Stetatt-Geiteraal.
Stads- en Gewestelijk Nieuws.
Fin. en Econ. Mededeelingen.
Tienjarig bestaan ran de K. S. A.
Gelijk wij reeds mededeelden, zal te Utrecht
op H. Driekoningendag a.s. het tienjarig bestaan
van fde K. S. A. op plechtige wijze worden
herdacht.
Wij kunnen thans het voorloopig vast
gestelde program van deze herdenking mede-
deelen.
Nadat des morgens Z. D. H. de Aartsbisschop
een Pontificale H. Mis zal hebben opgedragen,
wordt des middags om 2 uur een Feestvergade-
ring in Tivoli gehouden. Na opening der verga
dering door den Voorzitter van den Centralen
Raad, den Hoog Edel gestrengen Heer W. H. Bo-
gaardt, zullen drie redevoeringon worden gehou
den over
1. De oprichting van de K. S. A.
2. Wat heeft de K. S. A. gedaan?
3. De K. S. A. beschouwd uit godsdienstig Jen
apologetisch oogpunt.
Des avonds om 8 uur wordt de vergadering
voorgezet, en alsdan gesproken over
1. De grondgedachte van de K. S. A.
2. De K. S. A. beschouwd uit sociaal oog
punt.
3. Steunt de K. S. A.
Alle Katholieke sociale vereenigingen, op de
eerste plaats de Plaatselijke Comités voor de K.
S. A. zullen uitgenoodigd worden deze Feest-
vergadering door hunne afgevaardigden te doen
bijwonen.
Mr. N. Dirkzwager, f
Zondag is te Padang in den leeftijd van 47
jaar overleden mr. N. Dirkzwager, in leven offi
cier van justitie aldaar.
Herha lingsoefeni n gen.
Het ligt in het voornemen van het legerbe
stuur in 1914 de lichtingen 1907, 1908, 1909
en 1910 voor herhalingsoefeningten onder de wa
penen te roepen.
Wetsontwerp.Electriciteitsvoorziening.
De Vereeniging; van Nederlandsche Gemeenten
heeft zich met een adres tot de Tweede Kamer
gewend in zake het wetsontwerp houdende rege
ling in zake electriciteitsvoorziening. In dit adres
worden tal van bezwaren opgesomd.
Handelsschool.
Gedeputeerde Staten va,n Zuid-Holland, gebruik
makende van de hun college daartoe verleende
bevoegdheid, hebben benoemd tot curator van
wege de Provincie der Iioogere Handelsschool
te Rotterdam, mr. Th. Heemskerk, oud-Minister
van Binnenl. Zaken, lid van den Raad van State,
te 's-Gravenhage.
Militaire voorgeoefendheid.
Wij hebben een en ander geschreven naar aan
leiding van den uitslag der examens voor adspi-
rant-6r/2-maanders. Uit Haarlem is nu een adres,
geteekend door vaders of voogden van de can-
uidaten, die daar op een na allen zijn afgewe
zen, verzonden aan den Minister van Oorlog,
waarin op een andere regeling dezer examens
wordt aangedrongen.
In dat adres wordt ernstige twijfel geopperd,
of miliciens, die den geheelen langen oefenings-
tijd in het leger hebben medegemaakt, aan de
thans bij het examen gestelde eischen wel zou
den voldoen. En om hun twijfel te rechtvaardigen,
voeren zij aan, .dat de gegradueerde instructeur,
die door de militaire autoriteit was aangewezen
om te Haarlem de vooroefeningen te leiden en
die op bet examen aan de candidaten de voor
oefeningen moest voordoen, hiertoe zelf niet in
staat was.
EERSTE KAMER.
De Eerste Kamer heeft gister, na bcëodigiiu1
van den heer Bergsma, nieuw gekozen lid voor
Friesland, besloten tot toelating: van de boeren
Polak en v. d. Lande.
Nadat de hoeren Polak en v. d. Lande waren
.binnengeleid, legden ook zij in de handen des
voorzitters resp. de beloften en eeden af.
De voorzitter herdacht hierna met een© korte
rede het 100-jarig bestaan van Neerland? onaf
hankelijkheid en sprak vervolgens zeer waardee-
rende woorden over het onlangs overleden lid,
dr. Vermeulen.
Heden afdeelingsonderzoek, morgen openbare
vergadering.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Dinsdag 25 November.
De behandeling van de
Indisc hebegrooting
wordt hervat.
De heer Bogaar dt verdedigt een amende
ment, om de onderafdeeling betreffende de
exploitatie van het opium-middel in eigen beheer
met f6120 te verminderen, ten einde de voorge
nomen invoering opium-regie in de gedeelten van
de residentie Amboina en Ternate en onderhoorig-
heden, waar de opium-regie nog niet is ingevoerd,
alsmede in Zuid-Nieuw-Guinea, vooralsnog uit te
stellen.
De heer Schreurer ondersteunt het amen
dement.
De minister van koloniën meent, dat het
verbod in die streken niet was te handhaven.
Vergunningen zullen niet alleen worden uitgereikt
aan hen, die bij de invoering van de regie reeds
gewoon waren te schuiven en dan nog slechts tot I
een beperkte hoeveelheid. De gouverneur-generaal
verwacht van deze regeling beperking van het
opium gebruik.
De heer Bogaart repliceert.
De heer Van Bylandt acht het voorstel
der legeering een doodsteek voor als voor opium
verboden kringen en wil krachtige bestrijding van
den smokkelhandel.
De Minister heeft tegen uitstel geen be
zwaar en neemt het amendement
over.
Daarna verdedigt de heer Bogaart een
a mendement, om de voorgestelde verhoogin
gen van de pensioen-bedragen van de kapiteins en
majoors van het Indische leger niet toe te staan.
Spr. wil komen tot gelijke pensioen-voorwaarden
voor officieren en ambtenaren.
De heer. Van Deventer bestrijdt het amen
dement en wijst er op dat de Indische officieren
zoowel een moeilijk als een gevaar volleven hebben.
Hij wil ook een verhooging voor de reeds gepen
sioneerden Indische kapiteins.
De. Mi n i s t e r wijst eveneens op de gevaren,
waaraan de Indische officieren blootgesteld zijn.
Spr. wil de zaak nog eens onderzoeken met be
trekking tot de gepensionneerden kapiteins.
De heer Bogaart trekt zijn amende
ment in.
Vervolgens betoogt de heer Van Deventer
de noodzaakelijkheld, om verbetering te brengen
in de positie der Indische ambtenaren.
De heer Heeres wil spoedige verbetering van
de opleiding de Indische bestuursambtenaren.
De heer Fock waarschuwt tegen te spoedige
wijziging van de opleiding en zoekt het meer in
de verbetering van de positie der ambtenaren.
De m i n i s t §^r zegt de verbetering van positie
ernstig te zullen overwegen. Spr. beantwoordt dan
den heer Heeres en zegt o.m., dat hij de reorga
nisatie van de opleiding niet zal koppelen aan die
van het bestuurswezen.
Daarop is de heer Fock aan het woord naar
aanleiding van de oprichting van de instelling
voor bestuursstudiën. Hij acht het onjuist, dat de
helft der plaatsen wordt beschikbaar gesteld voor
jongelui van 18 jaar.
De minister antwoordt. Hij zal de gegeven
wenken overwegen.
De heer Van Raalte bepleit vervolgens
doorvoering van het stelsel van staatspolitie in
Indië in al zijn consequenties.
De heer M e n d e 1 s bepleit in het belang der
justiciabelen verbetering van de verstandhouding
tusschen justitie en politie in Indië.
De Minister zegt overweging toe van de
denkbeelden van den heer Van Raalte, onder op
merking, dat men zich in Indië op politioneel
gebied in het stadium van proefnemingen bevindt,
bij onderafdeeling 81 een onderzoek toe naar
misbruiken bij landbouwconcessiën.
Bij het algemeen debat over de 5de afd. (dep.
van onderwijs en eeredienst) verklaart de heer
Van Deventer voorshands geen Indische
universiteit te wenschen. Deze moet zich z.i. langs
natuurlijken weg uit het hooger vakonderwijs
ontwikkelen.
De heer Gerhardt klaagt over het enorm
groote verloop bij de lager-onderwjjsbevolking. In
één jaar worden ongeveer 40 pet. afgeschreven.
Van de kinderen, welke de school verlieten, had
den nog geen 2 pet. de lieele school doorloopen.
In de pers van Indië wordt gezegd, dat het on
derwijs niet deugt.
De heer Ketelaar dringt o.m. aan op het
ter hand nemen van het Fröbel-en voorbereidend
onderwijs.
De Minister antwoordt, dat hij de vraag,
door den heer Van Deventer te berde gebracht
nopens aansluiting van het hooger technisch en
vakonderwijs bij het hooger onderwijs hier te
lande, nog niet heeft kunnen overwegen. Van
de oprichting van een universiteit in Indië kan
inderdaad vooreerst geen sprake zijn, hoewel
het er later zeer goed toe zou kunnen komen.
Verbetering van de volksgezondheid kan ge
schieden ook zonder instelling van een afzonderlijk
departement' maar het denkbeeld zal hij onder
de aandacht van den G.-G. brengen.
Ten aanzien van het onderwijs vergete men
niet, dat het inzicht, dat ook voor de inlandsche
bevolking onderwijs zeer noodig was, nog slechts
enkele jaren oud is, evenals de drang bij de be
volking naar onderwijs. Ook is het waar, dat
voor het desa onderwijs nog het minst is gedaan,
maar dit was het gevolg van het vroeger reeds
gevolgde stelsel de beschaving eerst te brengen
aan de hoogste standen, op dat het zich van
daaruit naar het volk zou bewegen. Thans heeft
men ook dat standpunt verlaten. Den globalen
inhoud van de rede van den heer Gerhardt wil
de minister gaarne naar Indië overbrengen. Wat
het voorbereidend onderwijs aangaat, de laagste
klassen van de dessa-scholen kunnen als voorbe
reidend onderwijs worden beschouwd. Fröbel
onderwijs wordt al door particulieren gegeven
en valt in goede aarde. Aan de aanvragen uit
Indië voor onderwijskrachten wordt meer dan
voldaan. Wanneer afgevaardigden van het Ned.-
Ind. Onderwijzersgenootschap zich tot den minister
wenden met" mededeelingen, zal hij ze gaarne
ODtvangen.
De heer Ter Laan ('s-Gravenhage) klaagt,
dat er vaak zeer onervaren onderwijzers- naar
Indië worden uitgezonden- Hij zou gaarne zien,
dat onderwijzers voor Indië speciale opleiding
ontvaDgen.
Bij de behandeling der artikelen dringt de
heer Van Deventer aan op de stichting van een
Hoogere Burgerschool te Bandoeng.
De heer Bogaardt zou liever wachten met
de oprichting van een H. B. S. te Bandoeng tot
tijd en wijle ook voor de inlanders een H. B. S.
wordt gevraagd en inmiddels liever M. U. L. 0.-
scholen oprichten.
De heer Bos wil zoowel H- B. S.- als M. U.
L. O.-scholen.
Heden voortzetting.
Telegrafisch bericht naar waarnemingen, verricht
in den morgen van 26 Nov. medegedeeld door
het Kon. Ned. Met. Instituut te De Bildt.
Hoogste barometerstand 777.8 te Coruna.
Laagste barometerstand 739.9 te Bodo.
Verwachting tot den volgenden dag: matige,
tijdelijk wellicht krachtige westelijken tot zuid
westelijken wind, nevelig tot zwaarbewolkt, wellicht
regen, iets koeler.
«Lorenzo Perosi".
De R. K. Gem. Zangvereeniging «Lorenzo
Perosi" gat gisteravond in het gebouw van den
Ned. R. K. Volksbond een uitstekend geslaagd
concert.
Reeds bij het eerste nummer, «Hymne aan de
Kunst", bleek, dat de koren in goede conditie
waren. Ook in «Op het Water" en «Avondlied",
beiden van Fr. Abt, vielen vele goede eigenschap
pen der koren te waardeeren.
In den regel is er in de gemengde koren gebrek
aan goede alten, doch bij deze vereeniging waren
het juist de alten die het best voldeden. Hiermede
willen wij natuurlijk niet zeggen, dat de sopra
nen zonder verdiensten waren. Ook zij hebben
zich uitstekend van haar taak gekweten.
De tenoren en bassen waren over het geheel
genomen ook zeer goed.
De beschaafde uitspraak en de mooie samenzang
vielen zeer te prijzen.
De liederen, door de sopraan, mej. Ant. Claes-
sen, uit 's Gravenhage, ten gehoore gebracht,
hebben veel succes gehad. Zij heeft eèn lieve
sopraanstem, die zeer aangenaam en helder klinkt.
Alhoewel voor haar zang de clementie werd in
geroepen, mag toch het door haar gepresteerde
alleszins worden geprezen.
De heer Water van Son, tenor uit's Hertogen
bosch, voldeed minder goed. Hij was ditmaal niet
bijzonder op dreeft. Het eerste door hem gezongen
lied «Op Kerstdag" van Emile Hullebroek, was
verreweg het beste. In het hooge register is deze
zanger beter dan in het lage. Ook hem werd een
Hink applaus niet onthouden.
De piano-begeleiding bij de solo-stukjes was bij
den heer De Leur in goede handen.
Met de uitvoering van «Lobgezang", symfonie
cantate van Felix MendelssohnBartholdy, werd
het tweede gedeelte van den avond in beslag
genomen.
Ook in dit machtige en zware toonwerk hadden
de koren veel succes. Zij waren geheel voor hun
taak berekend. De sopraan, mej. Claessen, en de
tenor, den heer Van Son, 'longen als om strijd
naar den eere-palm. Beiden hebben er ongetwij
feld veel toe bijgedragen, dat dit nummer goed
tot zijn recht kwam.
De 2e sopraan, mej. Lena Kemp, lid der ver
eeniging, zong voortreffelijk in het duet «Ich.
harrete des Herrn".
De solo «Stricke des Todes" werd zeer schoon
en met veel gevoel door den tenor voorgedragen.
Koor no. 7 dient vooral vermelding, omdat de
daarin voorkomende technische moeilijkheden
schitterend weiden overwonnen.
Met veel aandacht werd het duet «Drum sing'
ich mit meinem Liede" gevolgd, waarmee de
beide solisten van dezen avond veel succes hadden.
Het slotkoor no. 10 was zeer indrukwekkend.
Opvattend was het dat de executanten hierin nog
zeer frisch waren.
Het daverend applaus, dat zij met deze uitvoe
ring oogstten, was alleszins verdiend.
De pianobegeleiding bij «Lobgesang" had mej-
Fr. Pluim op zich genomen. Zij heeft zich in deze
zeer goed van haar taak gekweten.
De directeur, de heer A. H. de Leur, die de
leiding van het geheel in handen had, mag zich
alleszins verheugen over het succes, hetwelk zijn
vereeniging gisteravond heeft gehad.
Gemeente-tuinman.
Wij vestigen nog te dezer plaatse ae aandacht
op de officieele kennisgeving dat'een tuinman
bij Gemeentewerken kan geplaatst wor.ten, op
een loon van f 13.68 per week.
Sollicitatiën, met volledige inlichtingen, v mr
1 December a.s. bij den Directeur der Arbeids
beurs in te dienen.
Arbeidsbeurzen.
Men verzoekt ons nog: met een enkel woord
te willen herinneren aan de openbare1 vergadering,
morgen (Donderdag)-avond in de gehoorzaal van
den Ned. R. K. Volksbond te houden, waarin,
op verzoek van de R. K. Timmerliedenveiaeniging
„St. Joseph", de heer R. van Gorkum, directeur
der Gemeente-Arbeidsbeurs alhier een lezing zal
houden over „Arbeidsbeurzen".
Winterscliouw.
De plaatselijke winterschouw vande distilleerke
tels, stutten, rollage, enz. in branderijen en distil
leerderijen alsmede over de bij de branderijen
behoorende boerenbakken, zal, verdeeld over vijf
wijken, plaats hebben op Maandag 1, Woensdag
3, Vrijdag 5, Maandag 8 en Woensdag 10 Decem
ber a.s., telkens te beginnen des namiddags 2J
uur.
Liturgische Cursus.
jV(orgen' (Donderdags-avond 81/2 ure heeft in het
Bondsgebouw d© vijfde vergadering' plaats van
0«vengenoemden cursus te geven door den wel-
e rw "heer L. Ph. J. Paulussen.
Zooals men weet, wordt zoowel op doorloo-
pende kaarten 50 ets. als voor een enkelen
keer a 10 ct, toegang verleend.
Broersvest.
Van gemeentewege is men dezer dagen begon
nen met de voorbereidende werkzaamheden voor
den aanleg' van een plantsoen aan de Broersvest
teg-novel' liet Heerenpad. De aldaar nog aan
wezige hooge hoornen zijn reeds gerooid.
'De heer J. ..l^i^tman alhier .sla.a-g-
de te Rotterdam hij het aldaar"gëlïbuden""examen
vrije- en orde-oefeningen der gymnastiek. 1
H o o-g water te Schiedam: Donderdag 27
Nov. 2.46 v.m 3.13 n.m.
UIT OVERSCH3E.
De beer' L. Tanis alhier slaagde te Rotterdam
bij het aldaar gehouden examen vrije- en orde-
oefeningen der gymnastiek.
UIT ROTTERDAM.
Donderdag 20 November werd uit de Konings
haven te Rotterdam opgevischt het in staat van
ontbinding verkeerende lijk van een naar schat
ting 35-jarig manspersoon. Op het lijk werd
gevonden, in een zak van de zeemanskleeding,
een zakdoek, met de initialen F. K.
Den volgenden dag werd door een bewoon
ster, van de Eendracbtsstraat, aldaar, het lijk
herkend als dat van haar man, J. A. Pas, een
varensgezel, dien zij echter sedert een paar jaar
niet had gezien.
De herkenning geschiedde mede door twee zus
ters van P. en o.a. op grond van de aanwezigheid
van een litteeken aan het hoofd.
De herkenning was pertinent, bij den burger
lijken stand werd Pas afgeschreven en de teraar
debestelling volgde.
De «dood en begraven" zijnde varensgezel
J. A. Pas verscheen echter gistermorgen in le
venden lijve op -het bureau van den burgelij
ken stand aan de Hoogstraat, te Rotterdam,
om een verhuisbiljet aan te vragen, daar bij
een verbintenis wenschte aan te gaan bij de
Rijnvaart.
Daar werd hem natuurlijk aangezegd, dat hij
dood was en dat zijn eigen vrouw en zusters het
hem hadden verklaard.
Pas begaf zich hierop naar het politie-bureau
aan de Nassaukade, te Rotterdam, om verder te
informeeren naar zijn al of niet bestaan op deze
aarde.
De vrouw zal nu trachten revisie te verkrijgen
van de bij„ den burgelijken stand gedaDe aangifte
van overlijden, meldt de «Tel."
De kwestie is dus, dat Pas nog leeft en dat
de begravene onbekend onder de groene zoden
rust.
UIT DELFT.
Fabrieksbrand
Men seint ons uit Helft
Hedenmorgen omstreeks 8 uur is door onbe
kende oorzaak in de sigarenfabriek van de firma
llrayer Co directeur de heer Davvd, aan de
Korenmarkt brand uitgebroken
De vlammen sloegen uit van uit den droog
zolder, zoodat aangenomen, moet worden, dat hier
ae brand uitgebroken is. De vlammen sloegen
zoo snel om zich been, dat van blusschen zoo
goed als geën sprake was. Met behulp van 7
spuiten werd het vuur bestreden.
Toch kon de brandweer niet voorkomen, dat
de fabriek tot den grond toe afbrandde. Dank
zij het actieve optreden van de brandweer kon
men de belendende pereeelen sparen. De water
schade is echter groot.
Assurantie dekt de schade.
N.V. van Deventer's Glasfabrieken Schie
dam—Delft.
In de op 25 dezer gehouden Buitengewone
Algemeene Vergadering van Aandeelhouders der
N.V. van Deventers' Glasfabrieken Schiedam—
Delft, werd op diens verzoek den heer J. C. van
Deventer als directeur eervol ontslag verleend.
De heer F. G. Waller te Delft, als aandeelhouder
tegenwoordig, schetste in eene waardeerende toe
spraak wat de aftredende directeur onder vaak
moeilijke omstandigheden had verricht om de
vennootschap tot de positie op te werken die zij
thans in de flesschen-nij verheid inneemt, en wees
op de verkregen resultaten.
In verband met dit aftreden werd de adjunct
directeur, de heer D. van der Horst, tot directeur
gekozen en vond voorts eene statutenwijziging
plaats, welke hierdoor noodzakelijk was geworden.
Aan het slot der vergadering vond de heer J.
C. van Deventer, op eene daartoe uit de verga
dering gedane vraag, aanleiding om het geschrijf
in enkele finantieele bladen als zou het met de
zaken der vennootschap minder goed gesteld zijn,
als afkeurenswaardig te brandmerken, en werd
door hem in eene eenigszins uitvoerige mededee-
ling aangaande den stand van zaken getreden.
Hieruit bleek, dat de fabrieken en hieronder de
nieuwe machinale llesschenfabriek, het geheele
jaar in vol bedrijf zijn geweest en dit op heden
nog zijn. De machinaal vervaardigde flesschen
zijn sterker dan die op de oude wjjze gemaakt
en vinden gereeden afzet.
De prijzen zijn dit jaar gedrukt, wat een gevolg is
van omstandigheden die met hetzakeljjk beleid
der vennootschap in geenerlei verband staan. Het
feit, dat een der groote afnemers zelf een glasfabriek
heeft opgericht en deze binnenkort in gebruik
gaat neiften, brengt als van zelf de noodzakelijk
heid voor ons mede om ons meer op den export,
die nog een ruim veld van werkzaamheid aan-
