Dagblad voor Schiedam en Omstreken.
firatis-OngevaileHierzekering
44ste Jaargang.
Zaterdag 14 Mei 1921.
No. S3036.
De Draal en zijn Dochter.
FEU ILL
Bar eau: Koemarkt 4. Telef. 85, na kantoortijd no. 148. Postbus: 39.
j~ Abonnementen per 3 maanden f2.per week 15 cent, franco per
post f 2.50 per kwartaal. Afzonderlijke nummers 3 cent.
Advertentiën: 15 regels f 1.75elke regel daarboven 35 cent, 3 maal
plaatsen^ wordt 2 maal berekend. Ingezonden mededeelingen 75 ct. per regel.
Speciale [conditiën voor herhaaldelijk adverteeren. Tarieven worden op aanvrage
toegezonden.
Incassokosten worden berekend.
kg p it p fi k«
levenslange V 1Jmiles ven
neheeie I 5 f een hand, m aHHH ltM K 0
InvnUiltebi LUU veettf Mf, LUU 8 IUU een duim i
De verzekertni werdl gewnnifcetgd dee» de Hellnndsehe Algenseene Vewski rings hank U ieklednni.
vefHes
kg vesUei
van een
wgsviniet
Ml
verlies van
eiken ande
ren vinger
Dit nummer bestaat uit drie bladen
TWEEDE BLAD.
Binnenland.
Ilooger Onderwijswet.
Blijkens het voorloopig verslag over het wets
ontwerp tot wijziging en aanvulling van de hoo-
ger-onderwijswet, stelde men bij de bespreking
van dit wetsontwerp algemeen op den voor
grond, dat de beoordeeling daarvan in hooge ma
te wordt bemoeilijkt doordat de regeering bij dè
memorie van toelichting niet een uiteenzetting
heeft gegeven van de wijzigingen, welke zij voor
nemens is in den algeineenen maatregel van be
stuur bedoeld in art. 131 der hoogeronderwijsr
wet, het z.g. academisch statuut, aan te brengen.
Omtrent de strekking van vele der wijzigin
gen, thans in de hooger-onderwijswet voorge
steld, tast men dientengevolge in het duister.
Vooral ten aanzien van de wijzigingen, welke
de regeering in de opleiding der juristen beoogt,
verkeerde men in onzekerheid.
Sommige leden hadden uit hetgeen te dien aan
zien wordt voorgesteld, den indruk verkregen,
dat de Regeering het verkrijgen van de hoedanig
heid van meester in de rechten wenscht te ver
binden aan een van het doctoraal examen in de
rechtswetenschap te onderscheiden examen, ter
wijl promotie op stellingen voortaan zou zijn uit
gesloten. Tegen beide denkbeelden bestond bij
bedoelde leden ernstig bezwaar.
Bezwaarlijk is vol te houden dat eene promotie
op een proefschrift grooter waarborg geeft voor
het wetenschappelijk gehalte van den gepromo
veerde dan eene promotie op stellingen. De pro
motie op stellingen is te verbeteren door het aan
tal stellingen belangrijk te verminderen.
Ook ware te overwegen, of, in navolging van
buitenlandsche regelingen, promotie op twee
uitgewerkte stellingen aanbeveling verdient.
Wordt, gelijk de regeering wenscht, naast den
titel van doctor in de rechtswetenschap de hoeda-
nigheidvan meester in de rechten gesteld,dan zal
het gevolg zijn, dat de meesters, met name bij
benoemingen, bij de doctoren zullen worden ach
tergesteld. Dit zal er toe leiden, dat zij, voor
wie de kosten geen bezwaar opleveren, zullen
promoveeren, ook al munten zij in geen enkel op
zicht uit. Eene belangrijke vermeerdering' van
het aantal proefschriften van geringe waarde
zal daarvan het gevolg zijn.
Voorts merkte men op, dat, indien het bezit
van de bevoegdheid om de rechtspractijk uit te
oefenen en lid van de rechterlijke macht te zijn,
wordt verbonden zoowel aan den graad van doc
tor als aan de hoedanigheid van meester, de ex
amens, welke tot het verkrijgen van dien graad
en van die hoedanigheid leiden, den waarborg
behooren te geven, dat voldoende rechtskennis
is verworven om een bruikbaar advocaat en een
goed lid der rechterlijke macht te kunnenworden.
In de wet zou moeten worden uitgedrukt dat
zoowel de titel van meester in de rechten als
de graad van doctor in de rechtswetenschap
slechts verkregen worden na het afleggen van
het candidaats- en het doctoraal examen.
Verscheidene andere leden konden zich mét
deze beschouwingen niet ten volle vereenigen.
Terwijl zij in het algemeen de opvatting deelden
dat- tusschen de examens welke tot het verkrij
gen van de hoedanigheid Van meester in de rech
ten en van den graad van doctor in de rechts
wetenschap zullen leiden, geen onderscheid be
hoort te worden gemaakt, achtten sommigen
handhaving der promotie op stellingen onge-
wenscht.
Andere leden wenschten zich te dien aanzien
hun oordeel alsnog voor te behouden. Zij ver
klaarden intusschen, dat,indien de strekking der
Voorgestelde wijziging van art. 141 der hoogèr-
onderwijswet geen andere zou zijn dan deze,
dat door het afleggen van het doctoraal examen
in de rechtswetenschap de hoedanigheid van
meester in de rechten zal worden verkregen en,
na aflegging van dezelfde examens, de doctorti-
tel na verdediging van een proefschrift zal wor
den verworven, zij in beginsel bereid worden
zich met de voorgestelde wijziging te vereenigen.
De omstandigheid, dat in de voorgestelde ar
tikelen 131 en 141 der hoogeronderwijswet van
de „hoedanigheid" van meester in de rechten
sprake is en eerst bedoeld artikel deze hoedanig
heid opéénlijn stelt met die van arts en apotheker
gaf aanleiding tot de vraag, of het praedicaat in
de rechten gedacht is als titel dan wel als be
roepsaanduiding.
Mocht het eerste het geval zijn, zoo werd ge
vraagd of de meester in de rechten, die later op
proefschrift promoveert, zal heeten „mr. dr."
of kortweg „dr." zooals de in andere faculteiten
gepromoveerden.
Sommige leden betreurden dat door schrap
ping Van het derde lid Van art. 9 der hoogeron
derwijswet de mogelijkheid zal worden opgeheven
dat, waar de plaatselijke omstandigheden dit
raadzaam maken, de gemeenteraad ook het
Fransch onder de examenvakken- voor toelating
tot het gymnasium kan opnemen.
Andere leden verklaarden zich tegen de denk
beelden door eVenbedoelden leden te dezer zake
ontwikkeld.
Eenige leden Verklaarden gaarne met de re
geering er toe te willen medewerken, dat „vijf
tig millioen Nederlandsche onderdanen, die niet
tevens Nederlanders volgens de wet van 1892
zijn" niet langer van het doctoraat honoris
causa zullen zijn uitgesloten.
Verscheidene leden, die zich er mede konden
vereenigen, dat de regeering voorstelt deRijks-
beurzen voor studenten aan de bijzondere uni
versiteit op een gelijk bedrag te stellen als die
voor de studenten aan Rijksuniversiteiten, wa
ren Van oordeel, dat de regeering tevens deze ge
legenheid behoorde te baat te nemen om te be
vorderen, dat door wijziging van art. 85 der hoo
geronderwijswet het bedrag van alle Rijksbeur-
zen van ƒ800 op b.V. 1200 gebracht werd. Som
mige leden zouden het nog juister achten, indien
het bedrag niet in de wet werd vastgelegd, doch
overgelaten aan regeling bij Koninklijk besluit-
(Naar het Duitsch).
76
Een gemompel van verbazing liep door
de zaal. De president en de geheim-secretaris
schenen geenszins op hun gemak op hunne
stoelen.
Neen riep de kleine man met forsche
stem, het geld komt dien verwenschten scherp
schutter van Munckholm niet toe, want deze
man is Han van IJsland niet.
Hellebaardiers, zei de president, brengt deze
man weg, zij is zinneloos.
De bisschop vroeg het woord.
Ik verlang, dat die man ondervraagd
worde, wellicht blijkt de onschuld van dezen
veroordeelde.
Uw wensch zal vervuld worden, zei de pre
sident, en zich tot den reus wendende, vroeg
hij Gij hebt verklaart Han van IJsland
te zijn, houdt gij deze verklarmg vol
^e veroordeelde antwoordde Ik be
hind8 m'JïW woordcn' ik beïl Han Van US"
Hp i i ^egt, bergbewoner van Kola riep
kle"ie man, gij liegtSta er niet op een
te dragen, die u verplettert, hij is u reeds
noodlottig geweest.
Ik ben Han van IJsland, herhaalde de
reus, de oogen op den geheim-secretaris gevestigd
houdende.
De kleine man naderde den scherpschut
ter van Munckholm, die even als de toeschou
wers, dit tooneel opmerkzaam gadesloeg.
Bergbewoner van Kola, men zegt, dat
Han van IJsland menschenbloed drinkt. In
dien gij het zijt. drinkt dan Hier is er
Nauwelijks had hij deze woorden uitge
sproken, of hij wierp de huid van zeehond af
en stiet den scherpschutter een dolk in het hart
die voor den reus neerviel.
Een kreet van schrik klonk door de zaal
de soldaten die den reus bewaarden, deins
den terug. De kleine man wierp zich snel als
de bliksem op den bergbewoner, en deed hem
door een tweeden dolksteek over het lijk van
den scherpschutter vallen. Daarna ontdeed h'j
zich van zijn valsch haar en zwarten baard en
een afzichtelijk gelaat kwam te voorschijn.
Hé rechters, waar is Han van IJsland
Hellebaardiers, vat dit monsterriep
de verschrikte president.
Han wierp den dolk weg.
Hij is mij nutteloos, omdat hier geen
soldaten van Munckholm meer zijn.
Dit zeggende gaf hij zich zonder weei
stand over aan de hellebaardiers, en de sol
daten. Men ketende het monster op de bank
Een gebouw voor Kunsten en Weten
schappen te Amsterdam.
Men zendt ons over de stichting van dit ge
bouw een circulaire, waaraan wij het volgende
ontleenen
„Het feit, dat in Engeland, en ook in andere
landen, vele belangrijke gebouwen zijn tot stand
gekomen door samenwerking van vele duizenden,
die allen een klein bedrag bijeenbrachten, om
een bepaalde zaak tot stand te brengen, heeft
ons doen overwegen, of ook in Nederland niet
iets dergelijks mogelijk is.
Een antwoord in bevestigenden zin heeft ons
doen besluiten tot het-stichten van een gebouw
in de hoofdstad, dat als kunstpaleis in de reeds
lang gevoelde behoefte zal moeten voorzien.
Het gemis toch van een eigen onderdak voor
een Nederlandsche Opera is mede een der be
langrijke oorzaken geweest van haar steeds
kwijnend bestaan. Ook het aantal tooneelschouw-
burgen staat in geenerlei opzicht in verhouding
tot hetgeen op dit gebied wordt verlangd.
De N. V. Gebouw voor Kunsten en Weten
schappen te Amsterdam, goedgekeurd bij Ko
ninklijk besluit van 18 Maart 1921, No. 106;
vraagt dus uwe aandacht voor het navolgende
Door de N. V. Gebouw voor Kunsten en Weten
schappen te Amsterdam is grond verworven
aan de De Lairessestraat, hoek Obrechtstraat;
op ongeveer 100 M. afstands van het Concert
gebouw, aldaar.
Op dezen grond zal, nadat de daarvoor ver-
eischte vergunning der gemeentelijke autori
teiten, welke reeds is aangevraagd, zal zijn ver
kregen, een kunstpaleis verrijzen, ruimte bie
dende
a. voor een groote theaterzaal, bevattende
2000 zitplaatsen, met modern gebouwd tooneel,
waar opera's en groote tooneelvoorstellingen
kunnen worden gegeven, als in de groote wereld
steden
b. voor een tooneelschouwburg, bevattende
1000 zitplaatsen, waar in het bijzonder het
gesproken tooneel en meer intieme opvoeringen
een onderdak zullen vinden
c. een goed verlichte zaal voor tentoonstel
lingen van schilderijen en andere beeldende
kunsten.
Men bedenke, dat de Amsterdamsche Stads
schouwburg en de schouwburg van het Paleis
van Volksvlijt heide slechts ruim 1000 zitplaat
sen bevatten. Het gebouw dat thans zal worden
opgericht, zal dus een theater-instelling zijn,
die alles wat op dit gebied bestaat in ons land,
verre zal overtreffen.
Ook zal blijken, dat in dezen schouwburg de
groote buitenlandsche artiesten, de massale
koren en balletten en de uitgebreide orkesten,
voor wie, wegens de te kleine ruimte van onze
thans bestaande theaters, tot nu toe geen ge
legenheid was zich te laten zien en hooren,
omdat, met de kleine ruimten, ook de ontvang
sten te gering zouden zijn, in dit nieuwe kunst
instituut alles zullen vinden, wat zij voor een
volle ontplooiing hunner gaven noodig hebben.
Bovendien zal dus, behalve de beide boven-
der aangeklaagden.
De bisschop stond op.
Heeren rechters. .zei hij.
De roover viel hem in de rede
Bisschop van Drontheim, ik ben Han
van IJsland, doe geen moeite om mij te verde
digen.
Ook de geheim-secretaris wilde spreken, doch
het monster belette hem dit.
Ik ben Han van IJsland, 't is niet noodig
mij aan te klagen
Daarna wierp hij woeste blikken op de rech
ters en de toeschouwers en 't scheen of allen
sidderden voor dien enkelen geketenden en
ontwapenden man.
Luister rechter, ik ben Han van Khp-
stadur mijn geboortegrond was IJsland, hot
land der vulkanen. Ik beu de afstammeling
van Ingolphe den Verdelger, wiens geest ik
in mij ronddraag. Ik alleen heb meer moor
den bedreven, dan gij vonnissen geveld hebt.
Met den kanselier van Ahlefeld heb ik ge
heimen. Zelfs het bloed, dat door uwe aderen
vloeit zou ik met vreugde drinken, want ik
haat de menschen. Kolonel der scherpschut
ters van Munckholm, ik was het, die u ver
wittigde van den doortocht der oproerlingen
door den bergpas der Zwarte Rotsen ik heb
uw regiment door rotsblokken verpletterd.
Nu ben ik het leven moede, ik heb bloed ge
dronken hier ben ik, drink nu het mijne.
genoemde theaters, in het Gebouw voor Kun
sten en Wetenschappen flinke ruimte worden
gereserveerd voor het houden van kunsttentoon
stellingen en groote internationale congressen,
waaraan in onze hoofdstad evenzeer bijzondere
behoefte bestaat.
Als directeur van de N. V. Gebouw voor
Kunsten en Wetenschappen zal optreden de
heer G. H. Koopman, bekend als de met zooveel
succes gewerkt hebbende leider van de Neder
landsche Opera, een nationale instelling, die
hij weer nieuw leven inblies (19161919). Zijn
ambteloozen tijd gedurende het seizoen 1919
1920 gebruikte hij om een reis om de wereld
te maken, waar hij op theatergebied een schat
van kennis en ondervinding opdeed.
Deze kennis en ondervinding zal hij aanwen
den om, met de architecten J. M. van der Meij,
aesthetisch adviseur der gemeente Amsterdam,
den verwerver van den Prix de Rome voor de
bouwkunst, en Harry Elte, ontwerper en bouw
meester van het Stadion, een gebouw tot stand
te brengen, dat technisch, practisch en artistiek
aan de hoogst mogelijk te stellen eischen zal
voldoen.
Om dit groote plan te doen slagen, wendt het
bestuur der N. V. zich tot het Nederlandsche
volk.
De N. V. Gebouw voor Kunsten en Weten
schappen, met een maatschappelijk kapitaal
van 1.250.000, verdeeld in 5 seriën ad 250.000,
waarvan de 1ste serie is geplaatst en volgestort,
chrijft namelijk eene 3 pCt. premie-obligatie-
leening uit.
De architecten zullen het gebouw in
ongeveer anderhalf jaar bouwen.
De fundeeringen zijn gelegd en reeds grooten-
deels gereed. De openingsvoorstelling zou, vol
gens berekening in September 1922 kunnen
plaats hebben.
Het kapitaal, dat door de 3 pCt. premie-
obligatie-leening zal worden verkregen, zal voor
den opbouw en de exploitatie worden gebezigd".
LITURGIE.
PINKSTEREN.
Pinksteren is het stichtingsfeest der LI. Kerk.
In zijn volste volheid heeft de LI. Geest op dien
dag bezit genomen van de zielen der Apostelen
en zóó het werk van Christus voleindigd, de
zaligmaking van alle menschen. Zoo heeft de
Kerk reden tot juichen vandaag, maar met haar
ook iedere ziel, op wie de genade der verlos
sing werd toegepast j die daardoor werd een
bruid des H. Geestes, waar Hij zijn ongeziene
werkzaamheid blijft uitoefenen tot steeds groo
ter heiliging.
Op alle wijze klinkt ons 'uit de liturgie van
daag de overheerschendc gedachte tegen „De
Geest des Heeren vervult het aardrijk". Dat is
de jubelroep van het ingangsgebed dat de dank-
bede aan den Christus, „Die opgeklommen naar
het hoogste des Hemels en zetelend aan Gods
rechterhand, den beloofden H. Geest op dezen
dag over Gods aangenomen kinderen heeft uit
gestort." (Prefatie). Maar als dat de reden is
Allen zwegen.
Rechters, waarop wacht gij Indien ik
op uwe plaats was en gij op de mijne, zou ik
U niet zoolang op het doodvonnis laten wach-
t0Na een korte beraadslaging las de president
met luider stemme, dat Han van IJsland tot
de galg veroordeeld was.
De geheim-secretaris gaf den soldaten be
vel den roover naar den slottoren te brengen,
in het gedeelte der scherpschutters van Munck
holm.
In het gedeelte der scherpschutters van
Munckholm, herhaalde het monèter met een
gebrul van vreugde.
XL.
Voor het aanbreken van denzelfden dag,
waarop het vorige tooneel afgespeeld werd,
was de nieuwe bewaarder van Spladgest,
Ogilpiglap, plotseling uit zijn slaap gewekt
geworden door felle slagen op de deur. Met
weerzin had hij den stroozak verlaten, de
koperen lamp genomen en de deur geopend.
Het waren visschers van 't meer van Sparbo,
die op een baar een beslijkt lichaam brac i-
ten, dat in het meer gevonden was.
Zij zetten hun last in het lijkenhuis neer
~,fioö:
