Staten-Generaal.
Stads* en Gewestelijk Nieuws.
De Tubantia verongelukt.
te deelen, wanneer 4e oudste lichting der zee
militie met klein verlot naar hul? zal worden
gezonden
Kermis te Dordrecht.
B. en W. van Dorrecht adviseeren den Raad
het voorstel om de kermis af te schallen te ver
werpen. Zy achten de bezwaren tegen de kermis
gezwegen de pricipieele onjust en te over
dreven en wijzen er op dat het niet aangaat de
aanzienlijke bate (plm. f60.000) noodeloos prijs
te geven. Waar het leven zijn gewonen gang
gaat, oordeelen zij, dat ook de kermis 1916 wel
kan doorgaan, tenzij de omstandigheden zich ten
ongnnste mochten wijzigen.
Eedsontwerp.
In de kringen van de Eerste Kamerleden ver-
wacht men ditmaal geen exnstige oppositie .legen
het eedsontwerp zal rijzen. Er wordt ook een
„kalm aftleelingsverslag" tegemoet gezien.
TWEEDE kamicr
Groentenv oorzienig-
Het lid van de Tweede Kamer, jhr. Van
F o r e e s t, heeft den 2d en dezer de volgende
vragen ingezonden
lo. Is de minister van meening. dat de pry-
zen, die aan de exporteurs uitgekeerd worden
voor regeeringsgroeten, v»n dien aard zijn, dat
gelet op den stand der gewassen en op de be-
drijfsuitgaven. het tuinbouwbedrijf by deze pry
zen loonend mag worden geacht
2o. Acht de minister het te rechtvaardigen,
dat een betrekkelijk klein centrum van tuin
bouw, n 1. de Langedyk en omstreken, belast
wordt met het grootste deel der groentenvoor
ziening van het geheele land. tegen prijzen, die
lager zijn dan die van normale jaren, terwijl
alle standen van deze groenten voorziening kun
nen profiteeren
3o. Heeft de minister een bepaalde reden, om
de regeeringsprijzen van de producten van zui
velbedrijf en veenderij - gelet op de hoogere
productiekosten te stellen overeenkomstig
die van normale tijden, doch bij de prijzen voor
regeeringsgroenten de hoogere bedrijtkosten blijk
baar niet in rekening te brengen en de prijzen
niet vast te stellen overeenkomstig die in nor
male jaren
4o. Acht de minister niet, dat deze voorzie
ning tegen abnormaal lage prijzen dubbel zwaar
druk - en als nog grooter onbillikheid wordt
gevoeld -doordat ook voor het leger deze
groenten tegen regeeringsprijzen worden betrok
ken?
5o. In de minister overtuigd, dat in de stij
ging der regeeringsprijzen voor groenten gedu
rende het seizoen, ten volle is uitgedrukt de
stijging van den kostenden prijs, ontstaan door
gewichtsverlies, en de kosten van voordurende
behandelingen dier groenten gedurende den ge-
heelen winter
De minister van landbouw, n ij ver
heid en handel heeft daarop den löden
dezer geantwoord
lo. De tegenwoordige regeling in zake uitvoer
van groenten, waarbij aan exporteurs en ver
bouwers de verplichting van beschikbaarstelling
tegen bepaalde prijzen is opgelegd, is in werking
gesteld in de verwachting, dat de nadeelen
voortkomende uit genoemde verplichting, door
de hooge exportprijzen op het buitenland zouden
worden afgewend.
Deze verwachting is ten aanzien van de
meeste tuinbouwproducten volkomen bewaar
heid, zoodat in het algemeen kan worden gezegd,
dat het tuinbouwbedrijf bij de van kracht zijnde
distributieprijzen loonend is geweest, in de mees
te gevallen zelfs zeer loonend.
2o. Uit den aard der zaak had de z.g. „kool
streek" voor een belangrijk deel bij te dragen
in de groenten voorziening, hetgeen trouwens in
normale jaren eveneens het geval is. Alle tuin
bouwcentra in ons land hebben intusschen, al
naarmate de productie in deze groentenvoorzie-
ning gedeeld en het is ondergeteekende aange
naam. dat van de medewerking der tuinbouwers
in deze aangelegenheid met dan met den mees
ten lof kan worden gesproken.
Kool is natuurlijk in de eerste plaats uit de
z.g. „koolstreek" ontvangen, doch ook in ande
re streken bijv. in Groningen, de Streek en
Horstermeer, moest bij export evengoed het
vereiscnte percentage beschikbaar worden ge
steld. Zeeland en de Zuid-Hollandsche eilanden
hebben zeer groote hoeveelheden uien. Friesland
de meest peen en rapen en Groningen en Zuid
holland de benoodigde boonen voor den inmaak
geleverd.
Wat de opmerking betreft, dat alle standen
van deze groentenvoorziening konden profiteeren
zy er op gewezen dat bij het vaststellen der
onderwerpelyke regeling de opvatting is gehul
digd dat ook de niet onmiddelyk tot de min-
eu onvermogenden behoorenden zich van de
regeeringsgroenten moesten kunnen voorzien, in
verband met het feit. dat voor vele levensmid
delen de prijzen zijn verhoogd en de tydsom-
standigneden voor velen vermindering in hun
inkomsten hebben gebracht Hier zij echter
aan toegevoegd, dat de practijk heeft uitgewe
zen, dat de regeeringsgroenten volstrekt niet
onder het bereik van alle standen zijn gekomen
daar in de meeste gemeenten de leverantie zich
beperkte tot winkels in de volksbuurten en
coöperatieve verkoopvereenigingen
So. By de vaststelling van de regeeringsprijzen
zoo voor groenten als voor andere artikelen,
zijn eventueel hoogere productieprijzen niet
over het hoofd gezien In alle gevallen zijn de
hoogere productieprijzen bij de vaststelling der
regeeringsprijzen in aanmerking genomen.
Er bestaat echter een belangrijk verschil tus-
schen tuinbouw en veenderijprodukten wat de
mogelijkheid betreft om uitgevoerd te worden de
eerstgenoemde worden wel, de laatstgenoemde
worden niet uitgevoerd. Een bepaalde reden om
by de prysbepaaling voor de groenten een uit
zondering te maken bestaat niet, en onder
geteekende is zich niet bewust by de prijsbepa
ling voor de beschikbaar te stellen groenten
een anderen maatstaf te hebben aangelegd dan
bij de prijsbepaling der zuivelproducten.
4o. Waar ondanks de verplichte beschik
baarstelling het tuinbouwbedrijf in het alge
meen loonend, in de meeste gevallen zeer loo
nend is geweest, heeft het dezerzijds geen be
denking ontmoet ook voor de militaire inten
dances goedkoope groenten beschikbaar te stel
len.
Er zij echter op gewezen, dat de levering
aan leger en vloot uitsluitend vatgroenten be
trof en geen stapelproducten.
5o. De stijging van den kostenden prijs dei-
groenten is wellicht niet geheel tot uitdrukking
gekomen in de verhooging van de regeerings
prijzen in den loop van het seizoen. Hier dient
echter de vraag gesteld, of door een en ander de
rentabiliteit van het bedrijf in gevaar is gebracht
en hieromtrent zy verwezen naar de mededee
ling sub 1.
Gemeenteraad.
Openbare vergadering van den Gemeenteraad
van Schiedam op Vrijdag 24 Maart 1916, des
n.m. 2 uur.
Agenda.
1. Verzoek van de Commissie voor de Gasfa
briek, de Drinkwaterleiding en het Electriciteits-
bedrijf tot beschikbaarstelling van een crediet vaa
f122.000 tot uitbreiding van de Gasfabriek.
2. Voorstel van B. en W. tot beschikbaarstel
ling van een crediet voor het nieuwe Stads
ziekenhuis.
Gisteravond omstreeks half ne
gen ontdekte de politie dat twee personen zich
door overklimming toegang verschaften tot het
terrein van de firma v. Deventer aan de Maas
kade. Een der mannen werd aangehouden, de
ander nam de vlucht, doch meldde zich later
bij de politie aan De mannen gaven voor op
het terrein oud hout te hebben willen zoeken
Zij zyn hedenmorgen ontslagen.
j Door de pol itie zij n gisteren aan
gehouden en ter beschikking van den garni
zoenscommandant te Rotterdam gesteld, een
landstonnplichtige, die uit zyn garnizoen gede
serteerd was en een landstormplichtige, die
gesignaleerd stond als deserteur, omdat hij niet
aan den oproep om onder de wapenen te komen
had voldaan.
Van een pand aan denVlaardin-
gerdyk is een zinken afvoerpijp ter lengte van
3 meter ontvreemd.
Hoogwater te Schiedam; Zaterdag 18
Maart 3.36 v.m. 3.34 n.m.
UIT VLAARDINGEN.
Na de installatie van den nieuwbenoemden
gemeente-secretaris, mr. B. F. Evelein, werd
gister in den Raad besloten het bouwterrein
aan de 2e Van Leyden Gaelstraat te bestemmen
voor industrieele ondernemingen, nu aan de
bouwvereeniging „De, Werkmanswoning" een
ander terrein voor haar plannen kan worden
toegewezen. Een crediet van f62.000 werd
verleend om de capaciteit van de gasfabriek
van 10.000 M8. per dag te kunnen verhoogen
tot 20.000 M8.
Besloten werd een terrein, groot 6880 M-.,
aan te koopen voor f 9100.
De voorloopige verhooging der erpachtspryzen,
in een vorige vergadering aangenomen, werd
thans definitief vastgesteld.
Bij de rondvraag antwoordde de heer Roos
op de sommatie van den voorzitter, in de vorige
vergadering uitgesproken naar aanleiding van
een door den heer Roos geschreven artikel in
in het plaatselijk vrijzinnig weekblad „Vrijheid
en Recht", waarin 'sRaads voorzitter beschul
digd werd van een ongeoorloofd briefje aan een
der rechtsche Raadsleden.
Na de pertinente verklaring van den voor
zitter. dat het briefje voor het betrokken lid
een vriendelijke vermaning bavatte om zich te
houden aan art. 14 van het reglement van orde
en geenszins een verzoek om het betoog van
den heer Roos te negeeren, trok laatstgenoemde
zyn beschuldiging en de daarop gebouwde
beschouwing in. Het incident was daarmee
gesloten.
UIT 's-GRAVENZANDE.
Dezer dagen is inzake de elecitrisohc verlich
ting;. van de centrale te Monster uit gemeld,
dat van aansluiting van motoren voer krachl
geen sprake kan zijn. Men meldt ons nu, dat de
E. W. E. maatschappij' een opdracht voor den
aanbouw der electrische netten is gegeven aan
den heer F. A. Knebel te Rotterdam, zoodat de
levering van stroom voor licht en voor fciadht
een groote verbetering tegemoet gaat.
(De heer K. H. K. Wijfema, de gezagvoerder
van de „Tubantia", heeft te Hoek van Holland,
de volgende mcdedeelingen gedaan! omtrent den
ondergang van zijn schip:
Te 2 u. 20 min. in den nacht van Woensdag
op Donderdag; even voor men ten anker zou
gaan, en terwijl de. kapitein zich in de kaai ten-
kamer bevond, werd men'op het schip door een
ontzettenden schok opgeschrikt, tengevolge waar
van alle glaswerk aan boord in splinters werd
geslagen, de kaartenkamer, de rookkamer en de
bibliotheek een ruïne werden. liet schip wak
aan stuurboordzijde midscheeps getroffen; de
sloep, die boven de getroffen plaats hing, was
verdwenen en de brokkeu Wout daarvan lnngeu
in de mahCjOni-draden. Het brughuis wa? aan
splinters geslagen.
De „Tubantia" helde onmiddellijk naar stuur
boord over; de passagiers, uit hun slaap opge
schrikt, waren naar het dekr gesneld en plaatsten
zich bjj de booten, ieder hij de boot, die hem
,of haar was aangewezen voor net geval er iets
zou geheuren. De bakboordssloepen werden het
eerst te water gelaten; de bemanning gedroeg
zich, evenals de passagiers;, ordelijk en flink.
Geleidelijk worden vervolgens de stuurboords-
sloepen gestreken en bemand, zoodat ton slotte
de kapitein met ongeveer! twintig; man aan boord
bleef.
Het schip iVas, nadat het was overgeheld, weer
recht gekomen, en de kapitein hoopte dan ook,
dat het zou blijven drijven. Deze hoop is helaas
niet vervuld. Te 6 u. 55 min. verdween de
„Tubantia", nadat het schip naar* bakboord was
overgeheld, in de diepte, een kwartier ongeveer
nadat de heer Wijtsma het met de laatste men-
schen van de bemanning in twee booten had
verlaten, hetgeen toen door net s'heef vallen
van bet schip reeds moeilijk ging
Over de vraag; of de „Tubantia" op een mijn
is geloopen of getorpedeerd is, schijnt geen twij
fel te behoeven bestaan.
(De eerste stuurman, de vierde stuurman en
de uitkijk zeggen met groote stelligheid, dat zij
de beilenhaari van de torpedo, uie het schip
heeft getroffen, duidelijk hebben gezien. Boven
dien is dit twee meter onder de waterlijn ge
maakt. Niet alleen is dit gerapporteerd door twee
slokers, die zich in de bunkers bevonden, de
kapitein heeft dit bij het overhellen van bet
schip ook gezien.
De machinekamer ijep direct v:?l water; het
schip is eenigen tijd na de fcorpedeaung voor
anker gegaan en heel langzaam geamken.
De heer Wijitsma was zeer onder den indruk
van het verlies van zijn mooie, nieuwe schip,
zoowel als van het gebeurde. Men kon het hem
aanzien, welk een diepen indruk dit alles op hem
had gemaakt, en hij zeide onsik heb nu acht
tien maanden in den oorlog gevaren; het heeft
mij vijf jaar ouder gemaakt.
Kapitein W. K. de Wit, van de „Breda", een
klein schip van cfe maatschappij stoomschip „Brie
di", reeder de heer J. J. A. van Meel te Rot
terdam, heeft ons medegedeeld, dat hij den
avond te voren te 6 uur uit Rotterdam was
vertrokken met bestemming naar Londen. Te
8 uur had bij den loods afgezet aan den Hoek
van Rolland en was daarna doorgestoomd. Toen
hij tusschen 6 en 7 uur den volgenden morgen
in den omtrek van den Noord-liinder kwam,
hoorde hij noodsignalen. Hij da nt, dat het knal
len afkomstig: was van vurende schepen, maar
kon door den mist niets ontdekken, tot bij zich
plotseling bevond te midden van een aantal
reddingsbooten, waarin zich passagiers en be
manning van de „Tubantia" bevonden. Een oogien-l
blik daarna zag hij dit schip, maar hij begreep
toen nog niet dadelijk, dat het in nood ver
keerde. Uit de sloepen nam hij een groot aan
tal menschen aan boord; er c+ond een moeilijke
zee en telkens vreesde hij, dat een sloep; op
zijn dek zou geslagen worden. Alles ging ech
ter naar wensch, maar hij verloor de „ruban-
tia' uit het Oog Hij zocht het schip echter
weer op, nam nog een aantal personen aan boord,
laakte de „Tubantia" weer kwijt maar wist nu
de plaats, waar zijl lag. Hij atoomde er weer
heen, maar het schip was verdwenen. De laat
ste beide booten trof hiji nog aan, en hij nam
de- inzittenden, onder wie de gezagvoerder zich
bevond, eveneens aan boord.
Kapitein De Wit heeft niet minder dan 242
personen aan boord van de „Breda" genomen.
Ai3 men nu weet, dat dit schip 350 ton laad
vermogen heeft, kan men zich voorstellen, hoe
daar aan boord de toestand is geweest met
al deze hevig; verschrikte, hongerig,© menschen,
die niets dan liet veege lijf luidden kunnen
redden en voor een poot gedeelte slechts zeer
onvoldoende waren gekleed. De „Bcedi" was
dan ook, toen zij! te Hoek van Holland aankwam,
Waarheen 'kapitein De Wit onmiddellijk terug was
gekeerd, nadat hij eerst naar den Noord-Hinder
was gestoomd, om draadloos om hulp te laten
seinen, totaal leeg-gegeten, en a Hes wat aau
boord aanwezig: was en maar eenigszins tot dek
king van de schipbreukelingen kon dienen, was
tot dat doel aangewend. Voor alle zekerheid
had kapitein De Wit irag, twee sloepen op sleep
touw meegenomen; toen hij tegen 7 uur de
terugreis aanvaardde, kwamen juist twee tor-
ped oböoten uit West-Kapelle op de plaats van
liet onheil.
Zijh reis kon de kapitein des avonds niet
vervolgende bemanning van de Breda was
zoo uitgeput van vermoeienis, dat dit niut mo
gelijk was en het schip eerst gisteravond naar
Landen zou vertrekken.
Kapitein De Wit zeide ons ten slotte nog;
dat hij, hoewel hij evenmin als iemand van de
Tubantia'" een duikboot lieeft gezien, in de
vaste meening is, dat hip het kielwater van een
onderzeeër heelt opgemerkt, loodrecht gaande
op een kwart mijf afstand van het getorpedeerde
schip,
Men meldt uit Amsterdam;
Gisteravond II uur is; een groot aymtal van
de, bemanning en van de. passagier» fier „Tu.
bantia" in ©enige gereserveerde wagons, welk®
in den gewonen trein gehaakt waren, uit. Hoek
Van Holland te Amsterdam aangekomen. R°'
Waren de schipbreukelingen, die door het st vun
schip „Breda" uit de sloepen opgepikt waten-
Ook de kapitein van de Tubantia", de bed
Wijtsma, bevond zich in dezen trein, doch stap'-i
te Haarlem, waar hip woonachtig is, uit. A-'O
het station werd hij dooi' zijn echtgenoot© en
eenige familieleden opgewacht. Toen de fr©^
zich in beweging zette, brachten de geredden»
die naar Amsterdam doorreisden, hem een waf-
me ovatie.
In den trein spraken wij een lid van he-
consulaire corps te Madrid, die zich op de „Tu
bantia" had ingescheept. Hij vertelde ons; dat
hij zich omstreeks hallelf te ruste had begeven!
zijn metgezel was tot 2 uur in de rooksalo»
opgebleven. Kwart over twee werd bij opgeschrikt
door een geweldigen slag; hij' snelde naar d©-
rooksalom, Waar hij dikke rookwolken uit zaf
opstijgen en een sterke gaslucht .vaarnam, die
trouwens door vele anderen fs opgemerKt. Alle
passagiers waren naar de dekken gesneld, w'aaX
van een paniek geen sprake was. Wel hooide
men .geschreeuw en gejammer van vrouwen e'1
kinderen, die echter door de officieren gekal
meerd werden. Een ieder was vin r.'ddinggo"-
dels voorzien.
Onder den maaltijd waren, nnder de passagier?
nog lijsten rondgedeeld voor de in dee ling i»
de sloepen, die, toen het ongeluk plaats vond.
geehel klaar waren. Onze zegsman was zeer
spoedig met zijn sloep in zee; hij was vol lof
over het gedrag van de officieren en de b©
manning ten opzichte van. de passagiers.
Acht minuten voor zeven, zoo deelde hij on?
verder mee, is de „Tubantia" gezonken; kort
te voren helde zij sterk naar bakboord over.
Eenige sloepen zijln onmiddellijk bij de ontplof
fing te pletter geslagen.
Wij spraken ook nog. een der leden van het
civiele personeel. Volgens dezen zou hei. scihip
op het o ogenblik der ontploffing nog varende
zijn geweest; de timmerman, die het anke
moest laten vallen, was juist gewekt en wilde
zich naar boven begeven, toen de torpedo het
schip trof.
De man, die ons deze inlichtingen verstrekte,
deelde ons verder mee,_dat hij in en hij do rook
kamer een ontzettende verwoesting: Leeft waar
genomen. Hij keek over de verschansing en zag
boven de waterlijn aan stuurboord bij ruim 2,
dus ter hoogte van de machinekamer, een zeer
groote scheur in het schip. Hij heeft den kwar
tiermeester gesproken, die op het oogenblik van
de tamp de wacht in het kraaiennest had: deze
verzekerde hem, dat hij' hij het sterke schijnsel
van het electrische licht duidelijk de hëHênbaiu»
van een torpedo heeft gezien.
Onze zegsman heeft met ongeveer 22 men
schen, onder wie twee vrouwen en twee kin
deren, in een sloep plaats genomen, na eerst
bij het laten zakken van andere sloepen behulp
zaam te zijn geweest. Volgens dezen man zijn
er pok nog sloepen omgeslagen, maar zoovel'
hij wist, zijn de inzittenden er van gered. Van
hiöjlfvijf tot kwart voor zeven is hij in de sloep
geweest; tóen werden zij door de „Breda" ge
red.
Hij heeft het schip zien zinken; eerst ging
het met den kop omlaag' en daarna maakte het
slag'zij. Nadat het in de golven verdwenen v\\ts>
zag hij nog eenigie malen de toppen der «choor-
steenen bovenkomen; de masten waren afge
broken. Zeer kort tevoren hebben de kapitein,
een der officieren, de marconist en de timmer
man als laatsten het schip verlaten. Onze zegs
man zag, hoe op dat oogenblik de gezagvoerder
en de anderen, in diens sloep aanwezig, i pst on
den en eerbiedig het hoofd ontblootten. Toen
de „Tubantia" verdwenen was, was de heel©
zee met wrakhout als bezaaid.
Nog deelde deze man ons mede, dat kort
nadat het schip door een torpedo getroffen was,
een der bedienden in zijln nagst overboord ge;
sprongen is.
De man had een reddingsgardel1' aanhij heeft
drie kwartier in het water gelegen en is toen
door een der sloepen opgepikt. Hiji was zo©
overstuur, dat hij gisteravond nog niet uit Hoek
van Holland vervoerd kon worden.
De directie van den Hollandscben Lloyd In©1-
maatreeglen genomen om hij aankomst te Am
sterdam de geredde passagiers (Onmiddellijk naar
hun hotels te vervoeren. Ook voor logies van d©
schepelingen was zorg gedragen.
Op de perrons aan het Centraal Station bevond
zich een groote menigte belangstellenden, di©
de aankomst der geredde) schipbreukelingen had
den afgewacht.
Men seint ons uit Umuiden
Honderden waren gisterenmiddag naar IJmu''
den gegaan, om de »Krakatau«, van de Maat
schappij Nederland, met een aantal geredde"
van het stoomschip »Tubantia«, te zien aaokome»'
Te vijf uur zou de boot komen. Het werd echt©'
kwartier over zes voor zjj in de sluis lag, docb
'e voren werd reeds bekend gemaakt, dat
schip geen geredden aan boord had, wat ook he"
geval bleek te zijn. Toen de boot de sluis i°'
stoomde, riep het volk van het schip over d©
reeling heen, dat het van het gebeurde niets had
gezien en dat zich ook niemand van de »Tuba"'
tia« aan boord bevond.
Volgens de mededeelingen van den officier
