Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
firatis-Ongevallenverzebering
OLE,
44ste Jaargang.
Zaterdag 22 Januari 1921.
No. 12943
fl ÜÜU I IUU Mm,
Handel in Bouwstoffen,
Lstséi uil voorraad es faMek
Lange Haven 85 - Kantoor Westvest 70.
Telefoon 522
Bureau: Koemarkt 4. Telef. 85, na kantoortijd no. 148. Postbus: 39.
Abonnementen per 3 maanden f2.—per week 15 cent, franco per
post f2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiën: 15 regels 1.75; elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsenf wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingën 75 ct. per regel.
Speciale^ conditiën voor herhaaldelijk f adverteeren. Tarieven worden op aanvrage
toegezonden.
Incassokosten worden berekend.
levenslange
geheels
Invaliditeit?)
De verzekering weidt ge
ratihsigd deer de Hellandrehe Algemeens Veneheringihanh te lehledam.
TWEEDE BLAD.
Binnenland.
De herziening van ons burgerlijk
procesrecht.
Naar aanleiding van het, nu een hall jaar
geleden, door de Staatscommissie tot herzie
ning van ons burgerlijk proces aan de Konin
gin aangeboden ontwerp, die materie betref
fende, schrijft de redactie van het „Weekblad
v. h. Recht" in een uitgebreid hoofdartikel o.m.
dit
„Evenals in de ontwerpen voor de Juristen-
Vereeniging en voox den Vrijzinnig-Democra-
tischen Bond wordt alle heil verwacht van een
versterkte positie van den rechter, van een rech
ter aan wien de leiding van het proces wordt
toevertrouwd, aan wiens gezag partijen en hare
raadslieden worden onderworpen, die zelf het
onderzoek zal kunnen in handen nemen en de
middelen v rkrijgt om dat onderzoek in te stel
ler, die de waarheid zal'hebben te zoeken door,
zoo noodig tegen de partijen.
„Wij hebben, indertijd, handelend over het
ontwerp voor de Juristen-Vereeniging, onze
ernstige bezwaren uiteengezet vooral tegen
do inquisitoriale macht aan den echter ten
aanzien vair de partijen toegekend.
„Wat wij, nu negen jaar geleden, als onze
meening ontwikkelden, drukt nog steeds eri
volkomen onze overtuiging uit. Wij zouden
niet veel anders kunnen doen dan herhalen
wat wij toen opmerkten. De Staatscommissie
nam in 1920 letterlijk over wat een andere Com
missie in 1911 had geschreven misschien zou
het daartegenover niet al te ongepast zijn, wan
neer wij thans eenvoudig lieten herdrukken,
wat wij zelf destijds hebben naar voren gebracht.
Of misschien zou het verstandiger zijn ook daar
van maar liever af te zien. Onze waarschuwende
stem van toen heeft klaarblijkelijk allen invloed
gemist.
„Aan onze rechters zal eene zware en moei
lijke taak worden opgelegd, eene taak die, naar
werd opgemerkt, eene mate van durf en inzicht
zal eischen, aan welke onze rechterlijke macht
tot nu toe niet gewend is te voldoen. Wij denken
er niet aan geringschattend te oordeelen over
de wijze, waarop de rechterlijke macht ten on
zent. hare reeds thans niet gemakkelijke taak
vervult. Integendeel, wij hebben, hoogen eer
bied voor de eerlijkheid en de onafhankelijk
heid van onze rechtspraak. Maar wij betwij
felen zeer ernstig of al de presidenten en vice-
presidenten van de drie-en-twintig rechtban
ken in staat zullen zijn de taak te vervullen,
welke bij de leiding der terechtzitting naai het
ontwerp der Staatscommissie op hen zal komen
rusten. Die leiding zal vorderen eene vereeni-
ging van flinkheid en rustigheid, zooals slechts
zelden wordt aangetroffen, eene mate van on
bevangenheid ten aanzien van de zaak, van on-
paitijd:ghe*d tegenover partijen en haar raads
leden, d:e n;et gemakkelijk zal worden bere;kt,
eene menschenkemrs en scherpte van ;nz;cht,
d'e de gaven zijn van wem'gen, een z:ch ver-
d'epen :n en tegelijk z>ch verheffen boven de
zaak, wat slechts aan enkelen zal gelukken.
„Doch ook al ware het mogelijk, wat u:t den
aard niet mogelijk is, althans als uiterst bezwaar
lijk mag worden beschouwd, den nieuwen ar
beid, voorzooveel noodig, aan nieuwe mannen
op te dragen, dan nog blijft het de vraag, of wat
thans ook de Staatscommissie voorstelt als eene
weiischelijke hervorming kan worden beschouwd.
„Ook naar de voorstellen dier Commissie,
dit kan nu eenmaal riet anders, zal de voor
naamste zaak van den rechter blijven het geven
van de beslissing, de bepaling wat feitelijk en
rechtens als de juiste verhouding 'tusschen par
tijen moet worden aangemerkt. Een groote waar
borg voor de juistheid van de besb'ssmg hgt >n
de onbevangenheid van hem, die de beslissing
te geven heeft. Wordt die onbevangenheid vol
doende bewaard bij dengene, die zelf actief heeft
deel te nemen aan het onderzoek van de zaak,
waarover zijn oordeel wordt verlangd
„De rechters zullen zich toch tevoren een in
druk omtrent de beweringen van partijen moeten
hebben gevormd en komen nu met dien indruk
naar het onderzoek ter terechtzitting. Daar
zullen zij dQ partijen hebben te ondervragen
en zich de noodige gegevens hebben te verschaf-
'en door eene samenspreking met partijen en
hare raadslieden. Het onderzoek ter terecht
zitting, waaraan zij zelf deelnemen, zal hunne
meening moeten vestigen. Aldaar, acteur
en toeschouwer tegelijkertijd, zullen zij aan
ieder van die twee rollen dezelfde aandacht
moeten schenken en bij dien gcheelen arbeid
altijd er voor moeten waken, dat zij hunne onbe
vangenheid bewaren en straks bij het vestigen
van hun eindoordeel geen valsch gewicht laten
gelden op de weegschaal van het recht.
„Wordt bij dit alles niet uit het oog veRo-
ren, dat naar den bij het strafproces verkregen
en steeds meer en meer bevestigden indruk, de
recjvLer, die met zijn ganschen persoon in het
onderzoek staat, gioot gevaar loopt zijn even
wicht te verliezen Zij, die thans voor het bur
gerlijk proces voor den rechter een ïol opeischen
gelijk aan die welke hij in het strafproces heeft
te vei vullen, mogen zich eens al cle bezwaren
herinneren, die daarbij zijn gebleken, mogen
eens denken aan eene bepaling, door den wet
gever neer gelegd ;n het nieuwe wetboek, welke
aan voorzitter en rechters verbiedt op de te
rechtzitting van eenige overtuiging omtrent
schuld of onschuld van den verdachte te doen
blijken. Zulk een bepaling klinkt als een waar
schuwing. Zij zal dienen te worden overgenomen
bij de regeling van het nieuwe burgerlijke pro
cesrecht en daar moeten inhouden, dat de rech
ters niet zullen mogen doen blijken van eenig in
zicht omtient het recht van eene der partijen.
Ook met. die bepaling zal wel niet veel worden
bereikt. Wie onderzoekt, geeft, al ondei zoekende,
herhaaldelijk do meening te kennen, die hem
leidt. Hij kan zich, later tot beslissen geroepen,
van die meening losmaken, doch niet zonder
moeite. De nauwe aanraking tusschen rechter
en partijen, het grootere aandeel van den rech
ter in de leiding van het pioces, zijne taak om
door te diingen tot de materieele waarheid, schij
nen even zooveel voordeelen. In elk van die
voordeelen ligt de mogelijkheid van grooter
nadeel verborgen. Niet onwaarschijnlijk zal
men over de verhouding tusschen voor- en na
deel na niet te langen tijd weer anders oordee
len, dan thans door velen geschiedt."
Gemengd Nieuws.
Helmond. Door de vrijgevigheid van de
laatste ambachtsvrouwc van Helmond, mevrouw
de wed. Wesselman, is de vorige week het provin
ciestadje Helmond in het bezit geraakt van een
stadhuis, zooals geen enkele gemeente in Ne
derland heeft het oude slot van Helmond, welk
adellijk huis zich van de overige in Noord-
Brabant en in de andere provinciën daarin on
der scheidt, dat het sinds zijn stichting nagenoeg
onveranderd is gebleven.
Vroeger lag het slot binnen de wallen, thans
ligt het tegen de stad aan. Bij het sloopen der
wallen de is buitengracht van het kasteel ge
dempt en de ophaalbrug daarove vervallen. Op
den singel tusschen de buiten- en binnengracht
stond een ringmuur, dié mede verdwenen is.
Voor eenige jaren bevonden zich tegenover de
poort van het kasteel wellicht staan ze er
nog een paar vierkante gebouwtjes met
spitse leien kappen gedekt, die vermoedelijk do
voorpoort, in 1730 naar het schijnt nog aanwe
zig, hebben geflankeerd.
Het kasteel met zijn hooge daken en trap
gevels is gebouwd in een vierkant., met op
eiken hoek een zware, ronde toren met uitge-
kraagde kanteelen, waarop in later tijd, bij
Blaeu ontbreken ze dé achterzijdige zich aan
den voet verbreedende piramidenvormigen spit
sen zijn gebouwd. De windvanen op hun top,
jeusaèhtig van grootte, dragen het wapen van
de Cortenbach's, die het slot tot 1682 bezaten.
In het midden van den voorgevel is de poort,
smal,alleen met een spitsboog boven den smal-
len ingang versierd. De trapgevel draagt op
de hoeken en den top massieven vierkante steen-
brokken. Over het algemeen heeft de onbekende
bouwmeester versieringen vermeden, maar de
aantrekkelijkheid gezocht in strenge lijnen,
forschen bouw en kolossale afmetingen. Kracht
en deftige ernst vereenigen zich met com
fort en weelde, waardoor dit bouwwerk in
de gemakkelijk te inundeeren omgeving een
geduchte sterkte werd, tevens geschikt als wo
ning van een groot heer. Karakterlooze pracht
is evenzeer vermeden als neerdrukkende som
berheid.
Men noemt 1402 als jaar van de stichting.
De heerlijkheid behoorde, sinds 1314 aan het
geslacht der Barthout's, gezegd Berlair, ver
want aan de hertogen van Brabant. In 1436
overleed de laatste mannelijke nakomeling uit
dit geslacht, 'Jan Barthout, wiens dochter
Cathrina was gehuwd met .Jan van Cortenbach,
een familie uit het land van Valkenburg.
van Kalk, Cement, Zand, Grint, Steen
Pannen, Buizen, Tegels en verdere
Bouwmaterialen. 15384 16
De laatste nakomeling der Cortenbach's
Felicitas Isabella, bracht liet door haar hu
welijk met den Zwitserschen rijksgraaf Antoine
van Arberg en Valentin in dit geslacht (1682)
Door verkoop kwamen in 1780 kasteel en heer
lijkheid in het bezit van de familie C. F. Wessel
man, die ze tot heden bezaten.
In 1543 stroopte Maarten van Rossum den
omtrek- van Helmond af, maar liet het kas
teel, dat opgep opt zat met vluchtelingen, on
gemoeid. In 1588 nam Ilohenlohe Helmond
stormenderhand in, waarbij heel de stad, be
halve het kasteel en één huis, in vlammen op-
«ihg. Groot gevaar voor het bouwwerk dreig
de in 1597, toen muitende Ieren in Spaanschen
dienst, te Helmond geweldig huishielden. Door
Je verovering van Helmond in 1602 door Prins
Maurits werden dergelijke gevaren voor goed
van stad en kasteel afgevoerd.
De burgemeester van Helmond heeft volle
dige restauratie van het kasteel toegezegd.
Per vliegtuig naar de No ordpool.
Kapitein Bartlett, die het hevel voerde over
de „Roosevelt!', waarmede Peary zijn Noord-
poolreis ondernam, wil trachten denzelfden
tocht te volbrengen per vliegtuig. De kosten
die door hem geschat worden op ongev. 750.000
gulden, hoopt hij bijeen te krijgen van kapi
talistische en wetenschappelijke zijde. Dit woidt
de negende poolreis van kapitein Bartlett
dien men den bijnaam heeft gegeven van „de
ijsbeer.!'
Motoren. ,,De Matin" meldt:
Sinds eenige maanden was dc Nederlandsche
regeering in besprek met een Zwitsersche firma
voor den aanmaak van 12 motoren voor (luik
booten, 6 van 450 en 6 van 1200 paardekraent.
Einde December ging de directeur naar Am
sterdam om het contract te teekenen, en hij vei-
nam toen, dat van dc zaak niets zou komen,
omdat de Nedeilandsche regeering met een
machinefabriek te Neurenberg voorde levering
van 12 Dieselmotoren een voordeeliger con
tract afgesloten had.
Het blad schrijft, dat die aanmaak met liet
viedesverdrag strijdt, en Duitschland dit blijk
baar wil ontduiken.
De complomete r. Een leeg Maca-
roni-kistje, een paar rolladestokjes, een stukje
elastiek en een paar krammetjes. Ziehier de
attributenvan den uitvinder van de rekenmachi-
ne.
Het was met deze eenvoudige hulpmiddelen
dat de fabrieksjongen Feit uit Chicago poogde
tot stand te brengen wat aan den Franschen
herdersjongen Gerbert, den lateren Paus Silves
ter II mislukt was, namelijk het samenstellen
van een rekenmachine.
Feit had zich dag in dag uit gehinderd aan
de ellenlange kolommen die in geheel Amerika
per dag op alle kantoren moesten worden op
geteld en hij begreep dat er een ontzaglijke
hoeveelheid arbeidskracht uitgespaard zou wor
den, wanneer al die telarbeid mechanisch zou
kunnen plaats hebben.
Hij toog aan het werk, en het gelukte hem
inderdaad na eenige dagen van onvermoeiden
arbeid een apparaat in elkaar te zetten, dat hij
den naam gaf van telmachine, en waarvan de
voornaamste verdienste was, dat men er niet
mee tellen kon. Het kistje werd in een duisteren
hoek van Felt's kamer ep geborgen en do jeug
dige Amerikaan begon aan een nieuwe uit
vinding oen automatische schuifdeur. Ook
deze kwam tot stand. Vol goeden moed toog
Feit met zijn vinding naar een rijken Ameri
kaan die met belangstelling de demonstratie
van de automatische deur volgde en tot de
ontdekking kwam dat het mechanisme werkte
„as smooth as a kitten's ear". Hij wilde den
jongen uitvinder echter niet al te zeer teleur-
fcQ nillu
vaniei
wijsvinger
veilles vu
eiken inde*
sen vlngei i
stellen en vroeg hem „Heb je soms nog wat
anders
„Ja", was het antwoord, „een rekenmachi
ne, die niet tellen wil".
Eenige dagen later ging Feit met zijn appa
raat naar den rijken Amerikaan en ziet dit
maal deed de machine volkomen waf men
van haar verlangde, ze telde perfect.
Feit ging met een zak vol dollars naar zijn
huis en kon zich nu, dank zij de financicele
hulp, geheel toeleggen op de verbetering van
zijn machine. De arbeid was voorspoedig. Na
twee jaren, elf maanden en zes dagen werd de
eerste comptometer van de werkplaats van den
heer Feit verkocht.
En zooals met elke vinding het begin is het
moeilijkst. Nadat het systeem van de reken
machine eenmaal gevonden was, bleek de ge
leidelijke verbetering van de machine slechts
van weinig beteekenis.
Begonnen in 1880' kon mr. Feit in 1901 reeds
een machine leveren, die berucht was om hare
snelheid. Berucht, want op 'n wedstrijd, waar
verschillende rekenmachines mochten mededin
gen, werd do comptometer van mr. Feit uit
gesloten, omdat zij zóó snel werkte, dat de
andere apparaten geen kans zelfs zouden heb
ben te winnen.
En sedert 1901 is er nog voortdurend ver
beterd aan den comptometer. Het kleine metalen
doosje, zooals het thans vooi ons staat met zijn
negentig toetsen en zijn zwengelt je, is een waar
rekenwonder. Niet alleen dat men er met een
ontzagwekkende snelheid alle mogelijke be
werkingen op kan uitvoeren, dok kan men er
veilig mede werken, daar het mechanisme ons
waarschuwt, wanneer wij door snel werken
bijv. de toetsen verkeerd zouden behandelen.
Sinds het eerste patent genomen werd door
den heer Feit in 1887, onderging het apparaat
vijftien wijzigingen en ontwikkelde do compto
meter zich van een logge houten doos met
zware toetsen tot een elegante metalen trommel
met lichte, gemakkelijke te bewegen toetsen.
(Bedrijfsorganisatie.)
Moordaanslag. Onder de gemeente Ven
huizen (N.-H.) is in den nacht van Dinsdag
op Woensdag een moordaanslag gepleegd op
.een alleenwonende vrouw. De dader, haar
zwager is gearresteerd.
De inbrekers. De Politiegids bevat een
artikel getiteld de Inbreker, waarvan de con
clusie is, dat ook op technisch gebied voor den
politieman nog veel te leeren is en dat diens op
leiding in den tegenwoordigen tijd nog gebrek
kig is, daar hij over 't algemeen over industri-
eele uitvindingen, die toegepast worden ter be
scherming van het leven en de eigendommen
der burgers, niet onderricht wordt, 't geen toch
het geval zou moeten zijn voor zoover hij hier
mede in do practijk in aanraking kan komen.
Dc schrijver bespreekt uitvoerig de gevallen
van de verschillende soorten van inbrekers den
primitieven inbreker van het platteland, den tecli
nisch meer ontwikkelden gelegenheidsinbreker,
en den echten beroepsinbreker van de groote
steden, die, met de modernste werktuigen uit
gerust, op de meest geiaffineerde wijze zijn in
braak pleegt. Onder dezen zijn specialiteiten m
beroepskeuze, zij, die in het bezit zijn van oen
voorraad fijn afgewerkte en voor kunstsloten
aan te wenden loopers, breekijzers, vijlen, bo
ren, handzagen en schroevendraaiers van aller
lei soort, benevens een electnschc zak an aarii
lucifers, waskaars en revolver.
Dan wordt veiteld van de brandkastin bic kus
die bij ontdekking op heeterdaad met voor hel,
dooden van een menschenleven U.ugdcmze„
en bij de uitoefening van hun beroep van de
nieuwste vindingen der industrie gebruik ma
ker die drilboren en andere boren, staalschroe-
ven' inbrekersstangen, steekvlammen, ijzer-
oxvde en aluminiumgreinnyfroglycerine en
Fouche-branders tot hunne beschikking heb
ben die met loopers, boren, zagen, breekijzers
de spagnoletsluiting van serredeuren en de slo
ten forceeren, die laampennen uitsteken en dan
doo- de opengeschoven ramen binnenklimmen
die gaten in plafonds en vloeren breken, hon
den vergiftigen, dienstboden omkoopen.
Van den onderzoekenden politieman wordt
bij het opsporen van de daders' van inbraken
veel gevergd. Naast vakkennis en menschen-
kennis vorderen deze misdrijven zenuwen ei
een groote dosis geduld. Nooit zal dc politieman
zijn onderzoekingen mogen staken, alvorens
zich rekenschap te hebben gegeven, alles ge
daan te hebben, wijt in zijn vermogen was om
de zaak tot klaarheid te brengen.
"-»»»■ rafinn
