Dagblad voor Schiedam Omstreken,
Gratis Ongevallen verzekering f 1 f]f]fj levenslange
T du JI3
DERDE BLAD.
35ste Ja'ar^ao^.
Zaterdag 28 September 1912
No. 10434
overeenkomstig op ie polis venelie voorwaarden. fl jJUU inSiïduSt;
Gemengd Nieuws.
Een avontuur op een scliip.
BureauBoterstraat 50. Telef. 85. Postbus 39.
Abonnementen per 3 maanden ƒ1.50, per week 12 cent, per maand
50 ct., franco p. post 2p. kwartaal. Afzonderlijke nummers 2 cent.
Advertentiën: Familieberichten 20 ct. pier regel; Handelsadvertentiën
16 regels 92 ct.elke regel daarboven 15 ct. 3 maal plaatsen wordt 2 maal
berekend. Ingezonden mededeelingen 35 ct. p. regel. Speciale conditiën voor
herhaaldelijk adverteeren.
De verzekering wordt gewaarborgd door
by
verlies van
een hand,
voet of oog
Hollandselio Algemeene
by verlies
van
Verzekeringsbank,
een duim
gevestigd te Schiedam.
pf\n by verlies pi P
by
verlies van
eiken ande
ren vinger.
Vliegtuigen in den oorlog. Over dc
legeroefeningen schrijvende, haalde een Lo.ndensch
blad dezer dagen met instemming bet woord
van een Europeesch staatsman a^n, die gezegd
heeft, dat de komst van het vliegtuig het einde
zal zijn van kanonnen, forten eh meer krijgstuig.
Hij wou daarmee te kennen gievien, da,t het hc.elc
aangezicht van den oorlog er door veranderen
zou. Nu hebben de vliegtuigen, en misschien in
minnere mate de luchtschepen, reeds bewezen,
voor die verkenning buitengewone diensten te kun
nen verrichten. Volgens het oordeel van een des
kundig verslaggever van do „Times", kan men
niet al te vast vertrouwen op' de inlichtingen, van
den luchtvaartdienst, hetgeen hij met oen voor
beeld uit de Engel se. he manoeuvres aantoont.
lite biz andere verslaggever van de „Westminster
Gazette" werkt deze les uit. D© verkenners in de
lucht, zegt hij, hebben al voortreffelijk dienst
gedaan en dat zal mettertijd nog beter worden,
maar het is twijfelachtig of de luchtvaardieost in
eenig belangrijk onderdeel de brteede beginselen
van den oorlog, zoonls ze sedert de dagen van
Ilaunibal vaststaan, zal' wijzigen. Wel zijn bewe
gingen, bij' daglicht zonder bedekking uitgevoerd,
nauwelijks meer voor den vijand te verbergen,
maar voortaan zullen de troepen zich 's nachts
verplaatsen en overdag zullen zij in verdekte
stelling rusten, of zoo zij overdag trekken, zullen
er voorzorgen genomen worden.
Het is telkens bij de manoeuvres gebleken,
vervolgt de schrijver, dat de vliegtuigen troe
pen, die door een bosch trokken of dicht langs
struikgewas of heggen, niet bespeurden. Generaal
Gricrson, de aanvoerder van het blauwe legen
heeft zijn vierde divisie onopgemerkt tot vlak Lij
den vijand kunnen vooruitschuiven, zöodai deze
dom een flanikaanval geheel verrast en de be
velhebber bijtna glevangen genomen werd. Drie
dagen lang is dus het oprukken van 12,000 man
voor de luchtverk emmers onopgemerkt gebleven.
Wanneer de officieren een vliegtuig of luchtschip
zager aankomen, verscholen de soldaten zich
tot de luchtvaarders uit het gezicht waren. Eie-
mar r.en trokken niet in dichte drommen da-or her.
vrije veld of lainjgs open wegen o.p, maar door
bosschen en achter elkaar langs heg en struweel.
Eie batterijen geschut werden in kleine afdeeling n
gesplitst en de kanonnen met kleeden en hooi
or sta» bedekt, zoodat zij er als boerekarren uit
zagen. Zoo heeft die divisie 65 K.M. .afgeregd,
zonder uit de lucht gezien te zijn.
Er is, volgens den schrijver, nog iets dat men
van de verdienste van de lucht ver kenners moet
aftrekken. He order was, dat vliegtuigen rn lucht
schepen van de twee legers elkaar uit de buurt
moesten blijven, teneinde ongelukken te voorko
men. In den oorlog is liet natuurlijk anders, zal
Ik was nog maar matroos, zoo verhaalt
kapitein Spruyt, en ik was met „De Triton"
een A msterdamsche bark' van de firma Keuvel
en Compt., op de terugreis van Batavia, en So-
marang. We hadden suiker en koffie in, ©m bo
vendien een zootje wilde beesten aan boord voor
den apentuin te Amsterdam o.a. allerlei votgels,
slangen, apen en een; grooten tijger, heus Oh ten
Cilectieven, levenden koningstijger, en .onder de
slangen was er een, die zekter wei' zoo lang was
als de langlste tros, dien ik' opi de „Argo" heb
tn zoo dik als een man om zijn middel.
Bat beestentuig is eigenlijk beroerd! gbed aan
boord van een schip, en in den beginne kou ik
in mijn kooi geen oog dicht doen. Als „mesjeu"
Gj'ger het niet in de muts1 had en hij begon te
'brullen, dan had je een spektakel onder al dat
vee, vooral onder de apen, dat boioren en. zieri
je verging. Van de slangen haddein, we niet den
minsten last; ze rolden zich geregeld op als een
tros ,of talie, naar gelang van de dikte en ze
sliepen veertien dagen of drie weken achter elkaar
tot ze honger kregen, en dan voerden we ze
kippen en duiven en levende ratten of muizen.
men elkaar ook in de lucht opzoeken on trachten
te vernielen. Die vliegtuigen zullen dan niet, ah
bij deze manoeuvres, ruim baan en onbelemmerd
uitzicht hebben om den vijand te verkennen.
Be „Manchester Guardian" hoeft over die vlieg
tuigen leeüjfcer noten hooien kraken. D.xt de ma
noeuvres een dag eerdieir geëindigd zijn uan aan
vankelijk was bepaald, schrijven, volgens dat blad,
mannen van het vak toe aan dc verkeerle in
lichtingen, die beide legers van de vliegtuigen
hebber, ontvangen en waardoor de twee pfariijeü
tegenover elkaar zijn komen te liggen in een
stelling, die men in het schaakspel met pat uit
drukt.
Dat luchtschepen een broos bestaan hebben,
beeft het Engelstihe leger al overvloedig ervaren,
'v ujdagochtond is er weer een ongeluk gebeurd
met de Gamma, het nieuwste luchtschip, dat zich
bij de manoeuvres onderscheiden heeft. Met een
bemanning va,n acht officieren zou het van Devi-
zes, in de buurt waarvan het 's nachts voor anker
had gelegen, naar de vlakte van Salisbury terug-
keeren, maar de wind was zoo sterk tegen, dat
men besloot te dalen1. Daarbij kwam het schuitje
eerst met een boom en toen met ©en hooischelf
in botsing. Die acht officieren werden er uit ge
slingerd, maar niet ernstig gekwetst. Het lucht
schip heeft echter aan zijto machinerie b.el wat
schade geleden. Ook de Beta, het andere lucht
schip dat aan de manoeuvre heeft meegedaan,
hi eft averij bekomen.
Het v erg a ss en v an de s leeink o o I o n-
d e r d e n g r o n d. Van de talrijke voorstellen, die
ten tijde van de Emgelsche mijnwerkers staking,
werden gedaan, heeft het denkbeeld van Sir W.
Bamsay het meest de aandacht getrokken, en
raai' het „Vakblad" wil men er binnenkort een
practische proef mede nemen.
Het denkbeeld bestaat hierin de kolen niet
uil; de mijnen te halen, maar ze ondier den grond
voor het bereiden van krach (gas te gebruiken. Nu
wil men in een voor dit doel beschikbaar glera telde
mijn oen schacht van ongeveer 50 c.M. diameter
tot in de k.olcinlaag boren, en daarin drie concen
trische buisleidingen zetten. De binnenhuis zal
voor het inpompen van de lucht dienen, die de
zuurstof voor verbranding en warmteontwikkeling
;n zulke hoeveelheden leveren zal/dat <Io ver
gassing der omliggend© kolen wordt, verkregen. De
vrijkomende gassen zullen door de tusschenruimte
iusschcn de binnenste ©n dei middenbuis, naar de
oppervlakte komen. Op deze wijzei denkt men
ga" van dezelfde kwaliteit te verkrijgen, ah dat
wat door middel van generatoren wordt bereid.
De eerste proeven zullen natuurlijk worden ge
nomen met een kolenlaag van, uit mijnkundig
oogpunt, geringe waarde. Het verkregen gas zal
voor in de nabijheid staande explosie-motoren die
nen, waarmede dynamo's worden gedrevende
electrische energie' zal voor licht- en krachtdoel-
einden in de omgeving worden gebruikt.
Men hoopt door deze methode dei kosten voor
Zoo'n rat bij eon slang', dat w;as altijd een aardig
heid om te zien.
Xe zult zeggen zoo'n muis of rat kan nog af
gemakkelijk wegkomen; ze heeft maar een klein
gaatje noodig. Dat is ook waar, waar hef was,
oi dat goed betooiverct was, zoodra. het do slang
in het oog kreeg en zij het met haar oogen aan
keek. Dan. begon de rat te hijgen en haar haren
gingen rechtop staan; ze zette haait oogjes zoo
wijd mogelijk open, en eindelijk deed- zei een
sprong en weg' was het dier in den open muil
oei slang, die niets anders te docin had aan het
in tc slikken. Ik zeg maar, dat. zoo'n serpent
eene gemakkelijke; manier heeft, om aan den kost
te komen; en .ze geven zich niet eens de moeite
om heur kiezen te gebruikenze slikken haar
rantsoen maar door, en ga dn weer ©en dag of
veertien onder zeil met de oogen toe.
Die dikke, de boa-constrictor heeft, ons
wat kip'pen opgevreten; het wa.s zonde e:n schande1,
ik zeg' maar: alle liefhebberijtjes kosten geld,
maar zoo'n wildebeestenliefhehberij is bijlzonder
duur. Ik zou dat ontuig maar in de wildernis
latendaar kan het elkaar opvretenwant aan
boord en in de menagerie moet je liet den kost
geven; kon je liet nog maar met het yolk laten
het verkrijgen van elec tri schei kracht belangrijk to
verminderen.
0 n l ees b ar erecepten. Een Sanitalsrat uit
Nauheim had, te Berlijn vertoevende, ten benoeve
van zijn vrouw eeni recept geschreven, waarop
met zeer onduidelijk schrift stond: Morphin. muf.
aru. steril. 0.15. De apotheker las „Atropin."
in plaats van „Morphin." ein maakte uit het
eveneens zeer onduidelijk© onderschrift: „ad u.nun
proprium". Hij dacht, dat de dokter ale oplossing
voor oogdruppels zou gebruiken. Deze gaf zijn
vrouw echter eenige- druppels van het drankje in,
waarop zij een lichte flauwte kreeg; zonder ver
dere. gevolgen. Niettemin diende hij een aan Klacht
in wegens „lichamelijk nadeel, door nalatigheid
veroorzaakt". De deskundige getuigen wezen ©r
echter op, dat de hoeveelheid atropine, in de
dosis, die aan de Frau Sanit'atsrat was toege
diend, niet schadelijk heeft kunnen werken, en
dat men uit. de letters van het recept even goed
atropin als morphin kou maken, terwijl het onder
schrift geheel onleesbaar.was. Dei apotheker werd
vrijgesproken.
'De Sanjtatsrat had echter, toekent' het ,.N. T.
v. G." hierbij aan, zijln vrouw wel schadeloos
mogen stellen, want als er van nalatigheid sproKft
Kan zijn geweest, dan was die gelagen in het
slechte, schrift. De apotheker moest evenwel ieder
recept, dat hij niet goed kan leziein, aan den
dokter terugzenden. Dan was er geen gevaar-
voor vergissingen en aan het belachelijk misbruik
van onleesbare recepten kwam spoedig een einde.
Echtscheidingen in Pruisen. Het aan-
tal echtscbcidingspïocessen in Pruisen neemt on
rustbarend toe. Toen in 1900 het burgerlijke wet
boek in werking trad, hoopte men, dat echt
scheidingen wegens de vdrscherpite bepalingen veel
minder tarlijk zouden voorkomen. In het eerst
werd deze hoop werkelijk vervuld en daalde het
cijfer der processen van 8505 tot 6495. De vreugde
was. echter van korten duur. Weldra steeg het
cijfer weer. Reeds in 1902 was het getal van het
iaat 1899 bijna weer bereikt; in 1910 was bet lot
13.885 gestegen, terwijl in 1911 zelfs 14.600 pron
cessen behandeld werden.
In tien jaar tij'd's is het aantal echtscheidin
gen dus verdubbeld. Ook processen om da wet
tigheid van den echt komen veel vaker voor d.an
vroeger Daarbij komt, dat in welgestelde krin
gen bet aantal huwelijken voortdurend afneemt.
De teruggang in het Pruisische 'geboortecijfer vin ut
ook ten deele in deze feiten zijn verklaring.
Verwarming van werkplaatsen. De
kwestie van het verwarmen ein ventifeeren van
werkplaatsen, schrijft R. Grimshaw, is van veel
belang; worden zij door directe straling verwarmd,
dan doen zich twee dingen voor.: la. daar de
warmte zich het meest verzamelt tegen de bui
tenmuren en onder de licht- en luchtkokers, zul
len de werklieden, dief in de nabijheid der slan
gen of andere verwarmingstoestellen zijn, zich in
meeschaften, maar het is op zijn manier nog
kieskeurig ook. Enfin de kapitein en het Volk
kregen een goede premie als de bezending le
vend thuis kwam en dat maakte alles goed.
We waren al een heel eind weg; aan de Kaap
hadden we ongemakkelijk moeten boksen, want
daar is altijd vuiligheid aan de lucht. We waren
zoowat opi de hoogte van St. Helena, ik zal
het nooit vergeten tóen ik 's och tends de
wacht had aan het. dek ein ik tegen de verschan
sing was gaan zitten om zoo, en passant nog.
vóór dat het licht werd, een uiltje tei knappen.
Ik won wel eens weten hoe het kwam,- maar
ik droomde dat de tijger uit zijn hok was ge
breken en krijgertje met mei oiver het dek speelde.
Ik schrikte wakker ik zette mij'n oogen zoo wijd
mogelijk open, om zeker te zijn, dat ik maar
gedroomd had, maar jawel; mijn droom was
maar kinderspel geweest.
Een pas ot tien van me af, bij' dein grooten
mast. daar lag mesjeu tijger op het dek, met
uen kop tusschein de pooten, als eon kaf die
op' c-en vogeltje loert, en hij1 keek mij met zijne
groene, scherpe oogen vlak in het gezicht. Het was
precies of ik een stem hoorde, die zei: „Ver
roer je niet, of je bent eg om koud."
een drogen, hoe ten en afmattenden atmosfeer be
vinden, terwijl de overige werklieden, ver van die
toestellen, het te koud hebbern; 2o. de werkplaat
sen worden bijna altijd voortdurend gesloten ge
houden, zoodat van een' voldoende ventilatie geen
sprake is. Bij een indirecte verwarming, als d'e
lucht door een ventilator, na over of door een
verwarmingstoestel te zijn gegaan, of direct in
liet gebouw geblazen of door leidingen over ver
schillende punten van de werkplaats wordt ver
deeld, krijgt men het volgendelo. in c,.e ge-
heele ruimte komt nagtemoeig dezelfde temperatuur
voor; 2o. de geheele ruimte wordt voortdurend
goed geventileerd met het gevolg dat: 3o. liet wer
ken gemakkelijker gaat en dei werklieden, die
voortdurend versehe, verwarmde lucht krijgen, in
staat zijn meer werk af te doen ein niet zoo
spoedig vermoeid worden;: 4o.. de geheele muur-
vlakte blijft vrij1 voor het opstellen van a.rbei :s-
v. c rktuigen5o. het venvairminglstoestel, dat. op een
bepaalde plaats staat, is gemakkelijker te be
reiken, aan minder beschadiging onderhevig en
zoo noodig, gemakkelijk te repareerem. Het nuttig
effect van dit laatste1 stelsel is hooglcr dan dat
van een directe verwarming; in nagenoeg alle
gevallen is indirecte boven directe verwarming
te verkiezen. In den zomer kan het; verwarmings
toestel voor de lucht uitgeschakeld wonden, ter
wij! de ventilatoren in het werk worden gehou
den.
Weerstandsvermogen van pdanten
tegen vorst. Er valt niet aan te twijfelen, dat
een der oorzaken van het verschillend weerstands
vermogen der plantensoorten tegen Ja,go tempe
raturen gelegen is in den verschillenden osrno-
tjsc'hen druk binnen 'haar cellen, daar cellen met
een hongeren osmotische® diruk ook bij- lagere
temperatuur bevriezen. Opvallend is 't. zieker, in
verband hiermede, dat bij vete overwinterende
planten, zooals Van de Velde en Lidforss aantoo
nt n, bet zetmeel bij dalende temperatuur gedeel
telijk of geheel in reduceerende, oplosbare suiker
worut omgezet. Inmiddels was het directe bewijs,
cal planlendeelen wier celvocht rijker is aan op
geloste stoffen ook beter aan ae koude wccr-
S'tana bieden, nog maar gebrekkig geleverd. Maxi-
mev, alaus bericht prof. Verschaf feit in het Pharm.
Weekblad, heeft deze leemte thans aangevuld.
Hi, heeft doorsneden van gekleurde plantendee-
len (blad van de roode kool of van Tradescantia
discolor) gelegd in oplossingen van suikers of
ariaere stoffen, en, na ©enigen tijd, lang gehoeg,
"ju:dat de cellen van de aangeboden substantie
hadden kunnen opnemen, de coupes aan bepaal
de temperaturen blootgesteld, tegelijk met niet
behandelde coupes van dezelfde organen. Co ri
sten! lage temperaturen werden verkregen door
gebruik te maken van cryohydraatoplossingen van
Inekend vriespunt; de toestand der cellen na de
teniperatuurinwetrlking, nl. of zij dood waren of
levend, kon daaraan worden herkend of zij, in
verband met de sterke semipenneabiliteit van het
levende protoplasma, het gekleurde celvocht a!
Ik bleef stil zitten en keek hem aan en hij
mij; en zoo bleven we elkaar een minuut of vijf
aankijken, tot mijn oogen eindelijk overliepen.
Roepen durfde ik niet; allerlei gedachten schoten
me door het hoofd; maar ik kreeg geen enkelen
goeuen inval. Het was doodstil op het dek en,
zooais ik later hoorde, was de roerganger op dat
©ogenblik, evenals ik te voren, ingedut. De zon
Was nog' niet op; maar het was toch lichL genoeg,
om alles duidelijk te onderscheiden.
Einaëlijk richtte zich mij'n overbuurman lang
zaam op; eh met den buik lang's den grond strij'-
kende, den hals uitgestrekt, en de oogen, die als
vuurballen glommen, strak op mij gericht, kwavv
hij voorzichtig nadicr, gereed om zijn sprong te
doen. Ik begreep, dat langer stilzitten mijn dood
zou zijn; maar ik had niets bij de hand om
mij' al was het maar voor de aardigheid
te weer te stellen.
Vlak bij mij stond een puts met vuil zeepsop
dat was het eenig©. In tijd van nood pak je
ailes aan; een strootje is genoeg voor oen dren
keling, zeg'gen ze; maar dat is de waarheid.
Een, twee, drie: ik pak de puts, onder hei op
springen, en ik smjjt mijln ma.at het vuile water
op dc-n kop.
