Zaterdag 14 Febr. '14
Telefoon no. 85.
TWEEDE BLAD.
Binnenland.
Chame&gd Nieuws.
No. 10851.
De verboden loterijen.
Het spreekt vanzelf, dat de invallen, die op last
van den minister een vorige maand plaats hadden
m de verschillende kantoren van «Lotisico", «Tijd
geest", «Witte Kruis", Fortuna", «Juliana" e. a.
dit lotenjbedrijf een gevoeligen klap hebben toe
gebracht. Alvorens zijn geld te wagen, wil het
Publiek wel eens uitgemaakt zien, ol inderdaad
deze loterijen in strijd zijn met de wet.
Zonder natuurlijk vooruit te willen loopen op
een rechterlijke beslissing geven wij hier nog eens
eene uiteenzetting van de feiten, zooals deze ons
werden meegedeeld namens de Naamlooze Ven
nootschap „He Witte Kruis".
De Loterij wet 1905 verstaat dan onder loterij
elke gelegenheid, door gemand opengesteld om,
tegen voldoening aan zekere voorwaarde, mede te
dingen naar prijzen of premiën in geld en goed,
uitgehoofd ten behoeve van de deelnemers, die als
winners worden aangewezen door het lot of eenige
tansbepaling, waarop zij geenen overwegenden
invloed kunnen oefenen.
Men verstaat echter onder loterij in den zin
der wet niet de tegen een met hoogeren dan
pari-koers voor het publiek opengestelde premie-
leening, die een jaarlijksche rente geeft van ten
niinste drie ten honderd.
Die laatste bepaling nu maakte het mogelijk
de zoogenaamde obligatie-maatschappijen op te
richten, die bij wijze van premie, een kans boden
°P prijzen, onder gelijke omstandigheden als de
Staatsloterij.
Wat is een premieleening Een leening, waar
bij men niet alleen het geleende met de rente
vergoeding terugbetaalt, doch waaraan men tevens
iet voordeel verbindt van premies, die door mid
del van het lot worden aangewezen en den uitlee-
ners ten goede komen.
«Het Witte Kruis" nu geeft obligaties uit, die
m den vorm niets anders zijn dan premie-obliga
ties. Eigenlijk is «Het Witte Kruis" een voor
schotbank. Um het geld voor hare voorschotbank
te krijgen, geeft zij op haar beurt premie-obhga-
ties uit, groot tien gulden, rentende drie per
cent.
De premies dier obligaties zijn vervat in een
zestal premie-trekkingen. De eerste premie-trek-
ing s'aat gelijk met de trekking der Staatsloterij,
u plaats dat, zooals bij premie-trekkingen ge
woonlijk geschiedt, men den notaris laat trekken
uoet men dit volgens de Staatsloterij, en geeft zij
ook op dezélfde nummers als de Staatsloterij
dezélfde prijzen. Ook heelt men de faciliteit voor-
loopig het bedrag der obligatie in termijnen te
kunnen storten. En wel in vijf termijnen, geza-
melijk groot f 3.50 en een zesde, groot t b.50.
Wie de eerste termijn betaald heeft, krijgt
daarvoor reeds de kans bij de eerste premie-
tiekking (volgens de Staatsloterij dus) mee te
trekken. Na betalen der f 3.50
verplicht, nog f 6.50 te storten.
«Het Witte Kiuis" geelt dus gelegenheid in te
schrijven op eene obligatie. Men leent f10 aan
«Het Witte Kruis", dat daarvoor een rente ver
goedt van 3%. En na 25 jaar wordt de obligatie
afgelost. Binnen dien tijd heelt men dus kans de
P'ujzen der zes premie-trekkingen te winnen, trek
kingen, waarvan de eerste samenvalt met de
Staatsloterij en waarvan de overigen elke 5 jaar
door tnsschenkomst van een notaris plaats vinden.
In vorm is het dus een volkomen zuivere
premie-trekking. Want de bepaling is getroffen
dat, indien-men f3.50 heeft gestort, men binnen
30 dagen de resteerende f 6.50 moet bijstorten.
ls men daarin nalatig geweest, dan heelt de
plaatschappij naar gelang der soliditeit van den
^schrijver het recht óf zijn cliënt te vervolgen,
ofte zeggen: ik houd er mee op, doch mijn cliënt
verbeurt bij wijze van schadevergoeding de ge
storte f3.50"
Toch zag men in deze vorm een verkapte lote-
r9> reden waarom men herhaaldelijk proces
verbaal werd opgemaakt tegen agenten van het
«Witte Kruis" e. a„ wegens overtreding van de
loterijwet, De kwestie was zeer zeer dubies, of
U.l. deze wijze van uitgifte eener obligatieleening
geacht moest worden een niet-geoorloofde loterij
óf en wèl-geoorloofde premie-leening te zijn. Op
sommigen prosessen-verbaal volgde veroordeeling;
er zijn er ook, waarop vrijspraak volgde. Wat het
«Witte, Kruis betreft, heeft de Hooge Raad op
15 December '13 een arrest van het Haagsch ge
rechtshof vernietigd en de zaak opnieuw verwezen
naar het Amsterdamèch gerechtshof, op grond,
dat het Hof een te beperkte interpretatie van
het begrip «premieleening" heeft gegeven. Deze
zaak is thans nog hangende. Is de leening de
hoofdzaak, terwijl de premies 'n bijkomstig voor
deel vormen zoo vraagt men zich af. Heeft men
hier te maken met eene ontduiking der wet
°f met eene overtreding?
Dat zal intusschen moeilijk uit te maken zijn>
Want waar is de grens eener serieuse premie
leening en een niet-serieuse premie-leennm Bij
premie-leeningen der Stad Amsterdam of Stad
ntwerpen, de bekende loten, is het toch de
e oeling van het publiek mee te trekken, terwijl
e lage rente er op wijst, dat men deze stukken
a ermmst als geldbelegging aankoopt. De grens
stelling kan men daarom de behandeling tegen
de N.Y. «Het Witte Kruis" voor het Amster-
damsche Hof tegemoet zien.
De minister heeft nu de vorige maand last
gegeven, tegen alle maatschappijen, die premie-
leeningen, als hierboven omschreven zijn, uitgeven,
eene massale vervolging in te stellen. Hij maakte
daarbij gebruik van de verscherping, die de lote
rijwet in 1913 onderging. Den opsporingsambte
naren werd toen de zeer uitgebreide bevoegdheid
gegeven, dat, wanneer men vermoedt, dat ergens
eene overtreding der loterijwet kan worden ge
constateerd, men alles in beslag mag nemen, alle
bescheiden, waaruit het bewijs voor de overtre
ding zou zijn te putten en alle voorwerpen, waar
mee de overtreding begaan is. Als gevolaJaarvan
zijn op den invalsdag alle obligaties, beween van
inschrijving enz., ook alle boeken en kasgelden,
veel meer dan men noodig had, om de overtre
ding te constateeren, in beslag genomen. Men had
kunnen volstaan met het meenemen van sommige
stukken als bewijs. Doch daarmee heeft men zich
niet tevreden gesteld. De bedoeling lag voor de
hand. Men wilde door die razzia eenvoudig het
geheele bedrijf onmogelijk maken. Blijkbaar ook
was het niet de bedoeling eene overtreding te
constateeien, doch wilde men een stagnatie in het
loterij bedrijf buiten de Staatsloterij veroorzaken,
wilde men dit bedrijf een nekslag toebrengen.
De razzia greep plaats juist tusschen de vierde
en vijfde klasse eener loterij. Het publiek kon
dus de dupe worden van deze manoeuvres. Want,
wanneer men kwam, om het gewonnen geld,
hadden de maatschappijen geen boeken om te
controleeren, of de aanvrager inderdaad recht had
op den door hem aangegeven prijs.
Er kwam nog iets bij. Daar ook de boeken
zich het bezoek der politie in de kantoren her
haalt. Het zou dus niet ondienstig zijn, indien van
overheidswege het publiek werd bekendgemaakt,
waar het zich voor de volgende loterij aan te
houden heeft.
Een Duitsch draadloos station op Sumatra.
Naar de «Gazette de Hollande" weet te verhalen,
zijn er door de Duitsche regeering onderhandelin
gen geopend met de Nederlandschë, om verlof tot
oprichting van een draadloos station op Sumatra,
dat eenerzijds zou kunnen conomuniceeren met
Duitsch Oost-Afrika over den Indischen Oceaan,
aan den anderen kant met de Carolinen. Blijkt
du^'de communicatie tusschen Nauen en Togo
mogelijk, dan kunnen de Duitsche koloniën alle
zonder kabel met Berlijn in verbinding blijven.
Mej. C. Kuyper.
Te Lausanne ligt een dochter van dr. A. Kuyper
ernstig ziek. De »N. H. Crt." verneemt, dat mej.
Kuype'f niet zoo ziek is als aanvankelijk vermoed
werd. De patiënte was zelf nogal ongerust, waar
om zij overkomst van een der familieleden ver
zocht. De dokter schreef echter zeer geruststellend
over den toestand.
is men echter
verdwenen waren, maakten sommige agenten
misbruik van de verwarring en weigerde men af
te rekenen, of wel men rekende af, zonder dat
de te verrekenen bedragen gecontroleerd konden
worden. Dat gemis aan controle werkte het ver
duisteren natuurlijk in de hand. Om aan dezen
wantoestand 'n einde te maken, vroeg en ver
kreeg 't Kamerlid mr. Mendels 'n audiëntie bij den
minister. Daar verzocht hij de schade van het
publiek af te wenden, door den agenten, sub
agenten en hoofdvertegenwoordigers der verschil
lende maatschappijen toe te staan op de bureaux
van politie inzage te nemen hunner boeken en
bescheiden. De minister stond dit toe en gaf be
vel dit verlof zoo ruim mogelijk op te vatten.
Intusschen staat het voor den minister vast, dat
de bedoelde bedrijven, waar de invallen hebben
plaats gehad, geen wettige obligatieleeningen zijn.
Wat «Het Witte Kruis" betreft, kan intusschen
het volgende nog worden opgemerkt. Steeds heeft
men bij deze maatschappij den vorm der obliga
ties na ieder vonnis of arrest onmiddellijk veran
derd. Thans zijn de obligaties-weer in een anderen
vorm ingekleed. De tegenwoordige vorm werd
zelfs nog door geen enkel vonnis of arrest getroffen.
De verplichtingen en enkele détalis zijn zelfs ge
heel veranderd overeenkomstig de grieven, die in
verschillende vonnissen werden uitgesproken. Op
de tegenwoordige bestaande obligaties is dan ook
nog nimmer een veroordeeling gevolgd, terwijl
op den vorigen vorm wel eene veroordeeling
volgde, doch het arrest gecasseerd werd door den
Hoogen Raad, omdat het hof te 's-Gravenhage
een verkeerde definitie had gegeven van 't begrip
«premieleening". Over de obligaties in dentegen-
woordigen vorm zal deze maand voor het eerst
recht worden gesproken en wel voor het kanton
gerecht te Hilversum.
Men heeft de agenten steeds aangespoord het
publiek er toe te bejegen na storting van f 3.50,
waarvoor men deelnam aan de trekking der
Staatsloterij, ook de resteerende f6.50 te storten,
ten einde de leening van tien gulden te comple-
teeren. Immers had de maatschappij daar alle
belang bij, daar zij van dit geld, dat zij krachtens
hare voorschotbank weer uitleent, een hoogere
rente maakt dan de drie percent, die men den
leener betaalt plus de premies.
Ons werd nog als een vermoeden kenbaar ge
maakt, dat de geheele razzia tot stand was geko
men op aandrang van de collecteurs der Staats
loterij. «Dezen, zoo zeide men ons, voelden de
concurrentie der obligatie-verkoopers geducht, daar
men thans niet meer evenals vroeger, durfde
wachten met verkoopen van een gedeelte der
lootjes tot den aanvang der vijfde klasse. Thans
moet men reeds bij de eerste klasse zien, zooveel
mogelijk loten te plaatsen, daar er voor de vijfde
klasse niet meer zooveel liefhebbers komen. Daar
door wordt den collecteurs de kans ontnomen
zélve met een aantal achtergehouden loten de
eerste vier klassen te spelen, zonder dat zij ook
maar eenig risico loopen.
Ten slotte deelde men ons nsede, dat meer dan
25000 personen in den handel der obligaties bij
de verschillende maatschappijen in Nederland op
het oogenblik hun brood verdienen. Wel een ge
tal waar eenigszins rekening mee kan worden
gehouden.
Intusschen hangt den agenten der maatschap
pijen bij den aanvang der nieuwe loterij weer als
het zwaard van Damocles boven het hoofd een
herhaling van het ongewenschte bezoek. De mo
gelijkheid bestaat, dat men wacht tot de rechter
uitspraak heeft gedaan. Doch dat is lang niet
Soirèe Amerikaansche gezant.
Sedert de aanvaarding van zijn diplomatieken
post te 's-Gravenhage, gaven de gezant der
Amerikaansche staten, dr. Henri van Dijke en
mevr. Van Dijke, gisteravond hunne eerste soiree
in het statige gebouw der Amerikaansche legatie
aan het Lange Voorhout.
De gastheer en gastvrouw hielden eerst een
ontvangst voor hunne genoodigden. Daarvan waren
dezen avond in de salons aanwezig de minister
van Buitenlandsche Zaken en mevrouw Loudon,
de gezanten van Italië, Oostenrijk Hongarije, Spanje
Rumenië met hunne dames, voorts de gezanten
van Groot Britannië, Duitschland, Rusland en
Japan, graaf en "gravin Calice, Oostenrijksch ge-
zantschapsraad, prins en prinses de Ligne, raad
der legatie van België.
De receptie viel verder een druk bezoek ten
deel van dames en heeren, die onder verschil
lende titels aan het Koninklijk Hof verbonden zijn
of tot de aanzienlijke kringen der residentie be-
hooren.
Tevens boden de heer en mevr. Van Dijke
hunne gasten een kunstavond aan, waartoe mede
werkten, mile Gertrude Foerstel, zangeres van de
Opera te Weenen, en de heer Louis Schnitzler,
van Rotterdam.
De cantatrice zong liederen, o.a. van Délibes
Mozart, Beethoven. R. en J. Strauss en de aria
uit de Barbier van SevillaSchnitzler vertolkte
werken van eigen compositie, Schubert en Schu
mann.
wordt geacht dit te hebben aangetoond, wan
neer blijkt, dat door het hoofd eener school,
die het kind na het vervullen van de leerver
plichting verliet, of door den burgemeester der
gemeönte, waar die school is gelegen, een ver
klaring is afgegeven, inhoudende dat voor het
kind op die school geen gelegenheid meer was
verder onderwijs te ontvangen.
Het is der Regeering gebleken, dat de woorden
«verder onderwijs," .tot misverstand aanleiding
geven. Verondersteld wordt nl. door sommigen
dat met die woorden bedoeld wordt «voorgezet
onderwijs." Deze veronderstelling is niet juist naar
in een circulaire van den Minister van Binnen-
landsche Zaken wordt medegedeeld, welke circu
laire door tusschenkomst van Gedeputeerde Staten
ter kennis is gebracht van de gemeentebesturen.
De strekking van de bedoelde bepaling, is te voor
komen, dat kinderen, die niet mqer leerplichtig
eri nog geen 13 jaar oud zijn, ten gevolge van
het verbod om arbeid te verrichten zouden leeg-
loopen.
In verband hiermede moet aan de woorden
«verder onderwijs" een ruime beteekenis worden
gehecht.
Naar de bedoeling van den wetgever moet de
verklaring worden geweigerd zoowel wanneer aan
de school een vervolgklasse is verbonden, of ver-
volgklassen die voor de leerlingen van alle scholen
openstaan, doch aan enkele scholen zijn verbon
den, als wanneer voor niet ,meer leerplichtigen
kinderen gelegenheid bestaat het onderwijs in de
zelfde klasse waarin zij bij het vervullen der leer
verplichting zaten, te blijven volgen.
Plan 1913
De secretarissen der feestcommisies 18131913
hebben van den minister van lanbouw, /lijverheid
en handel den volgenden brief ontvangen:
Nu het H. M. de Koningin heeft behaagd aan
enkele personen wegens hunne werkzaamheden in
verband met de viering van het voor Nederland
zoo merkwaardige jaar 1913 onderscheidingen toe
te kennen, komt het mij voor, dat het oogenblik
is aangebroken om uitdrukking te geven aan de
waardeering der regeering voor al hetgeen door
uwe commissie is verricht. Ik heb derhalve de
eer u bij dezen hulde te brengen voor hetgeen
door u werd tot stand gebracht en u te danken
voor uwe bemoeiingen.
Ik spreek hierbij tevens de hoop uit, dat al
hetgeen dat jaar op verschillend gebied is geschied
om Nederland aan landgenoot en vreemdeling op
zijn gunstigst te vertoonen, ook voor de toekomst
goede gevolgen moge hebben.
De vierkante stuiver. De «Limb K.''
is aan het zoeken gegaan van een middel om den
vierkanten stniver wat meer in den smaak te
doen vallen en zij meent den minister te moeten
verwijzen naar de historische anecdote van Napo
leon III, die er in zijn tijd iets op bedacht om
de wegens hun groote zoo onhandelbare vijf-
francstukken in Frankrijk iDgang te doen vin
den.
Men liet van overheidswege het bericht ver
spreiden, dat in een der nieuwe zilveren vijf-
franctukken een cheque hoe die was ingericht
melt de historie niet was ingesmolten met een
aanwijzing aan toonder van 100.000 francs op de
Bank van Frankrijk.
In geheel Frankrijk werd het een wedstrijd,
wie wef de meeste vijf-francstukken kon verza
melen kon verzamelijkeusommige sneden de
munten dadelijk door, anderen bewaarden ze in
de hoop aan een bijzonder merkteeken te kunnen
zien of een van hun zilverstukken de geluksmunt
ook zou zijn.
Het doel was intusschen bereikthet publiek
geraakte op deze wijze snel aan het gebruik van
de nieuwe munt gewend. Al vertelt de geschie-
nis niet dat de zgn. cliéque ooit te voorschijn
kwam
Zefs moeten er tegenwoordig nog lieden in
Frankrijk zijn, die er de vijf-francstukken op
aankijken ot ze ook het stempeljaar uit Napoleons-
tijd dragen, om het muntstuk dan open te snij
den gelijk de gans, die goude eieren legde.
Waarom voor onze haaksche stuivertjes niet
iets dergelijks bedacht? vraagt de »L. K."
Men zou zien, hoe weinig de verbruikers zich
meer zouden ergeren aan zijn model, indien zij
bij elk stuivertje de emotie ondergingen, dat dit
het stuivertje kon zijn, dat den bezitter het ge
luk in den zak deed rollen.
Men zou o6k het oude spreekwoord van het
«raar rollende stuivertje" meteen in eere hersteld
hebben.
zeer moeilijk vast te stellen en met belang- zeker. De wet stemt er in toe, dat iederen dag
De Ned. Heide-maatscliappjj.
Aan den Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel is door een aantal aardappelmeelfabrikan
ten een adres gezonden, waarin wordt opgekomen
tegen de bemoeiingen der Ned. Heidemaatschappij
bij het oprichten van coöperatieve aardappelmeel
fabrieken, die het karakter dragen van concur
rentie tegen particulieren door eene inrichting,
die Rijkssubsidie geniet.
Tegen dit adres is door de directie der Heide
maatschappij in een uitvoerige nota aan den
Minister opgekomen. De verschillende beweringen
worden in de nota tegengesproken en weerlegd,
en met name wordt erop gewezen, dat de Ned.
Heidemaatschappij wel is waar van het Rijk
subsidie geniet, maar voor bepaalè aangewezen
doeleinden, waarom van de aanwending dier sub
sidie de directie rekenschap heeft te geven, zoodat
wat de Ned. Heidemaatschappij door middel van
hare ambtenaren doet, volkomen binnen hare be
voegdheid ligt.
Arbeidswet.
Volgens de Arbeidswet 1911 mag een kind
beneden 13 jaar, of nog leerplichtig, geen arbeid
verrichten, doch is niet strafbaar hij die arbeid
doet verrichten ot die niet zegt, dat geen arbeid
wordt verricht door een niet-leerplichtig kind van
12 jaar, indien hij aantoont, dat geen voor het
kind geschikte gelegenheid tot het ontvangen van
onderwijs vóór des namiddags 5 uur bestaat. Hij
Overleden bij een bediening. Het
het «Hbl. v. Antw." lezen we, dat de eerw. heer
Havermans, pastoor der parochie van O. L. Vr.
ter Goede Hulp (Kolenmarkt) te Brussel, Woens.
dag bij een bediening plotseling overleed. De
priester bracht het H. Oliesel naar een stervende
vrouw in de Woeringenstraat.
In het huis der zieke aankomende, vernam hij
dat deze reeds overleden was.
Op hetzelfde oogenblik gevoelde de priester zich
ongesteld. Men kwam hem ter hulp, maar hij
stierf bijna oogenblikkelijk aan de gevolgen van
een beroerte.
Ziekten onder de Fransche solda
ten. Opnieuw maken berichten melding van eer-
uitbreiding der verschillende ziekten, die thans
onder verscheidene Fransche garnizoenen heer-
;sehen. Te Limages liggen nu 160 soldaten in het
hospitaal, die allen door de mazelen zijn aange
tast; ook te Bourges is roodvonk en mazelen
onder de soldaten uitgebroken, waaraan reeds
een drietal overleden is. Te Tours waar hoofd
zakelijk roodvonk .onder het garnizoen heersen!
zim opnieuw drie soldaten bezweken en verkee-
ren anderen in levensgevaar. Het hospitaal
Tarbes is zoo overvol, dat geen enkele zieke
meer kan worden opgenomen.
