Binnenland.
Staten-Geueraal.
^fcads- en fóe westelijk Nieuws.
aan haar stellige verwachting, dat in deze
crisis do,or de nieuwe regeering een poging
zal worden gedaan om de Iersche kwestie te
regelen, ten einde in de ruimste mate samen-
wetrkimg te krijgen tusscheu alle krachten van
de patie en het rijk.
Tweede Kamerverkiezing-Tiel.
Bij de gisteren in het kiesdistrict Tiel gehou
den stemming voor de vacature wijlen mr. M.
TydemaD in de Tweede Kamer, zijn uitgebracht
5522 geldige stemmen (aantal kiezers 7451)
Hiervan verkregen de heeren J. Beelaerts van
Blokland (anti-rev.) 1594, mr, H. C. Dressel-
huys (vrij lib.) 2800. L. M. Hermans (s. d. a p.)
1054 A. G. A. van Rappard 74 stemmen, zoo
dat gekozen is mr. H. C. Dresselhuys.
Oe N. O T.
In het Lagerhuis heeft Maandag de onder
minister van buitenlandsche zaken Cecil in ant
woord op een vraag naar de werkwijze van de
N. O. T. verklaard, dat de Britsche regeering
na herhaalde onderzoekingen reden heeft om te
gelooven, dat de N. O. T. ten volle haar ver
plichtingen nakomt.
Centr. Middenstands Credietbank »De HaBze."
In de gisteren te Leiden gehouden vergade
ring van de Coöperatieve Centrale Middenstands
credietbank „De Hanze" in het bisdom Haar
lem is besloten deze coöperatie die thans
'werkt met een aandeelenkapitaal van f400,000,
om te zetten in een naamlooze vennootschap
met een kapitaal van f 2,000,000.
Verwacht wordt, dat de Hanzebanken in de
overige bisdommen zich bij deze N. V zullen
aansluiten.
Gezant der Vereenigde Staten.
Naar wij: vernemen, is niet. de heer Barett, ge
lijk dezer dagen vermeld stond, bestemd om te
worden benoemd tot gezant der Vereenigde Sta
ten van Nototrd-Amerika te 's-Gravenhage, ter
vervanging van den heer Henry van Dijke. maar
do heer J. W. Garret, die een vijftiental jaren
gleileden le secretaris der Amerikaansehe legatie
bij het Nederlandscfae Hof is geweest.
Het collectief contract voor de drukkerijen.
Naar men verneemt zal op 17 en 19 dezer
te Amsterdam een buitengewone algememe
vergadering worden gehouden van den Alg.
Ned. Typografenbond ter bespreking van het
cowciept collectief contract, door de werkgevers
in het drukkersbedrijf vastgesteld.
TWEEDE KAMER.
Vergadering van Donderdag 7 December.
Grondswetsherzieng.
Voortgezet worden de beraadslagingen over de
additioneele artikelen der Grondwet en wel over
het aangehouden artikel 98 C (toewijzing aantal
zetels).
De heer Drion verdedigt zijn amendement
ter voorkoming, dat groepen met slechts zeer
weinig stemmen toch een zetel kunnen krijgen.
Zijn amendement schrapt de groepen, die minder
dan 50 pCt. van het kiesquotiect aanwijzen van
de lijst.
De heer de Geer bestrijdt het amendement,
dat z.i. tot de zonderlingste resultaten kaD leiden.
De heer A1 b a r d a kan zich met het amende
ment vereenigen, aangezien dit tracht te voor
komen, dat dwergpartijen of kleinere stemmen-
groepen meer zetels verwerven dan hun toekomt.
Hij verzoekt den heer Drion zijn amendement in
dien geest te wijzigen.
Nadat de heer Drion zijn amendement eenigs
zins gewijzigd heeft, waarna de heer de Geer
verklaart, dat aan zijn bezwaar is tegemoetgeko
men, wordt het door den minister van Bin-
nenlandsche Zaken overgenomen, waarna
art. 98C zonder stemming wordt aangenomen.
Daarna is aan de orde artikel 27, bepalende,
dat in gemeenten boven 20.000 zielen een derde
der raadsleden om de 2 jaren aftreedt en in de
overige gemeenten alle raadsleden tegelijk om de
zes jaren.
De neer Al bar da licht een amendement toe,
strekkende voor alie gemeenten de aftreding te
gelijk te doen plaats hebben om de vier jaren.
Spreker nam een sub-amendement van den heer
van Beresteijn over.
Interpellati e-D u y s.
Na de pauze komt in behandeling het verzoek
van den heer Duys om verlof tot het richten
van vragen aan den minister van Buitenlandsche
Zaken, ter zake van de houding der regeering
naar aanleiding van het tegen hun wil wegvoeren
van Belgen uit hun land.
De Voorzitter stelt voor den heer Duys op
een nader te bepalen dag het gevraagde verlet te
geven, in overleg met de regeering vast te stellen.
Conform wordt besloten.
Grond wetsherziening.
De heer v. Berensteijn licht een amende
ment toe om gemeenten boven 20.000 zielen in 3
kieskringen te verdeelen.
Minister Cort v. d. Linden heeft tegen de
amer-dementeo geen bezwaar, al blijft hij vooreen
verkiezing om de 6 jaar, omdat dan de afgevaar
digden heter op de hoogte kunnen komen van de
gemeentepolitiek.
Uitvoer van schapenvleesch.
Naar de „Vee- en VVleeschhandel" meldt, zijn
in die dagen van 20 tot 30 November te Hoek
van Holland -ongeveer 3200 schapen en lamme-
rem v-Oior uitvoer naar Engeland geslacht. Deze
dieren waren alle afkomstig: uit N-o-ord- en Zuid-
Holland.
9e heer Drion kan zich met de amendementen
ereemgen.
De heer Al bard a neemt het subamendement
van Beresteyn over.
De min. van Binnenlandsche Zaken
neemt de amendementen-Albania over. Art. 27
wordt zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Thans komen aan de orde de kiestabellen.
Op tabel A, bedoeld in art. 51 der kieswet,
licht de beer Snoeck H enkemans een
amendement toe om de grenzen voor de kies
kringen van de Prov. Staten en de Tweede Kamer
gelijk te doen loopen. Spr. wijst op de moeilijk
heden, welke de huidige regeling oplost.
Volgens het amendement nu zal elke kieskring
voor de Kamer een geheel aantal onverbroken
staten kieskringen bevatten.
Minister Cort v. d. Linden neemt het
amendement over, nadat het door de commissie
van rapporteurs is aanbevolen.
De kiestabellen wordt z.h.st. aangenomen.
De heer v. d. Molen licht zijn amendement
toe, strekkende dat, indien 't wetsontwerp, om de
wet op het lager onderwijs in overeenstemming
te brengen met art. 192 der Grondwet op den
lsten Januari in het daaropvolgend zittingjaar (d i.
na de indiening in het eerste zittingjaar na af
kondiging der veranderingen in de Grondwet) nog
niet tot wet is verheven, automatisch de door hem
voorgestelde bepalingen omtrent de salaneering
der onderwijzers in werking zullen treden.
Minister Cort v. d. Linden meent, dat met
het oog op de omstandigheden waarin wy leven,
de termijn op 3 jaar gesteld moet worden. Het
amendement is voor spr. volstrekt onaannemeljjk.
De heer de Meester hoopt, dat door samen
werking van alle partijen bij de begrooting van
Binnenlandsche Zaken iets gedaan zal kunnen
worden voor de onderwijzers. Verbetering is be
paald urgent.
De heer de Jong zegt, dat verbetering niet
uit mag blij<en.
De heer Juten betooet. dat de onderwijzers
met tot 1920 kunnen wachten. Gebleken is, dat
zij van deze r»»geering niets te verwachten hadden.
De heer Ter Laan zou voor de motie gestemd
hebben als ze niet onaannemelijk was ver klaard.
Spr. stelt voor de minima met 200 gld, te ver-
hoogen.
Op voorstel van den Voorzitter wordt be
sloten de motie te behandelen bjj de afd. Lager
Onderwjjs van de begrooting van Binnenlandsche
Zaken.
De heer Koster dringt aan op spoedige her
ziening <1er onderwijzerssalarissen.
De heer Rutgers herinnert aan het ver
band tusschen dit voorstel en de gelijkstelling
van bet bijzo- der en het openbaar onderwijs.
De heer Eerdmans zegt, dat de nood
groot is.
De heer v. Wijnbergen geeft den Minis
ter in overweging spoed te betrachten met de
onderwijsvoorstellenen den termijn van 3 jaar
op 2 jaar te brengen
De Regeering had zich z. i dienen af te vragen
bij het voorstellen van art 192 of de middelen
wel aanwezig waren, om het artikel uit te voe
ren als de tija daarvoor gekomen zal zijn
De heer Nolens wijst er op dat de rechter
zijde als minimum-eisch den termijn heeft ge
vraagd. Nü vat de Minister dien termijn op
als een motie Mocht, dat de opvatting der
linkerzijde over deze zaak zijn, dan hebben wij
nog tijd. zegt spreker, om over de eindstemming
in eerste lezing te beraden Het stemt wel tot
voorzichtigheid bij de uitwerking
De heer Van d er Mo 1 e n repliceert. Al
vorens het amendement in te trekken, vraagt
spr. den Minister echter te verklaren dat hij
den termijn van 3 jaar op 2 wil terugbrengen.
Minister Cort v. d. Linden kan niet vol
doen aan het verzoek den termijn van 3 op 2
jaar te brengen. Men moet den oorlogstoestand
in oogenschouw nemen en den ernst van een
dergelijk voorschrift. Een verklaring nopens een
salansregeling der onderwijzers kan spreker niet
geven.
Met de Grondwetsherziening heeft het niets
te maken. Bij de begrooting kan bij Hoofdstuk
V hierover gedacht worden.
De heer Vander Molen trekt zijn amen
dement in.
Het art. XIII wordt zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
De tweede lezing van het wetsontwerp zai
plaats hebben op nader te bepalen datum
De vergadering wordt verdaagd tot Vrijdag
morgen half 12.
Lichten uit.
Gisteravond om 8 uur werden plotseling onze
winkelstraten in het duister gezet. Een dichte
drom menschen bewoog zich over de
Hoogstraat, nieuwsgierig om te weten hoe de
winkeliers zich zouden houden aan de nieuwe
verordening. Gelukkig konden wij constateeren.
dat verreweg de meeste winkeliers de wijste
party hadden gekozen en hun winkels sloten.
Hier en daar, vooral in sigaren en comestibles-
winkels brandde een enkel petroleumlampje'
getuigende van de welwillendheid van de win
keliers om hun klanten nog aan het noodige
te helpen.
Slechts een enkeling bleek absoluut de bedoe
ling der verordening niet te snappen en van
uit aangrenzende werkplaats of kamer werd met
behulp van reflector en open deuren de winkel
min of meer gebrekkig verlicht.
Sommige winkeliers hadden door doelmatige
verlichiing met petroleumlampen nog een aar
dig effect weten te bereiken. Toch leek ons dit
meer een reclamemiddel met het oog op de
te wachten drukte op straat dan wel om te
verkoopen.
In het algemeen zal de zuinigheidsverorde
ning het practisch gevolg hebben, dat de meeste
winkels om acht uur zullen gesloten zyn.
In de arbeiderwy ken was in de meeste win
kels petroleumverlichting aangebracht.
Moge het goede voorbeeld der winkeliers, die
deze voor hen minder aangename maatregel,
loyaal uitvoerden, ook de vele kijkers aansporen l
tot de grootst mogelijke zuinigheid by het ge
bruik van gas en el-ectrischen stroom. Dan zal
met dezen maatregel zeker het doel bereikt
worden, d. i. vermindering van het kolenver-
bruik.
R. K. Metaalbewerkers.
Het bestuur van de afd. Schiedam van den
Ned. R. K. Metaalbewerkersbond, heeft zich in
verbinding gesteld met de R K. Studentenver
eeniging „S. Viigilius" te Delft om ook in
Schiedam, zooals al reeds in Rotterdam geschiedt,
cursusavonden te geven.
De studenten hebben zich er toe bereid
verklaard en dus zullen in den loop van dezen
winter een aantal cursussen worden gehouden
over technische onderwerpen.
Zaterdagavond 16 December zal de installatie
plaats hebben en de cursus met een lezing over
een nader vast te stellen onderwerp worden
geopend.
De cursussen zijn toegankelyk voor alle R. K.
Vakarbeiders.
„De Hanze".
Gisteravond hield de aid. Schiedam Van d&
R. K. Middepstandsvereeniging „Die Hanze" in
Maison van der Heijden een algemeen© leden
vergadering.
De vofjrzitter, de heer van Alphen, deed
eenige mededeelingen in verhand met een on
derhoud met den burgemeester over het ver
bod ,om na 8 uur gas- ot elec.triscli licht in
winkels te branden.
Na deize mededeelingen gaf hij den aanwe
zigen in overweging eerst eens te zi©n hoe het
verbod zal werken en na te gaan welken in
vloed het heeft, op het winkelbedrijf.
Mochten er gegronde klachten bij het bestuur
inkomen, dan zal overwogen worden op welke
wijze het best voor de belangen der winkeliers
kan Wioirdhn opgekomen.
Door den secretaris, den heer C. C. Steens,
word verslag uitgebracht over de .oprichting van
het advies-bureau te Rotterdam voor den Mid
denstand. Tot directeur van dit bureau is be
noemd de heer Oliemans. Hanze-leden kunnen
kosteloos alle inlichtingen bij dit bureau be
komen. Over de werking; van het bureau zal
nader nog; een en ander worden bericht.
Zij, diei nu reeds inlichtingen wenschen, kun
nen zich voorloopig wenden tot het afd.-bestuur
alhier.
Uitvoerig werd besproken hipt organiseeren
vap een feestavond.
Besloten werd de feestvergadoring te houden
op Dinsdag 26 December.
Die: heer Kamerbeek, uit Haarlem, zal als
Spreker optreden, terwijl van verschillende kan
ten medewerking1 tot het welslagfin van het feest
werd toegezegd.
Bij die rondvraag werden verschillende onder
werpen coöperatie, befer© ventegenwioordigjng
van den middenstand in den Gemeenteraad,
vervroeging van bet aanvangsuur van den Hanze-
avondcuisus enz. besproken.
D|e voorzitter beantwoordde de verschillende
sprekers en beloofde overweging van onderschei
dene ter sprake gebrachte onderwerpen.
De vergadering werd hierna met dén christe-
lijken groet gesloten.
Odèon.
Naar wij vernemen, zjjo door bemiddeling van
den makelaar S. C. van Waalwijk van Doorn
alhier, aan een Rotterdamsche combinatie tot een
zeer respectabel bedrag verkocht, het Café Res
taurant en Sociëteit met bij behoorenden tuin en
kegelbaan aan de Tuinlaan ns. 112-114 benevens
de Concertzaal»Odéon" met ap- en dependenties,
uitkomende op het nPlein Eendragt".
Naar men ons mededeelt, ligt het in de be
doeling een en ander een belangrijke verfraaiing
en restauratie te doen ondergaan.
Secretarie.
Door B. en W. is, met ingang van 15 Januari
a s., benoemd tot adjunct-commies ter Gemeente-
Secretarie, afd. Alg. Zaken, de heer J. E. TelliDga,
thans ambtenaar ter Gemeente-Secretarie te
Arnhem.
R. K. Coöperatieve Bakkerij en Yerbruiks-
vereeniging.
Gisteravond hield bovengenoemde coöperatieve
vereeniging een vergadering in de gehoorzaal van
den R. K. Volksbond.
De voorzitter deelde mede, dat de bedoeling van
deze vergadering is te komen tot de oprichting
van een verbruikswinkel, waardoor verwacht mag
worden dat het aantal leden dezer vereeniging
zal toenemen.
De heer S. Haringsma, Directeur der nHandels-
kamer" te Rotterdam, zegt, dat deze crisis ons
geleerd heeft, dat de distributie van levensmid
delen niet plaats heeft op een wjjze, die bevor-
delijk is voor het geluk van het algemeen. De
huismoeders vooral hebben toen ervaren dat de
genen die de distributie der levensmiddelen in
handen hadden, zich van een leelyken kant lieten
zien.
Spr. geeft een historisch overzicht van het ont
staan der coöperatieve verbruiksvereenigingen in
ons land. De coöperatieve vereenigingen stellen
zich ten doel verbruiksartikelen zoo goed en zoo
goedkoop mogelyk beschikbaar te stellen. Spr,
zegt, dat de coöperatieve
een machtig wapen vormen tegen de ie.
van levensmiddelen. De coöperatieve vereenig111®^
hebben er geen belang by vervalschte ware°
verkoopen.
Spr. vertelt vervolgens van den bloei vaa^D
gezamenlijke inkoopvereeniging, die nu reedse
omzet heeft van 9.000.000 gld.
Wy hebben in deze crisisdagen gezien da'
regeering maatregelen heeft moeten nemen
den winsthonger. Dit heeft vooral de verbrui
kers
v»n
de oogen geopend, dat in de bange dageu
Augustus 4914 een kliek van personen een
slag pleegde op de beurs van den verbruiker-
Spr. schetst vervolgens den grooten bloei va
coöperatieve verbruiksvereenigingen in 911
landen, met name in Engeland. .g,
Spr. zegt, dat ook hier in Schiedam veel t©
reiken is met een coöperatieve vereeniging- 1
koopt natuurlijk uitsluitend in zijn eigen
Het lid krijgt daarvoor goede waar, goed geW"
#en zoo mogelyk ook goed dividend. Dit t
is echter niet noodig. Er is een streven geWe
om zooveel mogelijk centen te halen vaDj1É,t
coöperatie. Spr. zegt, dat de coöperatie door
geld te besparen veel kan doen voor het v°"i
voor woningbouw, voor onderlinge hulpi
vacantiekolonies enz. e
Wy moeten ons ontrukken aan den dwang^
op het volk gelegd wordt door het slechte
iributie systeem. Spr. waarschuwt voor de
ceDtratie van den handel waarvoor de verbi'ul
«al moeten boeten, als hij door tegenorg8°lS
zich daar niet tegen verzet.
De historie leert ons dat na den oorlog
•-rustige economische crisis kan worden verW1*1
De arbeiders moeten zo gen dat dan de verbru1
vereemgingen sterk genoeg zijn. g(
De coöperatie bezorgt niet alleen voordeel
de verbruikers maar waarborgt ook goede ar»"
voorwaarden voor het personeel. Daardoor oe
de coöperatie een goeden invloed op den 10
standaard en daarom mag ook geen enkele f
arbeider buiten de cooperatia blijven. De c°°j|et
ratie geeft den arbeider een beter inzicbt 1°
zakenleven en maakt hem beter geschikt v
het openbare leven.
Vervolgens zet spr. uiteen de werking vftB
coöperatieve grootinkoop, waardoor wij inedez
genschap kijjgen 'in den groothandel on >0
productie. f
De Scniedamsche vrouwen zullen er wel
zorgen dat de cooperative winkel er zal ke®
Onze beweging heeft met ten doel zegt sr
den winkeliers het leven onmogelijk te make®^
Spr. wyst op den bloei van de R. K. cooperate
verbruiksvereenigingen in Limburg.
Maakt propaganda voor uw coöparatie <>P
hier inSchiedam een winkel moge konaeU
mag gezien worden.
De heer v. L n g e n uit Amsterdam, zet v0fTpê
gens de grondslagen uiteen van de coöperatie-
coöperatie bedoelt de arbeiders te onttrekken
de knechtschap en tot meerdere zelfstandig
te brengen. Op economisch gebied zyn we nag0^
noeg overgeleverd aan het grootkapitaal, dat Z'
nooit bekommerd heeft om het lot van den ar',.e^
der. De coöperatie beoogt op economisch ge^'e
hetzelfde als de vakbeweging.
De coöperatie is een machtig middel 010 j
ons productiesysteem de wet van rechtvaardig'1'31,
en naastenliefde te doen doordringen. De Paftl-
culiere ondernemer heeft uitsluitend tot taak z(,°
veel mogelijk winst te maken m den kortst ®0
gelijken tijd, doch de coöperatie heeft op de eet
plaats te zorgen voor de belangen der vei-'"11,1
kers. Het beste wat er te bereiken is moet steeg(
aan de coöperatoren ten goede komen. Daarv°^
is nopdig dat de coöperatie beschikt over kap'ta
Als de coöperatie dus alle winst ieder jaar u
keert zal ze nooit haar taak naar behooren kuB
nen vervullen. Door samenwerking moeten gr°
kapitalen bijeengebracht worden om den stl'^
tegen het groot-kapitaal met succes te kunp
strijden. Als wij de menschen bijeenroepen oaa
in het jaar de winst te verdeelen, dan voedeo
de coöperatoren niet op tot betere mens0"
maar tot kleinsielige egoïstische menschen-
coöperator moet voelen voor het groote doel
de coöperatie d.i. de geestelijke opheffing van
arbeider. Door coöperatie kunnen we het '0f
van den arbeider veraangenamen ó.a. door
richten van fondsen. Het goede dat de coöpera
die richting kan volbrengen is onbegrensd-
Maar zonder nwe finantieele steun kan 01
ie"
de"
van dat goede tot stand komen. De coöperal1'
moeten medewerken tot de meerdere ontwik j
lmg der arbeiders. Als de arbeiders vó>do0B
inzicht hadden in het economische stelsel zo®
zij niet meer aarzelen zich bij de coöperatie 9
te sluiten.
De coöperatie moet samenwerken met de v
organisaties.
Vooral waarschuwt spr. tegen het egoïst°e
de coöperatie, de geest van solidariteit ofl°0t
de coöperatoren worden aangewakkerd. Dear
der moet leeren zichzelf te helpen uit eigeD
vormd kapitaal. De coöperaties brengen 03
welvaart in het arbeidersgezin. 0
Spr. zegt, dat men ons verwjjt, dat wij 0
daad stellen in strijd met de naastenliefde o*0
wij den middenstand benadeelen. -i
Spr. zégt, dat prof. Aengenent, zich duid®
heeft uitgesproken dat de verbruikscoöperatieD
in strijd is met de rechtvaardigheid en de °a9.iJ
tenliefde. Het is niet met de naastenliefd0
atryd zelf de winst te behalen, die anders
ander behaalt.
eed
Tüorinrr maatronnlon liaaff mnnfan nomfiD
i»tie
een
in
