SUton-GeneraaL
Binnenland.
Gemeenteraad.
Volgens een belicht uit Christiansund is het
Zweedsche stoomschip „Verdandiuit Höganaes,
«en mijl ten. Zuid-Oosten van Oxö door een Drait-
schen hulpkruiser met behulp van een mijn en
geschutvuur vernield de bemanning'is van boord
genomen. Volgens een bericht was ook een Duit
sche onderzeeboot aanwezig.
Het Britsche stoomsdiip „Strathnaim" Van Pe-
naitb is op weg1 naar Archangel bij de kust van
Pembrokeshire getorpedeerd. De kapitein en 21
leden van de bemanning zijn Verdronken.
GRIEKENLAND.
De uitslag van de verkiezing is volgens Reuter
dat Dinsdag gekozen waren: 193 Wenezilisten
eri 100 aanhangers van de tegenwoordige regee-
ringi De andere gekozen candidaten zijn aanhan
gers van Rhallis, ïlieatokis en wilden. De uitsla
gen uit de Macedonische districten zijn nog' niet
bekend, maar de regeering heeft (laar stellig, een
groote meerderheid behaald.
De oorrespondent van de „Daily Chronicle'1
meldt uit Athene, dat de Wenezilisten of liberalen
zeker zijn van ruim 200 zetels. Yau de 74 Mace
donische zetels is de meerderheid wel, volgens
de legeering, aan haar gekomen, maar verschillen
de verkiezingen zullen vermoedelijk herwist wor
den. I
Reuter voegt hier nog bij, dat het, ondanks
de volstrekte meerderheid van Je Wenezilisten,
twijfelachtig is, of de regeering,- wegens den toe
stand van den koning, voor het bijeenkomen van
de Kamer op 20 Juli haar program ontvouwen
zal.
ALLERLEI NIEUWS.
Daar van het geheele personeel van 11.000
man der electrise lie -tram te Weenen thans
ongeveer 6000 man in militairen dienst zijn
opgeroepen, js men ooik daar over moeten gaan
tot het aanstellen van vrouwelijk personeel,
om den dienst te kunnen blijven uitvoeren.
'Thans doen er! reeds 400 Vrouwen allen
van' den leeftijd van |24 tot 35 jaar dienst
als conducteur, terwijl er nog, eenige bondek-
den in de leer zijn.
De Engelsche vepliesjijst van gisteren ver
meldt. de namen van 30 officieren en ruim 3000
man. Die marine-lijkten, bevatten de namen van 4
officieren en 410 man.
In het Lagerhuis heeft Asquith medegedeeld!
dal de, verliezen van die marine sedert het begin
van den oorlog 804 officieren en 12,743 man
bedragen hadden. Van dezen; zijn 549 officieren en
7696 man omgekomen.
De Londenscha bakkerlsj hebben besloten den
prijs van het brood met een halven stuiver het
brood van vier pond te verlagen.
Dato 15 Juni wordt aan „De Tijd" gemeld:
Dezen nacht is na, een hevige beschieting
een Engelsche vliegmachine moeten lander^
inabij Oostkerke. De vliegenier stak de machine
direct in brand en werd. daarna gevangen
genomen. p
R.epr es s ai 11 e-m a a t r-e ge 1 e n tegen re
pros sail 1 e-m a a t r e g e 1 e n.
Zpoals men weet werden door <le Duitsche
autoriteiten 1000 Fiansehe krijgsgevangenen naar
Wies overgebracht omdat de Franschen Duitsche
krijgsgevangenen in een ongezonde streek lieten
arbeiden onder toezicht van kleurlingen. De Fran-
sche regeering neemt nu weer op hare beurt
repressaiile-maatregelen.
Een gelijk aantal Duitsche krijgsgevangenen zal
nu overgebracht worden naar bepaalde deelen
van de 'Flransche koloniën, om daar onder dezelfde
omstandigheden van klimaat en arbeid te leven.
EERSTE KAMER.
Vergadering van Woensdag 16 Juni.
Het eedsvraagstuk.
De heer Reekers vervolgt zijn rede. Hij be
toogt de inconsequentie van het stelsel van bet
wetsontwerp, bij welks ineenzetting op twee bee-
nen is gehinkt. Bij de geloovigen wordt alleen de
objectieve waarde van den eed beschouwd, bij de
atheisieD wordt de subjectieve waarde in het oog
gevat. In het eerste geval wordt op de waarde
van den eed gewezen, in het tweede geval wordt
gezegd, dat hun verklaring door de aflegging van
den eed toch niet in waarde stijgt. Een dergelijk
stelsel moet demoraliseerend werken. Spr. is tegen
bet stelsel van de vrijheid, om den eed al dan
niet af te leggen en bepleit bet stelsel, waarbjj
vrijstelling wordt gegeven op grond van een ker
kelijk voorschrift en op grond van bezwaren op
Bijbelsche gronden. Wil men ook dit niet, dan
schalie men den eed af. Spr. zou c^it betreuren,
als een droevig bewijs, hoe het met onze maat
schappij is gesteld maar aan het woord van een
geloovige werd dan ten minste dezelfde waarde
toegekend als aan dat van een ongeloovige.
De heer L u c a s s e betoogt, dat het wetsont
werp de vrije keuze invoert, daar de rechter wel
de gemoedsbezwaren zal hebben te beoordeelen,
maar dit niet zal kunnen doen en met alle be
zwaren genoegen zal nemen. In dezen tijd en in
den huidigen politieken toestand ware het ontwerp
beter achterwege gebleven.
De heer Bosch van Ou d-A melisweerd
betreurt, dat in de Tweede Kamer bij de verwer
ping van de motie-Lohman en de voorstellen van
Reehts de politiek heeft meegesproken. Spr. zal
tegen het ontwerp stemmen, maar wil daarin
geen wantrouwen in de regeering, noch in den
minister van justitie zien, die neiging tot gemeen
overleg toonde. Spr. ontkent het belang der agi
tatie tegen den eed en dat het onderwerp dringend
voorziening zou eischen. Spr. wil allen tot den
eed verplichten en de eedsdwang formeel in de
wet opnemen.
De heer Kuyper wijst op den korten tijd
tusschen het bekende arrest van den Hoogen
Raad en de indiening van bet wetsontwerp. Het
ontwerp lag dus zoo goed als gereed, toen het
arrest van den Hoogen Raad verscheen. Spr. be
toogt, dat het ontwerp onder den Godsvrede niet
had mogen gehandhaafd worden. Omtrent dit
karakter bestaat ten aanzien van het ontwerp
geen twyfel. Het is een product van de anti-
clericale overmacht Spr. zet uiteen, waarom de
anti-rev. partij zich bij ineidenteele beslissingen
omtrent de eedskwestie neerlegde, maar nu hij
deze principieele beslissing tegen het ontwerp
opkomt. Spr ontkent, voorts het bestaan van den
noodtoestand, waaraan onmiddellijk tegemoet
moest worden gekomen. Dat geval best >nd, betoogt
spr., nóch bij de Kamer, DÓch by de regeering.
Waarom heeft de regeering geen statistiek aan de
Kamer overgelegd, waaruit bleek, in hoeveel ge
vallen het arrest van den Hoogen Raad tot moei'
lijkheden leidde.
De heer D r u c k e r ontkent dat hier een tegen
stelling tusschen rechts en links bestaat.
Van het onderhavige ontwerp verwacht spr. de
opheffing van de moeilijkheid in de rechtspraak
ten aanzien van de eedsquaestie. Spr. gaat na
wie er al zoo bezwaar hebben tegen den eed.
Steeds zijn er geloovigen geweest, die niet wilden
zweren. Zij zullen nu voortaan bevrijd blijven
van de overlast. Ook zal niet meer gediscussieerd
woiden over de vraag wat een kerkgenootschap is.
Voor ongelijkheid bij de toepassing door den
rechter is spr. ook niet bedacht. De ervaring
heelt bij die uiteenloopende vormen van den eed
of de belofte niets geleerd.
Ook voor spr. is bet ontwerp niet ideaal, maar
hij acht het onbereikbaar een allen bevredigende
oplossing te vinden. Men moet tevreden zijn met
een bevredigende transactie, veen aannemelijk
compromis".
Wie dit ontwerp helpt verwerpen laadt een
zware verantwoordelijkheid op zich, zegt spr.
De heer v. Lamsweerde ontwikkelt eenige
bezwaren tegen het ontwerp.
De vergadering wordt verdaagd tot Donderdag
elf uur.
Tweede Kamer.
'De afdeeiingen der Tweede Kamer hebben be
noemd tot rapporteurs over de wetsontwerpen
tot: nadere uitbreiding' van den landstorm enz.
en tot langer: in dienst houden van imgeiijfden
bij de militie en van dienstplichtigen bij de land
weer, de heeren' Eland/ Van Raalte, Duymaer van
Twist, Maichant en Van üiooin.
Waterloo.
Namens een groot aantal vereerders van de
helden van Quatre-Bras en Waterton is er giste
ren een krans van ruim twee meter hoogte ge
hecht aan de zoogenaamde Naald van Waterloo
tc Soestdijk. De krans was versierd met liet
oranje wit en blauw van de oude Nederlandsche
vlag, de zijden linten dragen het opschrift Grata
Palria. 1
Uitvoer van pluimvee.
De minister van landbouw,, nijverheid en handel
heeft: f
Ho. den uitvoer van jonge hanen Van 21 dezer
af toegestaan;
l2o. ingesteld een Rijks- Centraal Bureau tot
regeling van den uitvoer! van pluimvee;
|Öo, (benoemd tot directeur van Voornoemd bu
reau H. B. Beaufort, pluimveeteelt-consulent te
Amersfoort. k f
Met kaas opgescheept.
(Men meldt ujt Heerenveen aan het „N. V.
d. D.'V.i r
„De uitvoer van 'kaast uit Friesland naak
Buitschland, waarmede zuivelfabriek 'en
kooplieden stelhatten verdiend hebben, is nu
plotseling opgehouden. Men beweert, dat
inferieure qualiteit geleverd is'. 1 Duitschland
koopt niet meer; het betrekt nu zijn kaas'
uit Denemarken. De kaaspakhuizen in
Friesland zitten vol; dezekaas Lsi gemaakt
van melk die duur betaald is en tegen
veel lageren prijs wil men dus niet verknopen.
Echter lang zal dit niet kunnen duren, de kaas
zal gauw bederven. .Het gevolg' is, dat de vee
houders wel 50 pet. minder kaasgeld beuren",'.
Tolt zoover onze correspondent, zegt het blad
zou die kaas niet goed genoeg' zijn voor Neder-
landsche verbruikers?
Uitvoer varkensvleescli.
De minister van landbouw,; nijverheid en handel
heeftt f
I. a voor het tijdvak van 19 Juni tot en met
18 Juli, 1915 hefj totaal aantal kilogrammen, waar
voor de ingeschreven exporteurs in maximum' con
senten kunnen bekomen, vastgesteld op hetzelfde
aantal kilogrammen afsi op hunne certificaten voor
de periode van 19 April 4ot 18 Mei 1915 was
vermeld; I
b. den directeur van' het Rijks- Centraal Bureau
tot regeling van den afzet van varkens en var-
kensvleesch gemachtigd, hot sub; a bedoelde maxi
mum te bepalen voor hen, die nog als exporteur
zullen worden ingeschreven;
II. a voor het tijdvak van 19 Juni tot. en
met 18 Juli 1915: j j t
To. den in art. 13 van bovengenoemde beschik
king' siib; a bedoelden1 prijs per K.G. slachtgewicht
bepaald op f0.80;
So. het in aangehaald artikel sub b bedoelde
gewichtspercentage bepaald op tachtig; 1
b. den directeur van' het Rijks- Centraal Bureau
tot regeling van den afzet van varkens en var-
kensVleeseh te machtigen, den sub lo. vastgCstel-
den prijs eenigszins te verhoogen Voör varkens
van meer dan 100 K.G. slachtgewicht, en, wan
neer, in overleg met de afnemers, genoegen kan
worden genomen met de levering; van varkeus
van minder' dan 100' K.G. slachtgewicht, den prijs
voor die varkensi eenigszins te verlagen.
H. IJ S. M.
De treinenloop op de lijnen der H. IJ. S. M.
zal 5 Juli a.s. aanmerkelijk worden uitgebreid
door het inleggen der z g. zomertreinen die van 5
Juli tot/m. 5 September zullen ioopen.
O.a. zal de laatste trein uit Amsterdam die
thans ten 41.30 vertrekt en niet verder dan Haar
lem gaat, dan doorloopen tot Rotterdam aankomst
12.55 Verder zullen weer loopen de treinen 6.15
's morgens 2.30, 3.35 's middags uit Amsterdam
11.18 's morgens 1.13 's middags, 7 uur en 8.29
's avonds uit Rotterdam naar Amsterdam.
Coöperatieve Meelfabrieken.
Men schrijft uit Deventer aan het «Centrum":
Naar het schijnt, is het thans zeker, dat de
«Coöperatieve Meelfabriek" tot stand zal komen.
Vermoedelijk zal Woensdag 23 Juni a.s. de op
richtersvergadering worden gehouden.
Tot den bouw eeuer nieuwe fabriek zal men
echter wel niet overgaan. In verband met van
twee zijden ingekomen aanbiedingen, zal waar
schijnlijk een der bestaande tarwemeelfabrieken
met volledigen inventaris worden overgenomen,
wat dit voordeel zou hebben, dat zonder groot
tijdverlies eerlang daadwerkelijk kan worden be
gonnen.
"Mannenadel".
Juni-aflevering.
De Juni-allevering van «Mannenadek mag er
zijn.
Wat in dit tijdschrift zoo aangenaam aandoet,
is de actie die er in gevoerd wordt. De redactie
stelt zich niet tevreden met prijzenswaardige op
stellen, maar voert ook eene beteekenisvolle actie
naar buiten, waarvan ons ook in deze aflevering
weer bewijs gegeven wordt, door de verschillende
R K. Handelsreizigers uit te noodigen haar stre
ven tegen den spoorwegboekbandel door manne
lijke daad te steunen.
Hoogst belangwekkend is het artikel, waarin
stevig, gedocumenteerd kritiek uitgeoefend wordt
op de oplossing van «tweeërlei moraak in de
«Telegraaf®.
Zeer actueel is het vervolgartikel«Opvoeding
van den jongen tot kuischheidcc, waarin vooral
wenken gegeven worden over de lectuur van de
jongens zeker een onderwerp, waaraan men Dooit
genoeg aandacht kan schenken en op welk gebied
ieder menschkundige wenk of raad met geen
goud te betalen is.
Het zal der redactie eeu groote voldoening ge
weest zyn en den leden van het hoofdbestuur en
de vereenigiug eeu fier zelfbewustzijn geven van
de waardeerende lofprijzing akte te kunnen nemen
door den beer G. Velthuijsen Jr. op de laatste
algemeene vergadering van de Nederlandsche
VereenigiDg tegen de Prostitutie, op 6 Mei 11. te
Utrecht uitgesproken.
Moge deze waardeering redactie en leden een
spoorslag zijn tot nog uitgebreider actie en velen
in den lande zich geroepen gevoeleD, door lid
maatschap, abonnement of anderszins het goede
streven te steuneD, want: «Eendracht maakt
macht."
A. V. R. K. Pr.
Hoogwater te Schiedam: Vrijdag
18 Juni 7.28 v.m., 8.— n.m.
1. Voorstel van B. en W. tot verkoop aan de
N. V. Werf »Gusto« voorheen de firma A. F.
Smulders van het terrain ten westen van hare
fabriek en ten noorden van de Kaarsenfabriek
»Apollo«, voor den prijs van f10.per M.2.
B. en W. zeggen in hun voorstel dat het huu
aangenaam is te kunnen cdnstateeren, dat door de
firma den prijs wordt geboden, die haar door hen,
in overeenstemming met het advies van de com
missie voor het Grondbedrijf, is aap de hand ge
daan, nl. f 10 per M2. Bij de beoordeeliDg daar
van houde men in het oog, dat, behoudens een
afronding van het terrein niets afgaat voor straat-
aanleg en dus ook voor zoodanigen aanleg geen
kosten zijn te maken.
De Voorzitter deelt nog mede, dat de af
ronding, die geprojecteerd was vo'gens het uit
breidingsplan veranderd kan wordeD, zoodat meer
ruimte vry komt. De firma heeft verklaard deze
meerdere ruimte eveneens te willen koopeD.
De heer v. d. Z e e vindt den prijs niet te hoog.
Spr, begrijpt niet waarom de gemeente dezen grond
niet in erfpacht uitgeeft. De gemeente moet den
grond daar nooit verkoopen. De firma Smulders
ziet verder dan B. en W. Voor eenige jaren
bood zij f7 en nu wil de firma reeds flü geven,
en dat in dezen tyd. De firma heeft wel ingezien,
dat als ze langer wacht ze nog meer noet be
talen.
De prijs is erg laag zegt spr. want 200 meter
verder wordt f20 per M2 betaald. Spr. steltvoor
de zaak nu niet te behandelen maar uit te stel
len tot de volgende vergadering, dan kan ieder
nog eens rustig over de zaak nadenken.
De heer de Bruin zal na hetgeen vroeger
over deze zaak is gezegd niet veel meer zeggen.
Hij zal de principieele kwestie buiten bepreking
laten. De raadsleden weten al wel, dat spr. van
gevoelen is, dat wij geen gronden aan de Maas
mogen verkoopen.
Het verwondert spr., dat B. en W. zoo geree-
delijk toestemmen in de voorwaarde die »Gusto«
stelt. Omdat «Gusto® geen erfpacht wil daarom
moeten we het maar verkoopen. Spr. vindt den prijs
nog niet eens zoo erg mooi. De firma ziet wel in,
dat ieder uitstel haar geld zal kosten.
Dat de firma nu al meer geld wil geven moest
B. en W. tot nadenken stemmen. Voor en tegen
standers van annexatie door Rotterdam hebben
beiden er belang bij, dat de grond niet uit han
den wordt gegeven.
Hebben wij veel aan te bieden, wanneer de
annexatie zal plaats hebben, dan zullen wij daar
voor gunstige condities kunnen bedingen.
Spr. heeft weer bij bet doorlezen van de stuk
ken, dezelfde beweging aangetroflen, waar bij
vroeger ook al eens over heelt gesproken. De firma
zegt, je moet het vooral gauw doen en dan moet
je het doen zooals ik het wil. Al bij voorbaat
zegt de firma, dat de gemeente nu niet moet
aankomen met voorwaarden als het betrekken van
electriciteit enz. daar gaat ze toch met op in.
Een bedrijf, dat reeds zooveel voordeel vau de
gemeente heeft genoten, mocht wel eens iets doeD,
waar de gemeente voordeel van bad. De firma wil
al meer geven dan toenertijd, maar, zegt spr., we
moeten dien grond nooit verkoopen.
Spr wil de industrie niet belemmeren. Inte
gendeel spr. is er voor den grond tegen een la
gere canon in erfpacht af te staanmaar voor
verkoop geeft spr. zijn stem nooit. Na den oorlog
zal er een opbloei komen in den scheepsbouw.
Dan zal er vraag zijn naar gunstig gelegen ter
reinen. Wij zoudeu niet handelen in het belang
van de gemeente door nu dien grond te verkoo
pen, Spr- beroept zich op een uitspraak van B.
en W. om geen gronden langs de Maas, binnen
zekeren grens, te verkoopen. Het is niet onmoge
lijk voor de firma Smulders om op erfpacht te
bouwen, maar de firma wil het niet. Zij is over
tuigd, dat zij haar ziu zal krijgen. De ervaring
heeft spr. geleerd, dat men bij het zakendoen met
de firma Smulders dubbel voorzichtig moet zijn.
Wethouder v. Westendorp herinnert er
aan, dat twee jaar geleden deze zaak aan de orde
is geweest. De pessimisten van toen zijn in het
ongelijk gesteld. Men waarschuwde ervoor den
grond niet renteloos te laten liggen, dan zou het
bezit voor de stad een verlies blijkeD. Voor twee
jaar wilde de raad den grond afgeven voor f7 en
nu kunDen wij er a*l f 10 voor krijgen. Spr. is
echter tegen verkoopen. De firma Smulders zegt
wel, dat ze niet kan bouwen op erfpachtgrond,
maar de Furness Mij. levert toch het bewijs, dat
het wel kan. Als Smulders zegt, het niet in erf
pacht te willen, dan moet de raad eenvoudig
zeggen dat ze den grond niet verkoopt.
Spr. stelt voor, aan de firma te berichten, dat
de grond alleen in erfpacht te krijgen is. Wij
mogen in geen geval den grond vervreemden. Zij
die voor verkoop stemmen, handelen onverant
woordelijk tegenover de gemeente. Er is veel
aanvraag naar grond. Later zal men er spyt van
hebben den grond te hebben verkocht. Spr. voelt
niets voor uitstel. De leden hebben omtrent deze
zaak huu opinie al reeds gevestigd.
Spr. stelt voor, de firma Smulders mede te
deelen, dat de grond alleen in erfpacht wordt
afgestaan.
De heer Hou t m a n zegt, dat de industrie van
de firma Smulders van groot belang is voor de
gemeente. Spr. begrijpt echter niet op welke gron
den de firma zich zoo pertiuent verzet tegen erf
pacht. Het zou spr. aangenaam zijn als in den
raad een meerderheid werd gevonden, die de ter
reinen wil afstaan in erfpacht tegen een vaste
canon. Spr. wil er nog aan toe voegen, dat waar
de firma Smulders, die eerst voor veel lageren
prijs den grond trachtte te krijgen, nu een be
hoorlijken prijs biedt, hij in het belang van de
industrie zich niet zal verzetten tegen den ver
koop. Liever zou spr. zien, dat de meerderheid-
zich uitsprak voor erfpacht. De waarde van den
grond is zoo moeilijk te taxeeren en spr. is er in
principe voor, dat de meerwaarde van den grond
zal ten goede komen aan de gemeente.
De heer Koopmans verklaart volkomen in
te stemmen met het betoog van den heer v.
Westendorp.
De heer Kavelaars vraagt of wethouder v.
Westendorp, toen hij zeide, dat er meermalen
grond te koop gevraagd was, daarmede bedoelde
den grond waarvan nu sprake is?
Wethouder v. Westendorp beantwoordt de
vraag ontkennend.
De heer Kavelaars vraagt of de firma
Smulders voor schepen die op haar terreinen
lossen havengeld betaalt
De Voorzitter zegt ja, en beantwoordt
eveneens bevestigend de vraag van den heer Ka
velaars of de firma, wanneer zij de nieuwe ter
reinen in gebruik heeft genomen, ook meer
havengeld zal moeten betalen.
De heer Evers zegt, dat de heeren de Bruin
en v. Westendorp er den nadruk op gelegd heb
ben dat de grond in waarde gestegen is. Spr*
zegt, dat die verhooging grootendeels schijn is-
Voor twee jaar wilde de firma 7 gld. betalen,
maar toen was daarbij ingesloten de bepaling dat
de firma de electriciteit van de gemeente moest
betrekken. Rekent men dus wat de gemeente aan
de firma door electriciteitslevering zou verdiend
hebben, dan krijgen we nu niet veel meer dan
toen. De firma wil nu den grond koopen omdat
ze na den oorlog een opleving van de industri®
verwacht. Daarom is de firma ook bereid een
tamelijk hoogen prijs te geven. Spr. zegt dat dez®
grond alleen waarde beeft voor de firm*
Smulders. Omdat de firma meer grond noodig
heeft moeten we van haar niet meer vragen dan
van anderen. Een andere firma zal voor dat ter
rein geen f10 per M2 geven. Aan den overkant
is een stuk voor minder geld afgestaan. Als d®
firma hier een nieuwe industrie vestigt, dan z»'
dit een voordeel zijn voor de gemeente. Ook oö>
de werkeloosheid tegen te gaan moeten we d®
industrie bevorderen. Spr. beschouwt de groot
industrie als een gemeente- en speciaal als eep
arbeidersbelang. Uitstel acht spr. niet noodig. Ove1'
14 dagen staan we precies eender tegenover d®
kwestie. Het heeft sommige leden verwonderd)
dat de firma den hoogen prijs wil betalen, pi®''
tegenstaande de tijden zoo slecht zijn. Zij con*
cludeerden daaruit, dat de grond eigeutlijk m®®r
waard is. Dit is niet geheel juist. De tijdsomsta»'
digheden zyn voor de firma juist de aanleiding
om haar zaak uit te breiden. Voorts merkt sp1'
nog op, dat de gronden niet aan de Maas Ugget>'
Om de terreinen aan goed vaarwater te do®r-
grenzen zou de gemeente groote kosten moetetJ
maken. Spr. vreest, dat de firma Smulders, w»0^
neer zy den grond niet kan koopen. niet zal ove1"
gaan tot uitbreiding van haar fabriek.
t
