Dagblad voor Schiedam en
Gratis-Ongevallenverzekering
44ste Jaargang.
Zaterdag 9 April 1921.
No. 13007.
"Bureau: Koemarkt 4. Telef. 85, na kantoortijd no. 148. Postbus: 39.
Abonnementen per 3 maanden f2.per week 15 cent, franco per
post ƒ2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiën: 15 regel# f 1.75elke regel daarboven 35 cent, 3 maa
plaatsen wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regeL
Speciale conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvrage
toegezonden.
Incassokosten worden berekend.
hg
leTensIani#
geheeie
Invaliditeit
hg
verlies van
een hand,
veel af ee|
hg vetUee
van een
wg# vinger
hg
verBei
eiken ande
ren vinger
De verzekering verdi gewaarborgd deer de Heliandeehe Algemeene Tenekeringsbank te
Dit nummer bestaat uit twee bladen
en een Geïllustreerd Zondagsblad.
Binnenland.
De arbeidswet voor winkels en kantoren.
De arbeidswet zal nu ook voor winkels en
kantoren ingevoerd worden. De voorbereiding
daartoe is zoover gevorderd, dat de voor
ontwerpen van de „werktijdenbesluiten" ge
reed zijn. Het „Hbl." kan er de hoofdzaken van
mededeelen.
Voor winkels zou dan in groote lijnen het
volgende gelden (gedeeltelijk zijn deze be
palingen al in de wet vastgesteld)
I. Zondags-arbeid verboden, behalve in win
kels die eet- of drinkwaren verkoopen, al
leen voor den verkoop daarvan. In andere
winkels mag het personeel- 's Zondags alleen
werkzaam zijn wanneer de St. Nicolaas op
Zondag valtin bloemenwinkels op Zonda
gen, die samenvallen met Nieuwjaarsdag of
24, 25 en 26 December in stations-kiosken 's
morgens vóór 12 uur.
II. In het algemeen wekelijks 32 uur vrij,
en één middag na 1 uur. Vallen beide rust
tijden samen, dan moet de eerste 41 uren duren.
III. voor „jeugdige" bedienden (beneden 18
jaar) en vrouwen geldt: hoogstens 8 uur per
dag en 45 uur per week voor volwassen man
nen resp. 9 en 50 uur. Voor allen is het ver
boden, tusschen 'savonds 9 en 's morgens 6
uur te werken. Hierop zijn uitzonderingen
mogelijk vóór en op St. Nicolaas (van 20
November af) en voor Kerstmis (van 15 Decem
ber af) mag 11 uur per dag en 62 uur per week
of vóór 6 uur 's morgens. Hetzelfde geldt van
Zaterdagen en marktdagen.
IV. In elk geval 11 uur nachtrust.
V. Rusttijden. Indien tot 'savonds zes uur
of vroeger wordt gewekt, na hoogstens 5 1/2
uur minstens een uur rust, anders minstens
anderhalf uur. Bovendien worden er door het
districtshoofd eischen gesteld omtrent andere
en (of) langere rusttijden. (Hiervan is beroep
mogelijk op den Minister) De rusttijden mo
gen in het algemeen niet in het werklokaal
worden doorgebracht.
VI. In tijden van groote drukte of bijzon
dere omstandigheden kan ontheffing van deze
bepalingen worden verleend (deels door het
districtshoofd en deels door den Minister),
mits niet voor kinderen beneden 16 jaar, en
niet langer dan tot 10 uur per dag en 55 uur
per week voor vrouwen en jeugdige personen,
en resp. II en 60 uur voor volwassen mannen.
VII. Bijzondere ontheffing kan nog wor
den verleend in bepaalde gemeenten (aan alle
of aan sommige winkels) wanneer daarvoor
een bijzondere reden bestaat (bijv. een ker
mis.)
VIII. Voor barbiers- en kapperszaken gel
den bijzondere regels. In afwijking van bo
venstaande bepalingen mag op Zaterdag door
volwassen mannen 12 uur worden gewerkt,
mits zij hoogstens 50 uur per week dienst
hebben er er telkens na 5 uur lx/2 uur rustwordt
gegeven (behoudens verdere bepalingen van het
districtshoofd). Jeugdige personen, die tot de
inwonende bloedverwanten belmoren (tot den
3den graad ingesloten) mogen van 8 uur 's-
avonds tot 8 uur s'morgens niet werken Kappers
werkzaamheden voor tooneelvoorstellingen mo
gen verricht worden 's avonds van 9-11 en 's Zon
dags van 12 11 uui. Bij klanten aan huis mag
op Zondag worden gewerkt. Voor afzonderlijk
schoonmaak- en bewakingspersoneel bestaan
bijzondere regels.
Kantoren.
I. De Wet bepaalt den maximum-arbeids
duur op 8 uur per dag en 45 uur per week. Uit
zonderingen zijn mogelijk overwerkvergun-
ningen kunnen worden verleend, (mits niet
voor jeugdige personen beneden 18 jaar) en
niet voor langer dan 10 uur per dag en 55 uur
per week (Voor spoedeischende ge-vallen wor
den couponboekjes ingevoerd, waarvan echter
niet meer dan drie dagen achtereen en hoogstens
24 dagen per jaar gebruik mag worden gemaakt).
II. Vrije Zaterdagmiddag (na 1 uur). Uit
zonderingen zijn volgens het conceptwerk-tij-
den-besluit mogelijk voor mannen en vrou-
Weii (boven 18 jaar), en wel geregeld voor het
verkoopen van plaatsbewijzen en entréekaar-
p1 (en Wat daarmee onmiddellijk verband
tank 6n zweminrichtingen, bepaalde spaar-
anuen,notaris-kantoren, advertentie- en nieuws-
oureaux, en in dagbladondernemingen, die een
zaterdagavond- of Zondagochtendblad uitge
ven. Verder is Zaterdagmiddag-arbeid ver
gund tusschen een en drie uur in effectenkan
toren, tusschen één en vier uur in kantoren bin
nen de gemeenten Alkmaar, Genemuiden, Har
derwijk, Helmond, Hoorn, Heerenveen, Leiden,
Roermond, Sittard, Stavoren,Utrecht en Venlo
den geheelen middag voor veilingen van land
en tuinbouwproducten, en voor verkoop en ver
zending van (denzelfden dag gevangen) zco-
visch in kantoren van reederijen, cargadoors,
veemen, expediteurs, stuwadoors-, scheepsbe
vrachters- en sleepdienst-ondernemingen, voor
zoover deze arbeid dringend is. Behalve voor
effectenkantoren, zeeviseh-behandcling en ree
derijen enz. moeten degenen, die op Zaterdag
middag werken, een anderen werkmiddag of
Maandagmorgen vrij hebben. Iedereen, die Za
terdagsmiddags werkt en bovendien op Zondag
meer dan vier uur, moet (binnen drie dagen
voor of na Zondag) een rusttijd hebben van
minstens 41 uur, óf 36 uur benevens een vrijen
middag in de week.
Schoonmaak- en bewakingswerk is op Za
terdagmiddag toegestaan, het eerste voor man
nen en vrouwen, het laatste voor mannen.
III. Op andere werkdagen is de kantoortijd
niet aan bepaalde uren gebonden, behalve voor
jeugdige arbeiders (86).
IV. Zondagsrust. Voor jeugdige arbeiders is
Zondagswerk bij de wet volstrekt verboden,
voor vrouwen behoudens gevallen, genoemd
in het werktijdenbesluit. Deze gevallen zou
den zijn vrouwen, die geen huishouding te
verzorgen hebben, mogen op Zondag telefoon
toestellen bedienen, plaatskaarten en entrée-
bewijzen verkoopen en in kantoren van bad
en zweminrichtingen werken. Mannen mogen
dus op Zondag kantoorwerk verrichten, maar
indien zij of vrouwen dit gedurende meer dan
4 uur doen, geldt dat de betrokkenen drie dagen
voor of na Zondag 36 uur onafgebroken rust
moeten hebben.
V. Iedereen, die langer dan 12 uren arbeid
pleegt te verrichten in een kantoor, mag vol
gens de wet buiten dat kantoor geen arbeid
verrichten op tijden, waarin hij dat niet in kan
toren zou mogen doen. Afwijkingen hiervan
zijn voor volwassen mannen mogelijk.
De crisis in den Importhandel.
De heer A. v. L. schreef dezer dagen in de
„N. Soer. Cour." een belangwekkend artikel,
waarin een somber tafereel wordt opgehangen
van den tegenwoordigen toestand van den
Indischen importhandel en van hetgeen in de
toekomst dien handel te wachten staat.
Wij ontleenen daaraan het volgende
In het jaar 1920 werd aan het tolkantoor te
Soerabaja alleen aan invoerrechten (geen ac
cijns) geheven pl. m. 60.000.000 gulden en het
percentage der geheven rechten in doorsnee
stellende op 8, komen wij tot een aangegeven
invoerwaarde van 200 millioen gulden.
Dit geldt alleen voor Soerabaja. Blijven Ba
tavia, Cheribon, Semarang, Padang, Medan,
Makasser enz.
De bij het tolkantoor aangegeven waarde
wil dus nog niet zeggen, werkelijke factuur-
waarde, want bij de douane als standaard gel
dende prijswaarde verschilt zeer belangrijk
met de werkelijke factuurwaarde.
Maar het cijfer van 200 millioen gulden voor
het jaar 1920 zegt al veel voor hetgeen wij ver
der wenschen aan te tooner.
Wat in 1920 werd ingevoerd, is nog slechts
een klein deel van de loopende kooporders. De
zendingen goed, welke zeilende zijn, of nog moe
ten afgescheept worden, zijn zeer belangrijk.
Maar wat het fnuikende in de huidige markt
positie is, zijn de prijzen, waarvoor deze goe
deren gekocht zijn.
Zooals wij hooger schreven, haastte ieder
zich orders te plaatsen en dat geschiedde te
gen de oude tolprijzeu.
De Indische importeur zit nu momenteel
niet alleen vast aan contracten, welke hem
dwingen, prijzen te betalen, waarop hij reeds
een schoon verlies van 60 en 70 kan boeken,
doch welke hem ook dwingen nog over maan
den en maanden goederen tegen denzelfden
ouden prijs te ontvangen wanneer bij een krach
zelfs nagenoeg niets meer te verkoopen zal zijn.
De banken moeten het crediet beperken, en
mogen het zeer zeker niet uitbreiden, want
hun positie staat in nauw verband met de al-
gemeene handelssituatie. Van dien kant is voor
den importeur geen steun in zijn moeilijkhe
den te verwachten en al zullen de banken den
verleenden steun niet intrekken en noodgedwon
gen de eene firma wat meer faciliteiten verlee-
len den de andere, algemeen mag gezegd wor
den, dat de banken uit wijs beleid in hun voor
zichtige houding moeten volharden.
Wij hebben aldus de positie gekregen, dat
de importeur, om zijn nieuwe zendingen goed
te kunnen ontvangen, zijn ouden voorraad te
gen eiken prijs moet opruimen.
Men mag dan ook gevoegelijk zeggen, dat
de goederen in een overstelpend kwantum op
de markt worden gesmeten en, waar het aan
bod, in hoeveelheid en prijs, in zulk een abnor
male verhouding staat tot de vraag, moest de
markt in een paniekachtigen toestand omslaan.
Eén der zeer groote firma's met kantoren
in Soerabaja, Batavia en Semarang, is en moei
lijkheden, niettegenstaande haar voorraden
van naar wij vernemen 15 millioen. Haar
positie is zoodanig, dat de betreffende bankiers
aldus onze zegsman het zelfs onmogelijk
achten, dat zij het houdt.
En toch is er elk belang bij, dat zij het houdt
met het oog op de algemeene marktsituatie.
Want haar val zou een krach van wijden
omvang en vérstrekkende gevolgen veroor
zaken. Alsvele andere importeurs heeft zij een
zeer groot bedrag onder de Chineesche han
delaren, die onder de huidige omstandigheden
ook schaarsch in hun geld zitten en om uitstel
van betaling vragen. De accepten worden dan
vernieuwd niet eenmaal, maar meerdere ma
len.
Zou bedoelde firma nu vallen, dan kunnen
de Chineezen geen uitstel bedingen en zullen
tot betaling gedwongen moeten worden.
En ook de vorderingen van deze Chineesche
tusschenhandelaren op de zeer vele kleine Chi
neezen van wie het publiek eigenlijk recht
streeks koopt, zullen ineens opgeëischt kunnen
worden.
Klap op klap zal vallen en het faillissement
van één grooten Europeeschen importeur sleept
den val van talrijke grootere en kleinere Chi
neezen met zich. Doch dan komen ook de vele
andere Europeesche importeurs, die vorderingen
op de Chineesche tusschen-handelaren hebben
in het gedrang.
Nederlandscli Centraal Filmarchief.
In het jaarverslag over 1920 van het Ne-
derlandsch Centraal Filmarchief wordt er aan
herinnerd, dat de oprichting een gevolg is van
het vertoonen der film van het Vaderlandsch
Historisch Volksfeest, gehouden in September
1919, welke film de heer Willy Mullens heeft
vervaardigd.
Bij den secretaris, den heer D. S. van Zuiden,
kwam toen de gedachte op, dat dergelijke films
een groote historische waarde kunnen hebben
en voor het nageslacht bewaard dienen te blij
ven, evenals zoovele andere geschiedkundige
documenten.
De uiteenzetting van dit denkbeeld in de
pers had ten gevolge, dat het o.a. steun vond
bij den Rijksarchivaris, prof. mr. R. Fruin en
dat bladen van allerlei richting het plan steun
den en zoo kon 18 October 1919 in het Gemeen
telijk Gymnasium te 's-Gravenhage in een ver
gadering van belangstellenden, onder voor
zitterschap van dr. H. E. van Gelder, met al
gemeene stemmen tot oprichting der vereeni-
ging worden besloten.
Onmiddellijk werd een actie begonnen men
verzond circulaires aan personen en gemeen
tebesturen, prof. Fruin schreef een artikel in
de Gemeentestem en in Gemeentebelangen,
terwijl de secretaris eenige reizen maakte, die
niet zonder succes bleven.
De adhaesie uit bioscoopkringen viel tegen.
Een der belangrijkste vragen was welke wijze
van bewaring voor films het beste is. Op ad
vies van prof. dr. Ivamerlingh Onnes wendde
het bestuur zich tot dr. W. P. Jorissen, rector
in de anorganische chemie, te Leiden.
Deze is, na een lange reeks van proefnemin
gen met verschillende soorten, tot de conclu
sie gekomen, dat voor archief-films in aanmer
king komen films van gestabiliseerde acetyl-
cellulose. Gewone celluloid-films V£*n goede
kwaliteit houden het misschien wel 25 jaar en
langer uit, maar voor eeuwenlang bewaren,
zooals voor archieffilms wenschelijk is, kan daar
bij geen sprake zijn.
Het bestuur zal nu van gewone films een aan
tal jaren vóór zich teekenen van ontbinding
voordoen een positief of negatief laten maken
op een prima archieffilm. De films worden in
blikken doozen bewaard en jaarlijks geïnspec
teerd.
Het verslag herinnert voorts aan de ver
tooning van een aantal films, die als specimen
kunnen dienen en die voor het archief in de
eerste plaats in aanmerking komen, zoodra
de geldmiddelen het Veroorloven.
Deze demonstratie heeft plaats gehad 23
Maart 1920 en de heer Willy Mullens heeft op
welwillende wijze belangeloos de Residentie
Bioscoop te 's-Gravenhage daarvoor ter be
schikking gesteld. De keuze der films (de No-
vember-betooging in de Maliebaan in 1918,
de veenbrand in Drente, de oefeningen van de
Haagsche brandweer en beelden uit den water
snood van 1905 en 1919) vond geen algeheele
instemming in de pers.
Het verslag wijst dankbaar op de groote me
dewerking, die de vereeniging ondervindt van
de directie van den Gemeentelijken School
bioscoop te 's-Gravenhage.
Het aantal films, dat thans in bewaring is
genomen, bedraagt 5.
Ze zijn geborgen in ijzeren kasten in het brand
vrije depot-gebouw van het Algemeen Rijks
archief.
Het bestuur hoopt voor het Filmarchief,
het eerste op dit gebied in Europa, een plaats
te kunnen veroveren, die den goeden naam,
dien het Nederlandsch archiefwezen geniet,
niet te schande maakt.
De gezondheidstoestand hier te lande.
Het Tijdschr. voor Soc. Hygiëne schrijft
Van en met 13 Februari tot en met 12 Maart
1921 werden aangegeven 170 gevallen van fe-
bris typhoidea, 207 gevallen van roodvonk,
789 gevallen van diphteritis en 14 gevallen van
nekkramp.
Herleid tot weekgemiddelden worden verkre
gen
Febris typhoidea 42 gevallen
Roodvonk .67
Diphtheritis 197
Vergeleken met de weekgemiddelden, ge
noemd op blz. 45 van dit tijdschrift, blijkt, dat
febris typhoidea en diphtheritis met resp. bijna
8 en ongeveer 61/# p'Ct. toenamen, terwijl rood
vonk met 14 pCt. afnam.
Uit de door het Centraalbureau voor de Sta
tistiek gepubliceerde opgave omtrent de ge
boorten en de sterfte in 1920, blijkt, dat de
nataliteit in dat jaar, in vergelijking met de
beide voorafgegane jaren, niet onbelangrijk
was gestegen ze bedroeg 18.06 per 1000 van de
gemiddelde bevolking, tegen 24.17 in 1919 en
24.83 in 1918.
De sterfte was niet onbelangrijk lager dan
in 1918 en 1919, namelijk 11.89 per 1000 (in
1919 was de sterfte 13.17 geweest en in 1918
het griepjaar 17.09).
Onderstaande opgave geeft voor 1918, 1919
en 1920 de sterte aan besmettelijke ziekten en
aan eenige doodsoorzaken per 10.000 van de ge
middelde bevolking.
1918 1919 1920
Vlektyphus 1) 0.19 -
Febris typhoidea 0.87 0.84 0.46
Mazelen 1-75 1.99 0.91
Roodvonk 0.62 0.53 0.18
Diphtherie en croep1-44 1.19 0.73
Kinkhoest
Influenza 25.76 2.46 3.59
Longtubercuiose -15-86 13.27 10.97
Andere vormen van tuber-
culose 440 4,24 3,64
Kanker 10.92 10.73 11.16
Apoplexie en hersenver-
weeking 6-70 7.07 6.46
Organische hartgebreken 8.65 9.44 9.75
Acute bronchitus 2.27 2.20 1.68
Pneumonie en andere ziek
ten der ademhalingsor
ganen 27.84 19.66 14.90
Acute nephritis en ziekte
van Bright .3.99 3.72 .3.43
Ouderdom 9.90 9.89 8.37
Gewelddadige dood 3.13 3.20 3.12
Zelfmoord 0.70 0.75 0.72
De zuigelingensterfte was in 1920 72.84 per
1000 van het aantal levend aangegevenen in
1919 en 1918 had die sterfte resp. 84.13 en 92.82
bedragen.
Het verblijf voor principicele dienstweigeraars.
Op de vragen van den lieer Var Zadeliioff, be
treffende het in gebruik nemen van het vo('r"
Imalig provoosthuis te Scheveningen als verb ij
voor principieele dienstweigeraars en betreffend*
'Ofl-fiöo:
.fis