Binnenland.
tads- en Gewestelijk Nieuws.
militairen dienst in eerste lezing met algemeene
steromen aangenomen.
Aan de „Times" wordt uit Petersburg ge
seind
.De tsaar Jjield gister revue over de nieuwe
bataljons, die in den afgeloopen winter geoe
fend zijn. De soldaten zagen er naar bet phy
siek prachtig uit en waren uitstekend uitge
rust. met driemaal meer artillerie dan twee
jaar geleden.
Naar gemeld wordt, behoor! onder de ne
gen betoogers, die op 1 Mei op de Potsdamer
Platz te Berlijn in hechtenis zijn genomen, ook
de afgevaardigde Liebknecht. 'Daar Liebknecht,
die bij de arrestatie burgerkleeding droeg, sol
daat is, heeft de bevoegde militaire autoriteit
een onderzoek ingesteld en op grond der tot
dusver vergregen aanwijzingen een bevel tot ge
vangenneming tegen Liebknecht uitgevaardigd.
Kamerverkiezing Weert.
Bjj de gistere» gehouden herstemming voor de
Tweede Kamer in het district Weert, zijn ter
voorziening in de vacature-de Stuers 5904
geldige stemmen uitgebracht. Hiervan verkreeg
mr. dr. H. van Groenendael 2969 en mr. Kolkman
2935 stemmen, zoodat gekozen is de heer van
Groenendael, thans griffier van de Provin
ciale Staten van Overjjsel.
Koninklijk bezoek.
De Koningin heeft gisteren een bezoek gebracht
aan Anna Paulowna. Zij kwam aan de halte
Oude Sluis aan met haar gevolg, bestaande uit
graaf Bentinok, baron Schimmelpenuinck, freu
le Taets van Amerongen en den kapitein ter
zee jhr. Hooft Graafland. De burgemeesters van
Anna Pauwlona en De Z.ijpe waren ter begroeting
aanwezig. De dijkgraaf was wegens ongesteldheid
verhinderd. De Koningin ging te paard door het
dorp Oude Sluis, hield bij de kerk, die inder
tijd vluchtelingen herbergde, een oogembiik stil,
en ging vervolgens langs den kistdam naar het
oude veer tot aan den Grasweg. Van daar be
zocht H. M_ den zoogenaamden Leeuwenkuil, waar
zij een woning bezichtigde, om langs Molenvaart
naar Kleine Sluis terug te keeren. Hier lag een
stoombarkas van de Kon. Marine gereed, en na
dat het gezelschap zich aan boord begeven had,
stoomde men naar Van Ewijksluis. Van daar be
gaf H. M. zich te voet langs den zeedijk en zoo
naar den weg, waar de auto's gereed stonden, diiei
haai' naar den Oostpolder brachten, vanwaar H.
M. weer naar Oude Sluis of Schagen terugkeerde.
Te Klein© Sluis en Van Ewijksluis stonden
vele inwoners, die de vorstin toejuichten. H. M.
was gekleed in zwart amazone-costuuni.
Verschillend© inwoners werden door H. M aan
gesproken; belangstellend informeerde- zij naar
hun omstandigheden. Ann den zeedijk bezichtigde
de Koningin de woning van den heer Iioltis, die
zeer zwaar door het water geteisterd was.
Hare Majesteit vertrok te 4.07 uur per extra
trein weder van de halte Oude Sluis. (HbM.)
Teelt van gewassen voor buitenlandsche
rekening.
Het blijkt dat in sommige streken des lands
hui ten landers contracten trachten af te sluiten
met land-.en tuinbouwers voor de teelt van peul
vruchten en andere gewassen, in verband hier
mede wordt ter algemeene kennis gebracht, dat
het bezit van zoodanige contracten geenerlei recht
zal geven de betreffende producten uit te voe
ren, anders dan onder daarvoor vast te stellen
voorwaarden. Mochten de aldus geteelde pro
ducten door opslag aan het gebruik worden ont
trokken, zoo zal, zoo dit noodig blijkt, tót in
beslagneming worden overgegaan. (St.-ct).
De tahakspr jjzen.
De heer C. J. K. van Aalst, president van
de N.O.T., heeft met vijftien personen uit de
tabaks- en sigarenindustrie ten kantore van de
ïNederlandsch© Handelsmaatschappij een bespre
king gehad over een mogelijke verlaging van d
tabaks- en sigarenpïdtjzen. De aanwezigen behóór
den tot kringen van handel, importeurs en make
laars.
In beginsel is men het eens gewordipa over
de wenschelijkheid van een maatregel in dezen
geest, dat van de hier te lande aangevoerde dabak
een bepaald gedeelte tetr beschikking van de
binnenlandsche industrie zal worden gehouden.
Er is een commissie van vijftien personen be
noemd, die het vraagstuk in bijzonderheden zal
uitwerken en op een volgende conferentie rap-
pori zal uitbrengen. (Tel.)
Belasting op oorlogswinst.
De Sociaal-Democratische fractie der Tweedjet
Kamer heeft een amendement ingediend, om, be
houdens uitzonderingen, de oorlogswinst-belasting
te stellen op 50 o/0, terwijl1 het wetsontwerp 30
V'o voorstelt. Ons, wordt medegedeeld, dat dit
amendement niet alleen bij de Rechterzijde, maar
ook bij de Vrijzinnigen op ernstige bezwaren zal
stuiten. Het is zoo goed als zeker, dat bet cij
fer van 30 o/o niet zal worden gewijzigd, noch
naar onderen, noch naaf boven.
Militair geneeskundige dienst.
Naar men verneemt, zijn verschillende leden
der Tweede Kamer voornemens de zaak van
den militairen geneeskundigen dienst uitvoerig ter
sprake te brengen bij het wetsontwerp, betref
fende het oorlogscxediet van 100 miliioen gul
den. Bij de behandeling hiervan, welke de vol
gende week plaats heeft, wordt een vermoedelijk
langdurig debat over dat punt verwacht.
Broodkaarten.
De minister van landbouw, nijverheid en han
del heeft tot do burgemeesters de navolgende
circulaire gericht;
Het is mij gebleken, dat niettegenstaande het
persoonlijk pfhalen der broodkaarten voor de af
nemers verplichtend is gesteld het aantal' aanvra
gen om broodkaarten is toegenomen. Uit de mij
verstrekte gegevens blijkt, dat in vele gemeenten
het aantal broodkaarten mét Vs 3S toegenomen,
terwijl verdubbeling van liet aantal niet zeldzaam
is.
Reeds nu kan worden geconstateerd, dat de
hoeveelheid ongebuild meel', welke het rijk voor
de goedkoop© broodvoorziening beschikbaar stelt,
wekelijks met 2,000,000 kilogram zou moeten wor
den vermeerderd, hetgeen een verhooging dér
onkosten van f 140.000 per week met zich zou
de brengen.
Vermits deze kosten voor het overgroote deel
ten goede zouden komen aan personen, die om
hun maatschappelijken welstand geen steun van
het rijk behoeven, acht ik het wenschelijk, dat
aan hen geen broodkaarten meer worden afge
geven.
-Ik verzoek u derhalve beleefd in het vervolg
slechts broodkaarten af te geven of opnieuw af
te geven aan diegenen van wie u bij onderzoek is
gebleken, dat zij den gewonen broodprijs niet
zouden kunnen betalen. (St.ct.)
De bruinbroodregeling.
De Haarlemsche Brood bakkers-Patroons verecni-
ging heeft een motie aangenomen, waarin gezegd
wordt: overwegende de door den minister van
L. N. en H. genomen maatregelen ten aanzien
van de bruinbroodregeling, spreekt daarover haar
groote verwondering uit en besluit den minister
in overweging te geven om alsnog op dit verbod
terug te komen en desnoods tegen vastgestelde
prjjzen alle artikelen te laten fabriceeren, waar
voor grondstellen aanwezig zjjn, opdat de brood
bakkers niet genoodzaakt zullen worden, hun dure
grondstoffen waardeloos te laten liggen, voorts
loooen uit te betalen, welke niet door arbeid zjjn
gedekt, draagt het bestuur op de motie bij den
minister in te dienen en gaat over tot de orde
van den dag.
Staat van beleg.
Het lid der Tweede Kamer voor Rheden, de
heer van Nispen tot Sevenaer, heeft tot den mi
nister van oorlog de schriftelijke vraag gericht,
of spoedig te wachten is het toegezegde wetsont
werp tot wjjziging van de wet op den staat van
beleg en of de minister in elk geval bereid is,
de spoedige indiening te bevorderen.
Oxygenium.
(Vervolg.)
Mr. Blaupot ten Cate zegt, dat uit het verzoek
schrift duidelyk blijkt, dat bedoeld is een ver
gunning volgens art. 14 sub 1. Had men een
vergunning gevraagd volgens art. 14 sub 3, dan
zou men in het verzoekschrift gesproken hebben
van herstelling.
Het verzoek om uitbreiding is gedaan naar
aanleiding van het ongeluk dal heeft plaats ge
had. Na de uitbreiding zal de fabriek geljjk zijn
san voor het ongeluk. De toestand bljjft feitelijk
zooals hij reeds jaren was. De heer van Velsen
heeft het verzoek bestreden uit vrees van gevaren
voor personen en voor perceelen. Spr. is het er
mee eens dat de hinderwet bedoelt personen en
perceelen te beschermen tegen gevaar, schade of
binder. De heer van Veizen heeft echter niet
aangetoond, dat hier gevaar bestaat voor andere
personen en voor aangrenzende perceelen. De
vergunning mag niet geweigerd worden op grond
van gevaar voor arbeiders, die in de fabriek werken.
De hinderwet beschermt alleen de belangen der
omwonenden. Door de beide ongelukken is ge
bleken, dat het gevaar zelfs voor de arbeiders,
die in de fabriek werken, betrekkelijk gering is.
Van gevaar voor omwonenden is niets gebleken.
Uit het aantal eigenaars die de heer v. Velsen
alle omwonenden noemt, zou men kunnen op
maken, dat de fabriek in een dicht bebouwde
buurt stond. Dit is echter niet het geval. Het
begrip omwonenden is hier veel te breed opge
vat. Dit is tegen den geest van de hinderwet,
die voorschrijft, dat alleen de eigenaren van de
onmiddellijk aanliggende pereeelen in kennis
worden gesteld met het verzoek. Men mag de
grens zoover niet uitstrekken, omdat in dergelijke
mate geen gevaar te duchten is. Bjj het ongeluk
is het gebouw zelf ingestort, doch de belendende
perceelen hebben niet de minste schade geleden.
Ook de firma v. d. Eist ziet het gevaar niet
zoo ernstig in, anders bad zjj niet, nadat de fa
briek reeds jaren bestond, haar inrichting uitge
breid. Het beroep op de moeilijkheid om een
assurantie te sluiten kan niet dienen om deze
vergunning te weigeren. Bij Kon. Besluit is uit
gemaakt, dat verhooging van assurantie premie,
geen bezwaar is.
De beer Meeuwsen had niet hel verwjjt ver
wacht, dat de toestand der fabriek deplorabel is
Ieder die langs de Buitenbavenweg komt, kan
zich overtuigen, dat de fabriek er behoorlijk uit
ziet. De foto's van de achterzijde geven natuurljjk
geen fraai beeld. Door het opruimen van bet puin
na de eerste ontploffing is op het achterterrein
een toestand geschapen, die niet als maatstaf
mag dienen. Dat de inrichting der fabriek niet
goed zou zijn bestrjjdt spr. eveneens, daarvoor
krijgen wjj te veel bezoeken van deskundigem
o.a. van den directeur-generaal van den arbeid,
van professoren van Delft en Leiden. Wjj zouden
zulke personen niet in een fabriek toelaten die
niet toonbaar is. Dat in Februari bij de ontplof
fing zulk een ruine ontstond werd Veroorzaakt
door bet zware dak, dat lag op een gedeelte van
het oude hoofdgebouw, dat instortte toen de mu
ren door een betrekkeljjk lichten luchtdruk uit
weken. Wanneer het gebouw liehter opgetrokken
ware, zou van een dergelijke ravage geen sprake'
zijn geweest. Bij deze ontploffing is aan de om
liggende panden geen schade toegebracht. Van
het aangrenzende pand van de firma v. d. Eist
was zelfs geen ruit gesprongen. Spr. legt ten be-
wjjze hiervan een fotografie van bedoeld pand
over. Za erdag heeft zich een ongeluk voorgedaan
dat op elke fabriek kan gebeuren waar dergelijke
toestellen gebruikt worden. Door den luchtdruk
is een muiir, die nog gestut wordt ingestort. Van
een ontplolfing als zoodanig kan men niet spre
ken. Een stalen cylinder is gescheurd. In alle
fabrieken worden dergelijke stalen cylinders ge
bruikt. Als in een ander bedrijf een cylinder zou
scheuren, zou meu er niet aan denken daarom
het bedrijf stop te zetten.
Wjj zorgen dat de zuurstof en de waterstof,
die bjj samenkoppeling gevaar op kunnen leveren,
niet bjj elkaar kunnen komen. Wjj zijn overtuigd
dat de gassen, die door ons gefabriceerd worden,
steeds voldoen aan den eisch van volkomen on
schadelijke gassen. In de 17 jaar, dat wjj werken
zjjn zoo weinig ongevallen voorgekomen, dat
hieruit bijjkt, dat er in zeer geringe mate gevaar
is voor personen. In plaatsen in het buitenland staan
dergeljjke fabrieken in bebouwde kommen. De aan
vraag is ingediend voor dezelfde machines, die
reeds gewerkt hebben. Aan de machines was
door de ontploffing geen schade toegebracht.
Wanneer B. en W. het nattig oordeelen kunnen
zjj bepalen, dat de fabriek onder voortdurende
controle wordt gesteld. Wy zijn steeds bereid aan
alle rationeele eischen te voldoen. Wjj zorgen er
voor, dat wij zelf geen gevaar leopen en willen
ook alle mogeljjke gerustheid geven voor de be.
lendende perceelen. Spr. zegt vervolgens, dat de
fabriek tegen een lage premie, 2 p. mille, tegen
brandschade is verzekerd, waaruit wel bijjkt de
ongevaarljjkheid van het bedrijf. Omtrent de ge
vaarlijkheid van het bedrjjf is veel overdreven.
Wanneer de fabriek verhinderd te worden zullen
ook de »Exelsioi«, dg »tlydroleoa en vele andere
fabrieken, die de grondstellen van ons betrekken,
niet door kunnen werken.
De heer Hartogs merkt op, dat de foto van de
achterzijde van de fabriek is genomen op een
plaats waarlangs door de firma v. d. Eist wordt
gegraven. Op verzoek van die firma is toen het
terrein opgehoogd met koolasch. De toestand van
de gebouwen is zoodanig, dat niemand daar aan
merking op zou kunnen maken.
Mr. van Veizen zegt, dat nu vastgesteld is, dat
de aanvraag is gedaan volgens art. 14 sub 1. Spr.
constateert dan, dat de fabriek nu werkt zonder
de vergunning, die een dergelijk bedrjjf wettelijk
behoort te hebben.
Vervolgens verdedigt spr. de stelling dat de
aard van de vergunningaanvrage niet behoort te
worden vastgesteld door den aanvrager maar be
paald worden door de opvatting, die B. en W
van de zaak hebbeD.
Het gevaar voor de omgeving houdt verband
met den aard van het bedrijf. Bij een explode
kan gevaar bestaan op kilometers afstand. De
hinderwet houdt hier ook rekening mee, fdaar zij
wel voorschrijft, dat alleen aan de eigenaars van
de aangrenzende perceelen kennis van het ver
zoek wordt gegeven, doch dat ieder, die zjjn be
lang kan aantoonen, kan opponeeren.
Het gevaarlijke van het bedrjjf staat voldoende
vast. Welk een ontzettende gevolgen het breken
van een enkele flesch ten gevolge kan hebben
beeft het ongeluk aan de Maaskade te Rotterdam
bewezen.
Omtrent den toestand van de fabriek heeft spr.
niet te veel gezegd. Door een onderzoek in loco
kannen B. en W. zich daarvan overtuigen.
Dat de ontploffingen toevallig goed zijn afgeloopen
is geen bewjjs voor de ongevaarljjkheid van het
bedrjjf. Men zou volgens jdie redeneering eerst
een groot ongeluk moeten hebben gezien alvorens
de vergunning zou kunnen worden geweigerd. De
hinderwet bedoelt echter niet repressief maar
preventief te werken.
Na hetgeen reeds is voorgevallen, behoort er
moed toe het bedrjjf als ongevaarljjk te verdedigen
Een fabriek die 13, 14 en 16 */0 dividend uitkeert
had betere voorzorgen kunnen nemen.
Dat de firma v. d. Etst haar bedrjjf uitbreid
mag men niet aanhalen als bewjjs voor de onge.
vaarljjkheid van het belendend bedrjjf. De firma
kan de uitbreiding van haar zaak niet; stopzetten
omdat de Oxygenium naast haar een gevaarljjk
bedrijf is gaan uitoefenen.
De controle door het gemeentebestuur noemt
spr. de veiligheidsklep waar alles doorheen ge
haald wordt. Wanneer B. en W. daartoe over
gaan en er doet zich in de toekomst eea groote
ontploffing voor, dan zou men kunnen vragen
waar heeft het beleid van het college gezeten o<°
na hetgeen in Februari en April is voorgeval!®"'
nog op dien weg voort te gaan.
Ten slotte vraagt spr. of de maatsschappij d'e
de Oxygenium voor 2 p. mille tegen brandschat®
verzekert ook schade vergoedt veroorzaakt <Jo<>r
ontploffing.?
Mr. 31aupot ten Cate zegt, dat het ai®*
de vraag is of vergunning wordt verleend m***
of vergunning voor uitbreiding zal worden g®',
weigerd waardoor verschillende fabrieken in o0'
gelegenheid zonden komen.
Spr. bestrjjdt de meening, dat het College
verzoek om uitbreiding zou kunnen beschoö'
wen als een verzoek voor herstelling. Als b®'
College van meening is, dat een nieuwe aanvr3*#
moet worden gedaan, dan moet dit verzoek '®r
zjjde worden gelegd en een nieuw verzoek g®'
eischt worden.
De Voorzitter merkt op, dat de firma ver
zuimd beeft vroeger de vergunning aan te vrag®"
Dit verzoek- is dus een nieuwe aanvraag om *®r'
gunning
Een controle van gemeentewege is niet do®°'
lijk omdat de gemeente niet voor ieder bedrijf
een deskundige kan aanstellen. De leiders *9"
het bedrjjf moeten zelf zorgen voor de veiligb®''
Een beroep op weinige ongelukken gaat niet op-
Door de laatste ongelukken zjjn twee persone"3
getroflen, waarvan een vermoedeljjk het gezicht»'
vermogen geheel of gedeelteljjk zal verliezen. ®f
is wat al te luchtig heengeloopen over het g®"
ringe gevaar. Deskundigen hebben het gemeente
bestuur gewaarschuwd, dat bjj een ernstige oot'
ploffing niet alleen Guste en Apollo, maar
groot deel van Schiedam zou worden verwoest
Door het buren verhoor is spr. niet overtuigd
dat het gevaar slechts gering is.
De heer L a s t zegt, desgevraagd moeiljjk v9"
advies te kunnen dienen omdat spr. bjj een even'
tueel beroep op een beslissing van B. en W.
moeten adviseeren. Wel kan spr. zeggen, datt®
tegenpartjj de laatste ontploffing te breed he®*'
uitgemeten. Van een eigenljjke ontploffing
men hier niet spreken. Uit het burenverhoor
niet gebleken waardoor de ramp, die men vree»'
zou kunnen ontstaan. Aangetoond moet word®"
n welk deel der fabriek bet gevaar is geleg®"
waaruit zulk een ramp zou kunnen voorkom®"'
Het gevaar van de fabriek bljjft het samenk»*
men van zuurstof en waterstof. De arbeidsinspecli®
die niet voor de belangen van de omwonend®"
maar voor die van de arbeiders heeft te zorg®"
overtuigt zich, dat voldoende maatregelen worde"
genomen om dit gevaar te verminderen. Spri®Sl
dat een deskundig onderzoek moet worden i"ge'
steld om uit te maken of de ontploffrng die bi®r
heeft plaats gehad aanleiding geeft om te vree*®"
dat ernstige ontplotfiagen zullen volgen.
De heer Lagerweij acht het gevaar dóór di'
bedrjjf veroorzaakt zeer groot.
Wethouder v. Westendorp is van meeöi"^
dat een dergeljjk fabriek niet past in dat mi'3®";
Een deskundige heeft spr verzekert, dat als
de eerste ontploffing een der flesschen waters®
zou zijn gescheurd, de geheele fabriek eraan »°u
gegaan zjjn. Spr. is liefst zoo'n gevaarljjke ha"r
zoo spoedig mogeljjk kwjjt. Groot gevaar is ®r
steeds omdat op de fabriek ondeskundig person®®
werkt Demenschen zijn'niet bewust van het gev»*r
waaraan zij zichzelf en anderen blootstellen.
De heer Meeuwsen zegt, dat de bedrijn-
leiding er voor zorgt, dat de noodige voorzorg®"
worden genomen om bet gevaar zoo gering ffl°ge'
lijk te doen zjjn. Wij zouden ook liever op
aydere plaats zitten als wjj er uit het oogpu"'
van vervoer niet op achteruitgaan. Controle v9°
gemeentewege door een deskundige acht spr. ®e"
zeer goed middel om de omwonenden gerust t®
stellen. Het kau niet gevergd worden, dat
ons bedrjjf staken omdat er een paar ongelukk®"
hebben plaats gehad.
De Voorzitter vraagt hoe het staat ®®fc
dat
de
het ondeskundig personeel. Mén zegt
arbeiders ook slecht betaald worden.
De heer Meeuwsen zegt, dat de loo»®"
hoog zjjn en de werklieden bovendien een j»,r'
lijksche gratificatie krijgen. Men kan niet eiscb®"
dat iedere werkman deskundige zjj. Het is v0''
doende, dat de leiders deskundigen zjjn en d®'
zijn ze ook. De gassen die wjj produceeren
goed van samenstelling. De arbeiders doen w®3*
waaruit geen gevaar kan ontstaan.
De Voorii tter vraagt of de eerste
ploffing niet is veroorzaakt door verzuim of
voorzichtigheid van een werkman
De heer Meeuwsen zegt, dat men de b"|S
verwarmd heeft....
De Voorziter; Met een vlam I Zou<R
als directeur het goed gevonden hebben, dat d>e
buis met eea vlam verwarmd werd
De heer Meeuwsen zegt, dat de vlam ",e
de ontploffing veroorzaakt heeft.
De Voorzitter zal niet verder op een dir®°*
antwoord aandringen.
De heer Meeuwissen zegt ten slotte, "9
oververhitting van de isolatiestof onverschillig
welke wjjze deze verwarmd wordt een exp'0"
tengevolge kan hebben.
De Voorziter zegt er nog op te
wjjzen dat er bjj dat bedrjjf tal van omsta"3*1'*'
heden zijn waardoor gevaar kan worden ver®0
zaakt.
Het verhoor is hiermede geëindigd.
..Tegen 9 uur winkelsluiting.
Gisteren-avond had de aangekondigde v©r„
ring plaats, uitgeschreven door het Comité
