Stads- eu iiewe^telgk Nieuws.
Crisismaatregelen.
crisis in Oostenrijk meldt de correspondent van
het „Berl. Tagebl." te Weenen, dat daar Za
terdagavond een ministerraad gehouden wordt,
die beslissen zal of de rijksraad tot een verga
dering opgeroepen zal worden, dan wel of het
kabinet zal aftreden. Dit ontslag, zou naar men
aanneemt, niet aangenomen worden, veeleer
zou het tot een reorganisatie van het kabinet
komen. De beslissing van den ministerraad
"zal afhangen van de houding van de Polem
club, die gisteren, Vrijdag, bijeen zou komen.
In de Polenclub zijn op den voorgrond tre
dende leden bezig een schikking met de regee
ring en de Duitichers tot stand te brengen.
Aan Poolsche zijde is het voorstel opgedoken
van graaf Burian de toezegging te eischen, dat
de beslissing over Oost-Galicië niet zonder in
stemming van Polen zal volgen. Burian zou
echter zulk een toezegging slechts dan kunnen
geven wanneer hij toestemming van Duitsch-
land kreegwant de Oost-Galicische kwestie
staat met het verdrag van Brest-Litofsk in
verband.
BELGIË.
Minister Gooreman heeft beslist, dat de bij
eenkomst van Belgische parlementsleden, die
zich buiten het bezette gebied bevinden, zal
doorgaan op 21 Juli a.s., den verjaardag van
den intocht van Leopold I in Brussel, datum
van het Belgische nationale feest. Naar gemeld
wordt zouden de drie nog in Nederlandver
toevende Belgische Kamerleden Buysse (libe
raal), Van Raemdonck (katholiek) en Terwagne
(socialist) geneigd zijn, zich naar de bijeenkomst
te begeven.
FINLAND.
Uit Kopenhagen wordt gemeld:
In Helsingfcis heeft de grondwetscommissie
van den Landdag het voorstel tof invoering van
de monarchie in Finland met 9 tegen 8 stem
men aangenomen. De verkiezing van den nieu
wen monarch zal in Augustus plaats heilen.
MAROKKO.
In de Kamer te Madrid heeft de afgevaar
digde Domingo verklaard
De Spaansche militairen hebben in Marokko
contrabande-handel gedreven in wapens. Rai-
soeli staat in dienst van het Duitsche gezant
schap en ontwikkelt een verderfelijke werk
zaamheid tegen Spanje. Melilla en Tetoean
zijn broeinesten van spionnage, vanwaar wa
penen aan de Mooren in de Fransche zone
worden gezonden. Op sommige plaatsen zijn
de Mooren in het bezit van handgranaten".
De minister van oorlog protesteerde tegen
deze beweringen.
ALLERLEI NIEUWS.
Uit Hamburg:
ln tegenwoordigheid yan staatssecretaris voir
Küliimann heeft gisteren in het raadhuis de be
spreking plaats gevjonden -over de reorganisatie
van den Duitsénen dienst op het buitenland,
waaraan behalve de bevoegde referenten van het
ministerie van buitenlandsdhe zaken, vertegen
woordigers van den senaat van Hamburg, Lü-
beck en Biremen, alsmede uit handelskringen der
Hanza-steden deelnamen. Het memorandum der
Hanzeatische Kamer over de reorganisatie van
den dienst op het buitenland werd uitvoerig be
sproken, waarbij: bleek, dat op: vele punten over
eenstemming bestaat.
Gister-:avond heeft de staatssecretaris Hamburg
weer verlaten en is te Berlijn teruggekeerd.
Volgens de „Temps" worden te Parijs maat
regelen getroffen, om in geval van nood dage
lijks 150.000 personen te kunnen wegvoeren.
Volgens een officieele mededeeding, is groo-
vorst M.chael Alexandrowdtsj uit Bern ont
vlucht. J j j
De Panische publicist Rubski is te War
schau gearresteerd, naar aanleiding van door
hem in pro-geallieerden geest geschreven arti
kelen. Alkomstig uit Pruisisch P,olen, zal hij| on
der beschuldiging van hoogverraad voor den
krijgsraad terechtstaan.
De Duitsche militaire overheid maakt he
kend dat aan het front wederom veel hulpper
soneel noodig is, aoodat daartoe vaderlandsche
hulp diens tplichtigen zullen worden .opgeroepen.
De „Daily Telegraph" verneemt uit New-
Y,mkDe regeering is geneigd om den militairen
leeftijd tot 41 jaar te verhoogen, ten einde de
ontreddering van het economische leven en v^n
de industrie doior het oproepen van de thans
vrijgestelde klassen op militairen tijd te Verhoe
den.
Staatssecretaris von Kühlmann heeft gis
teren in den Duitschen rijksdag verklaard, dat
het condominium in de Noordelijke Dobroedsja
slechts zoolang gehandhaafd zal worden tot
Bulgarije de wenschen van Turkije bevredigend
zal hebben.
V i s c h. Op bon 64 en 100 verkrijgbaar
V, pond vereche visch.
Aardappelen. Op bon 98 Zaterdag 22
Juni 1 K.G. nieuwe aardappelen (groote)
12 cent per K.G., of 1 K.G. poters a 10 cent
per K.G.
Op bon 102 Maandag 24 Juni 1/2 K.G nieuwe
aardappelen a. 12 cent per K.G. of 72 K.G.
oude aardappelen a G1/^ per K.G.
In de week van 24—29 Juni is verkrijgbaar
Op bon 106 P/2 ons witte Boonen, 23 cent
per pond of bruine Boonen, 11 cent per pond,
of Capucijners, 27 cent per pond, of Groene
Erwten per persoon, 11 cent per pond.
Op bon 108 1 ons als bij bon 106.
Op bon 110 72 ons Gort per persoon 13
cent per pond.
Op bon 112 1 ons Kaas naar keuze Goud-
sche volvet 78 cent per pond, idem met rijks-
merk 80 cent per pond idem 20% 3772
cent per pond, Edammer 40% 72 cent per
pond, Nagelkaas 327a cent per pond.
Op bon 114 I reep Chocolade 127» cent.
Op bon 116 1/2 stuk harde Zeep Delta of
Siiltane (circa 125 gram) 167a Per
stuk.
Bon 106 geldig vanaf Maandag, 's nam. 5
uur bon 108 vanaf Woensdag, 's nam. 5 uur
bon L10 op Vrijdag.
Bon 116 blijft geruimen tijd loopende, om
dat nog niet voldoende zeep is ontvangen.
B011 16 (Kindermeel) is deze week geldig.
Uitgifte van bons voor Kindermeel op
Dinsdag 25 Juni, 's nam. 237a uur, aan
het Broodbureau, voor hen die nog niet ont
vingen.
Gas. Van 24 Juni af wordt gas gele
verd van 's morgens 10.3012.30 n.m. voor
overige uren, ook Zondags, blijft de regeling
dezelfde.
Koffie. Gedurende het tijdvak, aan
vangende op 16 Juni en eindigende op 30 Juni,
zal door detaillisten aan verbruikers mogen
worden afgeleverd op
Bon no. 31 eener thee-) en koffiekaart 0.05
K.G. koffie.
Thee. Op bon 21 der oude kaart kan
tusschen 15 Juni en 15 Augustus 17» ons thee
ontvangen worden bij den leverancier, die met
inneming van bon 19 het lijf dier kaart heeft
gewaarmerkt.
Broodkaart. De broodkaart van het
54 tijdvak loopt van 15 Juni tot en met 21
Juni.
Schoenen bfens. De bureaux waar bons
toot schoenen te bekomen zijn, zjjn gevestigd:
Lok'aal Rehriboth, PloegStraat en St. hwis Doele.
lokaal Rehdboith is gteopend de eerste 3 dagen
der week en de Doele de laatst© 3 dagen der
week, belden van v.m. 912 en n.m. van 2
5 uur. I- j j
Wie niet of beneden de 21ste klasse der Inkom
stenbelasting is aangeslagen heeft recht op een
,i!i 1S L*:i 1
Centrale Keuken. Menués in de
week van 2429 Juni.
Maandag bruineboonensoep met vleesch op
bon 106.
Dinsdag witteboonensoep met vleesch op
bon 108.
Woensdag gort met karnemelk boter en si
roop, op bon 110.
Donderdag wordt niet gekookt.
Vrijdag bruineboonensoep, zonder bon ver
krijgbaar van 10—12 en van 4—6 uur.
Zaterdag wordt niet gekookt.
Rede van oud-minister Kolkman,
Gisterenavond had onder presidium van den
heer P. M. J. A. Lagerwey, in de gehoorzaal
van den R. K. Volksbond een groote zeer druk
bezochte vergadering plaats van de R. K.
Kiesvereemging „Recht, Plicht en Orde".
De voorzitter constateerde met vreugde dat
zoo'n groot aantal kiezers en belangstellenden
was opgekomen om Mr. Kolkman, een der
voormannen van de oude garde van dr Schaep-
man, te hooren.
De heer Lagerwey twijfelde er niet aan of
Roomsch Schiedam zou door zijn contingent
Roomsche stemmen flink bijdragen tot het
succes van de katholieke lijst.
Door te stemmen op no. 1 bevordert men
tevens de verkiezing van de verdere candida-
ten op de katholieke lijst.
Oud-Minister Kolkman, alsnu onder ap
plaus het woord verkrijgend tot het uitspre
ken zijner politieke rede, bracht dank aan de
katholieke kiesvereenigingen die hem op de
Zuid-Hollandsche lijst hadden geplaatst en
hoopte dat zulks hen nooit berouwen zou.
Wij gaan lastige tijden tegemoet en het
uiterste zal moeten worden gedaan om alles
in goede banen te sturen.
De grondwetsherziening heeft twee groote
zaken tot stand gebracht, het algemeen man-
nenkiesrecht en d^ financieele gelijkstelling van
openbaar en bijzonder onderwijs.
Sinds 1848 zijn deze twee kwesties samen
gekoppeld geweest en meestal is bij uitbrei
ding van het kiesrecht een stap gedaan naar
de gelijkheid op onderwijsgebied, tot nu de
jongste grondwetherziening die gelijkheid vast
legde.
De mannen kunnen dus voldaan zijn en wat
het vrouwenkiesrecht betreft wilde spreker
gaarne verklaren dat hij persoonlijk daartegen
geen principieele bezwaren had.
De invloed van de vrouw in de profane en
gewijde geschiedenis, van hoogstaande en diep
gevallen vrouwen is groot geweest. Spreker
herinnerde in dit verband aan de H. Elisabeth
van Thüringen en Elisabeth van Engeland.
Ik zie in de vrouw niet dat lijdelijke wezen
dat ongeschikt is tot initiatief. Men moet be
paald ongetrouwd zijn om zoo iets te beweren,
constateerde spreker onder groote hilariteit.
Het vrouwenkiesrecht is een kwestie van
opportuniteit, maar de groote meerderheid
der vrouwen wenscht het kiesrecht niet.
Het tweede resultaat bij de grondwether
ziening is de volkomen financieele gelijkstelling
van openbaar en bijzonder onderwijs althans
in beginsel.
Spreker wenscht hier openlijk hulde te bren
gen aan dr. Nolens. Wij mogen echter dege
nen niet vergeten die den weg tot dit resul
taat bereid hebben, gemakkelijk is het niet
gegaan.
In 1887 deed de katholieke fractie een po
ging die echter door lste Kamer verijdeld werd.
Onder applaus bracht spreker hu de aan de
nagedachtenis van mannen als Mackay, dr.
Vermeulen en dr. Scbaepman.
Wie had zich 40 jaren geleden kunnen voor-
stellèn dat dergelijke resultaten bereikt hadden
kunnen worden.
Oud-minister Kolkman herinnerde aan de
toestanden van die dagen toen vele Katholie
ken met den liberalen zuurdeesem doortrokken
waren, toen het mede door het hooge census
kiesrecht mogelijk wa3, dat Roomsche steden
als Breda, Maastricht en Roermond liberalen
afvaardigden.
De Katholieken berusten er in dat alle
eenigszins hoogere ambtenaren en zelfs de
laagste beambten der departementen de liberale
livrei moesten dragen. De minister van katho
lieken «eredienst echter kreeg slechts half trac-
tement (gelach).
De Roomschen lieten Met zich welgevallen
dat de minderheden onderdrukt werden. Maar
het zijn de schoolwetten geweest die hen heb
ben wakker geschud.
Spreker herinnerde aan het vermaarde
mandement der bisschoppen en aan den arbeid
van Broere, mgr. Klönne en Alberdingh Thijm.
Dr. Schaepman heeft toen het verzamelen
geblazen. Hij heeft het denkbeeld van minder
waardigheid van het katholieke volksdeel weg
genomen. Schaepman, onze emancipator heeft
ons ontbolsterd. Hij heeft ons van honoraire
tot werkende leden van den Nederl. staat ge
maakt. Hij heeft den stoot gegeven tot de
katholieke organisatie en de groote katholieke
partij. (Applaus).
Halfheid mag nu niet langer onder ons ge
duld worden. Men is katholiek" of niet katho
liek, het liberaal-katholieke onding is uit de
wereld.
Spreker vergelijkt vervolgens het katholiek
program met dat van den Economischen bond
waarmede minister Treub nu het land fond-
trekt. Dit program bevat niets dan het platte
materieele. Geen oogenblik wordt van hoogere
idealen gewag gemaakt, dit program sluit in
zich een negeeren van godsdienstige opvat
tingen. Spreker wees hierbij op het harmonisch
verband tusschen stoffelijke welvaart en gees
telijk leven dat er moet bestaan.
Alleen op stoffelijk welzijn ?mag onze staat
kunde niet gericht zijn. Daarom behelst het
katholiek program ook, bevordering van Zon
dagsrust, maatregelen voor de openbare zede
lijkheid, steun voor groote gezinnen, bevorde
ring van het Christendom in Indië, arbeids-
verbod voor de gehuwde vrouw etc.
Oud-minister Kolkman wees. er vervolgens
op dat reeds tal van desiderata van ons pro
gram van 1896 werkelijkheid geworden zijn,
al maalt de parlementaire molen ook langzaam.
Spreker "herinnerde aan de campagne van
1913 tegen de Tariefwet. Men achtte toen het
debietrecht op tabak onbillijk en thans vragen
de liberalen de tiende penning van den detail
verkoop.
De feestklanken in het buitenland na den
val van het kabinet-Heemskerk in 1913 aan
geheven bewezen wel dat de trits dure klom
pen, duur brood en dure petten slechts een
verkiezingsleuze was geweest.
Minister Treub de man die het vorig jaar
verzekerde dat er geen honger zou worden ge
leden, voorspelt thans dat de rechterzijde de
tariefwet weer op de baan zal brengen.
Spreker wil niet profeteeren maar kan wel
verklaren dat een tariefwet geboren moet wor
den uit de eischen der practijk en nu zullen
na den oorlog de productie-verhoudingen der
mate gewijzigd zijn dat het dwaasheid zou zijn
te komen met een tariefwet die aansloot op
toestanden dien onder het kabinet-Heemskerk
bestonden.
Bovendien zijn de liberalen en ook de man
nen van den Economischen bond zelf tot het
protectionisme bekeerd.
Dit is, betoogt spreker, duidelijk gebleken
bij de stichting der hoogoven-industrie.
Treub verdedigt de vestiging dezer industrie
met de zelfde argumenten die spreker destijds
in zijn memorie van toelichting gebruikt heeft.
De vereeniging het „Vrije ruilverkeer" heeft
den Economischen bond dan ook reeds gevraagd
wat deze van protectie dacht en wantrouwt de
nieuwe partij.
Spreker drukt den kiezers op het hart met
1913 voor oogen de beloften van de overzijde
niet te gelooven en op 3 Juli rechts te stem
men.
Het nieuwe kiesstelsel dat stemplicht invoer
de heeft volgens spreker gelukkig een einde
gemaakt aan het nobel ras der stemopjagers,
maar de taak der propagandisten is er moei
lijker op geworden.
Er zijn zooveel kiezers die om zoo te zeg
gen nog in de grondverf staan en spreker
vreest dat deze op 3 Juli geheel en al in de
menie aan de stembus zullen komen.
De katholieke pers en huisbezoek moeten
zulks voorkomen. Spreker spoort de vrouwen
aan de liberale en neutrale bladen uit haar
woningen te verbannen.
Aan hoerah-katholieken hebben wij niets ons
leven moet getuigen van onze beginselen.
Wij. katholieken, zijn in Nederland de gróót
ste partij. Wordt de regeertaak ons aangebo
den dan zullen wij de medeverantwoordelijk
heid niet van ons afwijzen gelijk de soc.-de
mocraten deden in 1913.
Men werkt nu sterk met de leuzen van on
derop en democratie.
Spreker is steeds democraat geweest, in 1887
toen hij tegen het census-kiesrecht stemde, i®
1891 by de leerplichtwet en bij de stichting
van den Volksbond te 's-Gravenhage. Spreker
heeft van zijn democratie blijk gegeven, toen
hij progressie in de rechte lijn bij de succes
sie-belasting invoerde. Maar democratie is een
slagwoord geworden. Het dient tot bewimpe
ling van persoonlijke eerzucht. La grande po-
pulace en la sainte canaille wordt óp verkeerds
banen geleid, tot schade van maatschappij en
kerk. Dat moet voorkomen worden, (daverend
applaus.)
Na de verkiezingen zal de uitwerking moe
ten komen van artikel 192 van de grondwet:
Spreker maakt zich omtrent de houding der
liberalen- geen illusies meer. In de kamer
stemde slechts de oude heer Lieftinck tegen,
maar sedert zijn gelijk bij de behandeling van
het voorstel-Lohman bleek andere geheime in
vloeden aan het werk.
De Savornin Lohman heeft terecht tot de
linkerzijde gezegd, gij durft niet te stemmen
voor hetgeen gij weet dat recht is, gij zijt
bang voor uw kiezers. Spreker herinnerde aan
het geval Roodhuyzen en wees er op, hoe
deze schildknaap van wijlen Borgesius over
verzadigd is van de liberale politiek en zich
nu daarvan heeft afgekeerd, om vervangen te
worden door Prof. Eerdmans, Prol. Heeres en
Otto. j
Die opleving van het anti-clecicalisme kwam
juist op tijd. Wij hebben niets meer te hopen
of te verwachten, maar alles te vreezen van
de linkerzijde.
De Katholieken hebben gelukkig hun ver
draagzaamheid laten varen en zijn tot krach
tige actie voor het bijzonder onderwijs over
gegaan.
Door het anti-clericale drijvenzullen wij
weer bijeengejaagd worden en alle persoonlijke
geschillen zullen weer op den achtefgrond
treden.
Wij verlangen dat het onderwijs voor onze
kinderen in alle geledingen Roomsch zal zijn.
(Applaus.)
De beslissing, vervolgde mr. Kolkman, ligt
in uwe hand. Geeft een antwoord, gelijk des
tijds onze Belgische broeders. Zij zullen haar
niet hebben, de schoone ziel van het kind.
(daverend applaus.)
Wij zullen indien wij de meerderheid er
langen, herhaalde mr. Kolkman, de regeering
aanvaarden.
Spreker wil er ten slotte nog eens op
wijzen, dat de vrij-liberale heeren de Kanter
en Drion samenwerking met de sociaal-demo
craten hebben afgewezen. Maar men vergete
niet, dat de liberalen in 1913 de portefeuilles
aan de sociaal-democraten hebben aangeboden,
een modus vivendi wordt nu als vroeger zeker
gevonden.
Wanneer de heer Drion in de toekomèt ziet
dat sociaal-democraten en katholieken samen
achter de groene l*fel zullen plaats nemen,
dan had hij zeker een vuiltje in zijn oog.
'gelach.)
Spreker wil voorts verklaren groote achting
te hebben voor Gort van der Linden en Jhr.
Loudon. Maar de rechterzijde die immers
wars van verbintenissen met het buitenland
was, zou onze neutraliteit evenzeer gehand
haafd hebben. Een distributie-regeling ont
werpen, die niemand bevredigt, kan spreker
ook. De dwaze leer van „het niet noodig zijn
van ministerieele homogeniteit" zou echter
door een rèchtsch kabinet nooit verkondigd
zijn. Geschillen tusschen ministers onderling
dienen in de zaal van den ministerraad uit
gevochten te worden.
Met een aansporing om vóór Woensdag 3
Juli de lauwe en onverschillige kiezers te
overreden de katholieke lijst te stemmen, be
ëindigde mr. Kolkman zijn rede onder dave
rend langaanhoudend applaus.
De voorzitter bracht een hartelijk woord
van dank aan oud-minister Kolkman voor zijn
politieke rede, en richtte nog een opwekkend
woord tot de talrijke aanwezigen om no. 1
van de Zuid-Hollandsche en Dordtsche lijst
te stemmen.
Hierop zong het dameskoor „Lorenzo Perosi".
het verkiezingsliedje van pater Ermann S.J.
„Wij stemmen Roomsch en nummer één." Na
dat nog een ander lied op verdienstelijke wijze
ten gehoore was gebracht, werd de welgeslaagde
vergadering op de gebruikelijke wijze gesloten.
Met voldoening mag worden geconstateerd,
dat de gehoorzaal gisteren bijna te klein was
om alle belangstellenden, waaronder zeer vele
katholieke arbeiders, te bevatten. Onder de
talrijk aanwezige eerw. heeren geestelijken en
broeders, merkten wij o.a. op den Hoogeerw.
deken en de pastoors van Schiedam, alsmede
pastoor de Bruin van Overschie.
Klantenlijsten.
In de Buitengewone Ledenvergadering der
Coöperatie „Door Eendracht Sterker" werd de
volgende motie met algemeene stemmen aan
genomen
„De Coöperatieve Bakkerij en verbruikers-
vereeniging „D. E. S." vertegenwoordigde 7
gedeelte der Schiedam3che bevolking, in ver
gadering bijeen op 20 Juni 1918, in de zaal
van den R. K. Volksbond
gehoord de besprekingen over de moeilijkhe-
den om de distributie-artikelen uit eigen win
kels te betrekken en de leden vaak genood'
