Binnenland.
m
^tads- en Bewestel|jk Nien^8'
.vaart beoogt de naasting door de regeering van 1
de productie van elke ijzerfabriek in de Ver.
Staten en nietig verklaring van alle contracten,
tusschen particulieren en de fabrieken geslo
ten, ook waar schadeloosstelling van staatswege
aan de contractanten noodzakelijk is.
Het departement schat dat gedurende de twee
volgende jaren van staatswege vijf tot zes millioen
ton stalen en houten schepen kunnen worden
gebouwd.
DE DARDANELLES
Volgens een bericht van de „Kölnische Zei-
tung" heeft de Turksche gezant te Bern in een
onderhoud met een redacteur van het „Berner
Tageblatt" verklaard, dat Turkije bereid was den
wensch van Rusland tot opening van de Darda-
nelten te vervullen.
De onderhandelingën, die voiraf zijn gegaan
aan het Londensch tractaat van 1841 leveren
het bewijs dat de sluiting van de. Dardanellen uit
sluitend geschiedde als gevolg van het drijven
van Engeland.
Aangezien Turkije er geen belang bij heeft,
verder de zaken van Engeland waar te nemen,
is het gaarne bereid aan de Russische eischen te
voldoen, voor zoover die niet in tegenspraak
zijn met de onafhankelijkheid van Turkije. Dit
kan te eerder geschieden, waar in dezen oorlog
gebleken is, dat Constantinopel niet van zee
uit kan worden veroverd. Overigens, zoo zeide
de gezant, zou Engeland ook dan nog den over
zeese hen" handel van Rusland onder controle
houden, zoolang niet de Straat van Gibraltar en
hét Suez-kanaal zijn geïnternationaliseerd.
ALLERLEI NIEUWS-
Volgens een kennisgeving, ontvangen door de
Belgische regeering, heeft de regeering der
Vereenigde Staten voor de proviandeering van.
het bezette gebied, aan de Belgen en de Fran-
schen een bedrag van 150 millioen dollar gratis
ter beschikking gesteld, t.w. 90 millioen voor
België en 60 millioen voor Frankrijk.
Eenige der bemanning van Vlaardingsehe
stoom treiters, welke gister-morgen binnenkwa
men verklaarden in de Ncordzee Amerikaansche
oorlogsschepen te hebben gezien.
De „Köln. Ztg." verneemt uit het Oosten-
rijksch-Hongaarsche oorlogsperskwartier, dat op
Sicilië verlofgangers van het leger aan het mui
ten zijn geslagen. Deze Italiaansche soldaten
verzetten zich gewapenderhand tegen terugzen
ding naar het front. De muiters hebben, te za-
men met deserteurs, een soort bijregeering ge
vormd.
In Italië worden deze gebeurtenissen geheim
gehouden.
Het lid dr. Heckscher maakte in den Duit
sche Rijksdag de volgende interpellatie aanhan
gig:
„In het Engelsche Lagerhuis stelde een lid
van het kabinet, lord Cecil, het bericht, als zou
(te Duitsche regeeringvet uit soldatenlijken
smelten, als niet ongeloofwaardig voor. Wat
denkt de rijkskanselier te doen, om krachtdadig
op te komen tegen deze erbarmelijkste .van allo
Engelsche lasteringen?"
Het Wolffbureau seint uit Berlijn:
Zooals thans blijkt had het griezelige denk-
hbela dat de Duitschers hun dooden tot vet, been
dermeel enz. verwerken reeds lang in de hoof
den .onzer vijanden omgespookt. Het Parrjsche
„Journal" en iets later de „Westminster Gazette"
hebben reeds in het begin van Maart een in
de „Chemiker Ztg." van 29 Nov. 1916 voorko
mende advertentie afgedrukt, waarin voor eten
bedrijfsleider van de thermochemisoh© „kada-
vervemichtungs-anstalt" te Eck'bolshein bij
Straatsburg een plaatsvervanger werd gevraagd.
Beide bladen hebben dringend behoefte aan op-
frissching hunner kennis van de Duitsche taal,
want zij gaven als hun oordeel te kennen dat
de (n;aam van de fabriek geen twijfel liet ever
den aard van het bedrijf, nl. de chemische ver
werking van menschenlijken.
De fabriek te Fckbolsheim is naar den laat-
sten tijd ingericht en beantwoordt als „Kadaver-
vernichtungs-anstalt" volkomen aan de eischen
van de wet tot bestrijding van de besmettelijke
veeziekten.
fende ervaring opgedaan met de oprichting en
exploitatie van centrale keukens.
Van de omtrent het inrichten en exploiteeren
van centrale keukens in het buitenland opge
dane ervaring werd bij de oprichting van der
gelijke keukens door enkele Nederlandschej ge
meenten gebruik gemaakt.
Het komt den directeuren voornoemd zeer ge-
wenscht voor, dat ae met de oprichting en ex
ploitatie van centrale keukens hier te lanae op
gedane ervaring ter kennis van de leden-gemeen
ten wordt gebracht opdat daarmede zooveel mo
gelijk rekening worde gehouden, nu hoogstwaar
schijnlijk door de scihaarschte van levensmiddelen
en brandstoffen en mogelijk ook door toeneming
van werkloosheid, zoo niet dezen zomer, dan
toch in het najaar, in meer gemeenten dan tot
dusver, tot verstrekking van toeböreide spijzen
moeten zal worden overgegaan.
De broodkaarten op Hemelvaartsdag.
De minister van Landbouw enz. heeft in ver
band met den verlengden geldigheidsduur der
broodkaarten bepaald, dat, indien de laatste dag
eener broodkaartperiode op een Zaterdag valt,
voor zoover zulks noodig mocht blijken, de bons
der volgende broodkaart op dien dag reeds aan
geboden mochten worden voor het voor den
Zondag benoodigde brood1. Van deze bepaling
is voor de eerste maal, gebruik en een dank
baar gebruik gemaakt op Zaterdag 28 April
voor de broodkaart der 12e week.
Thans wil het geval echter, dat men niet de
broodkaart over de 13e week, welke heden is
ingegaan, voor dezelfde moeilijkheid komt te
staan, als zich ten aanzien der kaait over de
lie week voordeed. De laatste dag, dat de thans
geldende kaart van kracht is, is Woensdag lb
Mei. maar Donderdag 17 Mei is Hemelvaartsdag.
Al heeft de minister in zijn desbetreffende be
schikking uitsluitend van den Zondag gespro
ken, zoo vertrouwen wij' toch, dat de algemeen
erkende Christelijke feestdagen, evenals in an
dere gevallen, ook nu met den Zondag gelijk
gesteld zullen worden, en dat dus op Woensdag
16 Mei (r|es middags en des avonds ie brood
bons Üer kaart voor de 14e week geldig zullen
zjjn.
„Noord-Brabant" te Utrecht een aantai schoen
makers in vergadering bijieen, om te geraken
tot oprichting van een Ned. R. K. Schoenmakers-
bond.
De vergadering stond onder presidium van
en werd geopend door den heer W. Fransen
Jzn. te Leeuwarden, voorzitter van den R. K.
Middenstandsbond, die zijn leedwezen betuigde
de over de afwezigheid van den ZeerEerw. heer
A. W. Overvelde, geestelijk adviseur der Fe
deratie.
Na een uiteenzetting over doel en nut van
een Ned. R. K. Schoenmakersb o natraden alle
aanwezigen als lid van een zoodanigen bond
toe.
Hierna had een voorloonige bestuursverkiezing
plaats. Gekozen werden de heeren R. Grol' Nij
megen. J. v. d. Brente Breda, A, G. Berggrs
Utrecht, J. Klinkenberg Heerlen, J. B, Schulte
Amsterdam, M. Vroonhoven Eindhoven en M. J.
Roosen Arnhem.
Nog werden besprekingen gevoerd over een
Centrale Inkoopvereeniging. i
Na de grondvraag werd de vergadering, die
«en geanimeerd verloop had, met den christe-
lijken groet gesloten.
Dagrantsoen kaart en voor militairen.
De minister van landbouw heeft tot de burge
meesters de navolgende circulaire gericht
Naar mij is gebleken, is het wenschelyk te
achten, maatregelen te treffen ten aanzien van de
verstrekking van sommige levensmiddelen aan
militairen, die tijdelijk buiten hunne garnizoens
plaats verblijf houden.
In verband daarmede is in overleg met den
minister van oorlog een regeling getroffen, vol
gens welke de militaire autoriteiten aan dergelijke
personen dagrantsoenkaarten zullen verstrekken
recht gevende op de aanschaffing van 1 K.G.
aardappelen.
Deze kaarten zullen worden ingericht in den
geest als de plaatsbewijzen van verschillende tram-
maatschappijen, zoodat zy slechts voor een door
inktpotlood aangewezen dag dienst kunnen doen.
Deze militaire dagrantsoenkaarten zullen geldig
zijn voor alle gemeenten van het rijk en zullen
bij de aanschaffing van het op de kaart vermelde
rantsoen aan den verkooper moeten wordeD
afgestaan.
Mr. M. Tydeman Jr.
Ter herinnering aan wijlen mr. M. Tydeman Jr.
heeft, in opdracht van de daarvoor benoemde
commissie, mej. Rueb, beeldhouwster te 's-Gra-
venhage, een bronzen buste vervaardigd, welke
zal geplaatst worden op een zaDdsteenen zuil,
waardoor het geheele monument 3 meter hoog en
1 meter breed zal worden.
De commissie stelt zich voor het te doen plaat
sen in een der plantsoenen te Tiel.
De Nederl. gezant in China.
Men seint uit Batavia
Uit Soerabaja wordt gemeld, dat in verband met
het feit, dat de Nederlandsche gezant in China
de Duitsche belangen aldaar waarneemt, er den
lsten Mei per s.s. »Vondek 60 mariniers zijn
vertrokken om de gezantschapswacht te ver
sterken.
Kamp voor Duitsche deserteurs.
Men schrijft aan het „Hdbl." uit Alkmaar:
Naar wij vernemen, is thans cefinilief be
paald, dat er m Bergen op een stuk weiland
vlak bij het Russische gedenkteekën een spe
ciaal kamp voor Duitsche deserteurs zal1 worden
gesticht. De leiding, van dit kamp is toever
trouwd aan majoor Ter Cock, die ook comman
dant van het interneeringsdepöt is. Gisteren is
men begonnen met het bouwen van een loods,
waarin pl. m. 250 deserteurs een onderdak kun
nen krijgen; meer loodsen zullen verrijzen, in
dien daaraan behoefte blijkt te bestaan. Het hout,
waaruit deze loodsen worden opgebouwd, is af
komstig' van het vluchtelingenkamp to Ede, dat
bij wagonladingen naar Bergen wordt getranspor
teerd.
Centrale keukens.
De Directeuren van de Vereeniging van Ne
derlandsche Gemeenten hebben tot de leden (ge
meenten) dier Vereeniging een vragenlijst ge
richt tot het verkrijgen van gegevens betref-
De visschersvloot.
Bij de vertegenwoordigers van de Vlaardinger
en Katwijker zeiltreiters te IJmuiden is bericht
ontvangen, dat de Onderlinge Verzekering Maat
schappij te Vlaardingen, waarbjj deze schepen
in hoofdzaak verzekerd zijn tegen molest, die
verzekering met ingang van heden heelt ingetrok
ken, zoodat ook de zeiltreilervloot zal worden
opgelegd. Maandag en gisteren is nog een groot
aantal treilloggers naar zee vertrokken.
Export-Centrale
Het hoofdbestuur van de Maatschappij van Nij
verheid zal op Vrijdag 11 dezer te Amsterdam
een spoedvergadering honden, met afgevaardig
den der departementen en donateurs, ter be
spreking van het wetsontwerp inzake de oprich
ting van een N.V. ter centraliseering van den
in- en uitvoer.
De gespannen toestand aan de Hembrug.
Men schrijft ons van werklieden-zijde:
De toestand aan de Hembrug is, door het lang
wachten op het eindrapport der commissie van
Onderzoek en andere bijkomende aangelegenhe
den, weer zeer gespannen en onrustig, vooral
ook door de houding van den Minister van Oor
log.
ITet Dagelijksch Bestuur Van het Comité Van
samenwerkende R ijks werld ede n - or gmi s atie s
heeft een spoedonderhoud aangevraagd! met ver
schillende Kamerleden uit alle fracties.
Met dezen zal de ernst van den toestand! be
sproken worden; na dit onderhoud' zal direct
overwogen worden, wat in deze te doen staat,
aoor de organisaties.
Ned R. K. Schoenmakarsbond.
Op initiatief van den Ned. R. K. Schoen-
makersbond waren Maandag-middag in hotel
eerlijke neutraliteit. En spr. verheugde ziek
in, dat onze regeering steeds een eerlijke
tratiteit wist in acht te nemen, al' ging
dan niet altijd zonder moeite. Meermalen v,€'
den door Engeland en Duitschland handeling0
gepleegd, die eigenlijk een casus belli opl©v'cr
den. Maar spr. verheugde zich er over,
dat
de regeering niet overging tot een oorlogsverkl1
ring. Want dan haa men het aan beide kant®"
moeten aoen én aan is het beter, het aan "'e
een te doen. Wij' moeten aan een eerlijk©
traliteit vasthouaen. Er is geen reden voor 011
tot inmenging in aen wereldkrij'g, een inmeng'"®
die niets dan schade aan ons kan opleveren-
Verder deed spr. opmerken, dat in ons
leven ook kiemen van wan.om© aanwezig
staat
en dan dacht spr. aan de verhouding van st
en maatschappij en den toestand op economie
.gebied in ons land. Hij stelde in het licht,
,eh
dat
de tijden maken, dat een aantal maatregelen
de overheid wordt genomen, die z.i. feite"]
socialistisch zijn, en dat de staat de maatschap"
py in zich opslokt. Er is een uitbreiding vaI1
ae staatszorg. De maatregelen van defensie e(i
van mobiliseering en de millioenen, die de
dale wetgeving voraert, maken, dat 's lands
nanciën ernstig woraen bedreigd. En, zeide spr
het kan nog erger woraen, wanneer het m0©'
komen tot de invoering van de ouderdomst
deeling, die men wel' eens staatspensioen noemt'
een bedeeling van ouden van dagen van staat®
wege, die niet noodzakelijk is, .waar er een t
deeling van een openbaar armbestuur is.
Dat al, concludeerde spr., werkt mede tot
door hem niet gewensëhte verzwakking van
maatschappij en een opslorping van ue m3-3
schappij door den staat. Hij oordeelde voort®'
Rede over orde en verwoesting.
Mr. Th. Heemskerk, lid van den Raad van
State, heeft te Haarlem een redevoering over
Orde en Verwoesting gehouden, op uitnoodiging
van de» gereformeerde jongelingsvereeniging al
daar. Mr. Heemsjterk wees er op, dat het vreemd 1
was, dat hij in zijn tegenwoordigen werkkring
als spreker optrad, maar hij doet dit hier, zon
der eenige politieke bedoeling. Na omschrijving
van de begrippen orde en verwoesting, paste
mr. Heemskerk deze begrippen toe op den hul
digen wereldoorlog. Hij deed opmerken, dat, wan
neer men eikanaers rechten eerbiedigt, er is
een ruilhanael tusschen de volkeren en een sa
menwerking aan de gemeenschappelijke welvaart
orde op internationaal gebiea. Nu echter is die
orde verbroken en valt een verwoesting waar
te nemen. Jarenlang echter waren naar zijn
meening de kiemen van wanorde aanwezig; an
ders zou er nu niet een .verwoesting zijn ont
staan. i
Een van de voornaamste kiemen van wanorde
was naar het inzicht van spr., de welvaart op
economisch gebied die er in Duitschland was.
Dat maakte, dat een concurrentie op handels
gebied en van nijverheid den toestand ging be-
heerschen. Een concurrentie, die ongebreideld
voortging.
Een anoere kiem van wanorae was, dat de
landen groote legers gingen vormen en de krijgs
lieden zijn in den regel' oorlogszuchtig. Men zegt
wel eens: de heerschers willen aan oorlog letn
laat maar het volk beslissen, aan zal er geen
oorlog komen. Maar spr. gelooft daaraan niet.
De menschheiü, aldus spr., zit vol van kiemen
van haat, nija, afgunst en tweedracht. Die kie
men schoten welig en brachten ons ae ver
woesting, aie men nu aanschouwt. Er is daarbij
niet sprake van een wanbeheer van ae vorsten.
Amerika is het lana van de democratie en wat
nu Amerika wil, is het verst reikenae oorlogs
doel van alle volken: feitelijk komt het neer dp
een inmenging in ae binnenlandsohe zaken van
den vijland. Op den democratisdien weg is Ame
rika, wat aangaat een oorlogsdoel', het verst ge
komen.
D'aar is in aen huidigen wereldoorlog een ver
woesting. Verwoesting, betoogje spn, allereerst
op het gebied van de rechtspraak. Daar had
plaats een schending van neutraliteit van België
\o.or Duitschland. Met het doen treden van zijn
troepen op het gebied van België ging Duitsch
land verder dan geoorloofd is. Wel was er eenige
reden toe. Maar er is niets van gebleken, dat
de Belgische regeering zelf de neutraliteit zou
hebben geschonden en dat dus rechtmatig het
Duitsche leger op Belgisch grondgebied ging. Mis
schien was dat strategisch gewenscht, maar men
heeft Parijs niet kunnen bereiken. De neutrali
teit van België had moeten worden geëerbiedigd.
Het in den grond boren van onze graansche
pen door Duitschland kan niet worden verde
digd, al is dat dan niet opzettelijk geschied. En
met het in beslag nemen van onze visschers
schepen aoor Engeland is eveneens een nachts-
beginsel verwoest. Het is nu in aen oorlog
geworaen meer dan ooit een strijd niet van
overheid tegen overheid, maar een van volk
tegen volk.
Te midden van velerlei, dat lijnrecht tegen
het recht strijdt, is één vast puai en dqt is een
ie
dat in ons land het constitutioneele leven
verzwakt en in vreemden toestand gekomen
aat de verhouding tusschen het kabinet en
volksvertegenwoordiging van dien aard Is g©**0.1'
dan, dat de normale wêrking van het
leven is verstoord. Het teven van de poriijel1
is een verbrokkeling geworden. Men is nu *l
Kamer in zake Grondwetsherziening tot een °ver
eenstemming gekomen, maar, achtte spr., f©'^
lijk is dat een kunstmatige overeenstemming e(l
eigenlijk is niemand tevreden over wat is
reikt, want in het Wezen van de zaak is
die Grondwetsherziening niet één quaesti©
een geheele oplossing gekomen.
Na nog over kiesrecht en evenredige
genwoordiging te hebben uitgeweid, gaf spf- te
kennen, da.t de vrede herstel moet brengen
de vele kiemen van wanorde op politiek
economisch gebied. Wij echter kunnen den
de niet maken, maar moeten op een hand te1
ving van onze neutraliteit bedacht zijn. Spr"'
die de actie naging, die voor een duurza°ie"
vrede en een internationale satenbond met eP'
raad van verzoening wordt gevoerd, meen'te'
dat het voor Nederland zaak is om met d©el"e.
ming daaraan zeer voorzichtig te zijn.
betoogde, dat van veten de leus is, dat de
mocratie den vrede zal brengen en erk©"^
dat de soo.-dem. er naar streeft om den vt©
te brengen. Maar hij geloofde niet, dat e©'1
zame vrede, die in. den geest der volkeren l~
zijn gevestigd, nu mogelijk is. Naar zijn mee"'3'
zal iedere gedachte aan een duurzame vre-,
blijken een iHussie te zijn en Is de democrat'1,
niet een waarborg voor aien vreae.
Ten slotte zeide mr. Heemskerk, dat er 01
recht in het internationale teven is, dat v'
Goddelijken oorsprong is en dat een wijzen tin"'
op vruchten kan dragen. Verder dient men
eigen kring de kracht van de maatschappij
handhaven, daar een niet handhaven daar*
wrange vruchten zal opleveren. Wij moeten
dingen afwachten, die komen zulten en i""1'
dels ten bate van het recht werken en
wat in dezen onze hand vindt om te d>©^.
Centrale Keuken.
Morgen, Donderdag, wordt alleen gekookt
de centrale keuken, Lange Haven 11,
Volksb&dhuia.
In de week van 29 April—5 Mei 1917 vrer
genomen 1021 baden.
Ie klas kuipbaden 70, regenbaden 722©
kl*»"
kuipbaden 116, regenbaden 731, 5 ets. kte0
laden 32.
Gedurende de maand April 1917 werdéfl
nomen 4181 baden.
Ie klas kuipbaden 259, regenbaden 2232e
0**
kuipbaden 449, regenbaden 3224, 5 ets. ki®^
baden 26.
Morgen Donderdag wordt ®-
aanvang gemaakt met het ophalen der uitgere'
aanvraagbiljetten voor brandstoffen. -rf.
Zij, die om Je een of andere reden g©011
jet hebben ontvangen of in aanmerking ko11'
voor meerdere fciijetten, kunnen dit alsn°$
Raadhuize bekomen. a
De Brandstoffen-Commissie verzoekt drte£*
en in het eigen bexang der aanvrage^ toch v
al te willen zorg dragen dat de formulieren
hoorlijk ingevuld gexeed liggen ter afgifte- i,
Deze biljetten zijn uitsluitend voor huist""3
De Stsct. 107 bevat a.e statutenjf
de N.V. „Mathenesse", maatschappij tot
6»
-1 f,
A 0
