voor Schiedam m
TWEEDE BLAD.
Malen van den Oorlog.
Gratis Ongevallenverzekering
37ste Jaargang.
Zaterdag» 12 September 1914
No. 11026
Bureau: Boterstraat 50, Telef. 85. Postbus 39.
Abonnementen per 3 maanden ƒ1.50, per week 12 cent, per maand
50 ct., franco p. post f 2.p. kwartaal. Afzonderlijke nummers 2 cent.
bjj
levenslange
overeenkomstig op de polis verleide voorwaarden. w I* I LI (JU inSiïïtdt
De verzekering vordt gewaarborgd door
Advertentien: Familieberichten 20 ct. per regel; Handelsadvertentiën
l—b regels 92 ct.elke regel daarboven 15 ct. 3 maal plaatsen wordt 2 maal
berekend. Ingezonden mededeelingeii 35 ct. p. regel. Speciale conditiën voor
herhaaldelijk adverteeren.
Pastoor Cuppens.
De ook hier te lande welbekende Vlaamsche
priester-dichter pastoor Cuppens is nauwelijks aan
den dood ontsnapt.
De niet argwanende pastoor wilde, evenals
Hugo Verriest, de Duitschers, toen zij in den om
trek verschenen, gul onthalen. Zijn gedrag was
mede een logenstraffing|der.Duitsche voorwendsels,
als zouden de geestelijken de Duitschers slecht
hebben behandeld, verwond of erger nog 1
Maar wat wil het toeval Eenigen tijd te voren
waren Belgische officieren te gast geweest'bij den
pastoor en hadden als bewijs hunner erkentelijk
heid een op de Duitschers buitgemaakte helm,
sabel en geweer achtergelaten als curiosa. De
gevolgen daarvan heeft de Vlaamsche pastoor niet
doorschouwd en bij het binnenkomen der Duit
schers vonden deze weldra de Belgische zege*
teekenen.
Deze waren natuurlijk hun klare bewijzen, dat
de pastoor mede gestreden had als franctireur,
de pastoor had Duitsche soldaten «vermoord".
Gruwelijk gingen de Duitschers te keer. Geluk
kig was de pastoor afwezig op ziekenbezoek. Zijn
dienstbode waarschuwde hem fluks. Goede raad
was duur. Toen meende de pastoor het beste
te doen te vluchten en ijlings schoot hij burger-
kleeren aan.
Weldra bemerkten de Duitschers, dat de pastoor
gewaarschuwd en gevlucht was. Dit bevestigde
hen natuurlijk in de valsche overtuiging, dat de
pastoor een franctireur was en snel zochten zij
dem omtrek af. Pastoor Cuppens was in een
sloot achter een boschage gekropen en heeft daar
zeer benauwde oogenblikken doorleefd.
De Duitschers hadden hem zeker gevonden en
gefusilleerd, indien niet juist een Belgische vlie
ger in de lucht verschenen was, die aller aandacht
trok. Er werd alarm geblazen en de soldaten
moesten zich verzamelen. Zoo kon pastoor Cup
pens ontkomen naar zijn broer.
Hier kon hij echter begrijpelijkerwijze niet
blijven, daar hij dan mede het leven van zijn
broer in gevaar bracht. Vandaar dat de pastoor
toen elders een toevluchtsoord gezocht en gevonden
heeft.
Een gevecht met franc-tireurs.
De »Msb. ontleent aan de »Frankf. Zeitung
de volgende bijzonderheden omtrent een gevecht
met Belgische franctireurs, in Andenne (een
plaatsje ten Noord-Oosten van Namen)
Ons reserve corps had bevel ontvangen om deel
te nemen aan de belegering van de vesting Na<
bö verlies
by verlies
by
verlies van
eiken ande
ren vinger.
verlies van
een liand
van een
een duim
wijsvinger;
Hollandsche
Algemeene
V erzekeringsbank,
gevestigd
Schiedam.
Andenne werd voor zijn nachtelijken aanval
gestraft
men, en moest hiervoor den 20sten en 21sten
De oorsprong van dum-dum-kogels.
Zooals men weet is het gebruik van dum-dum-
kogels daarom verboden, omdat de werking ervan
nameloos wreed en pijnlijk is. Vaak wordt ge
meend, dat een dum-dum-kogel eigenlijk eene ge
wone geweerkogel is, doch bovendien nog een
hoeveelheid explosiestof bevat. Het zijn echter
kogels, die door hun eigenaardige constructie ver
wondingen maken, die veel overeenkomst vertoonen
met explosiewonden. De gewone spitse gemantelde
kogels van klein kaliber ontwikkelen, zooals de
Engelschen in hun koloniale oorlogen constateer
den, te weinig duurzame kracht (stopping power)
onder bepaalde omstandigheden kan de kogel b.v.
de long doorboren, zonder dat de getroffene, iets
ervan bespeurt, en rustig doorvechtde kogel kan
door een bloedvat heenvliegen, terwjjl hoogstens
de wand een weinig gedeerd wordenop korten
afstand afgeschoten doet de hydro-dynamische
Werking op bloedvaten werken als een explosie
schot.
De naam dum-dum is ontleend aan de Anglo-
Indische Staatsfabriek Dum-Dum bij Calcutta.
Hier zijn de eerste dum-dum-kogels voor militie
geweren waarschijnlijk voor het Metford-geweer,
dat in den Tschitral-veldtocht tegen de stammen
ln het Zuiden van de Hoogvlakte van Pamir te
zwak bleek vervaardigd. In den Soedan-veld-
tocht in 1898 werden ze vrijwel voor het eerst
gebruikt en vooral bij Omstoerman richtten ze
vreeselijke verwoestingen aan. Zoodra de kogel zijn
doelpunt bereikt heeft, verandert hij van vorm
hÜ wordt afgeplat en dringt in dien vorm in
het lichaam de wanden der wond worden als
het ware gebarsten en gespleten, en pas na veel
Pijn en langdurig lijden sterft de getroffene of ge
neest een enkele maal. De trefkans der dum-dum-
kogels is geringer dan die van gewone geweer
kogels.
Augustus de Maas bij het fabrieksplaatsje Andenne
overtrekken. Terugtrekkende vijandelijke troepen
hadden de prachtige steenen brug, welke de beide
oevers der Maas verbond, in de lucht laten vlie
gen. Onder bescherming van infanterievuur had
den de pionniers een nieuwe brug geslagen, zoo
dat onze troepen den 20sten Aug. omstreeks vijf
uur door de stad en over de Maas konden trekken.
Tegen half zeven in den avond was de lichte
munitiecolonne, welke onder mijn commando stond,
op ongeveer 10 K.M. voor Andenne aangekomen
om zich bij het gros der troepen aan te sluiten
Wij hielden stil bij een dorp op den grooten weg
naar Andenne. Deze plaats zelf was door met
bosschen bedekte hoogten voor onze oogen ver
borgen.
Plotseling hoorden wij in de richting van An
denne een geweldig geweervuur, dat een uur lang
duurde en door het gedonder van eenige kanon
schoten begeleid werd. Dan werd het stil. Wij
trokken langzaam naar den landweg. Voor eenige
huizen stonden emmers bij de pompen. Daar
klonk het bevel«Niet uit die pompen drinken,
de bronnen zijn vergiftigd." En tegelijkertijd liep'
een tweede bevel door de rijen onzer troepen
Revolvers gereed houden, let op de franctireurs!"
Deze waarschuwing was, helaas, maar al te
noodzakelijk. Want weinige minuten later galop
peerde een onderofficier op ons toe met het be
richt, dat zijn manschappen uit een huis beschoten
waren. Onmiddellijk drong de infanterie het ge
bouw binnen, schoot de mannelijke inwoners neer
en stak het huis in brand.
Langzaam voortrukkend bereikten wij bij het
invallen van den nacht Andenne. Over de dicht
begroeide heuvelruggen, waarachter de stad moest
liggen, vlamde breed uitgebreid een vuurschijn
op, nu sterker, dan zwakker wordend, het zekere
teeken van een geweldigen brand.
Om il uur in den nacht kwamen wij op de
hoogten aan. Daar deed zich aan onze blikken
een wonderlijk, maar verschrikkelijk schouwspel
voor. Voor ons, in het Maasdal, lag een brandende
stad Andenne, aaD alle hoeken brandend.
De brand moest reeds uren lang gewoed hebben.
Want van vele huizen, vooral fabrieken, stonden
nog slechts de muren, waartusschen brandende
gloeiende balken met geweldig gekraak neerplof
ten. Op andere plaatsen, waar het vuur veel
voedsel scheen te vinden, flikkerden de vlammen
hemelhoog op, een fel licht werpend ver in den
omtrek.
Het was wel geen aangename onderneming om
deze stad tusschen brandende huizen binnen te
rijden, elk oogenblik het gevaar loopend door een
brandenden balk getroffen te worden. Ons ver
moeden, dat hier voor eenige uren een geweldig
straatgevecht moest gewoed hebben, werd weldra
tot zekerheid, toen wij bij verder voortrukken
overal de lijken van doodgeschoten franc-tireurs
langs de wegen zagen liggen.
De langs de Maas gelegen binnenstad was van
den brand verschoond gebleven. Alle vensters
waren gesloten, nergens was eenig licht te be
speuren. Alles scheen in volkomen rust te zijn.
Wij sloegen juist naar een open plein af toen
mijn paard tegen een hard voorwerp aanstiet.
Op hetzelfde oogenblik dreunde een vreeselijk
kraken en sissen onder mij, vuurstralen schoten
schetterend links en rechts van mijn paard om
hoog, dat even geweldig steigerde, op den grond
viel en mij meesleepte.
Het ontploffen van deze bom was klaarblijkelijk
het afgesproken teeken voor het begin van den
strijd. Want nu begon uit alle huizen van hel
plein een oorverdoovend schieten op de wagens
der munitiekolonne, welke in vollen galop over
het plein reden om uit deze gevaailijke buurt te
komen. Men schoot uit alle vensters, kelders en
dakraampjesmen schoot van de balkons, uit
Schietgaten, en door de half geopende deuren.
Rechts en links vielen de kogels op de steenen
neer.
Niettegenstaande mijn hevige pijnen tengevolge
van mijn val trachtte ik mijn been onder het
paard uit te trekken. Ik vormde voor de franc
tireurs immers een zekerder doelwit, dan de
in galop voorbijrenneifle munitiewagens. Ein
delijk slaagde ik er in mij zeiven vrij te maken.
Ik probeerde op te staan, daar viel in mijn
onmiddellijke nabijheid een schot. Ik zag den
vuurschijn, en gevoelde tegelijkertijd een schok
tegen mijn knie, het bloed liep laBgs mijn been-
Ik verzamelde al mijn krachten en wankelde te
midden van een kogelregen, maar begunstigd door
de duisternis, over het plein naar de straat, waarin
de wagens verdwenen waren, en viel ten slotte
geheel uitgeput voor een tuindeur neer. Daar
knalde van achter de tuindeur een schot. Ik
stond nogmaals op, en schoot met mijn revolver
in de richting, vanwaar ik vuurstralen zag lichten.
Daar hoorde ik, hoe in vollen galop een mu
nitiewagen naderde. Ik riep den voorrijder een
«halt" toe de ruiters hielden de paarden in de
wagen stond stil.
Ik zeide den kanonniers, dat ik gewond was.
Zij herkenden hun kapitein, en terwijl de kogels
om den wagen floten, werd ik langzaam omhoog
geheven, en op den munitiewagen gelegd.
Binnen enkele minuten hadden wij de overige
wagens weer bereikt, die in een tamelijk smalle
straat met twee of drie naast elkander reden.
Hier was het rustig, zoodat de munitiekolonne
zich weer kon opstellen en den overtocht over de
brug kon beginnen. De straat zelf werd slechts
mat verlicht door een in de verte brandend ge-
houw.
Daar knalde plotseling midden in de stilte van
den nacht weer een schot uit het huis, waarvoor
mijn wagen stilstond. In blind fanatisme schoten
de franctireurs maar voort zonder te mikken en
zonder een oogenblik zich rust te gunnen. De
eene vuurstraal na de andere schoot uit de huizen
De manschappen der artillerie en der infanterie
beantwoordden het vuur de ruiten vielen knet
terend op den grondhuisdeuren werden inge
slagen. Zoo ontstond in de smalle straat een
helsch lawaai, waarin niemand een woord kon
verstaan. Daar er echter gevaar bestond dat men
op eigen troepen zou schieten, werd bevel gege
ven het vuur te staken. De franc-tireurs bleven
echter zonder oponthoud schieten.
Plotseling weerklonk van de Maas, eerst zwak,
steeds sterker wordend de met jubel ontvangen
kreet «Ardenne", het wachtwoord van den dag.
Men kwam ons te hulp. De gardetroepen stormden
de straten binnen, schoten naar ieder venster
waarachter eenige beweging werd waargenomen
en brachten op deze wijze het vuur der franc
tireurs spoedig tot zwijgen. Onder deze bescher
ming konden wij in den vroegen morgen in alle
stilte over de Maas trekken. Ons vier uur waren
alle troepen aan den anderen kant.
Hier vernamen wij, dat dit goed-geOrganiseerde
straatgevecht een voorspel gehad had. Toen om
6 uur de overtocht over de Maas begonnen was,
trok een der notabelen met een bel door de stad'
om aldus het teeken tot den strijd te geven'.
Eenige oogenblikken later begon een hevig straat
gevecht, hetzelfde dat wij van de hoogte voor
Ardenne gehoord hadden. Een batterij, die juist
de stad binnen zou trekken, had de huizen in
brand geschoten.
Pe vijandige houding der bevolking kwam
geheel onverwacht, daar de gardetroepen, die
reeds anderhalven dag in de stad ingekwartierd
lagen, mettle bewoners op de vriendschappelijk-
ste wijze verkeerden, en aller sympathieën schenen
gewonnen te hebben.
Nadat de eerste aanslag verijdeld was, had de
bevolking zich rustig gehouden en het aanbreken
van den nacht afgewacht, om, onder bescherming
van de duisternis, opnieuw een afschuwelijk
straatgevecht tegen onze troepen te beginnen.
De franc-tireurs schoten zonder kalm te mikken,
in fanatieke woede. Aan deze omstandigheid is
het wel toe te schrijven, dat onze verliezen be
trekkelijk gering waren. Slechts de infanterie had
een veertigtal dooden.
Toen de zware nevel in de eerste morgenuren
boven de stad optrok, zag men de huizen der
binnenstad, waar het straatgevecht vooral gewoed
had, in de vlammen opgaan.
Tegelijkertijd weerklonk over de rivier met
eenige tusschenpoozen het korte, maar vreeseljjke
knetteren der geweersalvo's.
Een martelaar. Het «Handelsblad van
Antwerpen" vertelt de volgende roerende ge
schiedenis
Onder de velen, voorwien de vernieling van
Leuven een Calvarfeberg was, is een muziekleer
aar, uit wiens lijdensweg wij het volgende aan
stippen
Ze stonden met honderden mannen in rijen ge
schaard, bespot, geslagen en bespuwd door dronken
Duitschers, terwijl hunne stad in vlammen op
ging-
Ze werden voortgedreven gelijk slachtvee, met
de geweerkolven voor zweep
Plotseling ging een ijselijke kreet uit hun midden
op een man met verwrongen trekken wilde uit
de rangen vliegen.
Een kolfslag op zijn gelaat dreef hem weer
voort, terwijl het bloed over zijne borst druipelde
en.... zijne waanzinnig brandende oogen niet
weenen konden
Wat had die man zoo ijselijks gezien
Daar, aan de vernielde deur van een gansch
doorschoten burgershuis, lag het nog niet ver-
verstijfde lijk van zijne vrouw.
En bij dat lijk speelden zijne twee kinderkes,
een jaar en twee-en-half jaar oud.
Zij lachten omdat moeken niet wakker werd,
en plaagden haar en stoeiden op haar lichaam,
denkelijk meenende dat moeken, voor hun plezier
niet wakker wilde worden....
En hun vader had zijne kinderkes van het lijk
hunner moeder willen trekken; een kolfslag in
't gelaat verbood het hem.
Andere mannen wilden die kinderen opnemen
het regende kolfslagen om hun te laten gevoelen
dat het verboden was.
Die kinderkes moesten daar levend blijven bij
het lijk hunner vermoorde moeder.
Een Fransche les te velde.
In de »Frankf." vertelt Emil Hartmann niet
onvermakelijk over een Fransche les onder den
blooten hemel op een veld van stoppels in België.
.Het is na den dagmarsch en de manschappen
hebben hun vurig begeerd maal verorberd. In het
bivak worden weemoedige en andere wijsjes ge
zongen onder de aangestoken pijp.
Dan roept opeens de kapitein «Professor!"
Dadelijk staat de schrijver uit zijn zoete rust op,
trots «zijn zwaarlijvigheid en 36 jaar" en meldt
zich. De kapitein beveelt: Professor! Fransch
onderwijs aan de compagnie. Dadelijk beginnen.
Tweede compagnie naar de les. Potlood en papier
meenemen I
Een zoemen en lachen gaat door de rijen en
eenige minuten later ligt alles in een kring,
gereed het onderwijs te ontvangen.
«Dus mannen, wij zijn hier in Belgie en zullen
weldra in Frankrijk komen. Daar rekent men
met francs en centimes. Schrijft op1 fr.
100 c. (zangtim), 1 fr. 80 pfennig, 1 sou (szu)
4 pf., 1 fr. 20 sous. Laat je dus door den
Franschen niet beetnemen.
Wat willen jullie alzoo in Frankrijk hebben
Wijn roepen de meesten. Schrijf opdu vin
(düwiing). Onthoudt dit eens vooral elk woord
waarin een n o' een m zit, wordt door den neus
uitgesproken en lang uitgerekt als een gummipop.
Anders verstaan de menschen jullie niet. Dus
du vin. Honderd knuisten worden tegen dikke
en magere neuzen gestopt en een onverbeterlijk
nasaal düwiing klinkt over het veld, afgebroken
door proestend gelach.
Schrijft verder: milch du lait (düla), spek
'ard (diilar), ham du jambon (düscham-
bong), kaas du fromage (düfromascb).
Nog menige lekkernij wordt op papier gediend
en de menschen schrijven zoo graag alsof ze het
heerlijke spul over twee minuten ook werkelijk
kregen.
Dan komen de telwoorden en de beleefdheids
woorden: «msiö, «madam", «madmosöl" en ein
delijk donnez moi (donneh-moa). Een wil er
weten, wat een kus is en slöbase" wordt onder
algemeene geestdrift opgezegd en onthouden. Dit
is een te mooi en gewichtig woord. Schrijft achter
«Ie baiser ook dadelijk maar l'amour (lamur),
de liefde, want die behooren vast bij elkaar. En
ntroroanlrnnicitin- nn An nnlin wivmnnUn
f60
