Staten-Generaal.
Binnenland.
*itads- en Gewestelijk Nieuws.
Gemengd Nieuws,
Fransch-Zwitser om de militaire macht in te
krimpen, en mei 94 tegen 35 stemmen eléin' voor
stel van sen s oei a a I-democraat, die den?.elfdén
eisch stelde, alleen in acherperen vorm De
bondsregering had tevbren verklaard, dat dé
Verhouding tusschen het militaire en civiele be
stuur door dei wtet Voldoende duidelijk; was ge
maakt en nauwkeurig omschreven.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Woensdag 7 October.
Voortgegaan wordt met de behandeling van
het wetsontwerp tot nadere wijziging van het
Regeeringsreglement op het beleid in Ned.-Indië.
Daarbij is tevens aan de orde het wetsontwerp
tot wijziging van de Comptabiliteitswet voor
Ned.-Indië,
Voortgezet wordt de behandeling van art. 133,
waarop amendementen zijn ingediend door den
heer Bogaardt om te bepalen, dat men vijfjaar
in Ned.-Indië gewoond moet hebben om lid te
kunnen worden van den Volksraad en dat niet-
eervol ontslagen ambtenaren niet verkiesbaar
zijn. Voorts heeft de heer Marchant voorgesteld
om bij algemeene verordening te doen bepalen
of vrouwen verkies- of benoembaar zijn voor
lid van den Volksraad.
De beer F o c k noemt de oplossing van de
regeering inzake de verkiesbaarheid der vrouw
niet gelukkig. Voor het amendementMar
chant voelt spr. nog minder. Spr. is van oor
deel, dat de Kamer in dezen moet beslissen.
Spr. ontkent dat de vrouwen kiesrecht had
den in de dessalPs. Een enkelen keer is het
voorgekomen, doch gebleken is dat de vrouwen
altijd het meest omkoopbaar waren. Passief
kiesrecht hadden ze nooitdat staat uitdruk
kelijk in het dessa reglement.
De heer V a n V e e n raad den minister aan
iedere toevoeging te laten vervallen.
Minister P1 e y t e bestrijdt de amendementen—
Bogaardt. en verdedigt de regeeringswijziging.
De Voorzitter deelt mede dat de heer
B e u m e r een amendement heeft ingediend om
te doen vervallen de bepaling, dat zoodra in
Nederland vrouwen verkiesbaar zullen zijn tot
lid der Tweede Kamer, dit ook het geval zal
zijn voor den Volksraad.
Regeling van werkzaamheden.
De heer De Savornin Lohman vraagt
of er na de gecombineerde behandeling der
grondwetsvoorstellen voor ieder der onderdeelen
nog algemeene beschouwingen zullen worden
gehouden.
De Voorzitter zegt, dat het zijn bedoe
ling is bij de gecombineerde behandeling de
quaestie van het kiesrecht en van art. 192 wel
degelijk af handelen.
De heer Tydeman vraagt of in de alge
meene behandeling met eenige groepeering kan
worden gebracht.
De Voorzitter zegt dat er niet veel ver
schil is in hetgeen de heer Tydeman wil en
heigeen de heer Lohman wil. Beide willen
splitsen en dat gaat niet. Spr. geeft de heer
Tydeman hetzelfde antwoord als den heer
Lohman.
De heer N o 1 e n s gelooft dat er van de lof
felijke pogingen tot bekorting niet zooveel zal
terecht komen.
De heer De Savornin Lohman blijft
volhouden dat volledige combineering onmo
gelijk is.
De Voorzitter blijft van meening dat zijn
voorstel het beste is en tot beperking leidt. Bij
art. 192 zal degene, die bij de algemeene be
schouwingen niet over het onderwijs heeft ge
sproken, gelegenheid hebben dit te 'doen.
De heer De Savornin Lohman is te
vreden gesteld.
De Volksraad.
Het amendement—Marchant wordt verworpen
met 53 tegen 22 st.
Het amendement—Beumer (alleen manne
lijke ingezetenen toelaten tot het lidmaatschap)
wordt aangenomen met 61 tegen 14 stemmen.
Het amendement—Bogaardt (niet-eervol ont
slagen ambtenaren worden uitgesloten) wordt
aangenomen met 40 tegen 33 stemmen.
Het amendement —Bogaardt (vijf jaren inge
zetenen in Indië moeten zijn) wordt verworpen
met 46 tegen 20 stemmen.
De discussie wordt voortgezet en dé verdere
artikelen goedgekeurd. Er zal een tweede lezing
plaats hebben. De eindstemming zal later
plaats hebben.
Het wetsontwerp tot nadere wijziging van
de Indische Comptabiliteitswet is hierna aan de
orde en wordt z. d. afgehandeld,
De eindstemming heeft later plaats.
De vergadering wordt verdaagd tot Dinsdag
17 October a s.
Diplomatie.
De Koningin heeft gistermiddag ten paleize
ontvangen Monseigneur Achille Locatelli, titulair
aartsbisschop van Tessalonica, ter overhandiging
van zijn geloofsbrief als vertegenwoordiger van
den Paus bij het Nederlandsche hof, met den
rang van apostolisch internuntius.
1 De nieuwbenoemde gezant van Portugal by het
Nederlandsche hof, de heer de Santos Bandeira,
opvolger van den heer Ferreira, ia te 's-Graven-
hage aangekomen.
Het Kamerlid De Meester.
Uit betrouwbare bron verneemt men, dat mr.
De Meester voor de periodieke verkiezing van de
Tweede Kamer in 1917 geen candidatuur voor
het district Den Helder meer zal aanvaarden.
Mr. W. Dolk.
Naar men verneent, zal het lid der Tweede
Kamer voor 's-Gravenhage II mr. W. Dolk niet
meer aan de beraadslagingen der Kamer deel
nemen.
Inauguratie Prof. Aalberse.
Prof. Mr. P. J. M. Aalberse heeft gisteren by
gelegenheid van de aanvaarding van het hoog-
ieeraarsambt aan de Technische Hoogeschool te
Delft een rede uitgesproken over Economie en
Techniek."
Duurtetoeslag.
Het Nederl. Correspondentie-bureau in Deu Haag
meldt
Naar wij vernemen, is in den ministerraad be
sloten, nog voor dit jaar aan den duurtetoeslag
veor gehuwde en ongehuwde rijksambtenaren in
zooverre een uitbreiding te geven, dat deze, naar
denzelfden maatstaf als thans, wordt uitgestrekt
tot de salarissen van i 1500. Zij, die reeds in het
genot van dien toeslag zijn, zouden een termijn
extra ontvangen.
Bij de Tweede Kamer is ingekomen een missive
van den voorzitter en den secretaris van den
Algemeenen Nederlandschen Christelijken Ambte-
naarsbond, houdende mededeeling van een door
dien bond tot H. M. de Koningin gericht verzoek
om aan alle ambtenaren, wier tractement het be
drag van f 2500 per jaar niet overschrijdt, een
duurtetoeslag van 1150 te verleenen en voor
ieder kind beneden den leeftijd van 18 jaar, f20
par jaar
Verlofgangers der landweer.
Bij Kon. besluit van 3 dezer is bepaald, dat het
onderzoek, bedoeld iu art. 29 der Laudweerwet,
in 1916 schterwege wordt gelaten.
Het opbrengen van Nederlandsche schepen.
De hoofdbesturen van de zeemansvereeniging
„Volharding" en van den Centralen Bond van
Transport- en Havenarbeiders hebben gister
middag aan den minister van buitenlandsche
zaken een adres gezonden, waarin zij hem ver
zoeken, ernstig te willen optreden tegen het
opbrengen van Nederlandsche koopvaardij vaar
tuigen, die, als de „Batavier II", zonder beken
den rechtsgrond door Duitsche duikbooten wor
den opgebracht en vastgehouden.
Zij gevoelen zich tot dit verzoek genoopt, op
grond van reeds voorkomende en dreigende
werkeloosheid onder de transportarbeiders. Zij
zullen het op prijs stellen, als de minister hen
over deze aangelegenheid wil hooren, eventueel
inlichten.
Maximum-prijzen.
Het permanente bureau ter behartiging van
de belangen van den middenstand, betrokken
bij de distributie der levensmiddelen en levens
behoeften tq 's-Gravenhage, heeft zich met een
adres tot den minister van landbouw gewend,
waarin het zegt met verwondering te hebben
kennis genomen, dat de door den minister vast
gestelde maximumprijzen reeds van 1 October
af in werking treden en dat het den minister
begrijpelijk zal voorkomen, dat bijna alle win
keliers tamelijke voorraden hebben van de meest
courante levensmiddelen en levensbehoeften,
o. a. rijst, gort, havermout, eu zelfs, eens deels
wegens de onbekendheid wanneer de distributie
een aanvang zou nemen, anderdeels wegens de
vrees door de omstandigheden plotseling ont
bloot te raken van deze artikelen.
Deze artikelen zijn tot belangrijk hoogere
prijzen ingekocht, zoodanig dat het handhaven
van de maximumprijzen leidt tot groote ver
liezen voor den handeldrijvenden middenstandi
Het bureau vraagt den minister een over
gangstijdperk te stellen van bijv. ten minste
14 dagen, opdat een groot deel der bestaande
voorraden kan worden geruimd tot de prijzen
geldende vóór 1 October en dat de gestelde
maximumprijzen bijv. eerst 20 October in wer
king treden.
De Watersnoodvoorziening.
Gedeputeerde Staten van Noord-Halland heb
ben een uitvoerig' toegélichlé voordracht aan dé
leden der Provinciale Staten gezonden tér be
handeling in de b>uitengew;on© zitting' van 24
October. Deze voordracht strekt, om verdere
maatregelen te nemén in zaké dé w&tèrsnoodvoor-
zieining.
0.a. wioïdt voorgesteld het aangaan van een
leening groot £19.700.000.
Groentenexport naar Duitschland.
Gister bleek het dat één der gewone export-
kooplieden aan de Loosduinscte Groentenvéiling
reeds geruimen tijd voor d© Einkauf Zentrale
kocht, terwijl ander© exporteurs van bun gewone
afnemers geen bestelüngén méér krijgén. Dé
voorzitter der Vereeniging van Groenten-ècpor-
tturs heeft zich van zijn vereeniging' afgescheiden
wijl hij kan koppen voer een firma voor wtlke
de Verzending naar Duitschland is toegelaten.
Van vael liefde voor de organisatie getuigt dit
niet.
Spionnage.
Naar da „Tel." verneemt, is de zaak van J.
Dirkzwager, te Maassluis, en den Duitschen
stuurman Hanze, nit Vlaardingcn, die, zooals
men weet, verdacht werden van spionnage tn
deswége gevangen gehoudén werdén rn het huis
van bewaring, verwezen naar de terechtzitting.
D|e lechtbank heeft rechtsingang tegen het
tweetal verleend én hét bevel tot gevangen
houding Verlengd-
Djambi.
(Officieel.) In de Djambische Benedenlanden is
het rustig. Van Loepa Aoer (aan de Batang Hari,
westelijk van de hoofdplaat Djambi, op een rech
ten afstand van ongeveer 22.5 K.M.) tot Moeara
Tambesi zijn de doesoens verlaten, behalve Rantau-
Poeri, waar de bevolking gedeeltelijk is tegekeerd.
In Soerolangoen-Djambi keerde de bevolking even
eens terug, vergezeld door vescheidene hoofden.
De toestand is onbevredigend boven Moeara
Tambesi en in Boven-Tabir en tusschen Moeara
Tambesie en Moeara Teboin Boengoe is de
toestand goed en tamelijk goed bovenstrooms
Moeara Tebo.
Uit de Toengkalstreek kwamen onbevredigende
berichteneen deel van de bevolking heeft zich
aangesloten bij de opstandelingen aan de Batang
Hari.
Onze troepen ondervinden weinig tegenstand,
doch vinden bijna alles verlaten.
De oorzaak van den opstand is nog onvoldoende
bekend. Volgens kolonel Kroesen schijnen de
leden van de voormalige sultansfamilie daaraan
geen deel te hebben, doch speelt waarschijnlijk de
Sarekat Islam daarin een groote rol.
Uit Weltevreden seint men aan de »Tel."
In Djambi zijn thans twee duizend soldaten
aanwezig.
De vorige maand werden tezamen tweehonderd
inboorlingen gedood.
Volgens officieele berichten is de toestand te
Sarolangoen, Boengo en Moearatebo gunstigtus
schen Moearatebo en Moearatembesi, aan den
bovenloop van de Tembesi en dien van de Tabir
daarentegen is de toestand minder gunstig.
De oproerlingen, die langs de Batanghari wonen
voegden zich by die van Toengkal.
De troepen ondervinden zelden weerstand. De
meeste kampongs zijn verlaten.
WEERBERICHT.
Telegrafisch bericht naar waarnemingen, verricht
in den morgen van 5 Oct., medegedeeld door het
Kon. Ned. Met. Instituut te De Bildt.
Hoogste barometerstand 765 (nabij) te Zuid-
Duitschland.
Laagste barometerstand 746.8 te Skagen,
Verwachting tot den volgenden dagmatige
tot krachtigen, zuidelyken tot westelyken wind,
zwaarbewolkt met tijdelijke opklaring, waar
schijnlijk regenbuien, zelfde temperatuur.
Serenade.
Gisteravond om half negen werd onder groote
belangstelling van het publiek, den heer Honner-
lage Grete, ter gelegenheid van zyn herbenoeming
tot burgemeester dezer gemeente, een serenade
gebracht door het Stedelijk Muziekkorps, dir. H.
H. van Vleuten.
De burgemeester hoorde, staande voor zyn wo
ning, de muziekstukken aan, die ten gehoore
werden gebracht en dankte na Bfloop, directeur
en muzikanten voor de huldiging.
Onder het spelen van vroolijke marschen trok
het korps, omstuwd door een dichte menigte,
langs een omweg naar het repetitielokaal in den
Doele terug.
Gisteren is door de politie aange
houden en ter beschikking van den garnizoens
commandant te Delft gesteld, een militair, die
den vorigen nacht uit het arrestantenlokaal van
zijn garnizoen was ontsnapt.
Hoogwater te Schiedam: Vrijdag 6
October 11.15 v.m. 11.58 n.m.
HIT DELFT.
De gemeenteraad heeft gisteren ingetrokken
het besluit tot het bouwen van woonbarakken
in het plantsoen van het Balkengat.
DIT VLAARDINGEN.
B. en W. stellen den Raad Voor:
lo. overeenkomstig het advies van de Ge
zondheidscommissie de gemeente te doen aan
sluiten bij "den centralen keuringsdienst van
voedingsmiddelen en gebruiksartikelen voor Ne
derlandsche gemeenten, gevestigd te Rotterdam.
De aansluiting zal geschieden by wijze van
proef tot eind December 1917 en alle voedings
middelen, behalve melk, betreffen. De kosten
dier aansluiting bedragen f 800 per jaar.
2o. Overeenkomstig het advies der raads
commissie voor financiën aan de Ambachtsschool
voor Schiedam eo. met ingang van 1 Januari
1917 de jaarlijksehe subsidie per leerling te ver-
hoogen tot f 30, met een minimum van f 300 en
tot een maximum van f1200, evenwel onder
deze voowaarae, dat in het bestuur dier school
een door B. en W. aan te wyzen lid van het
gemeenbestuur van Vlaardingen zal zitting
hebben.
3o. Aan de Vereeniging Patrimoniums Wo
ningen boven het by raadsbesluit van 16 Juni
1914 krachtens de woningwet toegekende bouw-
voorschot van f56.000 een. aanvullingsvoorschot
toe te kennen van ten hoogste f2000.
DIT ROTTERDAM.
Bij aankomst van de Hull boot te Rotterdam
werd gisteravond aangehouden een Belg, die ver
schillende namen opgaaf en in het bezit was vao
verscheidene paspoorten Tevens werd op hein
bevonden een kleine Code. Men vermoedt dat hij
naar België wilde terugkeeren om voor de Enge''
schen te spionneeren. Hij zal met de eerste ge"
legenheid naar Huil worden teruggestuurd.
Door een onbekende is bij den gemeente
ontvanger te Rotterdam een som van f 1600 ge'
stort, voor vry willige verhooging van zijn aanslag
in de Inkomstenbelasting.
E éi n s c h a d e p o s t j e Men meldt uit Noefd*
wijkerhoutGisterenmiddag' zijn te Noord wijkt'1'*
hout van dei in aanbouw zijnde R. K. Kerk al*e
kappootra omgewaaid. De schade wordt geschat
op; ruim f5000.
Het dure bouwmateriaal. Naar wil
vernemen, waren ten gevolge van de door den
oorlogstoestand duurder geworden materialen
voor het tijdvak van Augustus 1914 tot begi°
dezes jaars de kosten van den bovenbouw van
het nieuwe departementsgebouw van Landbou^
Nijverheid en Handel met ruim f 25,000 over
schreden Wanneer men er rekening mede houdt
dat in genoemd tijdvak de eenheidsprijs voor
steigerstouw van f 13 op f21, voor machineolie
van f27 op f57 voor motorolie f 18 of f30, voor
platlood onder kozijnen van f21 op f36 voor
menie van f 18 op f 28 en voor zinkwit van f
op f 44 liep, dan blijft er zeker weinig aanleiding
tot verbazing over.
Krachtens een indertijd door den Minister
raad genomen besluit wordt elk geval van dezen
aard op zichzelf beschouwd en waar daartoe
geldige redenen bestaan, 2/3 van den hoogeren
pry's door het rijk vergoed.
Jute. De jutefabrieken te Rijssen, van de
firma Ter Horst Co., die 1400 arbeiders te
werk houdt, staan wegens gebrek aan grondstof
stil.
Een deputatie uit de werklieden, hoofden
van huisgezinnen - heeft aan het Kon, Nat.
Steun Comité en aan de Nij verheidscomissie
een adres aangeboden van den volgenden
houd.
Ondergeteekenden zijn allen hoofden van Se'
zinnen of daarmede gelykstaanden, vertegen
woordigende ongeveer 1400 arbeiders der fa-
Ter Horst Co. te Rijssen.
Zij hebben wegens gebrek aan jutegrondstof
bij genoemde firma al eenige weken geen werk
meer. Wel verschaft de gemeente Rijssen tij
delijk werk, aan personen geschikt tot graaf
werk, door het in cultuur brengen van woeste
gronden en geeft de firma zooveel mogelijk
werk buiten de fabriek. Toch is de toestand
zoo, dat wy met zeer groote zorg den wintel'
tegemoet gaan wanneer met vorst of slecht
weer niet gewerkt kan worden en dan niets ver
diend wordt. l
Wij zijn, overtuigd, dat de firma van haai'
kant al het mogelijke heeft gedaan om grond
stof te krijgen. Waar zij tot nu toe geen succes
had, nemen wij de vrijheid ons tot uw geacht
college te wenden met het beleefd doch drin
gend verzoek er bij de Reegeering en de N. O- 'f -
op aan te willen dringen ons grondstof te
verschaffen, opdat aan dezen onhoudbaren toe
stand zoo spoedig mogelijk een einde komt
en wij in staat worden gesteld door werken
zooveel mogelijk in ons onderhoud te voor
zien.
(Hbld.)
2000 K. G Hardsteen. Gistermorgen lS
van het sedert nog geen twee jaar voltooide
gebouw der H. B. S. de 3e Van den Boschstraat
te s' Gravenhage een hoeveelheid hardsteen van
naar schatting 2000 kilo zwaarte omlaag gestort
juist ter plaatse waar de leerlingen zich gewoon
lijk ophouden alvorens naar binnen te gaan-
Gelukkig gebeurde het op een oogenblik, dat
niemand er stond.
Fraude. Dfergisternaorgen werd bij de aard
appelmeelfabriek „De twee Provinciën" te Stads
kanaal door den rijksqointroleor een, scheepsla
ding aardappelen afgekeurd, als zijnde vef*
mieingd met gtelvleezige aardappelen, geschikt
veor de consumptie. i
Het s.s. „Serula". In ons blad van giste
ren hebben wij gemeld dat het Engelsche SS*
„Serula" 7 mijlen Westelijk van het vuurschip
Noord Hinder in nood verkeerde en dat asisteö'
tie daarheen vertrokken was.
Nader verneemt men dat het schip door
Duitsche onderzeeërs en een Zeppelin werd ach
tervolgd. De „Serula" die evenals alle Engelse*10
schepen, sinds eenigen ty'd draadlooze telegra*
fie aan boord heeft, seinde het noodsignaal, dat
natuurlijk voor de Engelsche torpedojagerS
besterad was, maar ook hier werd opgevangea'
De kapitein van de „Serula", de hier welbe
kende kapitein Batcher, die tijdens dezen oorlog
maanden lang in de Middellandsche Zee vooi
het Engelsche leger voer, wilde zijn schip niet
prijsgeven en heeft zoolang de achtervolgend0
Duitsche strijdkrachten weten te ontwijken»
