Zaterdag
11 Aug. 1917.
TWEEDE BLAD
No. 11910.
Biimeniaud.
Leger en Vloot.
Uemengd Nieuws.
Vrjj vervoer van militairen.
Kamerlid de heer K. ter Laan heeft den
sten Juli de volgende vraag ingezonden
In de Legerorders 1917, Deel B, no. 172 van
Juni 1917, bladzijde 6, wordt bepaald, dat
aan gezinshoofden en aan hoofden van zaken
weemaal in de maand vrij vervoer voor rijks
rekening toegestaan kan worden. Hoe i s op
oogenblik het vrij vervoer voor deze mili-
airen geregeld en is er uitzicht, dat ook aan
e overige militairen tweemaal vrij vervoer in
maand kan worden toegestaan?
minister van oorlog heeft daarop den 8en
ezer geantwoord
Met juistheid wordt in de vraag de nadruk er
°P gelegd, dat volgens Legerorder 1917 B 172
aan gezinshoofden en aan hoofden van zaken
eenaaal in de maand vrij vervoer voor rijks-
lening toegestaan kan worden.
Lr werd in die Legerorder aangegeven, hoever
e opperbevelhebber van land- en zeemacht bij
et verleenen van periodieke verloven mocht
Baan. De werkelijke toestand i s, dat de gestelde
Breng niet is bereikt; wegens den steenkolen-
od was beperking van de verlofsyerleening
odzakelijk, zoodat thans slechts éénmaal per
aand vrij vervoer wordt toegestaan.
Uitzicht dat hierin verandering gebracht en
aan de overige militairen tweemaal vrij
voer in de maand toegestaan zal kunnen
°rden, bestaat voorshands niet.
Aangezien de Legerorder, zooals niet alleen
de vraag gebleken is, aanleiding geeft tot
lSvatting, wordt zij gewijzigd.
He samenstelling van het nieuwe brood.
Men schryft ons
6 VerW8chtingen omtrent het nieuw saamge-
e brood zijn over het algemeen niet gunstig.
9 hopen intusschen op goede gronden, dat het
ea8 0166 zal vallen. In de roggestreken, Brabant
u ^e'derland vooral, wordt door de boeren van
w ,,Ullen<I roggemeel hun brood gebakken, het-
smakelijk is al ziet het er erg grijs-grauw
dr0 Ve'SCh
is het zelfs zeer smakelijk. Van uit-
Zelf^en 'S 8een 8Prake. Op de Veluwe woidt het
wel 14 dagen en langer bewaard en daarna
°8 gegeten.
De Scheepvaart.
e zeesleepboot Witte Zee", gecharterd door
p er|andsche regeering, zal te Nieuwediep
^onneerd worden.
°otvaÖneer rederijen mededeeling hebben
daa aÖ8en van de komst van schepen, zullen zij
be rVan te hevoegder plaatse te 's-Gravenhage
'C geven. Van daaruit zal men zich dan
in ^rll'nding stellen met den stellingcommandant
»VV 611 Helder, op wiens waarschuwing de
ein i ^ee" de schepen tegemoet zal gaan, ten
1,0 deze te begeleiden. (»N.R.Ct,«)
Het steenkolenvraagstuk.
oyj^^omisch-Statistische Berichten" schrijft
rj, dit zoo aetueele vraagstuk het volgende
detien. onrechte hebben velen verwacht, dat met
kwe«rtV°er van vroege aardappelen nu ook de
16 van den kolenaanvoer definitief gere
pt Was> en we voortaan 350 000 ton kolen
ojltYIIlaahd uit Duitschland en België zouden
anBen. Wie evenwel de' mededeelingen der
paiagering omtrent dien uitvoer nauwlettend
Verv' *er* juist met te grooter bezorgdheid
Zij<je IQ Maart immers was van Duitsche
Word toegezegd, dat „alles in het werk zou
tou gesteld" om ons de gevraagde 350.000
üjtjj e ^schaffen „in den geest van weder
keer» 8 We^wHlendheid in het economisch ver
en Mfelnu, die „geest van welwillendheid"
*°ork *a^es *n Het werk stellen" konden niet
geeri 0lQen> dat reeds in Juni de Duitsche Re-
ieverj ttl0es^ verklaren niét tot de gewenschte
ko:
IQ staat te zijn. Een extra-tegemoet-
vatl Van onze zjjde in den vorm van uitvoer
ktyatJr°e8e aardappelen was noodig ons het
Hithu UlQ ^°^en te verschaffen, dat we als mi-
Wie Voor JQQi en Juli noodig achtten,
is er 2lch zóó den gang van zaken voorstelde,
Ook 0ö8eIwWfeld op voorbereid geweest, dat
Z°U Augustus een teleurstelling te wachten
fast aaD' en Hij zal dan ook niet bijster ver-
bla(je^1Jn geworden door het bericht in de dag-
lpeer dat in genoemde maand in geen geval
ip seman ^HOOO ton kolen zouden komen en
Oeuig Crn^er zelfs geen enkele garantie omtrent
V°orb Wantum kon aanvaard worden. Maar het
leleuf..6^. Z^n °i) een teleurstelling heft de
vOorb g zelf niet op, en zoowel voor den
Vraae. eide als den niet-voorbereide is het de
yB: »Wat nu?"
^erd°e°r?P staat uiteraard, dat met de vermin-
8evfaa ^VerinS uiet volstaan kan worden. De
het ru- imP01't van 250.000 ton is inderdaad
k°cqe]j11?Inu 1111 en elke verlaging brengt onover-
den e Moeilijkheden met zich. Onze voorra-
gesl0n?n tot Het laagste toelaatbare kwantum
doeuij,,611' een verdere intering daarvan is on-
ho°gat Pfoductie onzer mijnen is tot het
V°°r gam°8öl«ke peil °PSevoerd. Fancy-prijzen
8 8 en electriciteit, nopen het publiek de
grootst mogelijke beperking in het gebruik in
acht te nemen. Voorraden voor huisbrand zijn
niet aanwezig. Het lijstje van fabrieken, die ge
dwongen zy'n wegens kolenschaarschte stop te
staan, neemt dagelijks toe. En dat alles, niet
tegenstaande den vrij-bevredigende aanvoer van
Maart tot en met Juli. Het ligt dan ook voor
de hand verdere vermindering in dit stadium
zou heel ons bedrijfsleven ontwrichten.
En zoo zal van zelf weer het zoeken zijn naar
een middel, om den „geest van wederzijdsche
welwillendheid" en het „alles in het werk stel
len aan Duitsche zijde" opnieuw te doen op
vlammen en een veihoogd leveringspercentage
mogelijk te maken. Of met andere woorden ge
zegd van onze zijde zullen nieuwe opofferingen
gevraagd' worden.
Waarin die bestaan zullen wie zal het zeg
gen Uitvoer van late aardappelen maar
dat Js toch onmogelijk, zoo lang we niet ver
zekerd zijn, dat we onder alle omstandigheden
zelf genoeg zullen hebben. En of dit het geval
zijn zal, hangt in de allereerste plaats af van
onzen aanvoer van broodkoren, die momenteel
geheel gestremd is. Aan uitvoer van peulvruch
ten is evenmin te denken, nu nog niemand kan
zeggen, welke ontzaglijke schade de regens der
vorige week aan dien oogst hebben berokkend.
Aan kaas sturen we al het maximum, dat we
zenden kunnen, en boter hebben we niets over.
Op het vee, dat we kunnen missen, schijnt
Duitschland niet erg gesteld te zijn wellicht
in de zekerheid, dat we het tóch kwijt moeten.
Onze leuze is steeds geweest te leveren, wat
we missen konden, én een verhooging der leve
ringen zou de grootste moeilijkheden ten onzent
veroorzaken. In deze omstandigheden schijnt er
weinig anders op te zitten, dan te berusten óf
ons ook zelf schrap te zetten met betrekking
tot de levering van goederen, die we kunnen
missen, maar ook bewaren kunnen, b.v. onze
in de Duitsche mijnstreek zoo onmisbare groen
ten.
In dit opzicht staan we er beter voor dan
enkele maanden geleden. Het is jnu volop de
tijd van den pluk van boonen, die we kunnen
conserveeren, en ook de oogst van houdbare
sluitkool begint los te komen. Beide goederen
soorten die we dit jaar in overstelpende hoe
veelheid bezitten, komen in Duitschland dit
jaar dubbel te pas, omdat daar de groentenoogst
alles te wenschen overlaat.
Maar het zoeken van een oplossing in deze
richting zou in strijd zijn met het tot dusver
ten onzent gevoerde beleid, dat van een zuivere
ruil-politiek nooit heeft willen weten, en het is
dus zeer de vraag, of de Regeering thans dezen
weg op wil. Maar als er nu geen andere weg
is en de practijk dwingt tot een wijziging in
het beginsel van beleid
Door den directeur van de Rijkskolendistri-
butie is de volgende circulaire gezonden aan de
verschillende brandstoffencommissies
„Nu mij van verschillende zijden aanvragen
bereiken om toewijzing voor extra-kwantiteiten
brandstoffen, speciaal voor de verwarming van
bloemenkassen en serres, moet ik u er op wij
zen, dat in het algemeen aan dergelijke verzoe
ken niet kan worden voldaan.
De brandstoffencommissies dienen echter zulke
aanvragers attent te maken op de brandstof-
fenbesparing, die in deze kan worden verkregen
door de betreffende planten van diverse bezitters
in die omgeving zooveel mogelijk bijeen te
brengen, wat in verschillende districten reeds
met goed gevolg geschiedt."
Winteraardappelen.
Het bestuur van den Ned. R. K. Midden
standsbond heeft aan den minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel een adres gezonden,
waarin den minister verzocht wordt de volgende
vier punten te willen bepalen, opdat het inslaan
der aardappelen een goed verloop hebbe
I. Een tijd vast te 3tellen, waarop ieder zijn
inkoop van aardappelen mag doen.
II. Een ieder te verplichten voor de helft
aardappelen te nemen, die goed blijven tot
Februari en Maart en voor de andere helft
kleiaardappelen.
III. Een verkoopprijs vast te stellen, die beide
partijen bevredigt.
IV. Voor te schrijven, dat elk gezin zijn in
koop slechts mag doen bij één leverancier op
een formulier, dat door de plaatselijke distribu
tiekantoren wordt ingevuld.
Daar het bestuur van den Ned. R. K Mid
denstandsbond meent, dat met inachtneming
van de voorgaande bepalingen het inkoopen der
aardappelen zonder bezwaren kan geschieden,
verzoekt het den minister alsnog aan particu
lieren het opdoen van een wintervoorraad aard
appelen te willen toestaan.
Electriciteitsvoorziening.
Naar verluidt, is binnenkort te verwachten
de koninklijke beslissing in zake het geschil
tusschen de provincie Noord-Brabant en de
gemeente 's Hertogenbosch in zake de electrici
teitsvoorziening in genoemde provincie. Die
beslissing, genomen in afwijking van het advies
van den Raad van State, afdeeling voor de ge
schillen van bestuur, zou zijn ten gunste der
provincie.
Gaslevering te 's Gravenhage.
Gisterochtend te elf uur had, in verband met
de maatregelen van burgemeester en wethouders
om van heden af tusschen des namiddags 4 en
des avonds 9 uur den toevoer van gas af te
sluiten, eene buitengewone spoedvergadering
plaats van de Kamer van Koophandel en Fa
brieken.
Oorlogsbier.
Omtrent de vooruitzichten in de brouwerij-
bedrijven, verneemt de „Tel.", van welingelichte
zijde het volgende
Als één industrie lijdt onder den huidigen
toestand is het wel die der bierfabricatie. De
grondstoffen voor de productie zijn of bijna
verbruikt of slechts karig te krijgen. Zoo is
de industrierijst, die door de voorzorgsmaat
regelen der fabrikanten in het begin van den
oorlog uit Engeland was betrokken, zoo goed
als op en gerst wordt niet meer ontvangen.
Sinds drie maanden levert Amerika niets
meer en de toestand is, ook in verband met
den kolennood, alles behalve rooskleurig. Als
de omstandigheden niet gunstiger worden zal
binnen alzienbaren tijd het bedrijf worden stop
gezet en zullen tallooze werklieden werkloos
worden.
Vandaar dan ook, dat een regeling is ge
troffen om door beperking van het verbruik de
mogelijkheid van stopzetting te voorkomen.
Op verschillende onderdeelen zal dan moe
ten worden bezuinigd.' Allereerst moeten de
grondstoffen zoo lang mogelijk duren en daarna
zoo min mogelijk brandstoffen verbruikt wor
den.
Deze beperking hoopt men te bereiken door
het in den handel brengen van oorlogsbier.
Zoodra dit oorlogsbier in den handel wordt
gebracht, verdwijnen alle andere soorten en
zullen er twee verschillende bieren zijndon
ker en licht oorlogsbier. Het donkere is dan
het zg. volksbier en goedkooper in prijs dan
het lichte. Toch zijn beide soorten nog tame
lijk licht en veel slapper dan het huidige fabri
kaat door de mindere hoeveelheid grondstoffen,
die er in zullen worden verwerkt.
Om de beperking nog grooter te maken zal
de prijs van dit artikel belangrijk worden ver
hoogd. Men noemt reeds een prijs 28 en 18
ets. per liter.
Om het publiek aan den overgang tot het oor
logsbier te doen wennen zal geleidelijk de kwa
liteit minder worden tot het gehalte is hereikt
dat men zich denkt.
De hoogere prijs, die voor dit bier zou moeten
worden betaald zal men zien te ondervangen
door in vergelijking de glazen iets kleiner te
maken, waaidoor de prijsstijging schijnbaar min
der is. Over dezen laatsten maatregel wordt
door den Bond van Koffiehuishouders beraad
slaagd en eerstdaags is een definitieve regeling
dezer aangelegenheid te verwachten.
Gisterenmiddag werd in het Gebouw voor den
Werkenden Stand een buitengewone ledenver
gadering gehouden van de Amsterdamsche ver-
eeniging van Koffiehuis-, restauranthouders en
Slffters, tot vaststelling der prijzen van bier en
gedistilleerd.
Door den voorzitter werd mededeeling ge
daan, dat na overleg met den Bond van Brou
werijen in Nederland en de permanente com
missie der drie bonden een unniforme prijs
regeling over het geheele land zal worden in
gesteld. Het oude bier zal geheèl komen te
vervallen en worden vervangen door twee soor
ten, n.l. donker bier, thans lager en licht bier
(thans pilsener).
In de gewone volkszaken zal daarvoor ge
vraagd worden 13 eent per groot glas (ty2 liter)
9 cent per klein glas (V4 liter) voor donker
bier (lager)v 20 ct. per groot glas (V2 liter), 13
ct. per klein glas (V4 liter) voor licht bier (pil
sener).
Voor de meer gegoede zaken zijn de navol
gende prijzen vastgesteld20 ct. per groot
glas (Va liter), 15 ct. per klein glas (V4 liter)
voor donker bier (lager); 25 ct. per groot glas
(V2 liter), 20 ct. per klein glas (V4 liter) voor
licht bier (pilsener).
De inhoud der glazen zal blijven zooals de
thans bestaande zijn. Voor de gebottelde bieren
zal worden betaald voor donker bier per liter
28 ct., per V2 liter 15 ct., voor licht bier per
liter 40 ct., per Va Hter 21 ct., per flesch met
maximum inhoud van 0 8 liter en 0.4 liter Yoor
donker bier (lager) respectievelijk 24 en 13 ct.i
voor licht bier (pilsener) resp. 31 en 17 ct.
Eveneens werd nog medegedeeld dat door
den Bond van Brouwerijen in de komende
maanden slechts een kwantum van 50 pet. za)
worden afgeleverd.
Gemeenteraadsverkiezing ongeldig verklaard.
Gedeputeerde Staten van Utrecht heden be
schikkend op het bezwaarschrift van S. L. van
Essen, raadslid der gemeente Veenendaal, tegen
de toelating van de heeren J. H. Jaoaeo, G. H.
van Leeuwen en J. van Leeuwen, als raadsleden
dier gemeente, hebben genoemden verkiezing on
geldig verklaard, daar de kiezer W. Diepenveen,
analphabeet in strijd met de wet, door zekeren
J. de Geit is bijgestaan, bij het uitbrengen zijner
stem op den herstemmingsdag.
Inschrijving voor den landstorm.
De minister van oorlog heeft bepaald, dat de
inschrijving voor den landstorm voor zooveel
zij geboren in 1879 of in 1878, moet zijn tot
stand gekomen op J5 October.
De kennisgevingen nopens de inschrijving
zullen door de burgemeesters zoo spoedig mo
gelijk worden gedaan Evenals voor de de jaar-
klassen 1901 en 1900 het geval was. zullen ook
van de in 1878 en 1879 geboren personen in 5
groepen worden ingeschreven.
Voor zooveel noodig is er de aandacht op ge
vestigd, dat onder de vrijgeloten .groep 5) zijn
te verstaan zij, die tot den dienst bij de militie
aangewezen, maar niet ter inlijving bestemd
geworden zijn.
Ten behoeve van de inschrijving zullen o.a.
uit de militieregisters de namen worden opge
spoord van de in 1878 geboren personen, die
door het stellen van een plaatsvervanger den
dienst bij de militie niet zelf hebben volbracht.
Nog is er de aandacht op gevestigd, dat ook
van de ingeschrevenen der jaarklassen 1899 en
1898 een deel wél en een deel niet, althans
voorloopig niet, tot dienst kan worden ver
plicht.
De burgemeesters zijn uitgenoodigd vóór 20
October aan den betrokken commissaris der
Koningin een opgave te zenden van de getallen
van alle voor de jaarklassen 1899 en 1898 in
hun gemeente voor den landstorm ingeschreven
personen.
De keuring voor die jaarklassen zal vermoe
delijk in de 2de helft van October en voorts in
November en December worden gehouden.
Het Fransche onderwijs en de
oorlog. In de Fransche Kamer is medege
deeld, dat er bij het begin van den oorlog van
de 52.000 onderwijzers bij het lager onderwijs,
die er in Frankrijk waren, 38.920 gemobiliseerd
zijn. Daarvan zijn er tot dusver 4400 gesneu
veld. Van 10.000 leeraren middelbaar onderw(ja-
zijn er 3500 gemobiliseerd en 350 gesneuveld.
De Fransche legertere ranties. Ver
schenen is het rapport van de commissie van on
derzoek inzake Fransche legerleveraoties. «L'Oeuvre
Economiquev heeft aan dit rapport eenige krasse
bijzonderheden ontleend, die wij overgenomen vin
den in de «Lanterne». Het gaat over het immo-
reele systeem van «tusschenpersonenj. Het rapport
maakt melding van een schilderes, die belast werd
met de levering van prikkeldraad, machinegeweren»
motorrijwielen, automobielen, 60 millioen liter
benzine, 50.000 paarden, gedroogde groente, ge
condenseerde melk, kopersulfaat en dergelijke.
Ofschoon zjj niets van dit alles had, kreeg zij van
een onder-intendant bovendien opdracht, om 50.000
sneeuwschoenen te leveren. Deze opdracht werd
nooit mtgevoerd.
„Voorts zijn er vorstin Bariatinska, Lucien René,
Cuny Visconti, Cuny d'Azerailles en andere. Onder
al deze namen verschuilt zich een kamermeisje,
dat een twijfelachtig leven leidt en in verbinding
staat met individuen van verdachte reputatie. Toch
krijgt zij opdrachten voor halsdoeken, buikbanden
en zolen. De beide eerste opdrachten werden ver-
wouderlijkerwjjze met kunst en vliegwerk uitge
voerd; van de laatste kwam nooit iets terecht."
„In het bericht van den afgevaardigde van het
departement Cher wordt melding gemaakt van
zekeren P., een gewonen commissionair, die zich
uitgaf voor fabrikant met 1700 tot 1800 arbeiders-
Hij kreeg zonder eenig nader onderzoek opdracht,
om 100.000 wollen dekens te leveren, tegen 7.85
francs per stuk. De man vroeg een voorschot van
450.000 francs, doch kreeg slechts 75.000 francs.
Tenslotte kon by slechts 10.000 dekens afleveren
toen deze werden geweigerd, verdween hij zonder
iets terug te betalen."
De afgevaardigde van het Rhóne-departement
meldt; ,,Op 6 Mei 1915 bood de bekende giet-
yzerfabriek Guy en Mittal te Lyon, die sinds lang
leveranties voor leger en vloot uitvoert, de tech
nische afdeeling der pionniers granaten aan tegen
95 centimes per stuk. Het aanbod werd van de
hand gewezen. De opdracht werd daarna aan een...
lintenfabrikant gegeven, die de leverantie overdroeg
aan andere firma's, o.a. ook aan de eerstgenoemde
fabriek, die nu de granaten voor slechts 60 tot
80 centimes leverdel"
„Een gumcaihandelair kreeg opdracht, 850.000
granaten te leveren voor 907.000 fres. Indien de
regeering de leverantie dadelijk aan een munitie
fabriek had gegeven, zou zij 307.000 francs hebben
bespaard."
„Een Zwitsersche fabriek kreeg de leverantie
van 900.000 granaten, terwijl Fransche munitie
fabrieken hadden aangeboden, de party 333 000
francs goedkooper te maken."
