Binnenland.
Staten-Generaal.
Stads- m öewesteiyk
De aigeheele controle van de geallieerden over
post- en telegraafverbindingen is den 3en Sep
tember begonnen.
De »Times« verneemt uit Athene, dat koning
Constantijn de gezanten der Entente verklaard
heeft, dat hij, na het ingrijpen van Roemenië
bereid is de politiek, die Griekenland volgen zal, te
herzien.
De Bulgaren.
De Fransche staf meldt
Aan het front van de Stroema en het Doiran-
meer tussclienpoozend geschutvuur.
Patroeljewerkzaamheid ten Westen van het
Ostrovo-meer.
Een Bulgaarsche aanval is met gemak door de
Serviërs afgeslagen.
Van 't overige front geen nieuws.
De Engelsche staf bericht
De bedrijvigheid der vijandelijke artillerie op den
rechtervleugel van Doiran-front is sterk toege
nomen.
Aan het Stroema-front blijft de toestand onver
anderd.
In Albanië.
Uit Rome wordt gemeld
In Albanië hebben eergister onze afdeelingen
bersaglieri en territoriale militietroepen opnieuw
een schitterenden inval gedaan op den rechter
oever van de Vogusa. De dappere territorialen
hebben na een verbitterd gevecht het dorp Kuta
stormenderhand genomen. De bersaglieri hebben
Drizar en de vijandelijke stelling op den Gradist-
berg bezet, en hevige tegenaanvallen van den vij
and afgeslagen.
's Avonds zijn de troepen, die hun zending had
den volbracht, naar den linkeroever van de Vogusa
teruggekeerd. Een afdeeling bersaglieri, op den
berg Trubes achtergelaten, daar tot gistermiddag
gebleven zonder lastig te zijn gevallen. Zjj is
daarna naar onze linies teruggekeerd. Onzetroe
pen hebben 34 gevangenen gemaakt, allen behoo-
rend tot de Oostenrijksche geregelde troepen en
verscheidene kisten geschutmunitie, geweerpatro
nen en leeftocht buit gemaakt.
Een telegram uit Weenen meldt:
Ten Oosten van Vlora (Wslona) is een voor-
waartsche beweging van Italianen afgeslagen. De
vijand heeft naar den linkeroever van de Vogusa
moeten terugtrekken. Al onze stellingen zijn
weer in ons bezit.
DUITSCH OOST-AFRIKA.
Reuter sieint d.d. 4 dezer uit Londen:
De opperbevelhebber dér troepen in Oost-Afri
ka seinde vanochtend uit Zanzibar datt de hoofd
stad Dar-tes-Snlaam zich heden heeft overgege
ven. Maxinetroepen bezetten thans, in samen-
iWeriring nret troepen uit Bagamojo en Sudari de
Stad, die vroeger de zetel was van dé regeering
en de hoofdstad van de Duitsche kolonie.
Ten Zuiden van Mrogoro wordt d© vervolging;
van de hoofdmacht der Duitsche troepen door
ons voortgeziet De hoofdmacht van generaal
Smuts bevindt zich bij Matombo, op de Ooste
lijke hellingen van de IJlugurubergen. Kleiner.'
afdeelingen rukken door het heuvelland naar
't Zuiden op, terwijl1 van het Westen nit bereden
troepen Zuidwaarts trekken naar de overgangen
over de groot© Ruahu-rivier, in samenwerking
met een afdeeling van Van De venters tweede
divisie, die Kïhiemi, 42 mijlen ten Zuiden van
Kilossa, heeft bereikt.
In het Zuidelijke 'gebied hebben dé kolonnes
van North,&y Neu Iringa bezet en zijn van dat
plint en van Lupembe uit haar Mahenge gézondén,
in welke richting alle Duitsche troepen die zich
nog te velde bevinden, trachten terug te trékken.
ALLERLEI NIEUWS.
FngeüSfchie: vliegtuigen zijn »bt?r bo.-n België
verschenen.
Ite Engelsche admiraliteit maakt bekend dat
watervliegtuigen Zaterdag met goed gevolg de
scheepsbouwwerVen van Hoboken (bij Antwer
pen)'en Zondag het vliegkamp te Gistel les heb-
ben gebombardeerd. Ze zijn alle behouden terug
gekeerd.
Uit Berlijn wordt geseind:
Duitsche zeevliegtuigen hebben gisteren dé ha
venwerken, korenschuren en olietanks van Con
stantsa (Roemenië, aan de kust van de Zwarte
Zee), den Russischen kruiser „Lagnl" en vier
torpedojagers overvloedig met hommen bestookt.
De goede uitvverking van het bombardement is
waargenomen. Alle vliegtuigen zijn .ondanks he
vige beschieting texuggekeérd.
De Noorscho stoomschepen „Gotthard" en
„Sftcsdal" en het Engelsche s.s. Swift Wings
zijn in den grond gehoord.
Uit België wordt aan „De Tijd" gemeld:
Bij den terugkeer van 12 Nederlandstehé kruis
haren uit België is; een hunner té.Moullé door
de Duitstehlcirs aangehouden en belet vérder te
Reizen, omdat rnfen ©en brief van ouden datum
en zonder beteekenis bij! hém vond. Dé overige
geestelijken mochten ongehinderd de grens naar
Nederland overgaan. De twaalfde bevindt zich
■nog steeds in Duitsche gevangenschap.
De vrees bestaat, dat er ook in Moearatebo
ernstige dingen plaats hebben.
Bljjkens bij het ministerie van koloniën uit
Nederlandsch-Indië ontvangen telegrammen heeftde
controleur van Moearatebo (residentie Djambi)
met het oog op de onrustige gedraging van de
inlandsche bevolking telegraphisch om versterking
vezocht. In verband hiermede is uit Padangpand-
jang terstond een compagnie infanterie derwaarts
gezonden.
De gouverneur-generaal van Nederlandsch-Indië
heeft over Padang een telegram uit Bangko (afd.
Sarolangoen, residentie Djambi) ontvangen, hou
dende, dat opstandelingen Moear Tambesi, Moeara
Tebo en Soerolangoen hebben geplunderd.
Van den ^chef van het postkantoor te Moeara
Tebo kwam telegrafisch bericht, dat de plaats in
brand stond.
De resident van Sumatra's Westkust heeft een
hroepenafdeeling van 40 bajonetten over Indrapoera
naar Korintji gezonden.
Een nader telegram meldt, dat in een treffen
met de opstandelingen 15 hunner dobr onze troe
pen werden gedood. Aan onze zijde drie licht
gewonden. Zondag is een compagnie infanterie
van Weltevreden naar het terrein van den op
stand vertrokken, waar zij heden Dinsdagmiddag
kan aankomen.
Volgens van den gouverneur-generaal van
Nederlandsch-Indië ontvangen telegram, kan er
nauwelijks aan worden getwijfeld, of de contro
leur Walter met zijn personeel en de manschap
pen der gewapende politie zijn te Soeroelangoen
vermoord. Zondagmiddag zijn 65 man van Tand
jong Priok naar Palembang vertrokken en heden-
namiddag twee compagnieën infanterie.
Uit Weltevreden wordt aan de „Tel." geseind
Het departement van Binnenlandsch Bestuur
erkent, dat de toestand in Djambi zeer ernstig
is. Men is nog onzeker over het lot der Euro
peanen in Sarolangoeng, doch gevreesd wordt,
dat daar ook onlusten hebben plaats gehad.
Een telegram uit Moearofebo meldt, dat de
Europeanen vluchten. Een versterkte plaats
werd in brand gestoken.
Heden zijn gedeelten van het tiende bataljon
uit Batavia, onder majoor Van der Linden ver
trokken. Meer afdeelingen, vergezeld van artil
lerie zullen volgen. De bedoeling is om een
tocht te houden door de streek waar zich de in-
surgenten bevinden.
dat departement, waartoe hij was aangezocht.
In afwachting van de benoeming; van een
secretaris-generaal zijn de werkzaamheden van.
den secretaris-generaal aan den heer Hagen opge^
dragen.
Reclasseering.
JL Zaterdag had tei 's-Gravenhage een vérga-
donna plaats der Vinceniius-Sobrietas-cummis'sie
ter behandeling der ontwerp-statuten van de
Roomseh-Katholieke Redasseeiings-vereeniging.
Deze statuten werden in beginsel vastgesteld.
Daarbij is rekening gehouden met bestaande toe
standen ein reeds opgerichte plaatselijke veréeni-
gingen.
Binnen enkele- weken zal tot dé stichting dér
nieuwe vereeniging worden overgegaan..
zijn. Maar wel is hij overtuigd, dat zijter* orde
wettigen, dat aan den gewonen wetgever'
overgelaten tot invoering van het kiesrecht
te gaan voor zoover de maatschappelijke toe.
den het zullen rechtvaardigen. v i e S"
Toekenning van het passieve ge
recht der vrouw is door den mrnngte^
schouwd als een weinig ingrijpende hervorm
die, gelijk terecht in het Voorloopig v) ^et
wordt opgemerkt, het leven der vrouw i
algemeen niet raakt. Voor een t0Iev °f,.^de-
vertegenwoordigende vel®)Ld
heilig niet te worden g,eVI hej
Turfstrooiselvoorziening.
De minister van laudbouw, nijverheid en handel
maakt bekend, dat van de turfstrooiselfabrikanten
hier te lande de bereidverklaring is ontvangen,
dat zij ook na 1 September jl. het binnenland van
turfstrooisel zullen blijven voorzien tegen een
maximum prijs van f 1.12 per 1000 kg., aan de
fabriek op spoorwegen, tramwegen of in bet
schip.
Mochten er klachten rijzen omtrent weigering,
de noodige voorraden tegen bovenbedoelden prijs
voor binnenlandsch gebruik af te leveren, dan
kunnen belanghebbenden hiervan onverwijld aan
het departement mededeeling doen
Onzijdigheid.
De ministers van buitenlandsche zaken, van
justitie, van marine, van oorlog en van koloniën»
daartoe door Hare Majesteit de Koningin gemach
tigd, brengen ter kennis van een ieder wien zulks
aangaat, dat de Nederlandsche regeeriDg in de
tusschen de met Nederland bevriende mogend
heden Roemenië en Oostenrijk-Hongarije, Roeme
nië en Duitschland, Roemenië en Turkije en
Roemenië en Bulgarije uitgebroken oorlogen vol
strekte onzijdigheid zal in acht nemen. De ter
handhaving van die onzijdigheid vastgestelde be
palingen zijn opgenomen in de Stct. no. 207.
De vastgehouden graanschepen.
Naar de „Nieuwe Ct." verneemt, is de lading
van twee der zoolang vastgehouden graansche
pen geheel bedorven. Aan liggelden bij ten
eenenmale onvrijwillig oponthoud 1 moest
aan de Britsche havenautoriteiten ongeveer een
half millioen worden betaald.
De onlusten op Djambi.
Uit Weltevreden wordt aan de «Tel.' geseind
Naar ik verneem, zijn de paketbooten »Lands-
bergen" en «Van Hogendorp" met troepen naar
Djambi gezonden. Tot nog toe lekken er haas
geen bijzonderheden over het gebeurde door.
Opgebrachte visschersvaartuigen.
Te Vlaardingen is bericht ontvangen, dat alle
opgebrachte visschersvaartuigen gisteren door
de Engelsche regeering zijn vrijgelaten en ten
spoedigste naar zee zouden vertrekken.
Van de zeven IJmuider stoomtreilers, die óp
hun thuisreis van IJsland naar Kirkwall werden
opgebracht, zijn gisteren te IJmuiden binnen
gekomen de „Plutos" IJM. 184 ende „Herculus"
IJM. 196. Zij deelden mee, dat de treilers Zater
dag alle waren vrijgelaten.
Dr. Th. G. den Houter.
De beer dr. Th. G. den Houler, adviseur voor
den openbaren gezondheidsdienst in de kolonie
Curasao, zal met de eerste scheepsgelegenheid
in October a.s., naar Suriname vertrekken.
De secretaris-generaal van Koloniën.
Naar men verneemt, heeft dé heer rnr. H. G.
Hagen, administrateur aan het departement van
Koloniën, verzocht om wegens gezondheidsre
denen niet in aanmerking te worden gébracht
voor de betrekking van secretaris-generaal van
TWEEDE KAMER"
Grondwetsherziening.
Verschenen is de Memorie van Antwoord op
het voorloopig verslag betreffende het wetsont
werp tot het in overweging nemen van een
voorstel van verandering in het Ilde, lilde en
IVde Hoofdstuk en in de Additioneele Artikelen
der Grondwet.
De minister verklaart het thans den tijd te
achten om de grondwetsherziening aan de orde
te stellen.
Verdere uitbreiding dan het kiesrecht- en
onderwijsvraagstuk acht de minister niet wen-
schelijk. De minister verwacht dat de rechter
zijde een conciliante houding zal aannemen
tegenover de kiesrechtvoorstellen.
Mannenkiesrecht.
De Memorie bespreekt uitvoerig de bedenking,
dat een toenemend aantal kiezers blijk zou
geven van „onbenulligheid" en zet uiteen, dat
de grond voor toekenning van het kiesrecht ligt
in de gedachte dat een mondig volk deverant-
wo ndelijkheid moet dragen voor rechtsvorming
en staatsbestel.
Teneinde te beoordeelen, of het organisch
kiesrecht de voorkeur verdient boven het indi
vidualistische zou moeten vaststaan wat onder
organisch kiesrecht is te verstaan. Bedoelt men,
dat bij de regeling van het kiesrecht rekening
worde gehouden met duurzame gemeenschaps
vormen, zooals b.v. vóór de Fransche revolutie
de gilden waren dan zou de minister die voor
keur kunnen deelen. Doch zulke gemeenschaps
vormen bestaan in onze maatschappij niet.
Het gezinshoofdenkiesrecht wordt
als een organisch kiesrecht beschouwd. Dat het
gezin een gemeenschapsvorm is van fundamen-
teele beteekenis voor het maatschappelijk leven,
betwist de minister niet. Maar als grondslag
voor kiesrechtregeling is het gezin onbruikbaar.
De volksgemeenschap bestaat niet uitsluitend
uit gezinnen. Men moet derhalve, gelijk wordt
toegegeven, naast de gezinshoofden ook de niet
tot een gezin behoorende burgers tot het kies
recht roepen Dientengevolge verliest het gezin
ais grondslag van kiesrechtregeling alle betee
kenis. Het zg. organische kiesrecht wordt prac-
tisch niet anders dan het individualistische
kiesrecht. Bovendien is juridisch en meestal ook
feitelijk de gemeenschap met de meerderjarig
heid geëindigd. Van kiesrecht is echter pas na
de meerderjarigheid sprake. Alleen bij een
stelsel waar de patria protestas ook na meer
derjarigheid voortduurt, zou het gezinshoofden
kiesrecht beteekenis verkrijgen. Het blijkt niet,
dat men tot dit stelsel van gezag over meer
derjarigen wil terugkeeren. Maar in ieder geval
zou deze maatschappelijke ommekeer aan de
invoering van het gezinshoofdenkiesrecht moeten
voorafgaan, indien men er althans eenig practisch
gevolg van zoq verwachten.
Vrouwenkiesrecht.
De vraag, of de consequentie van zijn stelsel
ten aanzien van mannenkiesrecht niet noodzake
lijk tot onmiddellijke invoering van het vrouwen
kiesrecht moet leiden, beantwoordde de Minister
ontkennend, omdat indien al een scheiding der
burgers, omdat zij allen rechtsgrond mist, moet
worden verworpen, daaruit zonder meer, niet mag
worden afgeleid, dat een scheiding tusschsn bur
gers en burgeressen niet ware te handhaven. Want
die scheiding berust op een veel dieperen grond
dan die tusschen mannen onderling.
Een eerste grond voor de toekenning van het
kiesrecht werd ontleend aan het feit, det de vrou
wen zelf in toenemende mate het kiesrecht begee-
ren en haar uitsluiting van het staatsleven als
een grievend onrecht gevoelen.
Het is niet een beweging, die zich hier of daar
openbaart door „geraas" makende straatbetooging,
maar eene die in bijna alle beschaafde landen der
wereld valt waar te nemen en welke gesteund
wordt door vele hoogstaande vrouwen van overi
gens ver uiteenloopend geestesrichting. Het zou
niet van wijs beleid getuigen, indien men met
dit feit geen rekening hield. De vrouwen zelf
hebben ten slotte te bepalen, welke functie zij in
de Maatschappij zullen vervullen.
Bij de beoordeeling van dit feit dient echter
tweeërlei in het oog te worden gehouden.
Vooreerst, dat het geenszins vaststaat, dat
verkrijging van het kiesrecht zal uitloopen op
maatschappelijke gelijkstelling van man en
vrouw.
In de tweede plaats moet de vraag gesteld
worden, of uit een oogpunt van staatsbelang de
toekenning van het kiesrecht moet worden ver
meden.
Het kan echter ook den Staat slechts ten goede
komen, indien de bijzondere eigenschappen, die
de vrouw van den man onderscheiden, dienstbaar
worden gemaakt aan de publieke zaak.
Een merkbaren invloed op de relatieve sterkte
der politieke partijenis overigens van het vrou
wenkiesrecht niet te verwachten.
Het tweede argument voor de toekenning van
vrouwenkiesrecht ontleende de Minister aan het
feit, dat de vrouwen in toenemende mate den
zelfden maatschappelijken arbeid verrichten als
mannen.
Dat de aangevoerde argumenteii voldoende
zouden zijn om thans reeds alle vrouwen tot het
kiesrecht te roepen, meent de Minister te moeten
ontkennen. Men zou zoodoende al te veel gene
raliseeren en de argumenten uitbreiden tot ge
vallen waarin zij niet meer deugdelijk zouden
vrouwen in onze
ringen, behoeft stellig niet te woraen ^"T^et
De minister ziet geen goeden grond vo ,^e
verlangen, dat de wet zou aangeven, aan ?qU
vrouwen het 'recht voor gekozen te woraen,
worden toegekend. Het zou trouwens on~° v,an
zijn in de wet bevredigende kenmerkei
verkiesbaarheid vast te leggen.
Uitsluitingen. t
De uitsluiting van bedeelden past met n
kader der nieuwe regeling. Er is ook geeci de
om wanbetalers uit te sluiten. ffleef
uitsluiting van tot een vrijheidsstraf van bet
dan een jaar veroordeelden aangaat, mag eg0
algemeen wel worden aangenomen, da
dergelijke straf nimmer wordt uitgesprobe
op grond van onsociale handeiingen. ieden
Overeenkomstig den wensch van vele
is alsnog als uitsluitingsgrond opgenom t
ontzetting uit de ouderlijke ma
Daarentegen kan geen gevolg word her
geven afin den wensch om souteneurs en
gelijken als zoodanig uit te sluiten. 0p
De leeftijdsgrens blijft gehandhaa
25 jaar.
(Wordt vervolger^.
WEERBERICHT. t
Telegrafisch bericht naar waarnemingen, vcrrl^et
in den morgen van 5 Sept., medegedeeld doof
Kon. Ned. Met. Instituut te De Bildt.
Hoogste barometerstand 764.4 te Hernossn
Laagste barometerstand 753.1 te Den
Verwachting tot den volgenden dag1 0
later tjjdelijk afnemende westelijke tot zuide ij
wind, zwaar bewolkt met kans op regen
later tijdelijk opklaring iets warmer overdag'
buie»'
Gemeentebegrooting 1917.
de'
De begrooting van inkomsten en u't89veg{l9d
gemeente voor den dienst 1917, bij den
'ngediend, bedraagt in ontvangst en uitgaaf ge
f 1.260.344,331 (v. j. f 1.049.990.77) en buitel
f 1.157,891.68£ (v. j. f 1.263.848 51).
Jubilé
d»4
Vrijdag 8 September is het 40 jaar geledeD' 0i
de eerw Broeder Julianus, onderwijzer aan de s
in de Westmoienstraat, zjjne kloosterge'0
aflegde.
Van die 40 jaar heeft bij er ruim 39 do
bracht in onze stad. 0'g
Moge 't den ijverigen jubilaris gegeven
tal van jaren aan bet heil van de Scb'e
sche jeugd werkzaam te zijn.
Exportdistilleerderjjje
Men deelt ons mede, dat, daar de benoo
grondstoffen niet door de N.O.T. zijn vritée^el'
de exportdistilleerderij van de firma J-
chers jiVzn. sedert Zaterdag geheel is £t0P^e
Ongeveer 80 personen zjjn thans zonder we
Volksbadhuis.
In de week van 27 Aug. 2 Sept. 191Ö vver
genomen 552 baden. jjgg
le klas kuipbaden 42, regenbaden 47 ^g{
kuipbaden 97, regenbaden 343, 5 ets. k>°
baden 23. e.
Gedurende de maand Aug. 1916 werdeI1
nomen 2271 baden. j.jds
le klas kuipbaden 191, regenbaden 167^eT,
kuipbaden 406, regenbaden 1434, 5 ets. 1;|D
baden 73.
dag
Hoogwater te Schiedam: Woe®8
September 10.47 v.m. 11.24 n.m. (Zomertij
Gistermiddag omstreeks dn
is in de Westerhaven drijvende gevon^e^jurO
lijkje van den sedert Vrijdag vermisten ^*Ja
knaap Jan Verkerk. Het ljjkje is naar den
ljjke woning aan de Zuiderstraat overgebrft
Gisteravond o m s t r e e k s z e v e 0 ej©
viel de 8 jarige T. Mastenbroek uit de Putter
schestraat, bij de Appelmarktbrug iu e ^ej'
Haven. Gelukkig had de dienstbode v8Bj|jel'
Groenewegen den jongen zien vallen. ®nt°\aigde
lijk snelde zij met een stok naar buiten Sjtp9ap
er, met behulp vau een voorbijganger in,
op het droge te brengen.
Gisteravond 9 uur werd d°°' ge#
politie een beschonken persoon gearrestee
persoon die zich tegen die overbrenging v jj»
werd eveneens aangehouden en hedenooo g
verhoor ontslagen. jf
Hedennacht om kwart voor 1
ondekte de politie dat de deur van de w® br9od
«Edelweiss", aan de Westmolenstraat, 10 b{aoi,
stond. Met een paar emmers water werd
t eebeel
die vermoedelijk ontstaan is doordat n'e .evel'
gedoofde kolensintels tegen de deur vi*veü
len, gebluscht.
UIT ROTTERDAM.
ieti
In eten pand in! de Helmorsstraat
afgeloopcn nacht een ingezetene van h'<u
beroofd van «en bedrag' van f4000.
1 ie u"'
i ft
