m
kende tot aanbeveling van de oprichting van
een economische faculteit, met de vakken han
delseconomie, handelsrecht, economische historie
en aardrijkskunde, bedrijfhuishoudkunde en ac
countantsopleiding, munt- en credietwezen
De zaak is thans gesteld in handen van
curatoren.
Bezoek van Fransche land- en tuinbouwers.
Op initiatief van de Vereeniging tot verbrei
ding van kennis over Nederland in de vreemde,
zal een gezelschap van 25 Fransche land- en
tuinbouwers aen bezoek aan ons land bren
gen. De Fransche regeering heeft haar groote
belangstelling uitgesproken in de voorgenomen
reis, terwijl de Nederlandsche regeering niet zal
nalaten alles in het werk te stellen om deze
excursie zoo vruchtdragend mogelijk te maken.
Het gezelschap zal einde dezer maand hier
te lande aankomen. Het bestaat uit 25 perso
nen, van wie er 5 zich in het bijzonder voor
zaadculturen interesseeren, 5 voor veeteelt, 5
voor tuinbouw, 6 veor visscherij en 5 voor
zuivel en voor melkvoorziening van groote ste
den. Iedere groep van vijf personen zal een
afzonderlijke studiereis maken slechts enkele
dagen zuilen voor gemeenschappelijke bezoeken
gebruikt worden, o.a. voor een bezoek aan de
landbouwhoogeschool te Wageningen'.
In overleg met den directeur-generaal van
den landbouw, zal de heer Th. A. Mansholtde
leiding op zich nemen van de sectie zaadteelt,
terwijl de heer R. P. Bonthuis de sectie tuin
bouw zaJ vergezellen. Iedere reis zal ongeveer
tien dagen duren, het geheele verblijf iri ons
land wordt op veertien dagen geschat. De pro
gramma's voor tuinbouw en zaadteelt worden
ontworpen door het secretariaat van dea Ned.
Tuinbouw-raad in overleg met de leiders van
beide secties.
Het hoofdverblijf van het gezelschap zal te
Amsterdam zijn en van daar zullen de excur
sies worden ondernomen.
De regeering zal het gezelschap officieel ont
vangen. (Hdbl.)
§3ads- en Gewestelijk Nlenws.
Crisismaatregelen.
Verkrijgbaar in de week van 26 Juni—2 Juli.
Jüp bon 684 3Y2 ons suiker.
Op bon 686 2'/2 ons bruine boonen.
Op bon 688 1 ons Amerik. spek.
Aardappelen.
Op bon 111 2 kilo.
Op bon 112 2 kilo.
Op bon 113 2 kilo.
Kieiaardappelen 7 cent per kilo.. Kleipolers
51/» cent per kilo. Zandaardappelen 5^/2 cent
per kilo.
Kinder meelkaart.
Op bon 29A 2 ons kindermeel en 3 ons Maï
zena.
Op bon 28B 21/i ons kindérmeel en 3 ons Maj-
zena.
Suiker kaart.
Op bon 55 31/g ons suiker.
Broodkaart. De broodkaart van het
100e tijdvak van 2129 Juni, 101e tijdvak van
'30 Juni8 Juli.
Normaalmargarine. Bon 6e week
van 20 Juni tot en met 27 Juni.
Uitgifte van Broodkaarten.
De uitreiking der broodkaarten voor het 101e
102e, 103e en 104e tijdvak zal op vertoon der
domiciliekaart plaats hebben op
Donderdag 26 Juni voor de letters P(f) tot
en met Z, verdeeld over de volgende posten
Vereenigingslok. Broersvest van P(f)S(ch)
Stadsdoelen, van S(e)U Politiepost Koe- j
markt, letter V Gymn.lok. Buitenhavenweg
van W—Z.
Alle Bureau's zijn geopend 's morgens van
912 uur, 's namiddags van 1 x/a5 uur.
De aanvullingskaarten van 400 gram witte
brood voor kinderen beneden den leeftijd van
1 jaar kunnen tegelijkertijd in ontvangst ge
nomen worden.
In het belang eener vlugge en correcte af
werking, wordt ieder dringend verzocht van
het volgende nota te nemen
Brengt Uw domiciliekaart mede
Overtuigt U bij ontvangst of U het juiste
aantal Broodkaarten gekregen hebt
Zoodra iemand het lokaal heeft verlaten,
worden reclames niet meer aangenomen
Jonge kinderen worden niet geholpen.
Gaat op den juisten dag naar het aange
geven Bureau.
Bij de uitreiking van broodkaarten zal vakje
No. 26 der domiciliekaart worden geknipt. Zij,
van wier domiciliekaart dit vakje reeds is
geknipt, moeten zich vóór of op 23 Juni aan
het Levensmiddelen-Bureau vervoegen.
Vreemdelingen moeten hunne broodkaarten
afhalen uitsluitend op Dinsdag 24 Juni des
voormiddags van 912 uur aan het Levensm.
Bureau, Lange Nieuwstraat.
De b gitimatiekaart moet worden medege
bracht.
HET NIEUWE ZIEKENHUIS.
Het door de gemeente nieuw gestichte Zie
kenhuis aan de Nassaustraat is thans zoover
gereed gekomen, dat vandaag het gebouw of
ficieel kon worden geopend.
De geheele inwendige inrichting van het
gebouw moet nog plaats hebben, zoodat het
wel September of October zal worden vooral
eer er patiënten in kunnen worden opgenomen.
Nu de bouw voltooid is en de burgemeester,
de heer M. L. Honnerlage Grete, tevens
voorzitter van de Commissie van administratie
van het Stadsziekenhuis, binnenkort zijn ambt
zal neerleggen, vond men het thans het meest
geschikte moment om tot officieele opening
van het gebouw over te gaan.
Het Ziekenhuis is gebouwd naar het ont
werp van den architect, den heer Jan Stui-
venga, te Zeist.
De gemeente heeft ongetwijfeld een zeer
goede keuze gedaan door den heer Stuivenga
als bouwmeester aan te wijzen.
De heer Stuivenga toch heeft zich uitnemend
van zijn taak gekweten, want het door hem
geprojecteerde bouwwerk maakt in deze nieuwe
stadswijk een magnifieken indruk.
Hoewel alle luxe bij den bouw is vermeden,
komt het geheel toch schitterend tot zijn
recht.
De alleraardigste voorgevel met eenvoudige
baksteenversieringen geeft aan het gebouw'
een voornaam voorkomen, terwijl de oostelijke
vleugel daarbij zeer passend aansluit. Door
den breed-opgevatten tuinaanleg rondom het
gansche gebouw heeft het Schiedamsche Zie
kenhuis voor den voorbijganger iets pittoresk
gekregen.
Het is een gebouw, dat er zijn mag en dat
menige groote stad ons inderdaad zal benijden.
Niettegenstaande den oorlogstijd, waarin
iedere aannemer met schaarschte en duurte
van materialen en andere gewichtige factoren
had te kampen, heeft de aannemer, de heer
P. M. Blanken te Rotterdam, toch degelijk
werk geleverd en alles in de puntjes verzorgd.
De onderbouw van het Ziekenhuis werd 21
September 1916 aanbesteed en 30 October
d.a.v. gegund, terwijl de bovenbouw 24 Mei
1917 werd aanbesteed en den daaropvolgen-
den dag gegund.
De heer H. C. Baerents, die als opzichter
van het begin af bij dit werk het toezicht
heeft gehad, was zoo welwillend ons dezer
dagen door het gebouw rond te leiden.
Het hoofdgebouw binnentredend, komt men
in een ruime hal, waaraan een wachtkamer en
portierskamer zijn gelegen.
Breede trappen leidden naar de eerste étagë.
De gebrandschilderde ramen, welke men bij
het opgaan der trappen ziet, zijn een geschenk
van de firma Blad Prins alhier.
Zoowel op den beganen grond als op de
eerste étage bevinden zich breede corridors,
waaraan de verschillende vertrekken zijn ge
legen.
De vloeren zijn in hoofdzaak van doloment-
en terrazo, geleverd door de firma D'Agnolo
Co te Rotterdam, en kunstgraniet, vervaar
digd door „Betönno" te Utrecht.
De rechterzijde van het gebouw zal in
hoofdzaak bestemd zijn voor klasse-patiënten
en verblijven der verpleegsters.
De oostelijke vleugel bevat beneden en bo
ven vier groote patiëntenzalen met dagverblijf
en balcon, zes insoleerkamers, vier toilefgelé-
genheden met W.C., 2 badkamers, bijkeuken
en magazijnen.
In dit deel van het gebouw bevindt zich
een hydrolische personenlift.
Op den beganen grond zijn voorts de ruime,
uitnemend verlichte operatiekamer, een Rönt
gen-, donkere- en Saiiderkamer, met ontwik
kelkamer, benevens een wachtkamer en een
kamer voor de doktoren. Bij de narcose-
ruimte is ook een kleine operatiekamer, terwijl
daarbij een vertrekje met een stereliseertoeste)
aansluit.
Het hoofdgebouw O.Z. beganen grond zal
de administratieve afdeeling bevatten. Daar is
is de directeurkamer, laboratorium, kamer voor
doktoren, woonvertrek der directrice, benevens
badkamers.
Het Westelijk gedeelte Z.Z. bevatkinder
zaal met dagverblijf, keuken, badkamer en
toiletruimte.
Het Westelijk gedeelte N.Z. wordt ingeno-
1 men door eet- en zitkamers van verpleegsters,
keuken en linnenkamers.
In de onder het hoofdgebouw gelegen kelder
ruimte staan 3 ketels voor de centrale ver
warming en warmwatervoorziening geleverd
door de firma Huygen en Wes3el, te Amersfoort.
Achter den hoofdingang zijn de keuken met
een doelmatig ingerichte afdeeling voor de uit
gifte der spijzen, vertrekken voor het schoon'
maken van groenten, waschgelegenheid en
spoelkeuken. Een strijk- en waschinrichting
en slaapgelegenheid van het keukenpersoneel,
alsmede provisiekamers en bergruimte voor 3
brancards treft men daar eveneens aan.
Alle vertrekken in het gebouw munten uit
door goede verlichting, zeer doelmatige en hy
giënische inrichting.
Het geheele gebouw is voorzien van een
electrische lichtinstallatie, vervaardigd door de
firma H. Kroon Co., electrotechnisch bureau
te Rotterdam.
De keurige sanitaire artikelen, de gas en
koudwaterleiding zijn geleverd door'de firma
W. J. Stokvis, te Arnhem.
Het schilderwerk is uitgevoerd door dq firma
B. Maltha, alhier.
QDe S. C. en F. Club „Hermes" heeft aan
het Ziekenhuis een sierlijke elec£rische kroon
geschonken, welke in de bestuurskamer is op
gehangen.
Bij het Ziekenhuis is een barak gebouwd
ter opname van lijders aan besmettelijke ziek
te. Elke afdeeling bevat hier twee patiënten
en 2 badkamers, zoomede een keukentje en 2
kamertjes voor verpleegsters.
Het lijkenhuisje is ook zeer practisch inge
richt. Daar zijn achtereenvolgens een wacht
en een rouwkamer, sectiekamer, laboratorium
en lijkenkamer, terwijl bovendien een desinfec-
tieafdeeling aan het gebouw is verbonden.
Voldoet dus het Ziekenhuis aan de nieuw
ste eischén, welke aan een moderne inrichting
als deze kunnen worden gesteld, ook wat de
meubileering, de aanschaffing van allerlei ver-
plegingsartikelen, instrumenten enz. betreft,
zal met de eischen des tijds rekening worden
gehouden.
Er zal echter nog geruimen tijd mee gemoeid
zijn vooraleer de geheele dienst daar kan func-
tioneeeren.
Men doet zijn uiterste best, om een spoe
dige ingebruikneming van het gebouw te be
vorderen.
Hedenmiddag om 3 uur verzamelde zich met
den burgemeester een groot aantal genoodig-
den in een der zalen van het fraaie gebouw
voor de openingsplechtigheid.
Onder de aanwezigen, w.o. velen met hun
dames, merkten wij o.a.sop de weth. v.Baren,v.
Westendorp, Houtmam'en de Bruin, den ge
meente secietaris, verschillende hoofden van
takken van dienst, den oud-burgemeester den
heer H. J. Versteeg, oud-directrice, mej. v. d.
Stadt, doktoren uit deze stad, leden van den
Raad en leden en oud-leden der commissie
voor het Stads-Ziekenhuis, den architect, den
heer Stuivenga, den directeur, dr. de Bruin.
De burgemeester, de heer Honnerlage Grete,
hield de volgende rede
Dames en heeren,
Namens het College van Burgemeester en
Wethouders van Schiedam roep ik U allen een
hartelijk welkom toe. Ik dank U dat gij aan
onze ,uitnoodiging tot bijwoning van deze plech
tigheid wel hebt willen gehoor geven.
Ik gevoel mij verplicht in de allereerste plaats
mijn groote dankbaarheid te betuigen tegen
over de heeren Wethouders, die hebben bewerkt
dat ik persoonlijk, vóór het neerleggen van
mijn ambt, dit nieuwe Ziekenhuis nog zou kun
nen openen. Aanvankelijk toch was men van
meening dat daarmede gewacht kon worden tot
het geheele gebouw gemeubileerd en ter be
woning gereed was. Ik stel dit zeer op prijs en
zeg heeren Wethouders daarvoor vriendelijk
dank. Ook den bouwmeester, den heer Stui-
vinga, mijn dank vopr zijn medewerking.
D. en H.Zooals gij weet, was de ziekenhuis-
bouw in deze Gemeente reeds jaren aan de
orde en mijn geachte voorganger, Burgemeester
Brants, die tot mijn spijt door gezondheidsre
denen verhinderd is deze plechtigheid bijtewonen
heeft reeds in 1910 een voorstel voor den bouw
van een nieuw Ziekenhuis helpen indienen en
verdedigd hij mocht toen nog niet in zijn
pogingen slagen, en verschillende redenen wa
ren dadrvoor aan te voeren. Het College van
Burgemeester en Wethouders was niet eenstem
mig, en ikzelf, ofschoon in beginsel vóór den
bouw van een nieuw Ziekenhuis, kon met het
toenmaals ingediende plan niet geheel meegaan.
Toen ik op den 3den October 1910 mijn ambt
als Burgemeester van Schiedam aanvaardde,
kondigde ik het U in mijn eerste rede reeds aan
dat deze bouw op mijn programma stond. Ge
holpen door den heer Directeur van Gemeente
werken ben ik toen aan het werk gegaan en
hebben wij getracht met een nieuw Ziekenhuis
plan bij den Gemeenteraad te komen. Wij heb
ben daarbij den raad en de hulp ingeroepen van
den heer Dr. Wortman, destijds Directeur-Ge
neesheer der heelkundige- en vrouwenkliniek
aan de Rijks-universiteit te Utrecht, thans
Directeur van het Tesselschade-Ziekenhuis te
Amsterdam, een man door zijn geschriften over
inrichting en bouw Van Ziekenhuizen in den
lande bekend. Met de meeste welwillendheid
zijn wij door Dr. Wortman ontvangen, verschil
lende conferenties hebben plaats gehad en de
vrucht was dat, naar onze meening, een goed
en weldoordacht plan tot stand kwam. Aan
Dr. Wortman, mijn hartelijken dank voor zijn
hulp en goeden raad. Ik ben hem zeer verplicht
voor de groote vriendelijkheid en bereidwillig
heid in die dagen mij betoond. Wanneer hij
thans het nieuwe gebouw in oogenschouw neemt,
zal hij zeker tevreden kunnen zijn over den bouw
en de inrichting, al zal hij ook bemerken dat
veel in zijn plannen is gewijzigd en de bouw veel
grooter is opgezet dan oorspronkelijk de be
doeling was. Dit kan evenwel niet anders dan
toegejuicht worden, immers hoe. langer hoe
meer kwam men tot de overtuiging dat .Schie
dam een grooten aanwas van bevolking zou
krijgen en het dus verstandig was voor de toe
komst te rekenen op een grooter Ziekenhuis.
liet was op den 22sten April van het jaar
1913 dat ik zoo gelukkig was de principiëele
beslissing van den Gemeenteraad te krijgen op
het voorstel tot stichting van een nieuw Zie
kenhuis. loen kon er dus worden begonnen
met het uitwerken van plannen en teekenirigen
en met de voorbereiding tot uitbesteding der
verschillende werken. Dat de heer Jan Stui-
vmga als bouwmeester van dit groote werk
werd aangesteld, was zeker een gelukkige keuze.
Geholpen door de raadgevingen van de Dames
Van de Stadt en Suennondt, destijds in het oude
Ziekenhuis werkzaam, van de heeren Drs. van
Rooyen en Elsevier Dom, later vooral ook van
den heer Dr. de Bruyn, thans geneesheer-
Directeur en de tegenwoordige adjunct-direc
trice Mej. van Donk, en rekening houdende met
de wenken en adviezen der Gezondheidscom
missie en van heeren Doctoren te dezer stede,
kwam het Ziekenhuisplan zooals het thans is
uitgewerkt, tot stand. Hulde en dank aan al
deze Dames en Heeren voor hun gewaardeerde
raadgevingen en bemoeiingen.
Daar kwam de noodlottige oorlog met al zijn
ellende en moeilijkheden ook voor ons land
Zouden wij doorgaan of stopzetten vroegen
wij ons af. Gelukkig werd tot hpt eerste be
sloten, ofschoon de financieele lasten voor de
Gemeente natuurlijk enorm zwaarder werden.
Eindelijk, na veel oponthoud en tegenslag door
allerlei oorzaken, kon met den onderbouw wor
den aangevangen in het najaar van 1916 en
werd geregeld doorgewerkt tot de oplevering
op heden. Grooten dank wil ik Hier brengen
aan allen, zonder onderscheid, die aan den bouw
hebben gewerkt. In de allereerste plaats aan
den bekwamen bouwmeester, den heer J. Stui-
vinga, die hier een bouwwerk heeft gesticht dat
hem tot roem en eer strekt en dat door zijn
schoonheid van lijnen een grootschen indruk
maakt. Zeker mag ik ook hier met eere den
broeder van den bouwmeester den heer Th.
Stuivinga noemen, die een groot en werkzaam
aandeel in den bouw heeft gehad. In de tweede
plaats dank aan den aannemer den heer Blan
ken, die getoond heeft volkomen berekend te
zijn voor zijn taak en die tot groote tevreden
heid van de Directie den bouw heeft uitgevoerd.
Verder hulde aan de onderaannemers, II.H. op
zichters (vooral den heer BaerendsJ en aan allen
zonder uitzondering die op welke wijze hebben
bijgedragen tot de totstandkoming van dit
bouwwerk.
Den heer Directeur der Gemeentewerken
mijn dank voor al zijn bemoeiingen vooral in
de eerste jaren, en ten laatste maar zeker niet
het minst aan den lieer Dominieus voor het waar
lijk schoon geheel dat met zijn fraaien tuinaanleg
is verkregen. Mijne heeren, alles te zamen ge
nomen, is door Uw aller gezamenlijk werken
een heerlijk monument in deze Gemeente tot
stand gekomen, een monument dat, ook bij
het verre nageslacht, nog zal blijven spreken
van de bekwaamheid en de energie van allen
die er aan hebben meegewerkt. Dank ook aan
de gevers der schoone gebrandschilderde ramen,
de heeren Blad en Prins, die zoo mild van hunne
belangstelling in dezen bouw hebben doen blij-
^ken t eveneens aan de Vereeniging „Hermes"
voor de aanbieding van een fraaie lamp voor
de bestuurskamer.
Moge dit goede voorbeeld verder navolging
vinden. Er bestaat nog gelegenheid om van
zijn belangstelling te doen blijken. De bouw
meester zal zich zeker gaarne voor besprekin
gen in dit opzicht, beschikbaar., stellen.
En nu, dames en heeren, vergunt mij /U in
het kort een beschrijving te geven van de in
richting van het gebouw.
Het is ontworpen naar het Corridor-Pavil
joensysteem, d.w.z. dat het de voordeelen van
corridor- en paviljoensysteem in zich veree-
nigt.
Van het corridor-systeem heeft het de eigen
schap dat alle ruimten onderling door gangen
verbonden zijn, terwijl het met het paviljoen
systeem de goede eigenschap gemeen heeft dat
alle ruimten, die daarvoor in aanmerking ko
men, van licht, lucht en zon kunnen worden
voorzien.
De gebouwengroep bestaat uit een hoofdge
bouw met 3 paviljoens, n.l. een paviljoen voor
derde klasse-patienten, een operatie- en een
kookpaviljoen, terwijl bij het ontwerp van de
gedachte is uitgegaan later bij uitbreiding nog
een of meer paviljoens bij te bouwen, en dan
wel in de eerste plaats rechts van het hoofd
gebouw een paviljoen gelijk aan het reeds be
staande paviljoen voor 3de klaspatiënten.
Verder op het terrein barak voor besmette
lijke ziekten en lijkenhuis.
De groote middenbouw zal op den duur ge
heel voor de administratie en wat daarbij be
hoort in beslag genomen worden. Van uit dit
gebouw heeft dan als het ware het beheer van
het geheele ziekenhuis plaats.
In de bestaande gebouwen kunnen de vol
gende patiënten worden ondergebracht
02 3e klas-patiënten.
8 2e klas-patiënten.
4 le klas-patiënten.
10 kinderen.
Totaal 84 patiënten.
Na bijbouw van het rechtsche paviljoen kan
dit aantal klimmen tot 146 patiënten. In de
barak zijn voorts 2 afdeeliijgen, elk voor 6 pa
tiënten.
De huisvesting voor het verplegend personeel
is als volgt
In het hoofdgebouw op den beganen grond
1 kamer voor een verpleger op de verdieping
3 kamers voor een, benevens 8 kamers voor twee
verpleegsters op den zolder 15 kamers voor
een verpleegster. Totaal huisvesting voor 35
personen verplegend personeel. Bovendien huis
vesting van directrice, huishoudstèr en inwo
nend concierge.
Op den zolder van den kookbouw zijn 6 ka
mertjes voor huisvesting van keukenpersoneel.
De gebouwen worden door warm water cen
traal verwarmd, van uit den verwarmingskel
der, gelegen onder de Centrale hal, electrisch
verlicht en zijn voorzien van een huistelefoon
en electrische schelinrichting.
Verwarming van barak en lijkenhuis geschiedt
door middel van gaskachels.
In het gebouw is een hydraulische lift voor
brancard met 3 personen.
De muren zijn opgetrokken in baksteen, de
vloeren in gewapend beton, zoodat het gebouw
vrijwel brandvrij mag heeten.
In den gevel komen voor de volgende vul
lingen, gebakken in terra cotta, gemodelleerd
door den bekenden beeldhouwer L. Zijl.
Rechts van den hoofdingangdokter aan
het bed van een ziek kind.
Links van den hoofdingang verpleegster
aan het bed van een patiënt.
Verder
Vijzel, symbool van de artsenijbereiding.
Giftbeker, symbool van de artsenijbereiding.
Uil op boek, symbool van de Wijsheid.
Pelikaan met jongen, symbool van de zorg
zaamheid.
Zóó, Dames en Heeren, staat dan dit zieken
huis hier als een grootsche stichting die tot
sieraad strekt voor de Gemeente Schiedam,
maar vooral en op de allereerste plaats als eefl
"4
':i
*<4
