Binnenland.
Verspreide berichten.
he Russen wordt nog gemeld, dat de Duitsche
troepen de Russen achtervolgen over de gren
zen. Een zeer groote hoeveelheid oorlogsmateriaal,
kanonnen, machine-geweren en hruggen-materiaal
werd buitgemaakt. Thans is Euitschland van Rus
sische vijanden gezuiverd.
In St. Petersburg ontkent men, nat de Duit
schers een overwinning zouden hebben behaald.
Officieel wordt gemeld, dat het Oostelijke Prui
sische front den 21, 22 en 23 Aug. een hard-
ne.vKige strijd woedde in de buurt van Soldau,
AUenslein en Bischofsburg, waar de vijand leger
korpsen geconcentreerd had, die zich van Gurn-
h in tien terugtrokken, tegelijk met nieuwe strijd
krachten De Duitschers leden giroote verliezen
hij Miihlen tussehen Osterode en geiden burg en
zijn in vollen terugtocht.
Ook de Oostenrijksche troepen zouden door
de Russen zijn verslagen.
De verwoesting van Leuven.
Het wordt hier angstig en drukkeua, zegt de
CiCiresp. van „De Tijd". Namen is genomen, le-
ztn wij nu eerst; het Belgische leger moest op
Frans ch grondgebied wijken... en i'och neet het
in de officieele medeaeelingen „het doel is bo
red t". De hemel we te, wat voor doel dat dan
geweest mag zijn. De Antwerpsche bezetting; viel
deze week uit; „het doel is bereikt" juidde de
officieel® mededeeling. Intusschen is Mee hel au
gebombardeerd en zijn de schoonste gebouwen
vern:eld, is Leuven een brandende oorlogsfakkel
van militair barbarisme... God verhoede, dat ook
voor Antwerpen eens aldus ,„het doel bereikt"
wome! i L" S
Nu moet ik u wel het droevigste nieuws mel
den, dat ik sedert het uitbreken van de vijande
lijkheden te melden had. Voor mij; zelf het droe
vigste, -ontstellende nieuws: Leuven is verwoest,
Leuven de r,oem van het Katholieke Europa,
van het wetenschappelijke Europa, van het kunst
zinnige Europa.... Leuven met z'n aloud prachtig
stadhuis aan welks restauratie jaren is gewerkt,
met zijn beroemde St. Pierre, met zijn achter 't
stauhuis gelegen oude universiteitsgebouwen en
bibliotheek (de universiteit werd door hertog Jan
IV van Braband in 1426 gesticht) het Leuven
der middeneeuwen staat in brand, deelt 't lot
van Visé, is verwoestMijn God, is d a t dan
oorlog om dj' cultuur van eeuwen, om de be
schaving te d-ooden 1
„Het Centrum" schrijft over de verwoesting van
Leuven.
Men staat stom. en verslagen bij; het afschu
welijk bericht, dat het oude historische Leuven
aan ue vlammen is prijs gegeven.
Ontzettend zal de indruk zijn in de geaeele
wereld, maar niet het minst verpletterend in ons
land en bij ons katholieken.
Bijna ongelooflijk klinkt het, dat daar een stad
weid in brand gestoken, van zoo historisch ka-
i alter, van zoo groote heteekenis voor de be
schaving en de wetenschap, de draagster van een
zoo roemrijk verleden.
Hoeveel strijd en oorlog; heeft zij reeds in
hare nabijheid gezien, zonder dat haar bestaan
ernstig werd gedeerd.
En daar wordt zij1 thans een der ergste slacht
offers van dezen verdelgings-'krijig.
Wat blijft er over van hare kunstschatten, van
hare monumenten der wetenschap, van hare he
teekenis voor het land en de wereld?
Wij vragen het ons; met siddering yf.
Fn het ergst nog: voelt men zich gepijnigd
do r de gedachte aan het lot harer bevolking.
Het is een vreeselijke tijd, dien de mensen
huid moet doormaken, ook al wordt zij' niet
rechtstreeks betrokken in den grawelijkea strijd.
Zij meende meer dan ooit te leven ia een
eeuw van beschaving'.
Eu zij staat thans voor het feit, .lat een van
de centra der beschaving aan de verdelging door
het vuur werd overgeleverd.
C. L. Dake in de uTelegraaf".
Neutraal of niet, daar moet een protest aange.
teekend worden door de beschaafde volken tegen
de vernieling van hooge cultuur door de Duitsche
militairen. Zelfs al ware het een feit, dat burgers
van Leuven op de Duitsche troepen geschoten,
hebben dan nog is de verwoesting van de oude,
eerbiedwaardige universiteitsstad een optreden, dat
als barbaarsch is te beschouwen.
Want door de verwoesting worden niet alleen
de wanhopige stadsbewoners, niet alleen het zich
verdedigende België gestraft, maar hier wordt
schade toegebracht aan de^geheele menschheid een
schade, die niet te herstellen is. Waar moet het
heen als de woedende Duitsche legerhoofden op
dien weg doorgaan
Zeker, het is onverstandig als ongeorganiseerde
burgers de troepen van het onverwinnelijke Duit
sche leger gewapenderhand bestrijden. Zeker, het
oorlogsrecht, de zucht naar zelfbehoud wettigt tot
op zekere hoogte repressaillemaatregelen, die de
Duitsche generaals nemen. Maar het overwin
nende volk bezoedelt zijn naam als cultuurvolk
door in blinde woede, zonder eenig spoor van zelf-
beheersching, monumeuten van beschaving kunst
voortbrengselen, uit een zeer hoogstaand verleden
te vernietigen.
Ais door een noodlottige verblinding, als tot
w.inhoop en waanzin gebrachte Brusselsche bur
gers, als misschien straks ook in Parijs, de des
perado's het geweer opnemen en den vreeselijken
vijand afbreuk willen gaan doen, moeten dan ook
deze schoone steden met eeuwenlang in eerbiedige
zorg bewaarde en in stand gehouden kunst, van
de aarde verdwijnen
Begrijpt de Duitsche regeering niet, dat zij op
deze wijze den grooten Duitschen naam tot
schande, tot eeuwige schande brengt
Het vergoten bloed, dat de aarde overstroomt
zal opdrogen; de puinhopen der vernielde cathe-
dralen, stadhuizen, universiteitsgebouwen en mu
sea zullen keurig netjes opgeruimd worden (het
Duitsche volk is ordelievend en net niet waar
glad en proper zal de plaats gemaakt wordem
waar het eerbiedwaardige Leuven heeft gestaan.
Maar de geschiedenis dezer ongelukkige stad
zal niet vergeten worden en nooit zal de vlek die
nu op het schild der glorierijke Germania ge
worpen is, uitgewischt kunnen worden.
Men seint ons uit Terneuzen. Vluchtelingen
die te Sint-Nicolaas zijn aangekomen doen ver
schrikkelijke verhalen omtrent de gruwelen
waarmede de verwoesting van Leuven gespaard
ging. De gruwelen uit den Balkanoorlog die
werden toegeschreven aan de mindere beschaving
in het Oostersche temperament werden hier ge
ëvenaard zoo ni#t overtroffen. De verhalen om
trent gruwelijke mishandeling van vrouwen en
meisjes zijn bijna niet te gelooven. Zij werden
gedaan door een notabele uit Leuven die met
vele anderen was gevangen genomen hun wer
den |de handen op den rug gebondenwat van
hun gezin geworden is, is hun onbekend zij aan
schouwden de verwoesting hunner schoone stad
als een gebouw niet spoedig genoeg brandde
werden de muren omvergehaald door de Duitschers
die zeer opgewonden waren. »De oorlog maakt
de menschen tot duivels" verklaarde de verhaler.
Den mannen werden aangezegd dat zij zouden
worden gefusilleerd; hij vroeg om dan althans
daarvan zijne vrouw per brief te mogen kennis
geven, dat werd toegestaan later werden de man
nen los gelaten na uren van angst te hebben
doorgebracht. De verhaler noemde de aanzegging
van het fusilleeren die men blijkbaar niet voor
nemens was uit te voeren eene nieuwe moderne
foltering.
De corresp. van »de Maasbode" schrijft over
Duitsche gruwelen.
De Duitsche dagbladpers heeft gesproken over
de gruwelen door Belgen op hunne krijgsgevan
genen bedreven. Zij spraken over het oogen uit
steken der gevangenen, Welnu, ik ben in staat
deze feiten tegen te spreken. Zulke menschont-
eerende feiten zijn er door de Belgen niet ge
pleegd en uit een door mij onpartijdig ingesteld
onderzoek, blijkt mij dat ik zulks niet van de
Duitsche troepen kan of mag zeggen.
Ik zeg vooruit dat ik niets dan de waarheid, de
zuivere waarheid schrijf. Ik heb mijzelf overtuigd
en mijn hart bloedt bij al de onmenschelijkheden,
door Duitsche krijgslieden bedreven.
Ik wil dan vaststellen, dat er door Duitsche
soldaten gehandeld is, zooals er door onbeschaaf-
den niet gehandeld zou worden.
Zij hebben het dorp Hersselt in brand gestoken.
Waarom Uit wraak, omdat men geen vrouwen
ter hunner beschikking had. Bleef het nog maar
bij vrouwen. Maar neen, die ellendelingen sparen
zelfs geen kinderen van dertien of veertien jaar,
en laat ik dan nog zeggen dat deze feiten nog
heel gering zijn, vergeleken bij de enorme onze
delijkheden, door de Duitschers bedreven.
Ik stelde het Duitsche volk hoog, ja, ik had
zelfs sympathie voor dit volk, omdat ik meende,
dat het zedelijk veel hooger stond dan bijv. de
Franschen. Thans gevoel ik mij bedrogen te heb
ben, want de Duitsche soldaten leven hier zoo,
dat zij door de Framchen in onzedelijkheid niet
te overtreffen zijn. En dan hunne wreedheid.
In het Kempisch dorp Gheel, de groote inter
nationale krankzinnigenkolonie, hebben zij op de
Roode Kruis-vlag en op de geesteszieken gescho
ten. De geneesheer-directeur had in de Duitsche
taal, de mededeeling doen aanplakken, waaruit
de gemeente bestaat. Hij had hun aangekondigd
dat de Roode Kruisvlag uit elk huis wapperde,
omdat daar krankzinnigenverpleging in het huis
gezin wordt toegepast. De Duitschers hebben niets
ontzien! Er is geen huis of zij hebben er binnen
geschoten en dat in .eene kolonie, waar behalve
vele Nederlanders ook Dog een vijftigtal Duitschers
verpleegd worden.
In Aerschot hebben zij in het station een
twaalftal treinconducteurs doodgeschoten. Die
arme menschen hadden niets misdaan. De wei
nige vrouwspersonen die er nog zijn, durven niet
meer buiten te komen, vluchten kunnen zij niet,
zij verstoppen zich binnenshuis en nog zijn zij
niet veilig voor die geweldenaars.
Door diezelfde troepen zijn priesters, die toch
voor ons, Katholieken, de gezalfden des Heeren
zijn, op gemeene gruwelijke manier mishandeld.
De pastoor van Schallen is onmenschelijk mis
handeld. Zij hebben hem aan touwen gebonden
en met het hoofd in de laagte over een deur op
en neer getrokken, en het hoofd telkens op de
steenen doen bonsen. Nog honderden feiten van
mishandeling zou ik kunnen noemeD, maar laat
dit genoeg zijn.
Sprekende over het optreden uor Duitse hers
baalt de „Daily News" de vclgenae wioorden
aan, in 1870 door Bismarck gesproken:
„Waarachtige krijgskunde is uw vijand raken,
en hem hard raken. Bovenal moet gij den fcewo-
ne'.js van bezette steden het maximum van lijden
toebrengen, zoodat zij genoeg krijgen van den
strijd en druk gaan oefenen op hun regeering,
om ermee op te houden. Gij moet het volk waar-
door gij oprukt niets laten dan hun ooigen om
ermee te weenen."
Uitspraken in dezen geest van den ijzeren kan-
se, ier waren vojor ons geslacht historische merk
waardigheden geworden. Heden kan de „West
minster Gazette" schrijven: „Het ziet er werkelijk
naar uit, alsof het Duitsche leger zijn best had
gedaan dm' deze beginselen in praktijk te bren
gen."
Zwakjes klinkt daar tegenover het protest, dat
van Duitsche zijde aan de Maasbode wordt toege
zonden over de
Belgische gruwelen.
Van hooggeachte Duitsche zijde wordt ons het
volgende uittreksel toegezonden uit een particu
lieren brief van een Duitschen officier van het
Belgische oorlogstoneel
Onzettende gruweldaden zijn er door de lagere
klassen van het Belgische volk aan onze goede
soldaten, in het bijzonder aan gewonden, bedre
ven en worden nog dagelijks begaan. De Belgi
sche regeering schijnt tegenover al deze dingen
die de gruweldaden van den Balkanoorlog over
treffen machteloos te staan.
Van de Belgische regeering moet door een neu
trale mogendheid worden geëischt, reeds nu in
de nog niet bezette gedeelten van België ener
gieke schreden te ondernemen, dat deze gemeene
franctireuroorlog wordt verhinderd en dat slechts
leger tegen leger vecht.
Dagelijks worden er berichten ontvangen van
verraderlijk door de landbevolking overvallen pos
ten enz., en de ontzettende gruweldaden, die
ook door vrouwen aan onze gewonden voor
Luik zijn begaan, zullen steeds een schandvlek in
de geschiedenis van België blijven.
De Belgische regeering is kennelijk van al deze
diagen niet op de hooge en het zal zeker niet in
haar bedoeling liggen, dat de lagere klassen van
bet Belgische volk de laagste misdaden tegen de
menschelijkheid begaan, die natuurlijk ten laste
der Belgische regeering moeten komen.
Nog veel meer kwaads zou kunnen worden
voorkomen. De gruweldaden zijn blindmaken
der gewonden, afsnijden van de tongen, afsnijden
van de ledematen, vermoorden van gewonden die
reeds op de draagbaren liggen, allergemeenste
overrompelingen door de landbevolking enz. enz
Op Zee.
Men seint ons uit DelfzijlUit de richting
Borkum wordt het doffe dreunen van zwaar ge
schut gehoord het begon te kwart na tien heden
morgen. Vermoed wordt, dat voor Borkum of
een weinig ten Westen een zeeslag wordt ge
leverd.
Het zeegevecht, dat ten Noordwesten van Hel
goland heeft plaats gehad, waarbij drie Duitsche
kruisers en een torpedoboot zijn vernield, noemt
men in Berlijn een zoogenaamde gewelddadige
verkenningstocht van de Engelschen. Daarbij
drongen de vooraan liggende kleine Duitsche krui
sers te onstuimig naar het Westen en geraakten,
door den nevel het spoor bijster, in het bareik
van eenige groote Engelsche liniekruisers, waar
ze niet tegen op konden.
Toen de Duitsche gepantserde schepen, ter hulp
snellend op de plaats van het gevecht verschenen,
hadden zich de Engelschen, waarvan men hier
niet weet of, en hoe groote schade ze hebben
beloopen, reeds verwijderd.
De «Evening News" heeft bericht gekregen over
den zeeslag bij Helgoland van manschappen van
de torpadobooijagers-flotille, welke vanmorgen in
Harwich is aangekomen.)
Het gevecht is steeds gevoerd in de mist en
heeft ongeveer 8 uur geduurd. Van de torpedo
jagers, die nu in de Haven liggen, sthijnt een
enkele aileen averij te bebbeu gekregen.
Een officier, die in het midden van liet gevecht
is geweest, heeft het volgende medegedeeld
De geheele operatie heeft in een dichte mist
plaats gehad en de Engelsche schepen hebben de
Duitsche onverhoeds aangevallen. ToeD de Engel
schen het vuur openden, was geen enkel zoeklicht
op hen gericht. Alles scheen te slapeD. Het ge
vecht is zeer hevig geweest en wij moeten veel
schade hebben toegebracht. Wij hebben meer
dan 20 Duitschers opgepikt, onder wie veel zwaar
gewonden. Twaalf van dezen zijn op weg naar
Harwich overleden en hun lijken zijn in zee neer
gelaten.
Mobilisatie in Turk ij e.
Ee Parte verklaart in een officieele mededee
ling, dat het wegens de mobilisatie aan vreemde
vliegtuigen verboden is om' over Turksch gebied
te vliegen. De militaire posten hebben order om
op vliegtuigen, die dit gebod mochten overschrij
den, te schieten.
In verband met de mobilisatie ontwikkelt de
Roode Halve Maan sedert eenige dagen groote
bedrijvigheid.
Te Stamboel zijn drie groote scholen als hos
pitalen ingericht.
Ei is een commissie benoemd die maarregelen
meet treffen voor de voorziening! van Constanti-
nopel met levensmiddelen en het binnenhalen
van den oogst. Het stadsbestuur maakt bekend,
dat de invoer van graan vrij is.
-- Enkele Engelsche bladen melden dat van
de 12 Zeppelin-luchtvaarders waarover Euitseh
land beschikt, slechts zeven nog bruikbaar zijn
waarvan drie voor den zeedienst- en vlei voor
den landdienst bestemd zijn.
In Rijssel is de rust weergekeerd. Te Char-
lcicL zijn 1000 burgers gedood. Ee Duitschers
oL.ihen een oorlogsschatting van U/2 millioen
francs van Charleroi.
31 Augustus.
Wij vieren heden den verjaardag van onze
geeerbiedigde Koningin. Niet als andere jaren,
geven wij uiting aan onze vreugde door het uit
steken der vlaggen. Heden klinken niet de vader-
jandsche liederen door de straten.
We missen de kinderen die in druk gejoel ge
sierd met sjerpen en oraDjemutsen hun «Oranje
boven" laten weergalmen onder onze vensters. Het
is helaas nu geen tijd om feest te vieren, nu wij
romdom ons zien de verschrikkingen van den
oorlog en er den terugslag van aan den lijve ge
voelen.
Maar toch herdenken wij met een dankbaar
hart de verjaardag van onze dierbare Vorstin.
Juist in deze moeilijke dagen heeft zij getoond
een koningin, een landsvrouwe, een landsmoeder
te zijn.
Zij ging ons voor en wekte ons op te steunen
degenen onder ons, die het zwaarst werden ge
troffen.
Met vertrouwen heeft het Nederlandsche volk-
steeds opgezien tot de Vorstin en in dezen ver-
schrikkelijken tijd is dat vertrouwen niet beschaamd.
Met een dankbaar hart zenden wij heden de
bede ten hemelDomine Salvam fac reginam
nostram.
De heer beware en bescherme onze dierbare
Koningin Wilhelmina
Aalmoezeniers en veldpredikers.
Bij Kon. besl. zijn benoemd
lo. tot aalmoezenier bij het leger te velde de
z.eerw. heerenF. J. H. Evers, lid van den Raad
van Defensie te Duivendrecht; F. A. R. Padberg
te Arnhem G. Huys te GinnekenB. H. Som te
Utrecht
2o. tot veldprediker bij het leger te velde de
heerends. J. C. H. Schuiten, predikant der Ned.
Herv. Gemeente te Rotterdam ds. W. J. Mei-
neis, predikant der Ned. Herv. Gemeente te
Ameisfoort; ds. S. K. Bakker, predikant der Ned.
Herv. Gemeente te Zwolleds. A. L. Th. van der
Ven, predikant der Ned. Herv. Gemeente te Moor
drecht; ds. IJ. S. Buruma, predikant der Doops
gezinde Gemeente te Oost- en West Graftdijk
ds. 1. J. Hagen, predikant der Gereformeerde
Gemeente te Nieuwe Pekela; ds. H. Janssen,
predikant der Christelijke Gereformeerde Ge
meente te Leidends. L. Schutte, predikant bij
de Evangelisch-Luthersche Gemeente te Amster
dam.
Mgr. Kannengiesser, waarvan bericht wordt,
dat hij door Duitsche soldaten is gefusilleerd,
was niet, zooals de correspondent van „Ee Tijd"
i.ch.eef, bisschop.
Boven Parijs is gisteren een Zeppelin lucht
schip gezien.
In staat van beleg.
Het Stbl. no. 435 bevat het Kon. besluit van
29 dezer, houdende verklaring in staat van beleg
van verschillende gemeenten.
Baarbij is bepaald, dat met ingang van Zater
dag in staat van beleg worden verklaard de na
volgende gemeenten
a. in Z e e u w s c h V 1 a a n d e r e n Sas van
Gent, Westdorpe, Zuiddorpe, Koewacht, Overslag,
Axel, St. Jansteen, Graauw en Langendam, Hulst
Chiige
b. in Noordbrabant: Putte, Ossendrecht,
Woensdrecht, Huybeigen, Bergen op Zoom, Wouw,
Roosendaal en Nispen, Rucphen en Vorenseinde',
Zundert, Rijnbergen
c. in Limburg: Amby, Bemelen, Berg en
Terblyt, Bocholtz, Borgharen, Cadier en Keer,
Eygelsnoven, Eysdeu, St. Geertruid, Gronsveld,'
Gulpen, deer, Heerlen, Houthem, Hulsberg, Kerk-
rade, Klimmen, Maastricht, Margraten, Meerssen,
Me-cb, Mheer, Noordbeek, Oud Valkenburg, Oud
Vroenhoven, St. Pieter, Rijckholt, Schaesberg,
Schin op Geulle, Simpeiveld, Slenaken, Vaals'
Valkenburg, Voerendaal, Wijlre, Wittem.
Vrijstelling van port voor militairen.
Tot nadere beschikking is in het binnenlandsch
verkeer vrijstelling van port verleend voor de ver
zending door en aan militairen van
a. brieven (met inbegrip van briefkaarten) tot
een gewicht van 20 gram
b. drukwerken en nieuwsbladen tot een gewicht
van 100 gram.
De portvrij te verzenden stukken moeten, voor
zoover zij afkomstig zijn van militairen, aan de
adreszijde dragen het opschrift «Militair", gewaar
merkt door de handteekening van den afzender.
Stukken welke niet beantwoorden aan de hier-
voren genoemde bepalingen worden met port
belast' (Stct.)
De Nieuwe Waterweg en de oorlog.
De gevolgen van den Europeeschen oorlog zijn
voor den Nieuwen Waterweg niet uitgebleven-
Kwamen er het vorige jaar tot 29 Augustus 7606
schepen binnen, dit jaar in denzelfden tjjd 7116
schepen.
Voor Rotterdam kwamen er het vorige jaar tot
29 Augustus 6985 schepen binnen, dit jaar in
denzelfden tjjd 6524 schepen. Voor den Nieuwen
Waterweg dus een vermindering van 490 schepen
