:sr mtin'en komen de gei°°vig-
^SlThts8—duort dla
™«aópddLvSda8 is-de kleur ,an hel offl*
ris8esiote" hm
^£5 7 M »t„w« Vun,
fielflkstelltaB van het Openbaar-
en Bijzonder onderwijs.
Goede Week.
heb Ik n Zlf2 JWSt: Mijn volk' wat
«M. AntwS Kj h0l> be-
6' Het TT T de gr00te Litanie
Zaterdag
15 April 1916.
liturgie.
J®*» m S
op het TTTatTlieik 0ndmV^ b<'lang 8telt-
No. 11510.
week01 ^°ede ^eek verstaat men de laatste
ho>-Q-,5-Van de ^as^en of.de onmiddellijke voor
week .ir|5 .f.0t Paschen- In de Liturgie heet deze
heiiio-' bge week (hebdomada Sancta), om de
e gebeurtenissen, die er in plaats grepen.
rnvq'Lv°ede W6ek is geheel gewijd aan de groote
y nen van het Lijden van Christus. Ze be-
Palm 7et^Palm"Zondag- 0nder de H- Mis van
(Das^ fR leeSt de priester het lijdensverhaal
VP sie) volgens de Evangelist Mattheus.
is L fndag' Dinsdag en Woensdag dier week
de rv r Van het officie en van de H. Mis
week kl6Ur' Heiligen" besten worden die
tendV g6Vierd' de Kerk houdt ^ch uitslui-
e"d bezig met het Lijden des Heeren.
Liiri! sdag leest de priester in de H. Mis het
en on w T V°lgenS de" Evangelist Marcus
Witte 0ensdag volgens den Evangelist Lucas.
OP dien T a 18 eenigzins feestelijk, omdat
tu8 w dag den avond voor 7iJ'n bilden Chris-
steld Sacrament des Altaars heeft inge-
vreugdel nS a Z*nnebeeld van blijdschap en
slechts L n dag wordt er in iedere kerk
wezt! MlS 0PSedi'agende overige aan-
op dezel?drrterS °ftvangen de H. Communie
Heer tÏ W«Ze als de geloovigen, omdat onze
oreerde PnS/ AnStUS °P dien dag alleen conse'
toceerL T Apostelen uit ZW hand commu-
blijde GloriaeD t6eken Van vreugde wordt het
den de bfOlp geZ°?gen' speelt het orgel en lui
de Gloria !D en.kl0kken ooder de Gloria. Na
Zaterdag °rgel en klokken tot Paasch"
oontcreeiï26 H' Mi8 worden twee Hosties ge-
nuttivu W6lke door den priester ge-
Sf™4 welke bewafrd
genuttio-u n vo]genden dag, en dan wordt
Plechti b 26 tweede H. Hostie wordt in
kaar«0fe processie naar een met bloemen en
zingen versierd zijaltaar gebracht onder het
H Van de «Lange lingua". Daar blijft het
r^ .lament den ganschen dag, en ook Vrij-
le. tot wijziging <>n aanvulling van dei wet
tot regeling van het lager onderwijs
pa. betreffende de opleiding' van onder-
wijzeirö
3e. tot rêgeling van het be'Waars'c'hooiondeï-
wiils. J
Artikel 192 der Grondwet. 1De
commissie stelt voor artikel 192 van de .Grond"
wet a]te volgt te redigeeren
1. Het onderwijs is een voorwerp van de
aanhoudende zorg dér Regteering'.
2Het geven van onderwijs is vrij, behou
dens het toezicht der Overheid, en bovendien
voor zoover het algemeen vormend zoowel la
ger als middelbaar onderwijs betreft, behou
dens het onderzoek naar de bekwaamheid en
de zedelijkheid van den onderwijzer; het een
en ander door de wet te regelen
3 Het openhaar onderwijs wordt, met eer
biediging van ieders godsdienstige begrippen.
doo,r de wet g|ereigeld
4 Overal in het Rijk wordt van Over he ids.
wege de gelegenheid gegeven tot liet ontvan
gen van voldoend openbaar algemeen vormend
lagfer .onderwijs
De eischen van deugdelijkheid,aan het
geheel of ten deele uit de openbare kast te be
kostigen onderwijs te stellen, worden hij de
wet geregeld, met inachtneming, vpor zoover
het 'bijzonder onderwijs betreft, van de /vrij
heid vain richting.
6. Het bSjtoouder algemeen vormend lager on
derwijs, dat aan de hij de wet te stellen voor.
waarden voldoet, wordt naar denzelfden maat
staf als .het openbaar onderwijs uit de open
bare kas bekostigd. Die wet stelt voorwaarden
vast, waarop voor het bijzonder algjemeen vor
mend middelbaar en voorbereidend hoogér on
derwijs bijdragen, uit de openbare kas worden
verleend. t
7. De Koning doet jaarfïjfe van den staat
van heit onderwijs aan de Staten-Geineraal ver
slag geven. r
Tv T Va°,r3te'1 de v0i«|®nde toelichting
das-m,, s^"»wiHn aag, en ook Vrij-
Jezus' t eerherstel brengen voor den smaad
Klooster^' T -n 016 Uren aanSedaan. In
dragen TT l W g66n H' Mia opge-
bet H. Misoffer'hetTer f6t paS3end dat d°01'
wordt op den dag zelf w mses vemieuwd
wijze werd voltrokken ónTT °P bloedige
beeft er een plechtige Comm alvanebei'g- Wel
de dienstdoende pr!eSterTT* plaa^ want
der plechtigheden de ff. Hostie die °h h6t 6inde
flag is geconsecreerd en Z Vorigen
van het rustaltaar n'aar ,p ®chtlge Processie
teruggebracht. Op Goeden y d°°galtaar wordt
Lijdensverhaal gelezen vol g WOrdt het
Joannes, en een van de v den Evangelist
de Plechtigheden van dien Tom gedeelten van
ontdekking en vereeTTT g D 18 de Kruis-
de roerende veiwiitmT 1 Welke het koor
«Wus kan ,erdee,d ZrlT'Za"^ hetwelk
4; whdfT avan 12 Profetien
5 TT I g er Loopvont.
r»et hunne TT °V8rzicht velen aansporen om
der goede WeekT The6rltike Plechtigheden
de plechH»v,„j__ °lgeD' en niet het minst
van
Plechtïwh^ en niet het minst
voor velen h fn Paasch" Zaterdag, welke
ben der PaalT alleen ,bestaat in bet bijwo-
^Heluja zingen 1 rnl^|, Zb b.ooren het eerste
zeven sioiov, t>een boek met
voren io 6n' maar met een b°ek hetwelk te
n !s ingezien en bestudeerd.
^Hezer dagen, is het verslag verschenen
Bevlm mmissie w bet 'Ondeirwïiis
^edigmgScammiBsie).
-- van
onderwijs (de z.gi.
o-hso-kuiiiiussie.j.
vTTTwT Van hmteigdwoen hejang
KHlmT 7 6 8TOUfl' voldoening zal
zi0rw, die rn het onderwijs,en in hei hi'
genTTd? resultaat der besluiten
oe commissie neerzien.
a zi|n drie wetsontwerpen overgelegd, n 1. - i vrfjTd
loegfevpegd
1. In overeenstemming- met hetgeen in de
Grondwetscommissie Van 1910 algemeen werd
goedgevonden, wordt thans gesproken van de
aanhoudende zorg voor het onderwijs en niet
uitsluitend van die voor het openhaar onder
Wijs
2 Overal wtaar in het bestaande artikel
hprake is van ia^r en middelaar ouderwijs,
gesproken van „algëmeeo vor
mend lager en middelbaar onderwijs ter on
derscheidtog van het vakonderwijs van i;lo,.
ren en -middelbaren graad, bij regeling van
welike de Avetgtevef vrij is.
3. De wijziging in de' redactie brengt geen
wijziging m de bedoeling; mede. De term is
m ruimen zin op te vatten. Het onderwijs
moet met voor alle tijden en plaatsen onvT
an der]ijk Worden en versteenen, maar zich
met plaats en tijd en verschillende opvoedkun
dige inzichten kunnen meebewegen mits
hechts ieder «d«, die e^'n^
de epentoe ahM
van verzekerd kan ziim, dat de ainM .a"
eerbiedigd.
Zij biedt den waait,™, dat nic
mand vemote» btijft van de seteeenheid
vooi de kinderen. aa„ aijn toerertrrowd
het nndetwjs te „lïngfen, dat alten in de
manWtapj», „Mdis tebt»„ „.aatbB ietlerl
godsdienstige beg;rippM
n de eerste plaats zal de gelegenheid kunnen
bestaan in het van Overheidswege te geweTT
derwijk. Vermits er edhter tb
meenten zijn, waar een openbare school Jet
neataat, behoort er voor te worden ^va'S
dat de enkele kinderen, welke daar openbaar
onderwijs zouden willen genieten, de Te>en
beid daarvoor ontvangen. ':D.it kar, o* a T
sdneden door samenwerking va„ lg(eiïieeX
of be verleenen van vergoedingen Ten behoe
ve valnt bezoek eener elders getogen school.
Hnder-dit lid valt zoowel het one,-raar
als het hijaander onderwijs. De TchT aar
ae deugdelijkheid te stellen, zullen uitend
soms g'elijk, sioms' alleen geliikwr^ri
de vrijheid v,„
scholen moet worden in acht genomen.'
6o. Dé bepaling is thans
bjeender aieemeen
da a» de t», de „et te «lep vM™2rie»
voldoet, naar denzelfden ina,nret
i_ iiici,a.:tsfc^tE als cLo oDCifi-
bare overeenjkomsügje 1
ka, weidt heketti/
algemeen vormend rnlrhtjanv., nijzonue
leidend' faff*r onderwijs isTiT T TÏÏe^
TchTén.'1 'l'to finat-T' J,pi8in<1)ia,,e kas TOor'
dit onderwijs, dat VmT
noodig is, niet dezelfde' T" ™OT all°n
ondei'wijb, weshalve H U lager
Het Lager Onderwijs. In de Memo
rie van Toelichting tot het Ontwerp van Wet
tot wij'ziging en aanvulling' van de Wet toit rege
ling van het Lager Onderwijs, afdeeling Onder-
wijis, wordt het volgende gezegd:
Het bijkolnder onderwijs, dat voor geldelijke
voorziening in aanmerking zal komen, moet
aan even hooge eischen van deugdelijkheid
voldoen als aan het openhaar onderwijs wor
den gesteld.
De uitgaven, welke voor iedere school te
maken zijn, worden in 3 rubrieken verdeeld,
nl. In de bouw- én inrichtingskosten; 2o. de
jaarwedden vnoa- het onderwijlzend personeel;
en 3p. de overige exploitatiekosten, waaronder
dan de kosten van dagelijksclh onderhoud der
gebouwen, de toer1- en hulpmiddelen, enz.
De zorg voioir het stichten van de scihoolge-
ftouwen, zoowel voor openbare als' bijzondere
schalen, wordt gelegd op de schouders der ge
meenten en de kosten daarvan komen voor
hare rekenjng. De regelen, Wij algemeenen
maatregel van bestuur omtrent den bouw en
de iniif htingl van schoolgebouwen te stellen,
zullen voortaan gelijkelijk moeten geiden voor
de openbare en dé van overheidswege bekos
tigde bijzondere sldholen. Met inachtneming'
van die regelen houwt of verbouwt de gemeen
te niet alleen de gebouwen voioir de openbare
scholen, maar ook die voor de bijzondere, wel
ker besturen1 een daartoe strekkende aanvrage
indienen.
Ten einde stichting van te 'kleine of niet
werkelijk uopdigte scholen te Voorkomen,
worden van het adresseerend bestuur in twee-
ertoi opzicht waarborgen verlangd, dat de
aanvrage niet lichtvaardig1 wordt gedaan.
Vooreerst moet het schoolbestuur door hand-
teekeniingten van ouders of op andere wijize
aantoonen, dat de bijzondere school, waarvoor
men een aebouw verlangt, tenminste een in
de wet aangegeven getal leerlingen zal tellen.
Zoowel hier als- bij de waarborgen' voor deug
delijkheid van het -onderwijs; welke hieronder
in pgir. 3 winden besproken, onderscheidt het
wetsontwerp tujsschen gemeenten met meet dan
ÏOO.OQO ingezetenen en gemeenten met lager
zielental. 'Voor eerstbedoelde gemeenten wordt
het minimum-getal leerlingen op honderd,
voor de kleinere gemeenten op veertig gestéld.
In bijzondere gevallen wordt in gemeenten
mot minder dan 25.000 ingezetenen eene uit-
aonde'ring hierop toegelaten, waarbij" echter
de rioodigfe waarborgen (zie art. 54 ter, tweede
lid), zijn gesteld, dat niet dan in werkelijke
boodige gevallen zoodanige kleine schooltjes
zullen wiorden gesticht.
Maar bovendien wordt ten bewijze, dat de
behoefte aau die school daadwerkelijk wordt
'g|ev|oeld, van het schoolbestuur de- storting
vap eene waarhorgjsiom in de gemeentekas ver
langd. iüie som Wordt, met een enkele uit
zondering, wlaarbij: zij op een hooger bedrag
wordt gesteld, beplaald op 15: p€t. vanj de kosten,
waarop de b-ouiw of verbouw van de school
wordt geraamd, en moet gestort worden, voor
dat met den houw of verhouw wordt aange
vangen. Onder deze kosten vallen alle uitga,
ven, benoodigd voor de verkrijging van den
glrornd tof zoo de grond reeds eigendom' der
gemeente is, de geschatte waarde daarvan),
vloipr den boiujw en voor de eerste inrichting'
toet injbegrip van de aansdhafQng van -de
schaolmeubelen. De schattingen, zoowel Van de
bierfcedoelde waarde als oiofc ,in andere geval-
ton, die hi-eronder ter sprake komen, geschis-
dp-n. door eene commissie van drie schatters,
v«h wie een door het gemeentebestuur, een
doj-vr het schoolbestuur -en -een door den On-
derwijstraad wordt aangewezen.
Ir. -het nieuiwe systeem is het noodig; dat
e!6n adviseerend college 'voor de zaken van 't
Jager onderwijs worde ingesteld. Zoodanig
hoogstaand, geheel onafhankelijk college, de
QnderWijsiraad, samengesteld uit mannen met
liefde voor en kennis van het onderwijs, zal
den minister heblaen voor te lichten omtrent
•Ie maatregelen, noodig ter verbetering1 van
Het lager oind-erwijte in het algemeen. Inzon
derheid zou echter' dit college ook zijjn aan te
wijzen bom ten aanzien van geschilpunten, de
regeering of de colleges van Gedeputeerde
Staten, in wier handen de beslissing wo-rdt
'étogd, van advies te dienen.
De jaarwedden ,van het onderwijzend
personeel zullen in tedere gemeente voor de
°Penbaie schoten en de uit de openbare
kassen bekostigde bijzondere scholen gelijk
zl.i'Q. De uitgaven deswege worden door het
Dijk gedragen. Het.wetsontwerp gaat uit van
de gedachte, dat voortaan niet de minima-
wedden, doch de normale wedden moeten ge
regeld worden. Nóch gemeentebesturen, nóch
schoolbesturen zulten dus* van die wettelijke
wedden mogen afwijken. De regeling; der wed
den nu is zoodanig' ontworpen, dat aan- ge
rechtvaardigde verlangens omtrent de saln-
risvprbeteri ng, reeds meermalen geuit, wordt
tegemoet gekomen.Zij bevat een naar gelang
van den levensstandaard vjoor verschillende
glr'oepen van gemeenten of dee-Ien van ge
meenten uiteenltojOpemde aanvanigiwedde met
periodieke opklimming' na het volbrengen van
twee, vier, zes, acht, tien en dertien dienst
jaren. Hierbij komen verhooglingem voor het
bézit van de hoofdakte en voor hijakten in
vakken, welke aan de school onderwezen
worden. Voor het hoofdschap komt daar Voorts
hog bij een eveneens- naar gelang van den
levensstandaard voor de verschillende groe
pen van gjemeenten uiteenl-oopende bijslag.
De vrije woning, voor het hoofd en de tege
moetkoming in huishuup Voor gehuwde on
derwijzers boven 28 jaar, zoomede de toesla
gen volgens de ToeslagWet van 1913 komen
daartegenover te vervallen. Voor de verdee-
Hnjg der gemeenten in groepen wordt reke
ning gehouden met de indeeling in klassen
volgens de tabel, behoor en de bij' de wet op de
pereoneele belasting.
Voor de openbare scholen geeft de -wet
zelve aldus duidelijk aan, wat in iedere ge
meente aan eiken onderwijzer betaald moei
worden, en aan bijzondere scholen, die op ver
goeding aanspraak maken, wordt de voor
waarde gesteld, dat het Onderwijzend perso
neel volgens diezelfde regeling worde gesa
larieerd.
De vergoeding van de volgens deze rege
ling: uitbetaalde jaarwedden wordt door het
Rijik ten volle voor zijne rekening genomen
en, na afloop van ieder dienstjaar, voor de
openbare scholen aan de gemeenten en voor
de bijzondere scholen aan de schoolbesturen
uitgekeerd.
De overigé exploitatiekosten worden, zoo
wel wat de openbare als wat de bijzondere
scholen betreft, uit de gemeentekas bestre
den. Als norm voor de vergoeding aan de brj-
zoudere scholen geldt hetgeen men uit dezen
hoofde aan de openbare ten koste legt.
Voorts moet, evenals ten aanzien van de
bouwkosten, rekening' gehouden- worden met
bét tusschen' de onderscheidene gémeemtobe-
sturén bestaande verschil in voortvarendheid'
om de ontwikkeling1 van het openbaar onder
wijs te bevorderen!.
Sommige /gemeenten zullen door het vormen
van kleine klassen, het'invoeren van schooi
baden, het aanstellen van schoolartsen, enz.,
het openbaar onderwijs op hooger peil bren-
geü, terwijl andere gemeenten daarvoor geen
oog zulten heb bén. Voert in eerstbedoelde ge
meenten de bijzondere school dezelfde verbe
teringen niet in hetwelk natuurlijk aan de
schoolbesturen vrijistaat dan is er géén
aanleiding; de vergoeding voor die bijzondere
scholen te richten naar de hoogere exploita
tiekosten der openbare scholen. De vergoeding
wordt dan teruggebracht tot het bedrag der
werkelijk voor de bijzondere school' gedane
uitgaven.
Maar ,ook het omgekeerde geval is denkbaar
en zal voorkomén.
'De opbrengst der schoolgelden ook van de
bijzondere scholen, die gesteund worden, zal
in -de gemeentekas moeten vloeien. Wordt in
iedere gemeente de verordening tot schooi-
'géldkeffinig gelijkelijk van toepassing op de
openbare en de bij'zondere schoten dan ver-
vait daarmede tevens een der minder zuivere
concurteniiemiddelen tusschen die twee dee-
Ien.
De bépulinig' omtrent hét minimum-getal
leerlingen, hetwelk een gesubsidieerde school
moet bevatten, is verscherpt. Vooreerst door
een /onderscheid te maken tusschen gemeenten
met mleer of met minder dan 100,000 zielen.
Voorts door het minimum, thans 25, voor die
gemeenten onderscheidenlijk te brengen, op
100 en op 40, behoudens uitz'onde.ri!ng! in bij
zondere gevallen. Eindelijk door niet langer
het getal kinderen op 15 Januari i.n de school
aanwezig, beslissend te doen zijln, maar in de
plaats daarvan een gemiddelde te stellen van
de op vier verschillende tijdstippen van het
ja,air in de school aanwezige Kinderen.
Ten aanzien van den leeftijd van toelating!
der teerlingen mag tusschen bet openbaar en
het bijkoinder onderwijs voortaan verschil niet
meer mogelijk zijn1. Ten einde met plaatselijke
omstandigheden te kunnen rekening houden,
wordt niet voorgesteld een minimum-leeftijd
in de wet vast te legigén, maar te bepalen, dat
in iedere gemeente de raad voor alle scholen
in de gemeente den leeftijd van toelating zal
vaststellen. Deze besluiten zullen dan de goed
keuring van Gedeputeerde Staten behoeven
terwijl aan 'belanghebbenden een recht van
beroep op de Kroon kan worden gjewaarböjrlgd.
In iedere gemeente zal dus op dit punt gelijk
heid bestaan tusschen het openbaar het
bijzonder onderwijs. Worden daarbij ten aan
zien van het bewaartechopLondenvijis de be
ginselen .aanvaard, in het desbetreffend wets-
ontwerp voorgesteld, dan is ook op dit punt
de gelegenheid tot minder zuivere concurren
tie lues dien beide deelen wegjgenotnen.
(Wordt vervolgd).
IIUTE SCHUIM WH
waaionder het -
""Z™ COmm"Die des
