling op ue ho,og;te
van Sidi Abael Gili. Terzelfdertijd deen een lal
rijke vijandelijke strijdmacht, die uit zuidelijke
richting kwam, een hevigen aanval op Gargaresch
tegen den linker vleugel van dein divisie Came
rana, maar de reserve en de artillerie der dercue
schans van Gargaresch mengde zich in den strijd,
bracht den vijand tot staan en dreef hem vervol
gens met behulp van de brigade Montouri, die in
ijlmarschen uit Boemeliana oprukte, en den vij
and in de flank aanviel, terug.
'sMiddags was de vijand over alle linies te
ruggeworpen, behalve in het oostelij:; gedeelte
van de oase Sansoer, waar zich nog: gtmte afdee-
lingfen bevonden; een krachtige aanval der bri
gade Rainaldi dreef ook deze volledig' op de
vlucht. Tegen 1 uur trok de vijand zich op alle
punten terug.
Volgens een telegram van géneraal Caneva zijn
de verliezen van den vijand op meer Aan 1000
gesneuvelden te becijferen. Het aantal gewonden
is onbekend. Aan de zijde der Ifaliaa-.-n vielen
1 officier, 19 soldaten en 10 Ashari's8 officieren,
183 soldaten pa 70 Ashari's werden! gewond-
De „Frankfurter Zeitung'* verneemt uit betrouw
bare bron te Konstan tinopel, dat als us Italianen
C-bios bezetten een krachtige poging van ds mo-
gend'heuen (e verwachten is om dien vrede te be
werken. Die mogendheden willen het niet zoo ver
laten komen, dat Italië na Chios ook nog Lem-
nos bezet en de Porte da;n haar besluit, om de
Dardanellen nogmaals te sluiten ten uitvoer brengt,
omdat dat voor den internationalen handel, die
door de sluiting van de Dardanellen, die reeds
heeft plaats gehad, toch al gevoelig 's getroffen,
eenvoudig' een ramp zou zijn. j
OOSTENRIJK-HONGARIJE.
fn den toestand van Kovacs, den afgevaar
digde, die in het Hongaarsche parlement np graaf
Tisza een moordaanslag pleegde en daarna zich
zelf het leven trachtte te benemen.,' een kleine
vooruitgang was te bespeuren, nadat men den
kogel uit zijn hoofd verwijderd had. Be crisis
is echter nog' steeds niet overwonnen, hoewel
de doctoren van meening zijn, dat zij1 hem in
luet leven kunnen behouden. Het gerucht, als zou
Kovacs in den laats ten tijd aan de Boedapester
beurs groots verliezen gieteden hebben en daar
om zijn aanslag gepleegd hebben, wordt door
zijn familie volkomen ongegrond genoemd. Ee
vraag, welke gevolgen het misdrijf voor Kovacs
zal hebben, wanneer hij in leven blijft, houdt de.
politieke kringen in Boedapest in hoogt mate
bezig. Volgens Hongaarsch strafrecht zou hij tot
10 a 15 jaar tuchthuisstraf veroordeeld worden.
Bij zijn verhoor in het ziekenhuis werd hem
gevraagd, waarom hij den aanslag gepleegd
had.
Ik wilde in de zaal binnendringen om te be
wijzen, dat mijn uitsluiting' onwettig was. Ik
dacht, dat de leden der meerderheid mij dit
zouden beletten, en in dat geval wilde ik mij
met mijn revolver verdedigen. Hal de politie
mij gearresteerd, dan zou ik mij zeil doodge
schoten hebben. Ik verloor echter mijn zeilfbe-
heersching en schoot er blindelings op los. Ik
herhaal, dat ik niet de bedoeling nad, gva,af 'tisza
te wonden.
„Waarom hebt gij dan zelfmoord willen ple
gen?"
Ik was overtuigd, dat ik daarmede onze /.aak
een dienst zou bewijzen. Ik' meende, dat mijn
dood den president aanleiding zou geven, zijn
geweldenarijen te staken.
Installatie.
Ce ter'hnisch-'maritieme commissie dezer dagen
door den minister van marine a. i. ingeheid, zal
den Ssten Juli geïnstalleerd worden.
Rpperking van loterijen.
De minister van justitie heeft een brief gericht
tot den procureuf-'generaal bij de gerechtshoven,
waarin de aandacht van die ambtenaren er op
wordt gevestigd, dal het toenemende aantal ver
zoeken om Koninklijke toestemming tot het aan
leggen en houden van een loterij een strengere
gedragslijn, dan tot dusverre gevolgd wordt, tegen
over diergelijke verzoekschriften noodzakelijk
maakt. Vooral daar meer en meer toestem wing
wordt verzocht tot het aanleggen van loterij'en
van groot-er omvang, z.ou hel gevaar ontstaan,
dat in strijd met de bedoeling van de Loterijwet
ook deze koninklijk: goedgekeurde loterijen de speel
zucht zouden opwekken en1 het exploit'eeren van
loterijen tot een bedrijf zou worden gemaakt.
Teneinde dit tegen te gaan zal da minister van
juslilie, tenzij in gevallen van zeer hijzond'.:,en
aard, zijn medewerking niet meer verleenen tot
het verkrijgen van de Koninklijke toestemming
van loterijen, welke uit meer dam 25,000 aand.-e-
len zouden bestaan, en zullen voortaan de ge
zamenlijke wederverkoopers van loten nimmer
meer dan 12 pet. provisie mogen ontvangen.
Eleetrisehe tram Noordwjjk-Leiden.
De feestelijke opening van dei eleetrisehe tram
Na.ord'w'jjk Leiden zal den 14den dezer plaats
hebben. - i j i
i i i t II
N. V. Gist- en Moutwynindustrie
te Schiedam.
(The Trust.)
De vergadering van heeren branders- en mout
wijnfabrikanten, gisteravond 8 ure in Maison Van
der Heijden gehouden, had, zooals men weet, ten
doel de oprichting van de N. V. Gist- en Mout
wijnindustrie te Schiedam.
De voorzitter, de heer D. Ris, omstreeks
8 ure de vergadering, die door een 20-tal
personen bezocht was, openend, deelde eerst de
reden mede, waarom deze vergadering was bij
eengeroepen, nl. om aan de onderteekenaars van
het voorloopig contract de resultaten van de
aangewende pogingen mede te deelen. Waar het
aanvankelijk opzet was, niet in zee te gaan voor
dat 100 branderijen waren toegetreden, moest
voorz. mededeelen, dat dit doel niet was bereikt,
waar slechts 83 branderijen waren toegetreden,
waarvan op 'toogenblik zich nog 1 de heer
Muller had teruggetrokken. De vraag dringt
zich nu op, of wij met die 82 branderijen in zee
zulleu gaan. Üe bedoeling is echter niet reeds nu
de beslissing te doen vallen, maar over 14 daag
te beslissen of de vennootschap al of niet zal tot
stand komen. Voorz. meent, dat deze zaak in het
algemeen belang van Schiedam is. Blijkt echter
ten slotte, dat er niet voldoende samenwerking
is, dan zal men er het bijltje bij moeten neer
leggen. Daarna gaf voorz. het woord aan
Prof. Volmar,
leeraar in de bedrijfsleer aan de Technische
Hoogeschool te Delft, die voortdureud deze zaak
te dezer stede geleid heett. De professor zette
allereerst uiteen, dat het hoofddoel dezer combi
natie is, de branderij-industrie op een gezonden
normalen grondslag te vestigen, een zaak, waarbij
heel Schiedam met al zijn aanhoorigheden belang
heeft. De verantwoordelijkheid voor het niet sla
gen van bedoelde combinatie moet hij overlaten
aan hen, die om persoonlijke redenen het belang
van Schiedam prijs geven. Prof. wil slechts vra
gen Is een industrie gezond, wanneer de prijsre
geling te laag is in verband met de gemaakte
kosten? Is een industrie gezond, wanneer het
eene artikel (moutwijn) zoo in prijs wordt opge
schroefd, dat bet andere (gist) als surrogaat be
handeld en tot spotprijzen van de hand gedaan
wordt Is 't een gezonde toestand, dat de mout
wijn zoo duur wordt gemaakt, dat 'top den weg
van de concurrentie ligt, spiritus te gebruiken
Naar prof. verder uiteenzet, gaat 't vooral om
twee dingen betere kwaliteit gist te leveren en
beteren prijs voor de gist te bedingen. De afne
mers, allereerst de bakkers, doet men met de
tegenwoordige onregelmatige prijsregeling van de
gist geen dienst. 'tKomt erop. de productie-
hoeveelheid van de verschillende artikelen der
branderijen regelmatiger, beter over 'tjaar, te
verdeelen. Daarmee zal ook de landbouw gediend
zijn. Daartoe moet men komen tot het vormen
van een koopcontract namens allen en door ieder
persoonlijk met de vennootschap aangegaan. De
grondgedachten, waarvan men bij het vormen van
zoo 'n combinatie is uitgegaan, zijn twee stukken
lo de statuten van de N. V. Gist en Moutwyn-
industrie te Schiedam en 2o de overeenkomst door
ieder deelnemer met de vennootschap aangegaan.
Daarbij zijn in het oorspronkelijk onderwerp
een paar kleine afwijkingen gebracht als gevolg
van de persoonlijke besprekingen, waarbij allerlei
bezwaren zijn opgeworpen. Prof. vertrouwt ech
ter, dat waar het beginsel goed is, men op den
vorm minder moet letten. Gaarne zal hij echter
de opgeworpen bezwaren bespreken en te dezer
zake inlichting geven. Deze combinatie heeft de
eigenschap te behagennoch aan de eenen noch
aan de anderenden eenen gaat ze te ver, dén
anderen gaat ze niet ver genoegals 't toch zoo
ver komen moet, dan willen zij maar van al de
soeza van het bedrijf af wezen. Prof. meent, dat dit
idee nog niet zoo slecht is, maar denzulken ant
woordt hij als wij niet op een dag naar St.
Petersburg kunnen komen, laten wij dan onder
weg halt houdenals dit eerste stuk er is,
dan zal het tweede er later ook wel komen.
Van anderen gaat de roep uit, dat zij nagenoeg
aan het eind van hun leven zijn gekomen en voor
hun gezin niet de verantwoordelijkheid van het
aanvaarden van zulk een nieuwe zaak willen
dragen, maar prof. vraagt hun of zij dan wel de
verantwoordelijkheid willen dragen, aan hun ge
zin na te laten een niet lucratief bezit en of
'tniet beter is aan hun kinderen een bezit na te
laten dat meer waarde heeft Een derde argu
ment is, dat 't niet moest zijn een naamlooze
vennootschap, maar een coöperatieve vereeniging
spr. meent echter dat 't hier minder op den vorm
aankomt dan op de hoofdzaak waarom 't gaat.
Anderen zeggen weer: dat is iets voor de grootere
branders, laat men de kleinen afkoopen. Prof had
vooral de opvatting in distillateurskringen iets
breeder verwachtwil toch de Nederlandsche je
never de concurentie met het buitenlandsch pro
duct volhouden, dan moet die berusten op een
product dat allen kennen den moutwijn. Het
belang van branders en distillateurs beiden is, dat
de moutwijn goedkooper worde afgegeven dan
a f 15 en 16, zij doorloopend lager worde, meer
nabij den prijs van de spiritus kome. De prijzen
van de gist behooren echter meer regelmatig be
paald te worden de bakkers zijn ook met een
regelmatigen prijs van de gist beter gediend.
In het vervolg zijner rede zette prof. uiteen,
dat bij deze prijsbepaling over het geheel veel klein
zielige overwegingen den doorslag geven. Als
men 10 of meer cent van den afnemer kan be
dingen, vindt ment 't niet zoo erg het eens ge
geven woord te breken. Maar moge we aldus
een enkelen keer voordeel behalen, over 't geheel
zal men toch zich zeiven daarmee benadeelen.
Prof. vergelijkt de handelwijze van dergelijke
handelaars met het slachten van de kip die de
gouden eieren legt. Zoo zeker toch als 4x1 meer
is dan 1 maal 2, is t' toch, dat men door een
lageren prijs de afname vergroot en aldus op den
duur meer voordeel behaalt dan dat men tot den
verhoogen prijs blijft afgeven.
Aan dit betoog zegt prof. niets meer te hebben
toe te voegen. Waar het plan in zich zelf goed
is, kan er geen ernstig bezwaar tegen bestaan.
Staat hier het doel voorop, de producten op een
billijken prijs te brengen, dan moet zeker ieder
weldenkende tot het tot stand komen dezer over
eenkomst medewerken zij die er buiteu blijven,
dienen niet het belang der gemeenschap. Spr.
hoopt dan ook, dat, als men na verloop van 14
dagen weer zal bijeenkomen, de combinatie zal
gevormd worden. Naar zijne meening is 't niet
noodig te beginnen met 100 branderijen, hij houdt
aan zijn aanvankelijke opvatting dat een getal
van 80 branderijen voldoende is. Die opvatting
is echter afgestuit op de opmerking dat nHollan-
dia" dan volkomen hetzelfde contract zou kunnen
tegenoverstellen daarom is het getal branderijen,
dat de combinatie zou vertegenwoordigen, van 80
op 100 gebracht. Toch is de directie van »Hol-
lanaia" bereid tot eene betere regeling van den
gistprijs mede te werken, waar een jong en
wetenschappelijk man aan het hoofd der zaak
staat, was dit zeker wel niet anders te ver
wachten. Prol. hoopt dus, dat men over 14 dagen
toch zal beginneD, als niet 100 maar 80 branders,
zich verbinden. Voor verbetering van den gistprijs
kan dan een overeenkomst worden aangegaan
met sHollandia" en met de firma Nolet, die geen
moutwijn maar spiritus fabriceert. Wat den mout-
wijnprijs betreft, beoogt men, met dien op een
lager niveau te brengen, de vraag naar het
artikel te verhoogen en aldus het belang van de
heele stad en hare aloude industrie te dienen.
Nadat de professor aldus zijne toelichting
ten einde had gebracht, bevestigde de voorzitter
in antwoord op een vraag om inlichtingen nog
eens dat 83 branderijen zich hadden aange
sloten en legde hij vooral den nadruk op de
dwaze omstandigheden waarin de gisthandel ver
keert. Prof. Volmer stelde daarna in 't licht dat
men 't toch in de hand heeft, den gistprijs met
5 cents te verhoogen, wat toch een bedrag van
f 180.000 per jaar uitmaakt.
In antwoord op de vraag bijzonder door den
voorzitter van Schiedams Kamer van Koophandel
en Fabrieken, den heer Jos. Witikampf, gedaan,
of de professor kon raden, ondanks het groot ge
tal ^outsiders" toch te beginnen, waar toch die bui
tenstaanders zouden profiieeren van de kosten dooi
de deelnemers gemaakt, merkte prof. Volmer het
volgende op Met absolute zekerheid is hier om
trent de kans van slagen niets te zeggen. Onder
teekenden alle Schiedamsche branders het bedoel
de contract, dan zou hij 99°c zekerheid omtrent
het slagen kunnen geven, maar de kans van niet
slagen wordt grooter, naar mate er meerderen
buiten het contract blijven. Toont men zich
echter van meet of conciliant, tegenover de bui
tenstaanders, dan zal in bedoelde*kans berekening
een machtige factor blijken een groote groep bui
tenstaanders, die niet mee maar ook niet tegen
zijn. Prof. kan zeker niet zeggen, dat men met
een deelneming van 80 branderijen zal slagen.
Intusschen hoopt prof. dat, waar 't er hier om te
doen is van het brandersvak een behoorlijk loo-
nend bedrijf te maken, velen hun belang zullen
inzien om met de combinatie mee te gaan. Waar
enkelen opwerpen, dat zij zich meer distillateur
dan brander gevoelen, stelt prof. in 't licht, dat
't het belang van branders en distillateurs beiden
is tot eene behoorlijke regeling van den mout-
wijnprijs te komen.
Nadat de nadere toelichting van den voorzitter
nog een enkele opmerking had uitgelokt, getuig
de de voorzitter volmondig dat hij 't er volkomen
mee eens is, dat hier alles draait om den gist-
