Dagblad mor Schiedam en Omstreken.
ZUU^o^; I ZUu^ IIUU i
De Oorlog.
In den tod van Mande Witt.
41st© Jaargang.
Zaterdag 8 Juni 1918.
No. 12159
Gratis Ongevallen verzekering
m
Bet nienwe Miesstelsel.
Westelijk tronk
FEUILLETON.
Buitonlandaeli Mieuws.
Bureau: Koemarkt 4. Telef. 85, na kantoortijd no, 148. - Poatbua: 89.
Ibonaeiuo&tfeg fsw 8 ssuiaadms £1.60, pier waak 18 aast, feoeo® p.
post f8.— kwaotMl. 82»oadedfh8 aaxmtsaw 3 cent.
Incassokosten worden berekend.
Advertentie*::;!5 regels fl.30 eïka regel daarboven 25 ct. 3 maal
plaatsan wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 50 ct. p. regel.
Speciale conditiën voor herhaaldelijk advartearen. Tarieven worden op aanvrage
toegezonden. Op alle advertentiën in het Zaterdagavondnummer 10 oorlogstoeslag.
Incassokosten worden berekend,
to»en»Lige f Qf|0 Mi» m 1*00(1 bi' f'I flfl
De vsrstekering wordt gewaarborgd door de Hollandsche Algomeene Verzekeringsbank t® Schiedam.
bij ver Bes
van
b$ TfliHea
van een
wrysviago»;
verttM van
eiken and**
Bij of krachtens wetten of verordeningen
voorgeschreven en andere qfficieek al
en aankondigingen en kennis
gevingen van het Gemeentebestuur.
HINDERWET.
Ter algemeene kennis wordt gebracht dat
bij Koninklijk Besluit van 31 Mei 1918 no. 50
het door J. B. Walters ingesteld beroep
tegen het besluit van Burgemeester en Wet
houders van 17 Januari 1918 waarbij hem een
voorwaardelijke vergunning is verleend tot uit
breiding van zijn fabriek tot het vervaardigen
van machines in het pand Westvest 86, ka
daster Sectie C. no. 382 door bijplaatsing van
een electromotor van 5 P.K. ter vervanging
van den bestaanden gasmotor, niet ont
vankelijk is verklaa rd.
Schiedam, 8 Juni 1918.
Bij de verdeeling van het land in 18 Rijks
kieskringen is een eigenaardige volgorde op te
merken. Deze is n.l. gekozen volgens de oude
regeling uit den tijd van Karei V. De hertog
dommen Brabant en Gelderland het eerst, dan
de graafschappen Holland en Zeeland, vervol
gens het bisdom Utrecht, daarna de heerlijk
heden Friesland, Overijsel, Groningen en het
landschap Drenthe naar, de rangorde der
gewesten onder Karei V en eindelijk Lim
burg, dat eerst in 1867 een provincie werd.
De volgorde is die der grondwet van 1840.
Bij de aanstaande Tweede Kamerverkiezing
op Woensdag 3 Juli zullen 100 leden gekozen
worden. Iedere kieskring functioneert als ad
ministratief stemdistrict. Alle stembussen wor
den opgezonden naar het Rijksstembureau te
's-Gravenhagedaar worden de bussen ge
opend, alle stemmen eerst tezamen geteld en
op grond van het totaal de kiesdeeler vastge
steld.
Om gekozen te zijn moet men het aantal
stemmen hebben bereikt dat deze kiesdeeler
aangeeft. Zoovele malen als iedere partij dit
aantal bereikt zooveel zetels ontvangt zij.
De wet kent natuurlijk geen partijen, daarom
wordt aan iedere partij (groep) een nummer
gegeven. Bij loting wordt vastgesteld het num
mer van de reeks van iedere partij.
Een zeer belangrijke plaats neemt het num
mer van de partij of groep hierbij in.
Zuiver ea uitsluitend op grond van het be
reikte aantal stemmen van de reeks aangeduid
door dit nummer, worden de zetels toege
wezen. Evenals op een wedstrijd bij het win
nen van den prijs het eerst genoemd wordt
het nummer van den mededinger.
Op den verkiezingsdag houden de partijen
een wedstrijd. Dat de partijen die wedijveren
ieder een nummer krijgen is noodzakelijk.
Om aan kleine groepen of zelfs aan grootere
partijen meer kans te geven het vereischte
getal te bereiken kan een gemachtigde worden
aangewezen om hun lijst met die in andere
kieskringen te verbinden. Zelfs kunnen deze
door partijen onderling worden verbonden,
zooals met de politiepartij en het Verbond
tot Democratiseering der Weermacht heeft
plaats gehad, op voorwaarde van behartiging
der wederzijdsche belangen in de Tweede
Kamer, ingeval een hunner candidaten daarin
zou worden gekozen.
De beteekenis van deze verbindingen zijn
derhalve niet gering en mogen niet worden
onderschat, omdat hierdoor zoo gemakkelijk
afbreuk kan worden gedaan aan de groote
politieke partijen, waarvan de Katholieke Staats
partij de voornaamste is.
Talrijke groepen of partijen treden in het
strijdperk. Aan candidaten geen gebrek. Het
land is als het ware met candidaten over
stroomd.
Over het geheele land zal Niet ongeveer 2500
candidaten de strijd worden aangebonden.
In den kieskring Amsterdam alleen 24 lijsten
met 171 candidaten, in Haarlem 22 lijsten met
160 candidaten, in Leiden 21 lijsten, in Arnhem
22, in Middelburg 21 en in den kieskring
Dordrecht 23 lijsten.
Behalve de bekende partijen, Roomsch
Katholieken, Anti-Rev., Christ. Hist., Libe
ralen, S. D. A. P., dienden zich aan met de
noodige candidatenreeksen o.a.de Ghristen-
Democraten, de Christelijk Sociale Partij, Bond
van Christen Socialisten, de Nationale Bond
van Protestantsche Kiezers, de Oud-Gerefor
meerden, de Synthetische Partij, de Algemeene
Staatspartij, de Neutrale Partij, de Plattelands
partij rechts, de Plattelandspartij links, Politie
partij, Koloniale partij, Economhche Bond,
Vrijz.Dem.Bond de Vrij-liberalen, de Vrij-libe-
ralen met een bijzondere lijst, de Socialistische
Partij, Soc. Dem. Partij, Verbond tot demo
cratiseering der Weermacht, de Amsterdamsche
Politie- en Brandweerpartij, de Volkspartij,
daarenboven twee groepen kiezers in Leeuwarden
en een groep kiezers in Amsterdam, in totaal
27 georganiseerde partijen en 3 groepen.
De nieuwe Kieswet geeft ook aan Vrouwen
bevoegdheid zitting te nemen in de Tweede
Kamer. Alzoo geen Vrouwenkiesrecht, maar
wel mogen vrouwen, indien gekozen, zitting
nemen in het parlement. t
Onder de candidaten vinden wij dan ook
voor de eerste maal een aantal vrouwelijke,
doch uitsluiteud bij de linksche partijen.
Rechts doet aan dit nieuwe niet mee.
Om ons tot den Kieskring Dordrecht te
bepalen, vinden wij daar op de diverse libe
rale Candidatenlijsten, Mevr. van Balen-Klaar,
(Liberale Unie), Mevr. Dr. Aletta Jacobs,
(Vrijz. Dem.), Suze Groeneweg (S.D.A.P.),
Mevr. W. Wijnands-Franken, (Economische
Bond), Mevr. de Douairière Gravin A.P.N.
van Heerdt tot Eversberg-Quarles van Ufford
(Vrij liberalen) voor de kieskringen Overijssel
en Utrecht, terwijl van dezelfde partij deze
dame voor den kieskring Dordrecht plaats
heeft moeten maken voor niemand minder
dan Dr. F. G. Waller, directeur der Nederl.
Gist- en Spiritusfabriek te Delft.
Dr. Waller is voor den kieskring Dordrecht,
waaronder Delft en Schiedam behooren, de
gevaarlijkste Candidaat voor rechts, omdat
deze laatste candidaat der Vrij-liberale partij
vooral in Delft een plaats van zeer groote
beteekenis inneemt op industrieel- en handels
gebied. Een reden te meer, die ons moet
prikkelen tot uiterste waakzaamheid, willen
wij niet op allerlei wijze aan den lijve gevoe
len den ernst van dezen Stembusstrijd. Waar
dus zoo'n felle verkiezingsstrijd in aantocht
is, moet er voor worden gezorgd, dat op den
3en Juli a.s. alle hens op dek zij.
Allerwege bereidt men zich voor op een
strijd, die zal beslissen over de toekomst van
ons land.
Als een lichtpunt mogen wij het beschou
wen dat de Katholieken uitsluitend op Ka
tholieke mannen zullen stemmen,
In dit verband mogen wij vermelden, dat
de herstemmingen, alsmede tusschentijdsche
verkiezingen, vervallen zijn.
Wanneer een Kamerlid uitvalt, hetzij door
bedanken, door overlijden of andere reden,
dan staat zijn opvolger reeds klaar, omdat
door de verkiezing tegelijk is uitgemaakt en
vastgesteld, wie aangewezen is om als opvol
ger op te treden, n.l. de volgende van de
reeks, waarop de eerste gekozen was.
Alles komt er dan ook op aan. om het
aantal katholieke stemmen op den stemdag
zoo hoog mogelijk op te voeren.
Moge Schiedam zich in den naderenden
strijd niet onbetuigd laten en voor de Katho
lieke Zaak dapper mede strijden.
De katholieke lijst staat als no. 3 in de
reeks van 23 candidatenlijsten op het stem
biljet vermeld.
Als eerste candidaat der katholieke Staats
partij zien onze kiezers daar: M. J. G. M.
Kolkman, oud-minister van Financiën.
Het witte puntje voor diens naam moet
worden zwart gemaakt.
Men zoeke dps op het stembiljet eerst de
katholieke candidatenlijst op, n.l. vermeld on
der no. 3, en brenge dan uitsluitend zijn stem
uit op
Nummer 1: Mr, M. J. C. M. Kolkman.
Terwijl het Duitsche stafbericht van gister
middag slechts plaatselijke gevechten meldt en
het avondcommuniqé zegt dat de toestand
onveranderd is, bericht de Fransche staf eeni-
ge successen der geallieerden.
In het Fransch communiqué van gister-
middag wordt gemeld
'Tusschen Qurcq en Marne zijn de Franschen
doorgegaan met hun plaatselijke vei richtingen
in de streek van Veuilly-Bussiares. Ze zetten
hun vooruitgang aan en vermeesterden
het dorp Vinly benoorden Clignon a smede
de boschjes ten O. daarvan, Het station van
Veuilly en de Noordelijke randen van dit dorp
zijn insgelijks in het bezit der Franschen.
Verder zuidwaarts hebben de Amerikaansche
troepen op het front TorcyBelleauBoure-
sches veld gewonnen.
Bewesten Chateau~~Thierry hebben de Fran
schen door een feilen aanval hoogte 204 weer
in handen gekregen.
Tusschen de Marne en Reims hebben de
Britsche troepen weer voet gekregen in het
dorp Bligny en den vijand geducht gehavend.
Het Fransch avondcommuniqué meldt nader
Tusschen Qurcq en Marne hebben de Fran
schen met goed gevolg liun beperkte verrich
tingen voortgezet.
De Fransch-Amerikaansche troepen hebben
hun winsten ten N. van Vinly tot aan de
oostelijke randen van Chezy uitgebreid, Veuil-
ly-la-Poierie en Bouresches genomen, als
mede in 't algemeen hun stellingen op het
front TorcyBouresches aanmerkelijk verbeterd.
Tusschen de Marne en Reims heeft voort
gezette actie hen in het volle bezit van Bligny
gesteld.
De Engelsche staf berichten bevatten niet»
van belang.
Reuter geeft het volgende over
zicht van den militairen toestand
Tusschen den 31n Mei en den 3n Juni heb
ben de Duitschers .aanzienlijke vorderingen ge
maakt op het front van Noyon en Chateau
Thierry, n.l. vier tot zes mijl tusschen Sois-
sons en Chateau Thierry en één tot twee mijl
tusschen Soissons en Noyon. Den ln Juni deed
de vijand een aanval met tanks zuidoostelijk
van Reims, ten einde het hooge terrein te
bezetten.
De Duitschers hebben geaarzeld om een on-
middellijken aanval op Reims te doen, daar.
dit daarop sedert lang doo.r middel van ver
sterkingen is voorbereid. Behalve het moreele
effect zouden de Duitschers weinig winnen bij
de verovering van Reims. Alleen zouden zij
de Franschen kunnen verdrijven van gewichti
ge spoorwegknooppunten. De Duitschs linie
in den nieuwen vooruitspringenden hoek loopt
thans iets meer westwaarts, doch recht op de
Aisne aan, dan naar het Zuiden vijf mijl be
westen Soissons tot Longpont en de Ourcq.
Vervolgens buigt de linie zich een weinig
westwaarts tot op ongeveer een mijl van La-
ferte om zich daar oostwaarts tot de Marne
te wenden, met een in zuidwestelijke richting
loopenden saillant, kort voor dat zij de rivier
bereikt.
Sedert den 3n Juni hebben de Duitschers
slechts plaatselijke aanvalspogingen gedaan,
ten einde de overgangen over de Oise, de Aisne
en de Ourcq te vermeesteren. Gedurende de
laatste drie dagen is dé tegenstand der Fran
schen veel krachtiger geworden zij deden aan
zienlijke tegenaanvallen en maakten verschei
den honderden gevangenen. De vijandelijke
vooruitgang is daarmede gestuit en het on
middellijk gevaar geweken.
WILLEM BIIEUPÖÖST,
Ambassadeur in Engeland.
I.
Tot hen, die het langst den post van secre
taris van Schiedam hebben vervuld, behoort
zeker Willem Nieupoort, die van 29 April
1611 tot aan zijn dood (3 Mei 1647) deze
functie uitoefende.
Behalve het secretariaat dezer stad bekleedde
hij ook het notarisambt (sedert 10 Maart 1598)
en was door Johan van Matenesse aangesteld
tot baljuw en schout in diens heerlijkheden
Oud- en Nieuw Matenesse en Zouteveen.
Hij had ökinderen a. Mr. Willem Nieupoort,
b. Joris Nieupoort, notaris te Schiedam, (ge
huwd met Barbara Sas, dochter van Adriaan
Gerritss. Sas, burgemeester van de stad
Nieuwpoort). c. Catlialyna Nieupoort (gehuwd
met Gerard Vinck, advocaat bij bet Hol van
Holland te 's-Gravenhage). d. Cornells Nieu
poort secretaris-rentmeester van Schieland,
gehuwd met Digna Surendonck van den Bosch,
dochter van Pieter v. d. Bosch, Heer van
Zevenhoven) en e. Cornelia Nieupoort 30
Aug. 1651 ongehuwd te Schiedam overleden, i
De oudste zoon Mr. Willem Nieupoort
werd te Schiedam gedoopt 4 Febiuari 1607.
Na te dezer stede zijn eerste onderwijs te
hebben gehad, vertrok hij, zooals zulks in I
dien tijd gebruikelijk was, naar het buiten- j
land om zijn studiën te voltooien. Den l2en
April 1627 behaalde hij zijn doctorstitel in de
rechten te Anjers en keerde vervolgens naar
Holland terug.
Zijne groote bekwaamheden trokken weldra
de aandacht, zoodat hij door Albert Joachimi,
onzen ambassadeur in Engeland, tot diens
secretaris werd aangesteld.
Na zijn terugkeer in 1634 in Holland, werd
Nieupoort in de Vroedschap van zijn geboor
testad gekozen.
Zijn omgang met vele voorname staatslie
den leidde er toe, dat hij weldra in het staat
kundig leven van zijn tijd een zeer voorname
rol zou gaan spelen.
Den 19en Maart 1635 vroeg hij aan de
Vroedschap van Schiedam ,,omme ter verga-
deringh van de Heeren Staten van Holland
ten dienste dezer stede aangenomen ende ge-
bruykt te werden tot pencionaris."
Zijn'verzoek werd ingewilligd. Hij trad dus
van nu af op als pensionaris van Schiedam,
in welke functie bij tal van gewichtige
staatszaken te behandelen kreeg.
Het gjng vanwege Schiedam op een koopje.
Volgens besluit van de vroedschap mocht hij
die functie uitoefenen „sonder eenige vacatiën
ofte dachgelden van dese stede te genieten."
Fatsoenshalve kon men hem echter niet ge
heel zonder eenige tegemoetkoming laten, zoo
dat in de akte zijner aanstelling volgt„ende
de reysen buyten den Hage, in andere stede
ofte plaetsen vallende, sal die ten believe van
Heeren Burgemeesteren en Vroedschappen
mede moeten waernemen, mits genietende
reys- en de teerkosten."
„Voor alle twelke hij zal genieten tot laste
deser stede jaerlicx de somma van vijffhon-
dert gulden, ingaande ter expiratie van zijnen
dienst int collegie van Gecommiteerde Raden"
(waarin hij sinds eenigen tijd zitting had.)
Den 13en Juli 1636 verzocht hij aan de
Vroedschap zich metterwoon in Den Haag te
mogen vestigen. Dit werd h.em toegestaan,
daar de pensionaris toch de meeste zijner werk
zaamheden in Den Haag moest verrichten.
Nieupoort trad den 18en Augustus 1637 te
Amsterdam in den echt met Anna van Loon,
dochter van Hans van Loon, een der voor
naamste Amsterdamsche kooplieden.
Eenige jaren na zijn huwelijk werd hij Raad
en Rentmeester-generaal der Domeinen.
Hij bleef tevens nog steeds pensionaris van
Schiedam.
Na den dood van zijn vader (begraven 3 Mei
1647) richtte hij een schrijven aan de Vroed
schap van Schiedam, waarin hij te kennen gaf
„omtrent 12 jaren deze stede gediend te hebben
als peasionnaris en adjunct ter vergadering van
de Staten van Holland" zonder gedurende dien
tijd „tractement of te erkentenisse" te hebben
genoten.
Wegens het overlijden van zijn vader miste
hij ten zeerste het ouderlijke huis te Schie
dam. Hij zou het billijk vinden indien men
hem voor zijn diensten beloonde.
De vroedschap besloot„Nieupoort hooch-
lijck te bedanken voor de goede diensten bij
hem gedurende den voors tijd van 12 jaren
aan deze stede gedaan" en bepaalde dat hij 2
gulden daags zou krijgen zoo dikwijls hij in
de Staten van Holland zou verschijnen, in"
gaande 10 Mei 1647.
Nieupoort stond door zijn ambt als pen
sionaris en als rentmeester-generaal der Do
meinen met tal van voorname personen op po
litiek gebied in Den Haag in relatie.
Het behoeft dan ook geen bevreemding te
verwekken, dat hij tot een van de intiemste
vrienden behoorde van den pensionaris van
Dordrecht, Johan de Witt, die in 1650 den
eed als pensionaris voor den Oudraad te Dordt
aflegde.
