Binnenland.
Staten-Generaal.
I- en Gewestelijk N
De bevolkingsstatistiek over het. laatste
halfjaar te Brussel geeft de volgende cijfers.
Het aantal geboorten was in* de eerste zes
maanden 3311, dat der sterfgevallen 7272;
per 1000 inwoners was het geboortecijfer 8.5,
het sterftecijfer 19.3.
De cijfers van hetzelfde tijdsbestek ov©r 1913
geven aan per ÏOOO inwoneirs 17 geboorten te
gen 13.7 sterfgevallen.
Vergezeld door den" president der ^pu
bliek en generaal Pétain, is de koning van Bel
gië te Verdun aangekomen, heeft voor de stad
da Fransehe troepen geschouwd die er zich heb
ben onderscheiden en1 aan een aantal generaais
officieren en soldaten den militaire orde uit
gereikt.
Poincaré heeft Castelnau de militaire medaille
overhandigd. Na de troepenschouw hebben de
koning en de president zich vanuit een waar
nemingspost overtuigd van de uitgestrektheid der
Fransehe terreinwinst en van de militaire waar
de daarvan.
Het Britsche vischeontract.
De berichtgever van het „Hbld." te fJmui-
den, vermeent dat verschillende trawlloggers van
de Scheveningsche vloot zullen worden opgelegd,
omdat een opbrenging der Ned©rlandsche vis-
schersvaartuigen gevreesd wordt in verband
met het niet aannemen van het aangeboden
Britsche vischcontract.
Distributie-regeling van boter.
De Minister van Landbouw, Nijverheid èn
Handel heeft vastgesteld de volgende distribu-
tieTegeling voor boter;
1. De aflevering en het vervoer van boter
is verboden.
2. Het verbod in het eerste lid van dit arti
kel gesteld is niet van toepassing.
a. op personen of vereenigingen van personen
die als producent of als grossier zijn ingeschre
ven bij de Rijkscommissie van Toezicht op de
Botervereeniging (na te noemen R. C. T.);
b. op detaillisten, die hunne boter uitsluitend
betrekken van ingeschreven producenten of gros
siers;
c. op hoeveelheden van 5 k.g. of minder.
In de gevallen a en b moet h©t vervoer
worden gedekt door een vervoerbewijs, af te
geven door de Rijkscommissie van Toezicht op
de Botervereeniging.
Turfdistributie.
In antwoord op schriftelijke vragen van den
lieer van der Voort van Zijp betreffende turf
distributie (ingezonden 1 dezer) meldt minis
ter Posthuma, <iat in Augustus jl. een adres werd
ontvangen van een combinatie van ver veneus
te Klazinaveen, waarin de aandacht wordt ge
vestigd op het feit, dat een hoeveelheid van
pl.m. 25.000 clagwerk grauwe- en bolsterturf aan
wezig is, en hiervan geen v©rlading plaats heeft.
De Rijkskolendistributie, aan wie de inhoud van
dit adres hekend was, had onmiddellijk maat
regelen genomen, dat rr^t de verlading van de
ze turf, zijnde lichte turf, welke in gewone
tijden bijna niet voor stookdoeleinden in aan
merking komt, doch in hoofdzaak voor de fa
bricage van turfstrooisel wordt gebezigd, 9©n
aanvang werd gemaakt, aangezien terstond be
grepen is, dat in de moeilijke tijd©n deze turf
als brandstof moet worden gebruikt. De verla
ding is thans in vollen gang.
Het verzoek door bedoelde verveners en ook
eenige anderen gedaan om' den vrijen handel we
der te herstellen, kan niet worden ingewilligd;
het zou uit den aard dier zaak een bevoorrech
ting van enkelen worden, indien turf vrij ge
laten werd. Alle beschikbare hoeveelheden die
nen gelijkelijk en rechtvaardig te worden ver
deeld. De Rijkskolendistributie zal b©oordeelen,
hoe de hoeveelheid van ca. 25.000 dagwerk
turf op de meest spoedige wijz© de meest ge
schikte bestemming bereikt.
Overwogen wordt, in Tioeverre de noodzakelijk
heid bestaat tegenover d© schipperij meer dwin
gende maatregelen te nemen, ten einde dé bé-
schikbare scheepsruimte op de meest juiste wij
ze voor het vervoer van turf, aardappelen en
bieten te verdoelen.
Vice-admiraal F. Pineke. -j-
Te Utrecht is overleden de gCpensionneerde
vice-admiraal Fr. Pineke, ridder in de orde van
den Nederl. Leeuw, officier in de orde van
Oranje Nassau, enz.
Fruit.
De invoer uit Nederland in Duitschland van
alle soorten ooft en fruit in verschen toestand,
onverschillig hoe verpakt, uitgezonderd druiven,
is over Bentheim thans toegestaan, vrij van in
komende rechten
Standbeeld voor de gebrs. De Witt.
D® gemeenteraad van Dordrecht heeft een
bedrag van f 7000 toegestaan voor de fundeering
en omlijsting van het gedenkteeken van de ge
broeders de Witt, dat in de ateliers vani Toon
Dupuis gereed staat om gegoten t© worden en
in Dordrecht een plaatsje zal vinden bij de
Vischbrug.
Bezoek ran H. M de Koningin.
H. M. de Koningin bracht heden een bezoek
aan de Kweekschool voor de Zeevaart en het
Militair Hospitaal te Leiden.
Uitvoerverbod van gelatine.
Bij Kon. besluit van 22 September 1917 is de
uitvoer van gelatine verboden van den dag der
afkondiging van dit besluit.
Onderbrenging geïnterneerden.
Men meldt uit Dein Haag:
Wij vernemen dat de 16000 krijgsgevangenen,
welke eerstdaags in ons land worden verwacht,
op verscheidene plaatsen zullen woïdeu onder
gebracht, hetzij dit dan in hotels, bij particu
lieren of in barakken zal geschieden.
Enkele plaatsen hij elkander gelegen zulten
in verschillende territoriale gebieden worden
verdeeld, aan welks hoofd een gebiedscomman-
dant zal worden geplaatst.
Uit deze regeling is te verklaren', dat vanuit
tal van plaatsen werd1 bericht, dat aldaar krijgs
gevangenen zouden worden ondergebracht.
Aardappelen.
De Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel
Gezien artikel 8 der Distributie w©t 1916;
heeft bepaald:
het is verboden om aan verbruikers aardap
pelen af te leveren bij grootere hoeveélhédén
dan voor direct verbruik vereischt is.
De levensmiddelenvoorziening.
De sociaal-democratische Kamerfractie h©eft
gisteren naar het „Volk" meldt, vergaderd over
de levensmiddelenvoorziening in de naaste toe
komst. Besloten werd officieel bij d© Tegeeiring
te info.rmoeren of binnenkort ©en suppletoir©
begrooting ter zake van de levensmiddelenvoor
ziening kan worden tegemoet gezien. Mocht het
antwoord niet bevredigend luiden dan zal ©en
interpellatie worden aangevraagd, wijl d© fractie
eenstemmig van' oordeel is dat m©t nieuwe
maatregelen niet gewacht kan worden tot de
behandeling der Landbouwbegrooting.
De aardappelvoorziening.
Het bureau voor mededeelingen in zak© de
voedselvoorziening meldt
Geljjk in vroegere mededeelingen is uifeengé-
zet, is er ten aartzien van de aardappelen g©©n
reden tot bezorgdheid, al zal men wel doen,
zich niet aan overdreven optimisme over te ge
ven. De aardappeloogst laat zich zoo aanzien,
dat gebrek aan dit voedingsmiddel niet te ver
wachten is. Niettemin zou het, ook bij ruim
voldoenden voorraad, mogelijk zijn, dat dg min
der gegoede bevolking groot© moeit© zou heb
ben, zich tegen redelijk© prijzen aardappelen
te verschaffen, indien d© handel w©rd vrijgelaten.
Op dien grond heeft de minister van landbouw,
nijverheid en handel besloten, dat tot distribu
tie van aardappelen van rijkswege behoort te
worden overgegaan
De distributie zal gepaard gaan met rantsoe
neering. In verband met de verlenging van den
duur der broodkaart tot 11 dagen, is het aard
appelrantsoen voorloopig bepaald op 4 kg. per
hoofd en per week, d. i. een kg. meer dan het
vorige jaar.
Deze hoeveelheid is, meer, dan het gemiddel
de gebruik per hoofd bedraagt.
Wanneer later e©n volledig ov©rzicht zal ver
kregen zijn vah de aanwezige voorraden, zal
kunnen worden nagegaan, ook in verhand met
andere beschikbare voedingsmiddelen, of en met
hoeveel hét rantsoen kan worden v©rhoogd.
De vraag, of aan particulieren! gelegenheid1
behoorde te worden gegeven eien zekeré hoé-
veelheid aardappelen als, winterprovisie in te
slaan, is ampel overwogen Zelfs tegen ©tin 'be
perkten en gecontroleerd©n inslag van winter
provisie rijzen echter zóó ernstig© bezwaren,
dat de minister gemeend h©eft, dien niet te
kunnen toestaan. Indien toch, door welke om
standigheden ook, op een 'bepaald oogenblifc de
distributie mocht haperen gedacht werd o.a.
aan langdurige strenge vorst of gebrek aan ver
voermiddelen zouden zy, die zich van win
terprovisie hadden kunnen voorzien, groot©]ijk»
bevoorrecht zijn boven de minderg©goeden, die
in het algemeen niet in staat zijn voorrad©n in
huis te nemen'. Bovendien zou ©en beperkte en
gecontroleerde ^gelegenheid tot het inslaan van
winterprovisie, die dan, in mindering zou behoo-
ren te worden gebracht van de aan d©ze per
sonen te distribueeren hoeveelheden, voor de
gemeentetoesturen groote administratieve moei
lijkheden medebreng©n. Het gevaar ïs ook niet
denkbeeldig, dat bij ruime bevoorrading door
particulieren, hetzij door gebrek aan geschikte
bergruimte, hetzij door onbekendheid met de
verzorging van aardappelen, belangrijke hoeveel
heden zouden verloren gaan.
D© minister heeft gemeend, rekening te moer
ten houden met de natie©]ige omstandigheden,
die van invloed zullen kunnen zijn op den be
schikbaren voorraad. De gevolgen van ziekt©
onder de aardappelen] zijn nog niet t© overzien.
Ook bij de scherpste controle zal het nooit
geheel te voorkomen zijn, dat aardappelen wor
den vervoederd aan het veie. Het kan voorts
gebeuren, dat door strenge vorst belangrijke hoe
veelheden voor de consumpti© verloren gaan,
terwijl, ondanks behoorlijke voorzorgen, door
storing in het vervoer toch op een gegeven
oogenblik op een bepaalde plaats feitelijk een
tekort aan aardappelen zou kunnen ontstaan. In
dien onder een of me©r titer omstandigheden
onverhoopt tijdelijk de aardappelvoorziening
mocht lijden, behoort de geheel® bevolking den
last daarvan te dragen, en dient voorkomen te
worden, dat alleen zij, die niet in staat war©n
previsie in te slaan!, daarvan de nadeelen zou
den ondervinden.
Op al deze gronden, heeft d© minister besloten,
geen particuliere beyoorrading to© te staan. In
verhand daarmede is het v©rvoer van aard
appelen stop gezet, terwijl all© aardappelen door
de regeering worden ov©rgenom©n, met uitzon
dering van die, welke door de ©igenaren voor
eigen gebruik zijn verbouwd, in e©n hoeveel
heid, evenredig aan de gnoott© van hun ge-zin,
en van de pootaardappelen, waarvoor e©n af
zonderlijke regeling zal worden gemaakt.
Voor de in bezit te nemen aardappelen zal
worden betaald f5 pör. 100 KG. zand- en veen-
aardappelen (geen fabrieksaardappelen) en f6
per 100 K.G. kleiaandappeden, beid© soorten be
stemd voor fevering in het najaar, e©n ©n ander
verhoogd met leen bijslag voor het b©waten.
Zonder speciale machtiging der rag©eting, ver
tegenwoordigd dooi- de aardappelcommissie, zul
len geen aardappelen mog©n vervoederd worden
aan het vee.
Nagegaan zal worden!, welke aardappelen ge
schikt zijn voor d© comsumptiie. Ten aanzien
van de daarvoor tniiet geschikte aardappelen zal
nader worden beslist.
De consumptie-aardappelen zulten uitsluit©nd
worden geleverd aan de gemeentebesturen, dié
hoven de voor onmiddellijke distributie noodig©
hoeveelheden ook zull©n moeten zorgen voor
een reserve van g%d houdbare aardappelen,
voldoende voor zes wekeni, waaraan all©en in j
geval van nood zal mogen worden geraakt. I
De distributie zal op 9 October aanvangen.
Begonnen wordt met gelijktijdige distributie
van geelvteezige zand- en v©enaardappelen
(Eigenheimers, Groninger Kronen, Rood© Stars
en daarmede gelijk te stelten soorten) en een
beperkte hoeveelheid Wei-aardappelen (Borgiers,
Eigenheimers ©n Industrie©!), iedere toewijzing
aan een geement© zal ten hoogste 40 pet. klei-
aardappelen omvatten
Met het oog op de transportmoeilijkheden zul-
len naar gemeenten, dfe g©noeg eigen klei-aard-
appelen verbouwen, gö©n zand- of veenaardap
peten worden göleverd.
Zoo spoedig mogelijk zal een inventarisatie
van de aardappelen geschieden, die van tijd tot
tijd zal worden herhaald, om daardoor eetm over
zicht te krijgen en te houden van de beschik
bare voorraden
TWEEDE KAMER.
Zitting van Dinsdag 25 September.
Aan de orde is het verzoek van den heer
Rutgers tot het richten van vragen aan den tijde-
lijken Voorzitter van den Raad van Ministers over
de kolenvoorziening van ons land.
Het gevraagde verlof werdt verleend.
De Minister van Binnenlandsche Zaken, de heer
Cort van der Linden, begrypt, dat de Kamer
inlichtingen verlangt, vooral omdat er allerlei ge
ruchten meest onjuist en tegenstrijdig—loopen.
Er worden onderhandelingen gevoerd zoowel met
Engeland als met Duitschland. Ze zijn zeer moei
lijk en verstrekkend. Ze worden gevoerd met
groote voortvarendheid en spr. hoopt dat hij
spoedig inlichtingen zal kunnen vertrekken. Hij
acht het in stryd met 's lands belang thans in
lichtingen te verstrekken.
De heer Rutgers (A.-R.) begrijpt deze
opvatting en hij wil er zich bij neerleggen. Ech
ter heeft hij nog andere punten te bespreken in
verband met de distributie. Eventueel zouden de
deuren gesloten kunnen worden.
De Minister zegt, dat de vraagstukken, die
er verband mee houden, in het algemeen van dien
aard zijn, dat ook in comité-generaal geen inlich
tingen kunnen verstrekt worden.
Ook over de prijsbepaling e.d. kan thans moei
lijk gesproken worden.
De heer Nolens (R.-K.) wijst op het ver
voer van de kolen, waarover gesproken zou kun
nen worden.
De heer Van Hamel (U.L.) wenscht wel
aan te dringen op het houden van de interpel
latie—Rutgers. Hij wijst ook op het vervoer,
op het beschikbaar stellen van gemobiliseerde
mynwerkers. Op vragen, waarop de Regeering
met wil antwoorden, kan zy zwygen. Hy stelt
voor aan het slot der agenda, de interpellatie te
stellen.
Dat voorstel wordt aangenomen met 34
tegen 33 stemmen.
Grondwetsherziening.
Aan de orde is thans de behandeling van de
wetsontwerpen tot verandering van het lie, Ille
IVe hoofdstuk in art. 192 en in de Additioneele
artikelen der Grondwet.
De alg. beschouwingen worden geopend.
De heer Van Idsinga (C.-H.) blijft bezwa
ren maken tegen de kiesrechtherverming. Hy
zal echter geen stemming vragen.
De Minister van Binnenlandsche Zaken, de heer
Cort van der Linden, wenscht nog een
kort woord te spreken. Hy wjjst op de belang
rijkheid van deze ontwerpen. Het algemeen kies
recht is een blijk van vertrouwen in het gezopd
verstand en de bezadigdheid der natie.
Art. 192 gaat uit van dezelfde gedachte. Het
bevat een element vat) wederzijdsche waardeering
en geeft aan allen de gewetensvrijheid, die zy
wenschen. Voor allen dient de gelegenheid ge
opend het onderwys te ontvangen dat zij wenschen.
Wij beleven bangen dagen, zegt spr., maar «ij
zien toch licht en de tijden die komen zU 'eDJ
zullen zich kenmerken door grootere broederschap
en grooteren christenzin. Daar zullen deze herz|e
ningen het hare toe meewerken.
De heer Schaper zal niet ingaan op de re e
voering, die hij met sympathie heeft begroet. J
een latere gelegenheid hoopt hy er op terug
komen.
Het eerste wetsontwerp werd goedgekeuf
met, 71 tegen 2 stemmen. n
Tegen de heeren Van Idsinga en B i c h 0
van IJsselmonde.
A r t. 1 9 2.
Aan de orde is de wijziging van art. 192 de
Grondwet.
De heer Van Idsinga (G.-H.) komt op tege^
een te enge interpretatie, volgens welke geDDeeIiB
ten, die Protestantsche kinderen, waarvoor binne^
de gemeente geen gelegenheid tot het ontvang8
van onderwijs is buiten de gemeente ter scb°
zenden, niet aan het artikel zouden voldoen.^
De heer De SavorninLohman (U'
betoogt, dat als bijzonder onderwys wordt ve^
langd, de gemeente wel degelijk evengoed he®
mee te werken.
De Minister van Binnenlandsche Zaken, del'88
Cort van der L n d e n, zegt, dat quaest',
thans niet aan de orde zijn. Pas als de desbetre
fende ontwerpen aan de orde zjjn, zal daaro
worden beslist.
Het ontwerp wordt goedgekeurd roet a!gemeeC
(74) stemmen.
Additioneele artikelen.
De wyziging der additioneele artikelen **°r
met 74 tegen 1 stem goedgekeurd.
Tegende heer Van Idsinga.
De Voorzitter brengt een gelukwenscbaa®
de Regeering nu deze ontwerpen zijn aangenotn8
Het moge een voldoening voor haar zijn dat zó 1
dezen ernstigentijd dat werk tetstand heeft gebrad
Hy hoopt dat deze voorstellen, in werkintf ge
bracht, mogen strekken, tot heil van ons 1»°"'
(Applaus).
De Minister van Binnenlandsche Zaken, de h8°
Cort van der Linden, dankt voor de
woorden;
Hierna komt in behandeling "het wetsontwe,T
betreffende de vereeniging van de gemeenten
Alphen, Aarlanderveen en O u d s*
hoorn.
De heer Van der V e I d e n (A.-R.) 's Dl8„
- - belave
za1
V a n d e r
van de noodzakelijkheid overtuigd, dat het
dezer gemeenten samensmelting eischt. Spr
dan ook tegen stemmen.
De heer Gerhard (8 D.A.P.) wyst er °P>d9
uit de gemeenten zelf aangedrongen wordt "F
vereeniging. ,g
De Minister van Binnen 1. Zaken,
heer Cort v. d. Linden, wijst er ook op. dat
aandrang Hit de gemeeuten zelf gekomen ia
dat de wensch tot vereeniging overheerscheod
bleek uit de gehouden verkiezingen. Hier is>D
daad sprake vaa een gemeenschap van belang8
De belangen van het onderwijs en volksgezondh81^
kunnen gemeenschappelijk ook veel beter beb»1
tigd worden.
De heer Gerhard dient namens de com^'L
sie van rapporteurs een amendement in o®
rijksvergoeding van f 1.75 op fl.83£ te breD?8„r
De Minister van Financiën, de be
Treub, bestrijdt dit amendement.
Het amendement wordt verworpen met 38 le^0f
26 stemmen, waarna het wetsontwerp z°D
hoofdelijke stemming aangenomen wordt.
Aan de orde is thans het wetsontwerp tot
verhooging van de bedragen d e r
pensioenen
ten laste van het fonds, ingesteld bij de Wedu*eD
wet voor de ambtenaren, etc.
De heer P a t ij n (U.-L.) verdedigt een aooebt
dement om aan de regeling terugwerkende k1*9"
te verleenen tot 1 Januari 1916 in plaats v9°
Juli 1917, zooals door den Minister wordt v°°
gesteld.
Na een kort debat komt het amendemont 'g
stemming en wordt aangenomen met alge&ee
stemmen. f
Na deze stemming werd het ontwerp ZoD
hoofdelijke stemming aangenomen.
Hierna werd de Kamer verdaagd tot 8a°r^-s
kwart voor 11, wanneer de interpellatie-B^
aan de 'orde komt.
Ernstig ongeluk.
D© 15-jarige A Jansen, die in de viscEc©»8®
venfa'hriek ^Holland" gister-morgen door het c'e
sel van ©en kookfcetel w©rd getroffen en dlt'"g
.tengevolge een h©rsenverbloeding bekwam
gister-namiddag in het Ziekenhuis alhier °ve
leden.
VoIkBbadhuis.
!rde»
In de week van 16—22 Sept. 1917 *e
genomen 843 baden. f
le klas kuipbaden 59, regenbaden 50, 2e
kuipbaden 84, regenbaden 635, 5 ets.
baden 15.
Steuncomité Schiedam 1914.
Gisterenavond vergaderde in gebouw
het Dagelyksch Bestuur van bovengenoemd c0t0*
Tot deze vergadering waren uitgenoodif?d
besturen der vakvereenigingen, waarvan eT 6 B
40-tal aanwezig was, ten einde met ben
gedachten te wisselen over datgene wat ®et t
oog op de tijdsomstandigheden alsnog doof
comité kan w >rden verricht.
Verschillende denkbeelden, als verhoogd#
uitkeeringen, werkverschaffing, controle en u''^ Q
taling der gelden van georganiseerden te s'e 8 j
»n handen der organisaties, aandringen bU
Gemeentebestuur op het tegengaan van den
ker met betrekking tot de levensmiddelen*0"
ziening enz. werden hierbjj in den breede o»
de oogen gezien. tf
Aan de hand van deze besprekingen za'
bet Steuncomité zoo spoedig mogelyk op"'®"
